Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 15
ಅಥ ಪಂಚದಶಸ್ಸರ್ಗಃ

Tika Traya gives a very brief summary of the Sarga in the following words - "ಶಿಂಶುಪಾಗ್ರೇಽವಸ್ಥಿತಾಯ ಸರ್ವತಶ್ಚಕ್ಷುಷೀ ಪ್ರಚಾರಯನ್ ಹನುಮಾನ್ ಚೈತ್ಯ ಪ್ರಾಸಾದಗತಾಂ ಯಥಾವರ್ಣಿತ ಗುಣಾವಸ್ಥೋಪಲಕ್ಷಿತಾಂ ತಾಮ್ ವಿಲೋಕ್ಯ ಯುಕ್ತೈಃ ಬಹುಭಿಃ ಹೇತುಭಿಃ ತಸ್ಯಾಃ ಸೀತಾತ್ವಂ ನಿರ್ಧಾರಯತಿ" It says, 'seated on the Simsupa tree Hanuma looking around, saw a woman, near the Chaitya palace, who was looking like the one described to him as Sita. Then by reasoning he came to the conclusion that she is indeed Sita'. That is very briefly the story of Sarga 15.

With a little more elaboration the story of Sarga 15 is as follows.

This is the Sarga where finally Hanuman sees Sita

With anticipatory delight permeating all his limbs Hanuman looked around and saw that Ashoka grove, which was well decorated all around having splendid trees with creepers enriched with fine fragrance. It was resembling the Nandana vanam, fit for gods.

It is filled with animals, birds and the sounds of cuckoos. The grove was shining with ponds filled with golden lillies and lotuses. The grove has many seating places having rich coverings as well as many underground homes. It has trees which bloom in all seasons and is full of flowers and fruits. It was glowing with the splendor of the rising Sun,

The best among Vanaras then saw a mansion of thousand pillars,
shining white like Mount Kailash, having stairs paved with corals, having altars of bright molten Gold. Tall, looking as though it is touching the sky, that mansion was looking like Kailash, the abode of Lord Shiva, and place fit for gods..

Not far from there Hanuman sees a lady.

A lady wearing soiled clothes, surrounded by Rakshasa women, emaciated due to fasting, sighing again and again, white and thin like the crescent moon at the beginning of a bright fortnight. Looking like the tip of fire engulfed in smoke, she was faintly recognizable in appearance with bright radiance.

Seeing that wide eyed, thin and very much emaciated lady, (Hanuman) started wondering if she is Sita. 'This lady is of the same form as the one taken away by force by that Rakshasa who can take any form'. Seeing that blameless princess of wide eyes, by right signs and reasons Hanuman came to the conclusion that she is indeed Sita.

'This cloth worn long thus is looking crumpled. Even so its color is shining like another fresh cloth. This lady of golden complexion, Rama's beloved queen even though lost ( being carried away) does not disappear from his mind'.

Seeing the black eyed Sita Hanuman thought as follows.

'Her divine charming body with perfect limbs are a match for Rama's form too. Her divine mind is fixed on Rama and his mind is fixed on her. Hence she and righteous Rama are able to survive till this moment'. Hanuman continued his thought about Rama and Sita with growing and glowing respect. The son of wind god seeing Sita, delighted, reached Rama in his mind thus and praised him.

That is what we hear in the fifteenth Sarga

That is the story of Hanuman finally seeing Sita in that Ashoka grove.

Now the Slokas of the fifteenth Sarga with meanings

||Sloka 15.01||

ಸವೀಕ್ಷಮಾಣಸ್ತತ್ರಸ್ಥೋ ಮಾರ್ಗಮಾಣಶ್ಚ ಮೈಥಿಲೀಮ್|
ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಶ್ಚ ಮಹೀಂ ಸರ್ವಾಂ ತಾಮನ್ವವೇಕ್ಷತ||15.01||

ಸ|| ಮೈಥಿಲೀಂ ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ ತತ್ರಸ್ಥಃ ವೀಕ್ಷಮಾಣಃ ತಾಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಃ ಚ ಸಃ ಹನುಮಾನ್ ಸರ್ವಾಂ ಮಹೀಂ ಅವೇಕ್ಷತ||

||Sloka meanings||

ಮೈಥಿಲೀಂ ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ ಸಃ ಹನುಮಾನ್ -
Hanuman who was searching for Mythili
ತಾಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಃ - looking out for her
ತತ್ರಸ್ಥಃ ವೀಕ್ಷಮಾಣಃ - staying there looking out
ಸರ್ವಾಂ ಮಹೀಂ ಅವೇಕ್ಷತ - looked at all places around.

||Sloka summary||

"Looking out from there, Hanuman who was searching for Mythili surveyed all around that place."||15.01||

Hanuman here is full of anticipatory delight permeating all his limbs. It is as though he is in the final sheath of Ananda Kosa in the search for Self. Now we hear what Hanuma sees sitting on the Simsupa trees hidden within the branches.

||Sloka 15.02||

ಸಂತಾನಕಲತಾಭಿಶ್ಚ ಪಾದಪೈರುಪಶೋಭಿತಾಮ್ |
ದಿವ್ಯಗನ್ಧರಸೋಪೇತಾಂ ಸರ್ವತಃ ಸಮಲಂಕೃತಾಮ್||15.02||

ಸ||ಸಂತಾನಕಲತಾಭಿಶ್ಚ ಪಾದಪೈಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಮ್ ದಿವ್ಯಗಂಧರಸೋಪೇತಾಮ್ ಸರ್ವತಃ ಸಮಲಂಕೃತಾಮ್ (ತಾಂ ವನಿಕಾಂ ಮಾರುತಿಃ ಸಮುದೈಕ್ಷತ) ||

||Sloka meanings||

ಸಂತಾನಕಲತಾಭಿಶ್ಚ - with Santanaka creepers
ಪಾದಪೈಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಮ್ - trees glowing with
ದಿವ್ಯಗಂಧರಸೋಪೇತಾಮ್ - enriched with fine fragrance.
ಸರ್ವತಃ ಸಮಲಂಕೃತಾಮ್ - well decorated all round
( ಅಶೋಕವಾಟಿಕನು ಚೂಚೆನು)

||Sloka summary||

"Hanuman saw that well decorated Ashoka grove having splendid trees all around with creepers enriched with fine fragrance." ||15.02||

