||సుందరకాండ శ్లోకాలు||
|| పారాయణముకోసము||
|| సర్గ 1 ||
|| ఓమ్ తత్ సత్||
Select Sloka Script in Devanagari / Telugu/ Kannada/ Gujarati /English
హరిః ఓమ్
ఓమ్ శ్రీరామాయ నమః
శ్రీమద్వాల్మీకి రామాయణే
సుందరకాండే
ప్రథమస్సర్గః
శ్లో|| తతో రావణ నీతాయాః సీతాయాః శత్రుకర్షణః |
ఇయేషపదమన్వేష్టుం చారణాచరితే పథే ||1||
దుష్కర్షం నిష్ప్రతిద్వంద్వం చికీర్షన్ కర్మ వానరః |
సముదగ్ర శిరోగ్రీవో గవాంపతిరివాబభౌ|| 2 ||
అథ వైడూర్య వర్ణేషు శాద్వలేషు మహాబలః |
ధీరస్సలిలకల్పేషు విచచార యథాసుఖమ్ ||3||
ద్విజాన్ విత్రాశయన్ ధీమాన్ ఉరసా పాదపాన్ హరన్ |
మృగాంశ్చ సుబహూన్ నిఘ్నన్ ప్రవృద్ధ వ కేశరీ ||4 ||
నీలలోహిత మాంజిష్ట పత్రవర్ణసితాసితైః |
స్వభావ విహితైశ్చితైః ధాతుభిః సమలంకృతమ్ ||5 ||
కామరూపిభిరావిష్టమ్ అభీక్ష్ణం సపరిఛ్ఛదైః |
యక్షకిన్నర గంధర్వైః దేవకల్పైశ్చ పన్నగైః ||6||
స తస్య గిరివరస్య తలే నాగవరాయుతే |
తిష్ఠన్ కపివరః తత్ర హ్రదే నాగ ఇవ బభౌ || 7 ||
స సూర్యాయ మహేంద్రాయ పవనాయ స్వయంభువే |
భూతేభ్యశ్చాఞ్జలిం కృత్వా చకార గమనే మతిమ్ ||8 ||
అఞ్జలిం ప్రాజ్ఞ్ముఖం కృత్వా పవనాయాత్మ యోనయే |
తతోఽభివవృధే గంతుం దక్షిణో దక్షిణాం దిశమ్ ||9||
ప్లవఙ్గప్రవరైర్దృష్టః ప్లవనే కృత నిశ్చయః
వవృధే రామవృధ్యర్థం సముద్ర ఇవ పర్వసు || 10 ||
నిష్ప్రమాణశరీరస్సన్ లిలింఘయిషురర్ణవమ్ |
బాహుభ్యాం పీడయామాస చరాణాభ్యాం చ పర్వతమ్ || 11 ||
స చచాలచలశ్చాపి ముహూర్తం కపి పీడితః |
తరూణాం పుష్పితాగ్రాణాం సర్వం పుష్పమశాతయన్ ||12 ||
తేన పాదపముక్తేన పుష్పౌఘేణ సుగన్ధినా |
పర్వతః సంవృతశ్శైలో బభౌ పుష్పమయో యథా ||13 ||
తేన చోత్తమ వీర్యేణ పీడ్యమానస్స పర్వతః |
సలిలం సంప్రసుస్రావ మదం మత్త ఇవ ద్విపః ||14 ||
పీడ్యమానస్తు బలినా మహేన్ద్రస్తేన పర్వతః |
రీతిః నిర్వవర్తయామాస కాఞ్చనాంజనరాజతీః || 15 ||
ముమోచ చ శిలాశ్శైలో విశాలాసమనశ్శిలాః |
మధ్యమేనార్చిషా జుష్ఠో ధూమరాజీః ఇవానలః|| 16||
గిరిణాపీడ్యమానేన పీడ్యమానాని సర్వతః |
గుహావిష్ఠాని భూతాని వినేదుర్వికృతైః స్వరైః ||17||
స మహాసత్వ సన్నాదః శైలపీడానిమిత్తజః |
పృథివీం పూరయామాస దిశశ్చోపవనాని చ ||18||
శిరోభిః పృథిభిః సర్పా వ్యక్త స్వస్తికలక్షణైః |
వమన్తః పావకం ఘోరం దదంశుః దశనైశ్శిలాః ||19||
తాస్తదా సవిషైః దష్టాః కుపితైః తైః మహాశిలాః |
జజ్వలుః పావకోద్దీప్తా బిభిదుశ్చ సహస్రథా ||20||
యాని చౌషధజాలాని తస్మిన్ జాతాని పర్వతే |
విషఘ్నాన్యపి నాగానాం న శేకుః శమితం విషం||21||
భిద్యతేఽయం గిరిర్భూ తైరితి మత్వా తపస్వినః |
త్రస్తా విధ్యాధరః తస్మాత్ ఉత్పేతుః స్త్రీగణైసహ||22||
పానభూమిగతం హిత్వా హైమమాసవభాజనమ్|
పాత్రాణి చ మహార్హాణి కరకాంశ్చ హిరణ్మయాన్ ||23||
లేహ్యానుచ్చావచాన్ భక్ష్యాన్ మాంసాని వివిధాని చ|
ఆర్షభాణీ చ చర్మాణి ఖడ్గాంశ్చ కనకత్సరూన్ ||24||
కృతకంఠగుణాః క్షీబా రక్తమాల్యానులేపనః|
రక్తాక్షాః పుష్కరాక్షాశ్చ గగనం ప్రతిపేదిరే ||25||
