||Purusha Suktam||
॥ પુરુષસૂક્તં॥
|| Om tat sat ||
Sloka Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English
||પુરુષસૂક્તં||
||શાંતિ મંત્રમુ||
ઓમ્ તચ્ચં યોરાવૃણીમહે|ગાતું યજ્ઞાય| ગાતું યજ્ઞપતયે|
દૈવી સ્વસ્તિરસ્તુ નઃ| સ્વસ્તિર્માનુષેભ્યઃ | ઊર્થ્વં જિગાતુ ભેષજં|
શં નો અસ્તુ દ્વિપદે | શં ચતુષ્પદે||
ઓમ્ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ||
ઓમ્ સહસ્ર શીર્ષાપુરુષઃ|
સહસ્રાક્ષઃ સહસ્રપાત્|
સભૂમિં વિશ્વતો વૃત્વા|
અત્યતિષ્ઠત્ દશાંગુળમ્||1||
પુરુષ એ વેદગ્ં સર્વમ્
યદ્ભૂતં યચ્ચભવ્યં|
ઉતામૃતત્વસ્યેશાનઃ|
યદન્નેનાતિરોહતિ||2||
એતાવાનસ્ય મહિમા|
અતો જ્યાયાગ્શ્ચ પૂરુષઃ|
પાદોઽસ્ય વિશ્વા ભૂતાનિ|
ત્રિપાદસ્યામૃતં દિવિ||3||
ત્રિપાદૂર્ધ્વ ઉદૈત્પુરુષઃ|
પાદોઽસ્યેહાઽઽભવાત્પુનઃ|
તતો વિષ્વજ્વ્યક્રામત્|
સાશનાનશને અભિ||4||
તસ્માત્ વિરાટ્ અજાયત|
વિરાજો અધિ પૂરુષઃ|
સ જાતો અત્યરિત્યત|
પશ્ચાત્ ભૂમિમ્ અધો પુરઃ||5||
યત્પુરુષેણ હવિષા|
દેવા યજ્ઞમતન્વત|
વસંતો અસ્યાસીદાજ્યમ્|
ગ્રીષ્મ ઇધ્મઃ શરત્ હવિઃ||6||
સપ્તાસ્યાન્ પરિધયઃ|
ત્રિઃ સપ્ત સમિધઃ કૃતાઃ|
દેવાયદ્યજ્ઞં તન્વાનાઃ|
અબધ્નુન્પુરુષં પશુમ્||7||
તં યજ્ઞં બર્હિષિ પ્રૌક્ષન્|
પુરુષં જાતમગ્રતઃ|
તેના દેવા અજયંત|
સાધ્યા ઋષયશ્ચ યે||8||
તસ્માત્ યજ્ઞાત્ સર્વહુતઃ|
સંભૃતં વૃષદ્રાજ્યમ્|
પશૂગ્સ્તાગ્શ્ચક્રે વાયવ્યાન્|
અરણ્યાન્ગ્રામ્યાશ્ચ યે||9||
તસ્માત્ યજ્ઞાત્ સર્વહુતઃ|
ઋચઃ સામાનિ જજ્ઞિરે|
છંદાગ્ંસિ જજ્ઞરે તસ્માત્ |
યજુઃ તસ્માદજાયત|| 10||
તસ્માદશ્વા અજાયંત|
યે કે ચોભયાદતઃ|
ગાવો હ જજ્ઞિરે તસ્માત્|
તસ્માત્ જ્જાતા અજાવયઃ||11||
યત્પુરુષં વ્યદ્ધુઃ|
કતિધા વ્યકલ્પયન્|
મુખં કિમસ્ય કૌ બાહૂ|
કાવૂરૂ પાદાવુચ્યેતે||12||
બ્રાહ્મણોઽસ્ય મુખમાસીત્|
બાહૂ રાજસ્ય કૃતઃ|