Over the next seven Slokas we hear the description of Ashoka grove as seen by Hanuma. Rama Tika has an elaboration of the key descriptive words of these Slokas . Rama Tika says - "ಸಂತಾನಕೇತಿ|| ಸಂತಾನಕಾಭಿಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಮ್ ಅತ ಏವ ನನ್ದನಸಂಕಾಶಾಂ ನನ್ದನವನ ಸದೃಶೀಂ, ವಾಪೀಭಿಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಂ, ಬಹುಭಿಃ ಆಸನೈಃ ಕುಥೈಃ ಮಹಾರಜಸ್ಥಿತಿ ಯೋಗ್ಯ ಕಮ್ಬಲ ವಿಶೇಷೈಃ ಉಪೇತಾಂ, ಸರ್ವರ್ತು ಕುಸುಮೈಃ ಪಾದಪೈಃ ಅಶೋಕಾನಾಂ ಶ್ರಿಯಾ ಚ ಸೂರ್ಯೋದಯಪ್ರಭಾಮ್ ಅಸಕೃತ್ ವಿನಿಷ್ಪತತ್ಭಿಃ ವಿಹಗೈಃ ನಿಷ್ಪತ್ರಶಾಖಾಮಿವ ಕ್ರಿಯಮಾಣಾಂ ಚಿತ್ರೈಃ ಪುಷ್ಪಾವತಂಸಕೈಃ ಉಪಲಕ್ಷಿತೈಃ ಸಮೂಲಪುಷ್ಪರಚಿತೈಃ ಸಮೂಲಾನಿ ಮೂಲಸಹಿತಾನಿ ಯಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ತೈಃ ರಚಿತೈಃ, ಪುಷ್ಪಭಾರೇಣ ಅತಿಪುಷ್ಪಧಾರಣೇನ, ಅತಿಭಾರೋ ಯೇಷಾಂ ತೈಃ ಮರ್ದಿನೀಂ ಸ್ಪೃಶದ್ಭಿರಿವ ಶೋಕನಾಶನೈಃ ಅಶೋಕೈಃ ಅಶೋಕವಿಶೇಷೈಃ ಪ್ರದೀಪ್ತಮಿವ ಅಶೋಕವನಿಕಾಂ ತತ್ರಸ್ಥಃ ಶಿಂಶುಪಾಯಾಂ ಸ್ಥಿತೋ ಮಾರುತಿಃ ಸಮುದೈಕ್ಷತ| ಸಪ್ತಂ ಏಕಾನ್ವಯಿ" ||

These elaborations are reflected in the meanings of the next seven Slokas.

||Sloka 15.03||

ತಾಂ ಸ ನನ್ದನಸಂಕಾಶಾಂ ಮೃಗಪಕ್ಷಿಭಿ ರಾವೃತಾಂ|
ಹರ್ಮ್ಯಪ್ರಾಸಾದ ಸಂಭಾಧಾಂ ಕೋಕಿಲಾಕುಲನಿಸ್ವನಾಮ್|| 15.03||

ಸ|| ತಾಂ ನಂದನ ಸಂಕಾಶಂ ಪಾದಪೈಃ ಉಪಶೋಭಿತಮ್ ಮೃಗಪಕ್ಷಿಭಿಃ ಆವೃತಂ ಕೋಕಿಲಾಕುಲನಿಃಶ್ವನಾಮ್ ಹರ್ಮ್ಯಪ್ರಾಸಾದ ಸಂಭಾದಾಂ (ತಾಂ ವನಿಕಾಂ ದದರ್ಶ) ||

||Sloka meanings||

ನಂದನ ಸಂಕಾಶಂ - resembling the Nandana grove of Indra
ಪಾದಪೈಃ ಉಪಶೋಭಿತಮ್ - enchanting with variety of trees
ಮೃಗಪಕ್ಷಿಭಿಃ ಆವೃತಂ - filled with animals and birds
ಕೋಕಿಲಾಕುಲನಿಃಶ್ವನಾಮ್ - filled with sounds of cuckoos
ಹರ್ಮ್ಯಪ್ರಾಸಾದ ಸಂಭಾದಾಂ - with many tall mansions.

||Sloka summary||

"Resembling the Nandana grove of Indra, (it is) enchanting with variety of trees, filled with animals and birds , filled with sounds of cuckoos , and tall mansions." || 15.03||

Poet says that Ashoka grove is glowing like Nandana grove, the playground of Gods. Comparing Ashoka grove with the Gods grove, there is a clear hint that this is indeed suitable place for Goddess Sita.

||Sloka 15.04||

ಕಾಞ್ಚನೋತ್ಪಲಪದ್ಮಾಭಿಃ ವಾಪೀಭಿರುಪಶೋಭಿತಾಮ್|
ಬಹ್ವಾಸನಕುಥೋಪೇತಾಂ ಬಹುಭೂಮಿ ಗೃಹಾಯುತಾಮ್||15.04||

ಸ|| (ಅಶೋಕ ವನಿಕಾ) ಕಾಂಚನೋತ್ಪಲಪದ್ಮಾಭಿಃ ವಾಪೀಭಿಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಂ ಬಹ್ವಾಸನಕುಥೋಪೇತಾಂ ಬಹುಭೂಮಿ ಗೃಹಾಯುತಮ್ (ಅಸ್ತಿ) ||

||Sloka meanings||

ಕಾಂಚನೋತ್ಪಲಪದ್ಮಾಭಿಃ - with golden lillies and lotuses
ವಾಪೀಭಿಃ ಉಪಶೋಭಿತಾಂ - enchanting with lakes
ಬಹ್ವಾಸನಕುಥೋಪೇತಾಂ - with couches with rich coverings
ಬಹುಭೂಮಿ ಗೃಹಾಯುತಮ್ - with many underground homes
( Hanuma saw such Ashoka grove)

||Sloka summary||

"Enchanting with lakes with seating places having rich coverings, with many underground homes, have golden lillies and lotuses." ||15.04||

||Sloka 15.05||

ಸರ್ವರ್ತುಕುಸುಮೈ ರಮ್ಯಾಂ ಫಲವದ್ಭಿಶ್ಚ ಪಾದಪೈಃ|
ಪುಷ್ಪಿತಾನಾಂ ಅಶೋಕಾನಾಂ ಶ್ರಿಯಾ ಸೂರ್ಯೋದಯಪ್ರಭಾಮ್||15.05||
ಪ್ರದೀಪ್ತಮಿವ ತತ್ರಸ್ಥೋ ಮಾರುತಿಃ ಸಮುದೈಕ್ಷತ|