హారనూపూర కేయూర పారిహార్యధరాః స్త్రియః |
విస్మితాః సస్మితాస్తస్థురాకాశే రమణైః సహ ||26||
దర్శయన్తో మహావిద్యాం విద్యాధరమహర్షయః |
సహితాస్తస్థురాకాశే వీక్షాంచక్రుశ్చ పర్వతమ్ ||27||
శుశ్రువుశ్చ తదాశబ్దం ఋషీణాం భావితాత్మనాం|
చారణానాంశ్చ సిద్ధానాం స్థితానాం విమలేఽమ్బరే||28||
ఏషపర్వత సఙ్కాశో హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
తితీర్షతి మహావేగః సముద్రం మకరాలయమ్ ||29||
రామార్థం వానరార్థం చ చికీర్షన్ కర్మ దుష్కరమ్|
సముద్రస్య పరం పారం దుష్ప్రాపం ప్రాప్తుమిచ్ఛతి ||30||
ఇతి విద్యాధరాః శ్రుత్వా వచస్తేషాం తపస్వినామ్|
తమప్రమేయం దదృశుః పర్వతే వానరర్షభమ్||31||
దుధువేచ స రోమాణి చకంపే చాచ లోపమః|
ననాద సు మహానాదంసు మహానివ తోయదః||32||
ఆనుపూర్వేణ వృత్తస్య లాఙ్గూలం లోమభిశ్చితమ్|
ఉత్పతిష్యన్ విచిక్షేప పక్షిరాజ ఇవోరగమ్ ||33||
తస్య లాఙ్గూలమావిద్ధ మాత్త వేగస్య పృష్ఠతః|
దదృశే గరుడే నేవ హ్రియమాణో మహోరగః ||34||
బాహూసంస్తమ్భయామాస మహా పరిఘ సన్నిభౌ |
ససాద చ కపిః కట్యాం చరణౌ సంచుకోచ చ||35||
సంహృత్య చ భుజౌ శ్రీమాన్ తథైవ చ శిరోధరామ్|
తేజః సత్త్వం తథా వీర్య మావివేశ స వీర్యవాన్ ||36||
మార్గమాలోకయన్ దూరా దూర్ధ్వం ప్రణిహితేక్షణః|
రురోద హృదయే ప్రాణాన్ ఆకాశమవలోకయన్ ||37||
పద్భ్యాం దృఢమవస్థానం కృత్వా స కపికుంజరః|
నికుఞ్చ్య కర్ణౌ హనుమాన్ ఉత్పతిష్యన్ మహాబలః|
వానరాన్ వానరశ్రేష్ఠ ఇదం వచన మబ్రవీత్ |||38||
యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శ్శరశ్శ్వసన విక్రమః |
గచ్ఛేత్తద్వద్గమిష్యామి లఙ్కాం రావణపాలితామ్||39||
న హి ద్రక్ష్యామి యది తాం లఙ్కాయాం జనకాత్మజామ్||
అనేనైవ హి వేగేన గమిష్యామి సురాలయమ్ ||40||
యది వా త్రిదివే సీతాం న ద్రక్ష్యా మ్యకృత శ్రమః|
బద్ద్వా రాక్షస రాజానం ఆనయిష్యామి సరావణమ్||41||
సర్వథా కృతకార్యోఽహం ఏష్యామి సహ సీతయా |
ఆనయిష్యామి వా లఙ్కాం సముత్పాట్య స రావణమ్||42||
ఏవముక్త్వాతు హనుమాన్ వానరాన్ వానరోత్తమః |
ఉత్పపాథ వేగేన వేగవాన్ అవిచారయన్ ||43||
సుపర్ణమివ చ ఆత్మానం మేనే స కపికుంజరః ||44||
సముత్పతతి తస్మింస్తు వేగాత్తే నగ రోహిణః|
సంహృత్య విటపాన్ సర్వాన్ సముత్పేతుః సమంతతః||45||
స మత్తకోయష్టిమకాన్ పాదపాన్ పుష్పశాలినః |
ఉద్వహన్నూరువేగేన జగామ విమలేఽమ్బరే ||46||
ఊరు వేగోద్ధతా వృక్షా ముహూర్తం కపి మన్వయుః|
ప్రస్థితం దీర్ఘమధ్వానం స్వబన్ధుమివ బాన్ధవాః||47||
త మూరు వేగోన్మథితా స్సాలాశ్చాన్యే నగోత్తమాః|
అనుజగ్ముర్హనూమన్తం సైన్యా ఇవ మహీపతిమ్||48||
సుపుషితాగ్రైర్భహుభిః పాదపైరన్వితః కపిః |
హనుమాన్ పర్వతాకారో భభూవాద్భుత దర్శనః||49||
సారవన్తోఽధయే వృక్షాన్యమజ్జన్ లవణాంభసి|
భయాదివ మహేన్ద్రస్య పర్వతా వరుణాలయే ||50||
స నానా కుసుమైః కీర్ణః కపిః సాఙ్కుర కోరకైః|
శుశుభే మేఘ సఙ్కాశః ఖద్యోతైరివ పర్వతః ||51||
విముక్తాః తస్య వేగేన ముక్త్వా పుష్పాణి తే ద్రుమాః |
అవశీర్యన్త సలిలే నివృత్తాః సుహృదో యథా ||52||