ઊરૂ તદસ્ય યદ્વૈશ્યઃ|
પદ્ભ્યાગ્ં શૂદ્રો અજાયત||13||
ચંદ્રમા મનસો જાતઃ |
ચક્ષોઃ સૂર્યો અજાયત|
મુખાદિંદ્રશ્ચાગ્નિશ્ચ|
પ્રાણાદ્વાયુરજાયત||14||
નાભ્યાદાસીત્ અંતરિક્ષમ્|
શીર્ષો દ્યૌઃ સમવર્તત|
પદ્ભ્યાં ભૂમિર્દિશઃ શ્રોતાત્|
તથા લોકાગ્ં અકલ્પયન્||15||
વેદાહમેતં પુરુષં મહાંતમ્|
અદિત્યવર્ણં તમસસ્તુપારે|
સર્વાણિ રૂપાણિ વિચિત્ય ધીરઃ |
નામાનિ કૃત્વાઽભિવદન્ યદાસ્તે||16||
દાતા પુરસ્તાત્ યમુદાજહાર|
શક્રઃ પ્રવિદ્વાન્ પ્રદિશશ્ચતસ્રઃ|
તમેવં વિદ્વાન્ અમૃત ઇહ ભવતિ|
નાન્યઃ પંથા અયનાય વિદ્યતે||17||
યજ્ઞેન યજ્ઞમજયંત દેવાઃ|
તાનિ ધર્માણિ પ્રથમાન્યાસન્|
તે હ નાકં મહિમાનઃ સચંતે|
યત્રપૂર્વે સ્વાધ્યાઃ સંતિ દેવાઃ||18||
અદ્ભ્યઃ સંભૂતઃ પૃથિવ્યૈ રસાચ્ચ|
વિશ્વકર્મણઃ સમવર્તતાધિ|
તસ્ય ત્વષ્ઠા વિદધત્ રૂપમેતિ|
તત્ પુરુષસ્ય વિશ્વમાજાનમગ્રે||19||
વેદાહમેતં પુરુષં મહાન્તં|
આદિત્યવર્ણં તમસઃ પરસ્તાત્|
તમેવં વિદ્વાનમૃત ઇહ ભવતિ|
નાન્યઃ પંથા વિદ્યતેઽયનાય||20||
પ્રજાપતિશ્ચરતિ ગર્ભે અંતઃ|
અજાયમાનો બહુથા વિજાયતે|
તસ્ય ધીરાઃ પરિજાનંતિ યોનિમ્|
મરીચીનાં પદમિચ્ચંતિ વેધસઃ|| 21||
યો દેવેભ્ય અતપતિ|
યો દેવાનાં પુરોહિતઃ|
પૂર્વો યો દેવેભ્યો જાતઃ|
નમો રુચાય બ્રાહ્મયે||22||
રુચં બ્રાહ્મં જનયંતઃ|
દેવા અગ્રે તદબ્રુવન્|
યસ્ત્વૈવં બ્રાહ્મણો વિદ્યાત્|
તસ્ય દેવા અસન્ વસે||23||
હ્રીશ્ચ તે લક્ષ્મીશ્ચ પત્ન્યૌ|
અહો રાત્રે પાર્શ્વે|
નક્ષત્રાણિ રૂપમ્|
અશ્વિનૌ વ્યાત્તમ્| 24||
ઇષ્ટં મનિષાણ|
અમું મનિષાણ|
સર્વં મનિષાણ|| 25||
ઓમ્ |
તચ્ચં યોરાવૃણી મહે|
ગાતું યજ્ઞાય| ગાતું યજ્ઞપતયે|
દૈવી સ્વસ્તિરસ્તુ નઃ|
સ્વસ્તિર્ માનુષેભ્યઃ|
ઊર્ધ્વં જિગાતુ ભેષજમ્|
શં નો અસ્તુ દ્વિપદે|
શં ચતુષ્પદે|
ઓં શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ ||
|| Om tat sat ||