ಸ|| (ತತ್ ಅಶೋಕವನಿಕಾ) ಸರ್ವರ್ತುಕುಸುಮೈಃ ಫಲವದ್ಭಿಃ ಪುಷ್ಪಿತಾನಾಂ ಅಶೋಕಾನಾಂ ಪಾದಪೈಃ ರಮ್ಯಾಂ, ಸೂರ್ಯೋದಯ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ ಪ್ರದೀಪ್ತಂ (ವನಿಕಾಮ್) ತತ್ರಸ್ಥಃ ಮಾರುತಿಃ ಸಮುದೈಕ್ಷತ ||

||Sloka meanings||

ಸರ್ವರ್ತುಕುಸುಮೈಃ ಫಲವದ್ಭಿಃ - with blossoms and fruits of all seasons
ಪುಷ್ಪಿತಾನಾಂ ಅಶೋಕಾನಾಂ - Asoka trees with blossoms
ಸೂರ್ಯೋದಯ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ ಪ್ರದೀಪ್ತಂ -
glowing like the splendor of the rising Sun
ತತ್ರಸ್ಥಃ ಮಾರುತಿಃ ಸಮುದೈಕ್ಷತ - Hanuma who was there saw

||Sloka summary||

"With blossoms and fruits of all seasons, the Asoka trees with blossoms were glowing like the splendor of the rising Sun. Hanuma who was there saw the same." ||15.05||

The grove is full of Ashoka trees which remove sorrow, implying that this grove is a fit place for overcoming the sorrow of not having found Sita in his search

||Sloka 15.06,07||

ನಿಷ್ಪತ್ರಶಾಖಾಂ ವಿಹಗೈಃ ಕ್ರಿಯಮಾನಾ ಮಿವಾಸಕೃತ್||15.06||
ವಿನಿಷ್ಪತದ್ಭಿಃ ಶತಶಃ ಚಿತ್ರೈಃ ಪುಷ್ಪಾವತಂಸಕೈಃ|
ಅಮೂಲಪುಷ್ಪನಿಚಿತೈಃ ಅಶೋಕೈಃ ಶೋಕನಾಶನೈಃ||15.07||

ಸ|| ಅಸಕೃತ್ ವಿನಿಷ್ಪತದ್ಭಿಃ ಶತಶಃ ವಿಹಗೈಃ ನಿಷ್ಪತ್ರಶಾಖಾಂ ಕ್ರಿಯಮಾಣಾಂ ಇವ ಚಿತ್ರೈಃ ಪುಷ್ಪಾವತಂಸಕೈಃ ಅಮೂಲಪುಷ್ಪನಿಚಿತೈಃ ಶೋಕನಾಶನೈಃ ಅಶೋಕೈಃ (ಅಸ್ತಿ) ||

||Sloka meanings||

ಅಸಕೃತ್ ವಿನಿಷ್ಪತದ್ಭಿಃ ಶತಶಃ ವಿಹಗೈಃ -
with branches having no leaves because of often falling flowers and hundreds of birds
ನಿಷ್ಪತ್ರಶಾಖಾಂ ಕ್ರಿಯಮಾಣಾಂ ಇವ ಚಿತ್ರೈಃ -
like a painted picture of a tree without leaves
ಪುಷ್ಪಾವತಂಸಕೈಃ ಅಮೂಲಪುಷ್ಪನಿಚಿತೈಃ-
were full of flowers, with blossoms up to the base of the trees.
ಶೋಕನಾಶನೈಃ ಅಶೋಕೈಃ - Ashoka trees which can remove the grief

||Sloka summary||

"With branches having no leaves because of often falling flowers and hundreds of birds, it was like a painted picture. The Ashoka trees which can remove the grief , were full of flowers, with blossoms up to the base of the trees." ||15.06,07||

||Sloka 15.08||

ಪುಷ್ಪಭಾರಾತಿಭಾರೈಶ್ಚ ಸ್ಪೃಶದ್ಭಿರಿವ ಮೇದಿನೀಂ|
ಕರ್ಣಿಕಾರೈಃ ಕುಶುಮಿತೈಃ ಕಿಂಶುಕೈಶ್ಚ ಸುಪುಷ್ಪಿತೈಃ||15.08||

ಸ|| ಪುಷ್ಪಭಾರಾತಿಭಾರೈಶ್ಚಮೇದಿನೀಂ ಸ್ಪೃಶದ್ಭಿಃ ಇವ ಕುಶುಮಿತೈಃ ಕರ್ಣಿಕಾರೈಃ ಕಿಂಶುಕೈಶ್ಚ ಸುಪುಷ್ಪಿತೈಃ (ತಾಂ ವನಿಕಾಂ ಮಾರುತಿಃ ದದರ್ಶ)||

||Sloka meanings||

ಪುಷ್ಪಭಾರಾತಿಭಾರೈಶ್ಚಮೇದಿನೀಂ ಸ್ಪೃಶದ್ಭಿಃ ಇವ -
weighed down by the weight of the flowers , it was looking as if they were bending down to touch the ground
ಕುಶುಮಿತೈಃ ಕರ್ಣಿಕಾರೈಃ ಕಿಂಶುಕೈಶ್ಚ ಸುಪುಷ್ಪಿತೈಃ -
grove was full with blossoms, fully bloomed Karnikara flowers and Kimsukas

||Sloka summary||

Weighed down by the weight of the flowers , it was looking as if they were bending down to touch the ground. The grove was full with blossoms, fully bloomed Karnikara flowers and Kimsukas

||Sloka 15.09||

ಸ ದೇಶಃ ಪ್ರಭಯಾ ತೇಷಾಂ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ ಪರ್ವತಃ|
ಪುನ್ನಗಾ ಸಪ್ತವರ್ಣಾಶ್ಚ ಚಮ್ಪಕೋದ್ದಾಲಕಾಸ್ತಥಾ||15.09||
ವಿವೃದ್ಧಮೂಲಾ ಬಹವಃ ಶೋಭನ್ತೇ ಸ್ಮ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾಃ|

ಸ|| ತೇಷಾಂ ಪ್ರಭಯಾ ಸಃ ದೇಶಃ ಸರ್ವತಃ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ| ವಿವೃದ್ಧಮೂಲಾಃ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾಃ ಪುನ್ನಗಾಃ ಸಪ್ತಪರ್ಣಸ್ಚ ತಥಾ ಚಂಪಕಾಃ ಉದ್ದಾಲಕಾಃ ಶೋಭನ್ತೇ ಸ್ಮ||

||Sloka meanings||

ತೇಷಾಂ ಪ್ರಭಯಾ ಸಃ ದೇಶಃ ಸರ್ವತಃ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ -
as though all of that place was aflame with the radiance of all those trees
ವಿವೃದ್ಧಮೂಲಾಃ ಸುಪುಷ್ಪಿತಾಃ ಪುನ್ನಗಾಃ -
extending to the roots with blooming Pannagas
ಸಪ್ತಪರ್ಣಸ್ಚ ತಥಾ ಚಂಪಕಾಃ ಉದ್ದಾಲಕಾಃ ಶೋಭನ್ತೇ ಸ್ಮ-
Saptaparnas, Champakas and Uddalakas were shining too
.