లఘుత్వే నోపపన్నం తద్విచిత్రం సాగరేఽపతత్ |
ద్రుమాణాం వివిథమ్ పుష్పం కపివాయు సమీరితమ్||53||
తారాశత మివాకాశం ప్రభభౌ స మహార్ణవః|
పుష్పౌఘే నానుబద్ధేన నానావర్ణేన వానరః |
బభౌ మేఘ ఇవాకాశే విద్యుద్గణ విభూషితః|||54||
తస్య వేగ సమధూతైః పుష్పైః తోయమదృశ్యత ||55||
తారాభి రభిరామాభి రుదితాభి రివామ్బరమ్|
తస్యామ్బర గతౌ బాహూ దదృశాతే ప్రసారితౌ ||56||
పర్వతాగ్రాత్ విష్క్రాన్తౌ పఞ్చాస్యావివ పన్నగౌ|
పిబన్నివ బభౌ చాపి సోర్మిమాలం మహార్ణవమ్||57||
పిపాసు రివ చాకాశం దదృశే స మహాకపిః |
తస్య విద్యుత్ప్రభాకారే వాయు మార్గాను సారిణః ||58||
నయనే విప్రకాశేతే పర్వతస్థావివానలౌ|
పిఙ్గే పిఙ్గాక్షముఖ్యస్య బృహతీ పరిమణ్డలే ||59||
చక్షుషీ సంప్రకాశేతే చన్ద్రసూర్యావివోదితౌ |
ముఖం నాసికయా తస్య తామ్రయా తామ్ర మాబభౌ ||60||
సన్ధ్యయా సమభిస్పృష్టం యథా తత్సూర్యమండలమ్ |
లాఙ్గూలం చ సమావిద్ధమ్ ప్లవమానస్య శోభతే ||61||
అంబరే వాయుపుత్రస్య శక్రధ్వజ ఇవోచ్ఛ్రితమ్|
లాఙ్గూల చక్రేణ మహాన్ శుక్లదంష్ట్రోఽనిలాత్మజః||62||
వ్యరోచత మహాప్రాజ్ఞః పరివేషీవ భాస్కరః|
స్ఫిగ్దేశే నాభితామ్రేణ రరాజ స మహాకపిః||63||
మహతా దారితేనేవ గిరిః గైరిక ధాతునా |
తస్య వానరసింహస్య ప్లవమానస్య సాగరమ్||64||
కక్షాంతరగతో వాయుర్జీమూత ఇవ గర్జతి|
ఖే యథా నిపతన్త్యుల్కా హ్యుత్తరాన్తాత్ వినిస్సృతాః||65||
దృశ్యతే సానుబన్ధా చ తథా స కపికుఞ్జరః |
పతత్పతఙ్గ సఙ్కాశో వ్యాయత శ్శుశుభే కపిః||66||
ప్రవృద్ధ ఇవ మాతఙ్గః కక్ష్యయా బధ్యమానయా|
ఉపరిస్టాత్ శరీరేణ ఛాయయా చావ గాఢయా ||67||
సాగరే మారుతావిష్టౌ నౌ రివాఽఽసీత్తదా కపిః |
యం యం దేశం సముద్రస్య జగామ స మహాకపిః ||68||
స స తస్యోరువేగేన సోన్మాద ఇవ లక్ష్యతే|
సాగర స్యోర్మిజాలానా మురసా శైలవర్ష్మణామ్||69||
అభిఘ్నంస్తు మహావేగః పుప్లువే స మహాకపిః|
కపివాతశ్చ బలవాన్ మేఘవాతశ్చ నిస్సృతః||70||
సాగరం భీమ నిర్ఘోషం కమ్పయామాసతు ర్భృశమ్|
వికర్షన్నూర్మి జాలాని బృహన్తి లవణామ్భసి||71||
పుప్లువే కపిశార్దూలో వికరన్నివ రోదసీ|
మేరుమన్దర సఙ్కాశా నుద్ధతాన్ స మహార్ణవే||72||
అతిక్రామన్ మహావేగః తరఙ్గాన్ గణయన్నివ |
తస్యవేగ సముద్ధూతం జలం సజలం యథా ||73||
అమ్బరస్థం విబభ్రాజ శారదాభ్ర మివాతతమ్ |
తిమినక్ర ఝుషాః కూర్మా దృశ్యంతే వివృతాస్తదా ||74||
వస్త్రాపకర్షణే నేవ శరీరాణి శరీరిణామ్ |
ప్లవమానం సమీక్ష్యాథ భుజఙ్గాస్సాగరాలయాః ||75||
వ్యోమ్నితం కపిశార్దూలం సుపర్ణ ఇతి మేనిరే |
దశయోజన విస్తీర్ణా త్రింశత్ యోజనమాయతా||76||
ఛాయా వానరసింహస్య జలే చారుతరాఽభవత్|
శ్వేతాభ్ర ఘనరాజీవ వాయుపుత్త్రానుగామినీ||77||
తస్య సా శుశుభే ఛాయా వితతా లవణాంభసి|
శుశుభే స మహాతేజా మహాకాయో మహాకపిః||78||
వాయుమార్గే నిరాలమ్బే పక్షవానివ పర్వతః|
యేనాఽసౌ యాతి బలవాన్ వేగేన స కపికుఞ్జరః ||79||
తేన మార్గేణ సహసా ద్రోణీకృత ఇవార్ణవః|
అపాతే పక్షిసంఘానాం పక్షిరాజ ఇవ వ్రజన్ ||80||
హనుమాన్ మేఘజాలాని ప్రకర్షన్ మారుతో యథా|
పాణ్డురారుణ వర్ణాని నీలమాంజిష్ఠకాని చ||81||