||Sloka summary||

"With their radiance all of that place was aflame with blooming Pannagas Saptaparnas, Champakas and Uddalakas."||15.09||

||Sloka 15.10||

ಶಾತಕುಮ್ಭನಿಭಾಃ ಕೇಚಿತ್ ಕೇಚಿದಗ್ನಿ ಶಿಖೋಪಮಾಃ||15.10||
ನೀಲಾಙ್ಜನನಿಭಾಃ ಕೇಚಿತ್ ತತ್ರಾಽಶೋಕಾ ಸಹಸ್ರಶಃ|

ಸ|| ತತ್ರ ಸಹಸ್ರಶಃ ಕೇಚಿತ್ ಶಾತಕುಮ್ಭನಿಭಾಃ ಕೇಚಿತ್ ಅಗ್ನಿಶಿಖೋಪಮಾಃ ಕೇಚಿತ್ ನೀಲಾಂಜನನಿಭಾಃ ಅಸ್ತಿ||

||Sloka meanings||

ತತ್ರ ಸಹಸ್ರಶಃ - thousands of Ashoka trees
ಕೇಚಿತ್ ಶಾತಕುಮ್ಭನಿಭಾಃ- some shone like gold,
ಕೇಚಿತ್ ಅಗ್ನಿಶಿಖೋಪಮಾಃ - some of which looked like flames of fire
ಕೇಚಿತ್ ನೀಲಾಂಜನನಿಭಾಃ ಅಸ್ತಿ - some of which are like black collyrium.

||Sloka summary||

"There were thousands of Ashoka trees some of which shone like gold, some of which looked like flames of fire, some of which are like black collyrium. ||15.10||

Tilaka Tika says - ನೀಲಾಞ್ಜನನಿಭಾ ಇತಿ| ಏವಂ ಉಕ್ತ್ಯಾಽಶೋಕಾನಾಂ ಅನೇಕವರ್ಣಪುಷ್ಪತ್ವಂ ಸೂಚಿತಮ್ | Here while saying black collyrium , the indication is that the grove is full of flowers of all colors.

||Sloka 15.11-12||

ನನ್ದನಂ ವಿವಿಧೋದ್ಯಾನಂ ಚಿತ್ರಂ ಚೈತ್ರರಥಂ ಯಥಾ||15.11||
ಅತಿವೃತ್ತ ಮಿವಾಚಿನ್ತ್ಯಂ ದಿವ್ಯಂ ರಮ್ಯಂ ಶ್ರಿಯಾ ವೃತಂ|
ದ್ವಿತೀಯ ಮಿವ ಚಾಕಾಶಂ ಪುಷ್ಪಜ್ಯೋತಿ ರ್ಗಣಾಯುತಮ್ ||15.12||

ಸ|| ವಿವಿಧ ಉದ್ಯಾನಮ್ ನಂದನಂ ಯಥಾ ಚಿತ್ರಂ ಚೈತ್ರರಥಂ ಯಥಾ ಅತಿವೃತ್ತಂ ಅಚಿಂತ್ಯಂ ದಿವ್ಯಂ ರಮ್ಯಂ ಶ್ರಿಯಾ ವೃತಂ ಪುಷ್ಪಜ್ಯೋತಿರ್ಗಣಾಯುತಂ ದ್ವಿತೀಯಂ ಆಕಾಶಮ್ ಇವ||

In the next four Slokas we hear descriptions of the Ashoka grove Again it worth reading the Tilaka Tika notes.

Tilaka Tika says - ವಿವಿಧೋದ್ಯಾನಮ್ ನನ್ದನಮಿವ ನನ್ದನಮ್ ಆನನ್ದಕಮ್ ಚೈತ್ರರಥಮ್ ಕುಬೇರವನಂ ಇವ,ಚಿತ್ರಂ ಯಥೇತ್ಯುಭಯಾನ್ವಯಿ ಅತಿವೃತ್ತಮ್ ಉಪಮಾನೀಭೂತ ವನ ದ್ವಯಾಭ್ಯಾಂ ಅಧಿಕಮ್,
ದ್ವಿತೀಯಾಕಾಶಂ ಇವ ಪುಷ್ಪರೂಪ ಜ್ಯೋತಿರ್ಗಣೈಃ ಆಯುತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ, ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಮಿವ ಪುಷ್ಪರೂಪ ಅನೇಕ ರತ್ನೈಶ್ಚಿತ್ರಮ್ ಸರ್ವೇಷು ಋತುಷು ಪುಷ್ಪಾಣೀ ಯೇಶು ತೈಃ ಪಾದಪೈಃ ನಿಚಿತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ನಾನಾನಿನದೈಃ ಅನೇಕವಿಧನಿನಾದ ವಿಶಿಷ್ಟೈಃ ಮೃಗಗಣದ್ವಿಜೈಃ, ರಮ್ಯಂ ಗನ್ಧಾಡ್ಯಮ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ಗನ್ಧಮಾಧ್ನಂ ಇವ ಅನೇಕ ಗನ್ಧ ಪ್ರವಹಮ್ ಅತ್ ಏವ ಪುಣ್ಯಗನ್ಧೈಃ ಮನೋಹರಮ್ ಉದ್ಯಾನಂ ಶುಶುಭೇ ಇತಿ ಶೇಷಃ ಶ್ಲೋಕಚತುಷ್ಟಯಮ್ ಏಕಾನ್ವಯಿ|

||Sloka meanings||

ವಿವಿಧ ಉದ್ಯಾನಮ್ ನಂದನಂ ಯಥಾ -
with different types of gardens resembling Nandana garden of Indra
ಚಿತ್ರಂ ಚೈತ್ರರಥಂ ಯಥಾ -
colorful like Chaitraratha gardens of Kubera
ಅತಿವೃತ್ತಂ ಅಚಿಂತ್ಯಂ ದಿವ್ಯಂ ರಮ್ಯಂ ಶ್ರಿಯಾ ವೃತಂ-
auspicious and beautiful beyond imagination
ಪುಷ್ಪಜ್ಯೋತಿರ್ಗಣಾಯುತಂ -
full with groups of luminaries in the form of flowers
ದ್ವಿತೀಯಂ ಆಕಾಶಮ್ ಇವ -
it was looking like a second sky

||Sloka summary||

"With different types of gardens resembling Nandana forest of Indra, colorful like Chaitraratha gardens of Kubera, surpassing the divine, with radiance of countless varieties of blossoms it was lovely like a ( second) sky delightful surrounded with luminaries in the form of flowers."||15.11,12||

Tilaka Tika says - "ವಿವಿಧೋದ್ಯಾನಮ್ ನನ್ದನಮ್, ಯಥಾ ನನ್ದನಮಾಹ್ಲಾದಕಮ್ ತದ್ವತ್ ಆಹ್ಲಾದಕಮ್, ಚೈತ್ರ ರಥಂ ಕುಬೇರವನಂ ಯಥಾ ಚಿತ್ರಮ್ ತದ್ವಿಚಿತ್ರಮ್ || It says,- 'all the gardens are like Nandana grove of Indra, meaning that all the groves are as enjoyable as Nandana gardens, Chaitra ratham like Kubera's grove, and colorful as the Chaitra garden of Kubera'

||Sloka 15.13-14||

ಪುಷ್ಪರತ್ನಶತೈ ಶ್ಚಿತ್ರಂ ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಂ ಯಥಾ |
ಸರ್ವರ್ತುಪುಷ್ಪೈರ್ನಿಚಿತಂ ಪಾದಪೈರ್ಮಧುಗನ್ದಿಭಿಃ||15.13||
ನಾನಾನಿನಾದೈರುದ್ಯಾನಂ ರಮ್ಯಂ ಮೃಗಗಣೈರ್ದ್ವಿಜೈಃ|
ಅನೇಕ ಗನ್ಧಪ್ರವಹಂ ಪುಣ್ಯಗನ್ಧಂ ಮನೋರಮಮ್||15.14||
ಶೈಲೇಂದ್ರಮಿವ ಗನ್ಧಾಢ್ಯಂ ದ್ವಿತೀಯಂ ಗನ್ಧಮಾದನಮ್|

ಸ|| ಪುಷ್ಪರತ್ನಶತೈಃ ಚಿತ್ರಂ , ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಂ ಯಥಾ ಸರ್ವಋತುಪುಷ್ಪೈಃ ಮಧುಗನ್ಧಿಭಿಃ ಪಾದಪೈಃ , ದ್ವಿಜೈಃ ಮೃಗ ಗಣೈಃ ನಾನಾನಿನಾದೈಃ ನಿಚಿತಂ ರಮ್ಯಂ ಅನೇಕಗನ್ಧಪ್ರವಹಂ ಗನ್ಧಾಢ್ಯಂ ಪುಣ್ಯಗಂಧಂ ಮನೋರಮಮ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ಗನ್ಧಮಾದನಮ್ ಶೈಲೇಂದ್ರಮಿವ ಅಸ್ತಿ ||

Tilak Tika says- "ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಮಿವ ಪುಷ್ಪರೂಪ ಅನೇಕ ರತ್ನೈಶ್ಚಿತ್ರಮ್ ಸರ್ವೇಷು ಋತುಷು ಪುಷ್ಪಾಣೀ ಯೇಶು ತೈಃ ಪಾದಪೈಃ ನಿಚಿತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ, ನಾನಾನಿನದೈಃ ಅನೇಕವಿಧನಿನಾದ ವಿಶಿಷ್ಟೈಃ ಮೃಗಗಣದ್ವಿಜೈಃ, ರಮ್ಯಂ ಗನ್ಧಾಡ್ಯಮ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ಗನ್ಧಮಾಧನಂ ಇವ ಅನೇಕ ಗನ್ಧ ಪ್ರವಹಮ್ ಅತ್ ಏವ ಪುಣ್ಯಗನ್ಧೈಃ ಮನೋಹರಮ್ ಉದ್ಯಾನಂ ಶುಶುಭೇ ಇತಿ ಶೇಷಃ ಶ್ಲೋಕಚತುಷ್ಟಯಮ್ ಏಕಾನ್ವಯಿ|

'ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಂ',- it is implied that there are four oceans around Jambu dwipa, this being similar, it is referred to as the fifth ocean.

||Sloka meanings||

ಪುಷ್ಪರತ್ನಶತೈಃ ಚಿತ್ರಂ -
with hundreds of flowers looking like gems
ಪಞ್ಚಮಂ ಸಾಗರಂ ಯಥಾ - it is like a fifth Ocean
ಸರ್ವಋತುಪುಷ್ಪೈಃ ಮಧುಗನ್ಧಿಭಿಃ ಪಾದಪೈಃ -
with flowers that bloom in all seasons and honey scented trees
ದ್ವಿಜೈಃ ಮೃಗ ಗಣೈಃ ನಾನಾನಿನಾದೈಃ ನಿಚಿತಂ-
filled with sounds of birds and deers
ಅನೇಕಗನ್ಧಪ್ರವಹಂ ಪುಣ್ಯಗಂಧಂ ಮನೋರಮಮ್ -
with various fragrances wafting through the air and pleasing the heart

||Sloka summary||

"With hundreds of flowers looking like gems, it is wonderful like a fifth Ocean. With flowers that bloom in all seasons, honey scented trees , filled with flocks of birds and animals, enchanting with various fragrances pleasing the hearts, the grove was pleasing to the heart." ||15.13,14||

||Sloka 15.15||

ಶೈಲೇಂದ್ರಮಿವ ಗನ್ಧಾಢ್ಯಂ ದ್ವಿತೀಯಂ ಗನ್ಧಮಾದನಮ್|
ಅಶೋಕವನಿಕಾಯಾಂ ತು ತಸ್ಯಾಂ ವಾನರಪುಂಗವಃ ||15.15||
ಸದದರ್ಶಾ ವಿದೂರಸ್ಥಂ ಚೈತ್ಯಪ್ರಾಸಾದ ಮುಚ್ಛ್ರಿತಮ್|