కపినాఽఽకృష్యమాణాని మహాభ్రాణి చకాశిరే |
ప్రవిశన్నభ్రజాలాని నిష్పతంశ్చ పునః పునః||82||
ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ చన్ద్రమా ఇవ లక్ష్యతే|
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా ప్లవఙ్గం త్వరితం తదా ||83||
వవర్షుః పుష్పవర్షాణి దేవ గన్ధర్వ దానవాః |
తతాప న హి తం సూర్యం ప్లవంతం వానరోత్తమమ్||84||
సిషేవే చ తదా వాయూ రామకార్యర్థ సిద్ధయే|
ఋషయః తుష్టువుశ్చైనం ప్లవమానం విహాయసా ||85||
జగుశ్చ దేవ గన్ధర్వాః ప్రశంసంతో మహోజసమ్ |
నాగాశ్చ తుష్టువు ర్యక్షా రక్షాంసి విబుధాః ఖగాః||86||
ప్రేక్ష్య సర్వే కపివరం సహసా విగత క్లమమ్|
తస్మిన్ ప్లవగ శార్దూలే ప్లవమానే హనూమతి||87||
ఇక్ష్వాకుకుల మానార్థీ చిన్తయామాస సాగరః|
సాహాయ్యం వానరేంద్రస్య యది నాహం హనూమతః||88||
కరిష్యామి భవిష్యామి సర్వ వాచ్యో వివక్షతామ్|
అహమిక్ష్వాకు నాథేన సగరేణ వివర్థితః||89||
ఇక్ష్వాకు సచివశ్చాయం నావసీదితు మర్హతి |
తథా మయా విధాతవ్యం విశ్రమేత యథా కపిః||90||
శేషం చ మయి విశ్రాంత స్సుఖేనాతి పతిష్యతి |
ఇతి కృత్వా మతిం సాధ్వీం సముద్రశ్చన్నమంభసి ||91||'
హిరణ్య నాభం మైనాకం ఉవాచ గిరిసత్తమమ్ |
త్వమిహాసురసంఘానాం పాతాళతలవాసినామ్ ||92||
దేవరాజ్ఞా గిరిశ్రేష్ఠ పరిఘస్సన్నివేశితః |
త్వ మేషాం జాత వీర్యాణాం పునరేవోత్పతిష్యతామ్ ||93||
పాతాళ స్యాప్రమేయస్య ద్వారమావృత్య తిష్ఠసి |
తిర్యగ్ ఊర్ధ్వం అధశ్చైవ శక్తిః తే శైలవర్థితుమ్||94||
తస్మాత్ సంచోదయామి త్వాం ఉత్తిష్ఠ గిరిసత్తమ|
స ఏష కపిశార్దూలః త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||95||
హనుమాన్ రామకార్యార్థం భీమకర్మా ఖమాప్లుతః|
అస్య సాహ్యం మయా కార్యం ఇక్ష్వాకుకులవర్తినః||96||
మమ హీక్ష్వాకవః పూజ్యాః పరం పూజ్యతమాస్తవ |
కురుసాచివ్య మస్మాకం న నః కార్య మతిక్రమేత్ ||97||
కర్తవ్యం అకృతం కార్యం సతాం మన్యుముదీరయేత్ |
సలిలాత్ ఊర్ధ్వం ఉత్తిష్ఠ తిష్ఠత్వేష కపిస్త్వయి ||98||
అస్మాకం అతిథిశ్చైవ పూజ్యశ్చ ప్లవతాం వరః|
చామీకర మహానాభ దేవ గన్ధర్వ సేవిత||99||
హనుమాంస్త్వయి విశ్రాంతః తతః శేషం గమిష్యతి |
స ఏష కపిశార్దూల స్త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||
కాకుత్స్థస్యానృశంస్యం చ మైథిల్యాశ్చ వివాసనమ్||100||
శ్రమం చ ప్లవగేన్ద్రస్య సమీక్షోత్థాతుమర్హసి |
హిరణ్యనాభో మైనాకో నిశమ్య లవణామ్భసః ||101||
ఉత్పపాత జలాత్తూర్ణం మహాద్రుమ లతా యుతః|
ససాగరజలం భిత్వా బభూవాభ్యుత్థితః తదా ||102||
యథా జలధరం భిత్వా దీప్తరశ్మిర్దివాకరః |
స మహాత్మ ముహూర్తేన పర్వతః సలిలావృతః ||103||
దర్శయామాస శృఙ్గాణి సాగరేణ నియోజితః |
ఆదిత్యోదియ సఙ్కాశైరాలిఖిద్భిరివాంబరమ్|
శాతకుమ్భమయైః శృఙ్గైః సకిన్నరమహోరగైః ||104||
తప్తజామ్బూనదైః శృఙ్గైః పర్వతస్య సముత్థితైః ||105||
ఆకాశం శస్త్ర సంకాశం అభవత్కాంచనప్రభమ్|
జాతరూపమయైః శృఙ్గైః భ్రాజమానైః స్వయం ప్రభైః ||106||
ఆదిత్య శత సఙ్కాశః సో ఽభవత్ గిరిసత్తమః|