ಸ|| ಸಃ ವಾನರಪುಂಗವಃ ತಸ್ಯಾಂ ಗನ್ಧಮಾಡ್ಯಂ ಗನ್ಧಮಾದನಮ್ ಶೈಲೇಂದ್ರಂ ಇವ ಅಶೋಕವನಿಕಾಯಾಮ್ ಮಧ್ಯೇ ಅವಿದೂರಸ್ಥಂ ಉಚ್ಛ್ರಿತಮ್ ಚೈತ್ಯ ಪ್ರಾಸಾದಮ್ ದದರ್ಶ||

||Sloka meanings||

ಸಃ ವಾನರಪುಂಗವಃ -
the best among Vanaras
ತಸ್ಯಾಂ ಅಶೋಕವನಿಕಾಯಾಮ್ ಮಧ್ಯೇ-
in the middle of that Ashoka grove
ಗನ್ಧಮಾಡ್ಯಂ ಗನ್ಧಮಾದನಮ್ ಶೈಲೇಂದ್ರಂ ಇವ -
which was highly fragrant like the mount Gandhamadana
ಅವಿದೂರಸ್ಥಂ ಉಚ್ಛ್ರಿತಮ್ ಚೈತ್ಯ ಪ್ರಾಸಾದಮ್ ದದರ್ಶ -
not far from there he saw a tall temple.

||Sloka summary||

"In the middle of that Ashoka grove, which was highly fragrant like the mount Gandhamadana, the best among Vanaras saw a big tall temple." ||15.15||

||Sloka 15.16,17||

ಮಧ್ಯೇ ಸ್ತಮ್ಭ ಸಹಸ್ರೇಣ ಸ್ಥಿತಂ ಕೈಲಾಸಪಾಣ್ಡುರಮ್||15.16||
ಪ್ರವಾಳಾಕೃತ ಸೋಪಾನಂ ತಪ್ತಕಾಞ್ಚನವೇದಿಕಂ|
ಮುಷ್ಣನ್ತಮಿವ ಚಕ್ಷೂಂಷಿ ದ್ಯೋತಮಾನಮಿವ ಶ್ರಿಯಾ||15.17||
ವಿಮಲಂ ಪ್ರಾಂಶುಭಾವತ್ವಾ ದುಲ್ಲಿಖನ್ತ ಮಿವಾಮ್ಬರಮ್|

ಸ|| ಸ್ತಂಭ ಸಹಸ್ರೇಣ ಸ್ಥಿತಮ್ ಕೈಲಾಸಪಾಣ್ಡುರಮ್ ಪ್ರವಾಳಕೃತಸೋಪಾನಮ್ ತಪ್ತಕಾಂಚನ ವೇದಿಕಾಂ ಚಕ್ಷೂಂಸಿ ಮುಷ್ಣನ್ತಂ ಇವ ಶ್ರಿಯಾ ದ್ಯೋತಮಾನಂ ಇವ ವಿಮಲಂ ಪ್ರಾಂಶುಭಾವತ್ವಾತ್ ಅಂಬರಂ ಉಲ್ಲಿಖಂತಮಿವ||

||Sloka meanings||

ಸ್ತಂಭ ಸಹಸ್ರೇಣ ಸ್ಥಿತಮ್ - with a thousand pillars
ಕೈಲಾಸಪಾಣ್ಡುರಮ್ - white like mount Kailasa
ಪ್ರವಾಳಕೃತಸೋಪಾನಮ್ - having stairs paved with corals
ತಪ್ತಕಾಂಚನ ವೇದಿಕಾಂ - having altars of bright molten gold
ಚಕ್ಷೂಂಸಿ ಮುಷ್ಣನ್ತಂ ಇವ ಶ್ರಿಯಾ ದ್ಯೋತಮಾನಂ -
glowing with brilliance as if stealing the eyes
ವಿಮಲಂ ಪ್ರಾಂಶುಭಾವತ್ವಾತ್ ಅಂಬರಂ ಉಲ್ಲಿಖಂತಮಿವ -
looking white due to its light , it was tall as if touching the sky.

||Sloka summary||

( That tall temple was) with a thousand pillars, white like mount Kailasa, having stairs paved with corals, having altars of bright molten gold, glowing with brilliance as if stealing the eyes, looking white due to its light, it was tall as if touching the sky. ||15.16,17||

||Sloka 15.18,19||

ತತೋ ಮಲಿನ ಸಂವೀತಾಂ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ಸಮಾವೃತಾಮ್||15.18||
ಉಪವಾಸಕೃಶಾಂ ದೀನಾಂ ನಿಶ್ಸ್ವಸನ್ತೀಂ ಪುನಃ ಪುನಃ|
ದದರ್ಶ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷಾದೌ ಚನ್ದ್ರರೇಖಾಮಿವಾಮಲಾಮ್||15.19||

ಸ|| ತತಃ ಮಲಿನಸಂವೀತಾಂ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ಸಮಾವೃತಾಂ ಉಪವಾಸಕೃಶಾಂ ದೀನಾಂ ಪುನಃ ಪುನಃ ನಿಃಶ್ವಸಂತೀಂ ಶುಕ್ಲಪಾಕ್ಷಾದೌ ಅಮಲಾಂ ಚನ್ದ್ರರೇಖಾಮಿವ ( ಅಬಲಾಂ) ತಾಂ ದದರ್ಶ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮಲಿನಸಂವೀತಾಂ -
wearing soiled clothes
ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ಸಮಾವೃತಾಂ -
surrounded by Rakshasa women
ಉಪವಾಸಕೃಶಾಂ ದೀನಾಂ -
emaciated due to fasting and looking pitiable,
ಪುನಃ ಪುನಃ ನಿಃಶ್ವಸಂತೀಂ -
sighing again and again
ಶುಕ್ಲಪಾಕ್ಷಾದೌ ಅಮಲಾಂ ಚನ್ದ್ರರೇಖಾಮಿವ -
white and thin like the crescent moon at the beginning of a bright fortnight
ತಾಂ ದದರ್ಶ - saw that lady

||Sloka summary||

"There he saw a woman wearing soiled clothes, surrounded by Rakshasa women, emaciated due to fasting, looking pitiable, sighing again and again, white and thin like the crescent moon at the beginning of a bright fortnight." ||15.18,19||

||Sloka 15.20||

ಮನ್ದಂ ಪ್ರಖ್ಯಾಯಮಾನೇನ ರೂಪೇಣ ರುಚಿರಪ್ರಭಾಂ|
ಪಿನದ್ಧಾಂ ಧೂಮಜಾಲೇನ ಶಿಖಾಮಿವ ವಿಭಾವಸೋಃ||15.20||

ಸ|| (ಸಾ) ಮನ್ದಂ ಪ್ರಖ್ಯಾಯಮಾನೇನ ರೂಪೇಣ ಧೂಮಜಲೇನ ಪಿನದ್ಧಾಂ ರುಚಿರಪ್ರಭಾಮ್ ವಿಭಾವಸೋಃ ಶಿಖಾಮಿವ(ಅಸ್ತಿ) ||