తముత్థిత మసఙ్గేన హనుమానగ్రతస్థితమ్ ||107||
మధ్యే లవణతోయస్య విఘ్నోఽయమితి నిశ్చితః|
స తముచ్ఛ్రిత మత్యర్థం మహావేగో మహాకపిః ||108||
ఉరసా పాతయామాస జీమూత మివ మారుతః
స తథా పాతితః తేన కపినా పర్వతోత్తమః||109||
బుద్ధ్వా తస్య కపేర్వేగం జహర్ష చ ననంద చ |
త మాకాశగతం వీరం ఆకాశే సముపస్థితః ||110||
ప్రీతో హృష్ఠమనా వాక్యం అబ్రవీత్ పర్వతః కపిమ్|
మానుషం ధారయన్ రూపం ఆత్మనః శిఖరే స్థితః||111||
దుష్కరం కృతవాన్కర్మ త్వమిదం వానరోత్తమః|
నిపత్య మమ శృఙ్గేషు విశ్రమస్వ యథాసుఖం||112||
రాఘవస్య కులే జాతే రుదధిః పరివర్తితః |
స త్వాం రామహితే యుక్తం ప్రత్యర్చయతి సాగరః ||113||
కృతే చ ప్రతికర్తవ్యం ఏష ధర్మః సనాతనః|
సోఽయం త్వత్ప్రతీకారార్థీ త్వత్తస్సమ్మాన మర్హతి ||114||
త్వన్నిమిత్తమనేనాహం బహుమానాత్ ప్రచోదితః|
తిష్ఠత్వం కపిశార్దూల మయి విశ్రమ్య గమ్యతామ్||115||
యోజనానాం శతం చాపి కపిరేష సమాప్లుతః |
తవ సానుషు విశ్రాంతః శేషం ప్రక్రమతాం ఇతి||116||
తదిదం గన్ధవత్ స్వాదు కన్దమూలఫలమ్ బహు|
తదాస్వాద్య హరిశ్రేష్ఠ విశ్రాన్తోఽనుగమిష్యసి ||117||
అస్మాకమపి సంబంధః కపిముఖ్య త్వయాఽస్తివై |
ప్రఖ్యాతః త్రిషు లోకేషు మహాగుణ పరిగ్రహః ||118||
వేగవన్తః ప్లవన్తో యే ప్లవగామారుతాత్మజః|
తేషాం ముఖ్యతమః మన్యే త్వామహం కపికుంజర||119||
అతిథిః కిల పూజార్హః ప్రాకృతోఽపి విజానత|
ధర్మం జిజ్ఞాసమానేన కిం పునస్త్వాదృశో మహాన్ ||120||
త్వం హి దేవ వరిష్ఠస్య మారుతస్య మహాత్మనః|
పుత్రః తస్యైవ వేగేన సదృశః కపికుఞ్జరః||121||
పూజితే త్వయి ధర్మజ్ఞ పూజాం ప్రాప్నోతి మారుతః|
తస్మాత్ త్వం పూజనీయో మే శృణుచాప్యత్ర కారణమ్||122||
పూర్వం కృత యుగే తాత పర్వతాః పక్షిణోఽభవన్|
తే హి జగ్ముర్దిశస్సర్వా గరుడానిల వేగినః||123||
తతస్తేషు ప్రయాతేషు దేవసంఘాస్సహర్షిభిః |
భూతాని చ భయం జగ్ముః తేషాం పతనశఙ్కయా ||124||
తతః క్రుద్ధః సహస్రాక్షః పర్వతానాం శతక్రతుః|
పక్షాన్ చిఛ్చేద వజ్రేణ తత్ర తత్ర సహస్రశః||125||
సమాముపాగతః క్రుద్ధో వజ్రముద్యమ దేవరాట్|
తతోఽహం సహసా క్షిప్త శ్వసనేన మహాత్మనా||126||
అస్మిన్ లవణతోయే చ ప్రక్షిప్తః ప్లవగోత్తమః|
గుప్తపక్ష సమగ్రశ్చ తవపిత్రాఽభి రక్షితః||127||
తతోఽహం మానయామి త్వాం మాన్యోహి మమ మారుతః |
త్వయా మే హ్యేష సంబన్ధః కపిముఖ్య మహాగుణః||128||
అస్మిన్నేవం గతే కార్యే సాగరస్య మమైవ చ|
ప్రీతిం ప్రీతమనాః కర్తుం త్వమర్హసి మహాకపే ||129||
శ్రమం మోక్షయ పూజాం చ గృహాణ కపిసత్తమ |
ప్రీతిం చ బహు మన్యస్వ ప్రీతోఽస్మి తవ దర్శనాత్ ||130||
ఏవముక్తః కపిశ్రేష్ఠః తం నగోత్తమమ్ అబ్రవీత్ |
ప్రీతోఽస్మి కృతామాతిథ్యం మన్యురేషోఽపనీయతామ్||131||
త్వరతే కార్యకాలోమే అహశ్చాప్యతివర్తతే |
ప్రతిజ్ఞా చ మయాదత్తా న స్థాతవ్య మిహాన్తరే ||132||
ఇత్యుక్త్వా పాణినా శైలం ఆలభ్య హరిపుంగవః|
జగామాకాశమావిశ్య వీర్యవాన్ ప్రహసన్నివ ||133||
స పర్వత సముద్రాభ్యాం బహుమానాదవేక్షితః |
పూజితశ్చోపపనాభిః ఆశీర్భిః అనిలాత్మజః ||134||