Rama Tika says- "ರೂಪೇಣ ರುಚಿರ ಪ್ರಭಾ ಯಸ್ಯಾ ತಾಂ ಧೂಮಜಾಲೇನ ಪಿನದ್ಧಾಮ್ ಅಚ್ಛಾದಿತಾಂ ವಿಭಾವಸೂಃ ಅಗ್ರೇ ಶಿಖಾಮಿವ"

||Sloka meanings||

ರುಚಿರಪ್ರಭಾಮ್ - with bright radiance
ಮನ್ದಂ ಪ್ರಖ್ಯಾಯಮಾನೇನ ರೂಪೇಣ -
faintly recognizable in form
ಧೂಮಜಲೇನ ಪಿನದ್ಧಾಂ -
engulfed by a cloud of smoke
ವಿಭಾವಸೋಃ ಶಿಖಾಮಿವ -
like the tip of the fire

||Sloka summary||

She was faintly recognizable in appearance with bright radiance, looking like the tip of fire engulfed in smoke

||Sloka 15.21||

ಪೀತೇನೈಕೇನ ಸಂವೀತಾಂ ಕ್ಲಿಷ್ಟೇನೋತ್ತಮವಾಸಸಾ|
ಸಪಙ್ಕಾಂ ಅನಲಙ್ಕಾರಂ ವಿಪದ್ಮಾಮಿವ ಪದ್ಮಿನೀಮ್ ||15.21||

ಸ|| ಪೀತೇನ ಏಕೇನ ಉತ್ತಮವಾಸಸಾ ಸಂವೀತಾಂ ಸಪಙ್ಕಂ ಅನಲಙ್ಕೃತಾಂ ವಿಪದ್ಮಾಂ ಪದ್ಮಿನೀಂ ಇವ |

Tilaka Tika says - ಕ್ಲಿಷ್ಟೇನ ಜೀರ್ಣೇನ, ಸಪಙ್ಕಾಂ ಮಲವಚ್ಛರೀರಾಮ್

Rama Tika says - ಕ್ಲಿಷ್ಟೇನ ಜೀರ್ಣತಯಾ ಪ್ರತೀತೇನ ಏಕೇನ ಉತ್ತಮವಾಸಸಾ ಸಂವೀತಾಮ್, ಅನಲಙ್ಕಾರಾಮ್ ಅಲಙ್ಕಿತರಹಿತಾಮ್ ಅತ ಏವ ವಿಪದ್ಮಾಂ ಪದ್ಮರಹಿತಾಂ ಪದ್ಮಿನೀಂ ಸರಸೀಮಿವ ಸಪಙ್ಕಾಂ ಮಲಿನಾಂ |

||Sloka meanings||

ಏಕೇನ ಕ್ಲಿಷ್ಟೇನ ಪೀತೇನ ಉತ್ತಮವಾಸಸಾ ಸಂವೀತಾಂ -
wearing a single worn out yellow cloth of superior quality,
ಅನಲಙ್ಕಾರಂ ಸಪಙ್ಕಂ-
dusty and unadorned
ವಿಪದ್ಮಾಂ ಪದ್ಮಿನೀಂ ಇವ -
looking like a lotus pond bereft of lotuses

||Sloka summary||

"With a worn out body ,wearing a single worn out yellow cloth though of superior quality, dusty and unadorned, she was looking like a dusty lotus pond bereft of lotuses". ||15.21||

||Sloka 15.22||

ವ್ರೀಡಿತಾಂ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾಂ ಪರಿಮ್ಲಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಮ್|
ಗ್ರಹೇಣಾಙ್ಗಾರಕೇಣೇವ ಪೀಡಿತಾಮಿವ ರೋಹಿಣೀಮ್||15.22||

ಸ|| ವ್ರೀಡಿತಾಂ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾಂ ಪರಿಮ್ಲಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಂ ಅಂಗಾರಕೇಣ ಗ್ರಹೇಣಾ ಪೀಡಿತಾಂ ರೋಹಿಣೀಂ ಇವ ( ಚ ಅಸ್ತಿ) |

||Sloka meanings||.

ವ್ರೀಡಿತಾಂ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾಂ -
bashful looking, tormented with agony
ಪರಿಮ್ಲಾನಾಂ - withered
ತಪಸ್ವಿನೀಂ - a woman of penance
ಅಂಗಾರಕೇಣ ಗ್ರಹೇಣಾ ಪೀಡಿತಾಂ ರೋಹಿಣೀಂ ಇವ -
like Rohini troubled by the planet Mars.

||Sloka summary||

"She was bashful looking, tormented with agony, a woman of penance. She was looking like Rohini troubled by the planet Mars." ||15.22||

||Sloka 15.23||

ಅಶ್ರುಪೂರ್ಣಮುಖೀಂ ದೀನಾಂ ಕೃಶಾಮನಶನೇನ ಚ|
ಶೋಕಧ್ಯಾನಪರಾಂ ದೀನಾಂ ನಿತ್ಯಂ ದುಃಖಪರಾಯಣಾಮ್||15.23||

ಸ|| ದುಃಖಪರಾಯಣಾಮ್ ಅಶ್ರುಪೂರ್ಣಮುಖೀಂ ದೀನಾಂ ಅನಶನೇನ ಕೃಶಾಂ ನಿತ್ಯಂ ಶೋಕಧ್ಯಾನಪರಾಂ (ತಾಂ ದದರ್ಶ)||

||Sloka meanings||

ದುಃಖಪರಾಯಣಾಮ್ ಅಶ್ರುಪೂರ್ಣಮುಖೀಂ -
Overwhelmed with sorrow and eyes filled with tears
ದೀನಾಂ ಅನಶನೇನ ಕೃಶಾಂ -
looking dejected and emaciated by fasting
ಶೋಕಧ್ಯಾನಪರಾಂ -
meditating in grief
(ತಾಂ ದದರ್ಶ - ಅಟ್ಟಿ ಆಮೆನು ಚೂಚೆನು)

||Sloka summary||

"(She was) Overwhelmed with sorrow and eyes filled with tears, she was looking dejected and emaciated by fasting, meditating in grief" ||15.23||

||Sloka 15.24||

ಪ್ರಿಯಂ ಜನಮಪಶ್ಯಂತೀಂ ಪಶ್ಯನ್ತೀಂ ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಮ್|
ಸ್ವಗಣೇನ ಮೃಗೀಂ ಹೀನಾಂ ಶ್ವಗಣಾಭಿವೃತಾ ಮಿವ||15.24||