అథోర్థ్వం దూరముత్పత్య హిత్వా శైలమహార్ణవౌ |
పితుః పన్థాన మాస్థాయ జగామ విమలేఽమ్బరే||135||
భూయశ్చోర్ధ్వగతిం ప్రాప్య గిరిం తం అవలోకయన్ |
వాయుసూనునిరాలమ్బే జగామ విమలేఽమ్బరే||136|
|
తద్వితీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మసుదుష్కరమ్|
ప్రశశంసు స్సురాస్సర్వే సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః||137||
దేవతాశ్చాభవన్ హృష్టాః తత్రస్థాస్తస్య కర్మణా|
కాంచనస్య సునాభస్య సహస్రాక్షశ్చ వాసవః||138||
ఉవాచ వచనం ధీమాన్ పరితోషాత్ సగద్గదమ్|
సునాభం పర్వత శ్రేష్ఠం స్వయమేవ శచీపతిః ||139||
హిరణ్యనాభ శైలేన్ద్ర పరితుష్టోఽస్మి తే భృశమ్|
అభయం తే ప్రయచ్ఛామి తిష్ఠ సౌమ్య యథా సుఖమ్||140||
సాహ్యం కృతం తే సుమహద్విక్రాన్తస్య హనూమతః|
క్రమతో యోజనశతం నిర్భయస్య భయే సతి||141||
రామస్యైష హి దూత్యేన యాతి దాశరథేర్హరిః |
సత్ క్రియాం కుర్వతా తస్య తోషితోఽస్మి దృఢం త్వయా||142||
తతః ప్రహర్షమగమ ద్విపులం పర్వతోత్తమః |
దేవతానాం పతిం దృష్ట్వా పరితుష్ఠం శతక్రతుమ్||143||
సవై దత్తవరశైలో బభూవాస్థితః తదా |
హనుమాంశ్చ ముహుర్తేన వ్యతిచక్రామ సాగరమ్||144||
తతో దేవాః సగన్ధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః|
అబ్రువన్ సూర్యసఙ్కాశాం సురసాం నాగమాతరమ్||145||
అయం వాతాత్మజ శ్శ్రీమాన్ ప్లవతే సాగరోపరి|
హనుమాన్నామ తస్య త్వం ముహూర్తం విఘ్నమాచర||146||
రాక్షసం రూపమాస్థాయ సుఘోరం పర్వతోపమమ్|
దంష్ట్రా కరాళం పిఙ్గాక్షం వక్త్రం కృత్వా నభస్సమమ్||147||
బలమిచ్చామహే జ్ఞాతుం భూయశ్చాస్య పరాక్రమమ్|
త్వాం విజేష్యత్ ఉపాయేన విషాదం వా గమిష్యతి ||148||
ఏవముక్తా తు సా దేవీ దైవతైరభిసత్కృతా |
సముద్ర మధ్యే సురసా భిభ్రతీ రాక్షసం వపుః||149||
వికృతం చ విరూపం చ సర్వస్య చ భయావహమ్|
ప్లవమానం హనూమన్తం ఆవృత్యేదమువాచహ||150||
మమభక్షః ప్రదిష్టస్త్వం ఈశ్వరైర్వానరర్షభ |
అహం త్వాం భక్షయిష్యామి ప్రవిశేదం మమాననమ్||151||
ఏవముక్తః సురసయా ప్రాఙ్జలిర్వానరర్షభ|
ప్రహృష్టవదనః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||152||
రామోదాశరథిర్నామ ప్రవిష్టో దణ్డకావనమ్|
లక్ష్మణేన సహ భ్రాతా వైదేహ్యాచాపి భార్యయా||153||
అన్యకార్యవిషక్తస్య బద్ధవైరస్య రాక్షసైః |
తస్య సీతా హృతా భార్యా రావణేన యశస్వినీ||154||
తస్యాః సకాశం దూతోఽహం గమిష్యే రామ శాసనాత్ |
కర్తుమర్హసి రామస్య సాహ్యం విషయవాసిని||155||
అథవా మైథిలీం దృష్ట్వా రామం చాక్లిష్ఠకారిణమ్|
ఆగమిష్యామి తే వక్త్రం సత్యం ప్రతిశ్రుణోమి తే||156||
ఏవముక్తా హనుమతా సురసా కామరూపిణీ|
అబ్రవీన్నాతివర్తేన్మాం కశ్చిదేషవరో మమ||157||
తం ప్రయాన్తం సముద్వీక్ష్య సురసా వాక్య మబ్రవీత్|
బలం జిజ్ఞాసమానా వై నాగమాతా హనూమతః||157-1||
ప్రవిశ్య వదనం మేఽద్య గన్తవ్యమ్ వానరోత్తమ|
వర ఏషా పురా దత్తో మమధాత్రేతి సత్వరా||157-2||
వ్యాదాయ విపులం వక్త్రం స్థితా సా మారుతేః పురః|
ఏవముక్తః సురసయా క్రుద్ధో వానరపుఙ్గవః||157-3||
అబ్రవీత్కురువై వక్త్రం యేన మాం విషహిష్యసే|
ఇత్యుక్త్వా సురసా క్రుద్ధా దశయోజనమాయతా ||157-4||
దశయోజనవిస్తారో బభూవ హనుమాంస్తదా |
తం దృష్ట్వా మేఘసఙ్కాశం దశయోజనమాయతమ్||157-5||
చకార సురసా చాస్యం వింశద్యోజన మాయతమ్|
హనుమాంస్తు తదా క్రుద్ధః త్రింశద్యోజన మాయతః||157-6||
చకార సురసా వక్త్రం చత్వారింశత్తథోచ్ఛ్రితమ్ |
బభూవ హనుమాన్వీరః పఞ్చాశద్యోజనోచ్ఛ్రితః||157-7||
చకార సురసా వక్త్రం షష్టియోజన మాయతమ్|
తథైవ హనుమాన్వీరః సప్తతీ యోజనోచ్ఛ్రితః||157-8||
చకార సురసా వక్త్రం అశీతీ యోజనాయతమ్ |
హనుమాన్ అచలప్రఖ్యో నవతీ యోజనోచ్ఛ్రితః ||157-9||
చకార సురసా వక్త్రం శతయోజన మాయతమ్|
తం దృష్ట్వా వ్యాదితం త్వాస్యం వాయుపుత్త్రః సుబుద్ధిమాన్||157-10||
దీర్ఘజిహ్వం సురసయా సుఘోరం నరకోపమమ్|
సుసంక్షిప్యాత్మనః కాయం బభూవాంగుష్టమాత్రకః||158||
సోఽభిపత్యాశు తద్వక్త్రం నిష్పత్య చ మహాబలః|
అన్తరిక్షే స్థితః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||159||
ప్రవిష్టోఽస్మి హి తే వక్త్రం దాక్షాయనీ నమోస్తుతే|
గమిష్యే యత్ర వైదేహీ సత్యం చాసీద్వరస్తవ ||160||
తం దృష్ట్వా వదానాన్ముక్తం చన్ద్రం రాహుముఖాదివ|
అబ్రవీత్సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ వానరమ్||161||
అర్థసిధ్యై హరిశ్రేష్ఠ గచ్ఛసౌమ్య యథాసుఖమ్|
సమానయస్వ వైదేహీం రాఘవేణ మహాత్మనా ||162||
తతృతీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మ సుదుష్కరమ్|
సాధు సాధ్వితి భూతాని ప్రశశంసుః తదా హరిమ్ ||163||
స సాగర మనాధృష్య మభ్యేత్య వరుణాలయమ్|
జగామాకాశమావిశ్య వేగేన గరుడోపమః||164||
సేవితే వారిదారాభిః పతగైశ్చ నిషేవితే |
చరితే కైశికాచార్యైః ఐరావతనిషేవితే||165||
సింహకుఞ్జర శార్దూల పతగోరగవాహనైః|
విమానైః సంపతద్భిశ్చ విమలైః సమలంకృతే||166||
వజ్రాశనిసమహాఘాతైః పావకైరుపశోభితే |
కృతపుణ్యై ర్మహాభాగైః స్వర్గజిద్భిరలంకృతే||167||
వహతా హవ్య మత్యర్థం సేవితే చిత్రభానునా |
గ్రహనక్షత్ర చన్ద్రార్క తారాగణ విభూషితే||168||
మహర్షి గణ గన్ధర్వ నాగయక్ష సమాకులే
వివిక్తే విమలే విశ్వే విశ్వావసు నిషేవితే ||169||
దేవరాజ గజాక్రాన్తే చన్ద్రసూర్య పథే శివే|
వితానే జీవలోకస్య వితతే బ్రహ్మనిర్మితే ||170||
బహుశస్సేవితే వీరై ర్విద్యాధరగణైర్వరైః|
జగామ వాయు మార్గేతు గరుత్మానివ మారుతః||171||
ప్రదృశ్యమాన సర్వత్ర హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
భేజేఽ మ్బరమ్ నిరాలమ్బం లమ్బపక్ష ఇవాద్రిరాట్||172||
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా సింహికా నామ రాక్షసీ|
మనసా చిన్తయామాస ప్రవృద్ధా కామరూపిణీ ||173||
అద్య దీర్ఘస్య కాలస్య భవిష్యామ్యహమాశితా |
ఇదం హి మే మహత్ సత్వం చిరస్య వశమాగతమ్||174||
ఇతి సఞ్చిత్య మనసా ఛాయమస్య సమాక్షిపత్ |
ఛాయాయాం గృహ్యమాణాయాం చిన్తయామాస వానరః||175||
సమాక్షిప్తోఽస్మి సహసా పంగూకృత పరాక్రమః|
ప్రతిలోమేన వాతేన మహానౌరివ సాగరే||176||
తిర్యగూర్ధ్వమథశ్చైవ వీక్షమాణస్తతః కపిః|
దదర్శ స మహత్ సత్త్వం ఉత్థితం లవణామ్భసి||177||
తదృష్ట్వా చిన్తయామాస మారుతిర్వికృతాననః|
కపిరాజేన కథితం సత్త్వమద్భుత దర్శనమ్||178||
ఛాయాగ్రాహీ మహావీర్యం తదిదం నాత్ర సంశయః|
స తాం బుద్వార్థతత్వేన సింహికాం మతిమాన్కపిః||179||
వ్యవర్థత మహాకాయః పావృషీవ వలాహకః|
తస్య సా కాయముద్వీక్ష్య వర్ధమానం మహాకపేః||180||
వక్త్రం ప్రసారమాయాస పాతాళాంతర సన్నిభమ్|
ఘనరాజీవ గర్జంతీ వానరం సమభిద్రవత్||181||
స దదర్శ తతస్తస్యా వివృతం సుమహాన్ముఖమ్|
కాయమాత్రం చ మేధావీ మర్మాణి చ మహాకపిః||182||
స తస్యా వివృతే వక్త్రే వజ్రసంహననః కపిః|
సంక్షిప్త్య ముహురాత్మానం నిష్పపాత మహాబలః||183||
అస్యే తస్యా నిమజ్జంతం దదృశు సిద్ధచారణాః|
గ్రస్యమానం యథా చన్ద్రం పూర్ణం పర్వణి రాహుణా||184||
తతస్తస్యా నఖైస్తీక్ష్ణైర్మర్మాణ్యుత్కృత్య వానరః|
ఉత్పపాథ వేగేన మనః సంపాతవిక్రమః||185||
తాం తు దృష్ట్యా చ ధృత్యాచ దాక్షిణ్యేన నిపాత్య చ|
స కపిప్రవరో వేగాద్వవృధే పునరాత్మవాన్ |186||
హృతహృత్సా హనుమాత పపాత విధురాఽమ్భసి|
తాం హతాం వానరేణాశు పతితాం వీక్ష్య సింహికామ్||187||
భూతాన్యాకాశచారీణి తమూచుః ప్లవగోత్తమమ్|
భీమమద్యకృతం కర్మ మహత్ సత్వం త్వయా హతమ్||188||
సాధయార్థమభిప్రేతం అరిష్టం ప్లవతాం వర|
యస్యత్వేతాని చత్వారి వానరేన్ద్ర యథా తవ||189||
ధృతిర్దృష్టిర్మతి దాక్ష్యం స్వకర్మసు సీదతి|
సతైః సంభావితః పూజ్యః ప్రతిపన్న ప్రయోజనః||190||
జగామాకాశమావిశ్య పన్నగాశనవత్కపిః|
ప్రాప్తభూయిష్ట పారస్తు పర్వతః ప్రతిలోకయన్ ||191||
యోజనానాం శతస్యాన్తే వనరాజిం దదర్శ సః|
దదర్శ చ పతన్నేవ వివిధ ద్రుమభూషితమ్||192||
ద్వీపం శాఖామృగశ్రేష్ఠో మలయోపవనాని చ|
సాగరం సాగరానూపం సాగరా నూపజాన్ద్రుమాన్ ||193||
సాగరస్య చ పత్నీనాం ముఖాన్యపి విలోకయన్|
స మహామేఘసఙ్కాశం సమీక్ష్యాత్మాన మాత్మవాన్||194||
నిరుంధత మివాకాశం చకార మతిమాన్మతిమ్|
కాయవృద్ధిం ప్రవేగం చ మమదృష్ట్వైవ రాక్షసాః||195||
మయి కౌతూహలం కుర్యురితి మేనే మహాకపిః|
తతః శరీరం సంక్షిప్య తన్మహీధరసన్నిభమ్||196||
పునః ప్రకృతి మాపేదే వీతమోహా ఇవాత్మవాన్|
తద్రూప మతి సంక్షిప్య హనుమాన్ ప్రకృతౌ స్థితః||
త్రీన్క్రమానివ విక్రమ్య బలివీర్యహరో హరిః||197||
స చారునానావిధరూపధారీ
పరం సమాసాద్య సముద్ర తీరమ్|
పరైరశక్యః ప్రతిపన్నరూపః
సమీక్షితాత్మా సమవేక్షితార్థః||198||
తతస్సలమ్బస్య గిరేః సమృద్ధే
విచిత్ర కూటే నిపపాత కూటే|
సకేత కోద్దాలకనాళికేరే
మహాద్రికూట ప్రతిమో మహాత్మా||199||
తతస్తు సంప్రాప్య సముద్ర తీరం
సమీక్ష్య లఙ్కాం గిరివర్యమూర్ధ్ని|
కపిస్తు తస్మిన్ నిపపాత పర్వతే
విధూయ రూపం వ్యధయన్ మృగద్విజాన్||200||
స సాగరం దానవపన్నగాయుతమ్
బలేన విక్రమ్య మహోర్మిమాలినమ్|
నిపత్య తీరే చ మహోదధే స్తదా
దదర్శ లఙ్కాం అమరావతీమ్ ఇవ|| 201||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సున్దరకాణ్డే ప్రథమస్సర్గః||
||ఓమ్ తత్ సత్||
|| Om tat sat ||