ಸ|| ಸಾ ಪ್ರಿಯಂ ಜನಂ ಅಪಶ್ಯಂತೀಂ ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಂ ಪಶ್ಯಂತೀಂ ಸ್ವಗಣೇನ ಹೀನಾಂ ಶ್ವಗಣಾಭಿವೃತಾಂ ಮೃಗೀಂ ಇವ (ಅಸ್ತಿ)||

||Sloka meanings||

ಪ್ರಿಯಂ ಜನಂ ಅಪಶ್ಯಂತೀಂ - not seeing her dear people
ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಂ ಪಶ್ಯಂತೀಂ - seeing only the Rakshasa women
ಸ್ವಗಣೇನ ಹೀನಾಂ - separated from her group
ಶ್ವಗಣಾಭಿವೃತಾಂ - surrounded by a group of hounds.
ಮೃಗೀಂ ಇವ - like a female deer

||Sloka summary||

" Not seeing her dear people, seeing only the Rakshasa women, she was like a female deer surrounded by a group of hounds."||15.24||

||Sloka 15.25||

ನೀಲನಾಗಾಭಯಾವೇಣ್ಯಾ ಜಘನಂ ಗತ ಯೈಕಯಾ|
ನೀಲಯಾ ನೀರದಾಪಾಯೇ ವನರಾಜ್ಯಾ ಮಹೀಮಿವ||15.25||

ಸ|| ಸಾ ಜಘನಂ ಗತಯಾ ನೀಲನಾಗಾಭಯಾ ವೇಣ್ಯಾ ನೀರದಾಪಾಯೇ ನೀಲಯಾ ವನರಾಜ್ಯಾ ಮಹೀಂ ಇವ |

Rama Tika says - ನೀಲನಾಗಭಯಾ ಕೃಷ್ಣಸದೃಶ್ಯಾಜಘನಂ ಪೃಷ್ಟಾನ್ತದೇಶಂ ಗತಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತಯಾ ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸಾಭಾವೇನ ಜಟೀ ಭೂತಯಾ ವೇಣ್ಯಾ ಉಪಲಕ್ಷಿತಾಂ ನೀರದಾಪಾಯೇ ಘನಾಗಮೇ ನೀಲಯಾ ವನರಾಜ್ಯಾ ಮಹೀಂ ಇವ ಸ್ಥಿತಾಂ ಸೀತಾಂ ದದರ್ಶ|

Tilaka Tika says- ಪುರೋಭಾಗೀಯವೇಣೀದ್ವಯರಾಹಿತ್ಯೇನ ಪೃಷ್ಟಲಮ್ಬೈಕ್ಯಯಾ ವೇಣ್ಯಾ ನೀಲನಾಗಭಯಾ ನೀಲಸರ್ಪ ತುಲ್ಯಯಾ ವೇಣ್ಯೋಪಲಕ್ಷಿತಾಮ್ ಅನೇನ ತತ್ ಸರ್ಪೇ ಅನ್ಯಸ್ಯ ಮರಣಮೇವೇತಿ ಸೂಚಿತಮ್| ಮೇಘಾಪಾಯೇ ನೀಲಯಾ ವನರಾಜ್ಯೋಪಲಕ್ಷಿತಾಂ ಮಹೀಂ ಇವ ಸ್ಥಿತಾಮ್ |

||Sloka meanings||

ಸಾ ಜಘನಂ ಗತಯಾ -
her single braid touching her hips
ನೀಲನಾಗಾಭಯಾ ವೇಣ್ಯಾ -
braid of hair looking like a black serpent
ನೀರದಾಪಾಯೇ -
at the end of a rainy season
ನೀಲಯಾ ವನರಾಜ್ಯಾ ಮಹೀಂ ಇವ -
like the earth covered with a range of dark green trees ಚೆಟ್ಲತೋ

||Sloka summary||

"With her single braid touching her hips, braid of hair looking like a black serpent, she appeared like the earth covered with a range of dark green trees at the end of a rainy season;" ||15.25||

||Sloka 15.26||

ಸುಖಾರ್ಹಂ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾಂ ವ್ಯಸನಾನಾಂ ಅಕೋವಿದಾಮ್|
ತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ಅಧಿಕಂ ಮಲಿನಾಂ ಕೃಶಾಮ್ ||15.26||
ತರ್ಕಯಾಮಾಸ ಸೀತೇತಿ ಕಾರಣೈರುಪಪಾದಿಭಿಃ|

ಸ|| ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ಅಧಿಕಂ ಮಲಿನಾಂ ಕೃಶಾಂ ತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸೀತಾ ಇತಿ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ||

Rama Tika says - ಸುಖಾರ್ಹಂ ಇತಿ| ಸುಖಾರ್ಹಾ ಸುಖಯೋಗ್ಯಂ ವ್ಯಸನಾನಾಂ ದುಃಖಾನಾಂ ಅಕೋವಿದಾಮ್ ಆವೈಜ್ಞಾತ್ರೀಂ ಸದೂಖಸಂತಪ್ತಾಂ ತಾಂ ಸೀತಾಮ್ ವಿಲೋಕ್ಯ ಉಪಪಾದಿಭಿಃ ಸೀತಾಬೋಧನ ಸಮರ್ಥೈಃ ಕಾರಣೈಃ ಇಯಂ ಸೀತಇತಿ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ|

||Sloka meanings||

ಸುಖಾರ್ಹಂ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾಂ -
one who deserved to be happy
ವ್ಯಸನಾನಾಂ ಅಕೋವಿದಾಮ್ -
not experienced in sorrows
ಅಧಿಕಂ ಮಲಿನಾಂ ಕೃಶಾಂ -
very much soiled emaciated
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ - wide eyed lady
ತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ - seeing her
ಸೀತಾ ಇತಿ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ -
wondered if she is Sita

||Sloka summary||

"Seeing that thin wide eyed and very much emaciated lady, consumed by grief, not experienced in sorrow vices, she was like one who deserved to be happy, Hanuman started wondering if she is Sita."||15.26||

||Sloka 15.27||

ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ ತದಾ ತೇನ ರಕ್ಷಸಾ ಕಾಮರೂಪಿಣಾ||15.27||
ಯಥಾರೂಪಾಹಿ ದೃಷ್ಟಾ ವೈ ತಥಾ ರೂಪೇಯ ಮಙ್ಗನಾ|

ಸ|| ಇಯಂ ಅಂಗನಾ ತಥಾರೂಪಾ ತದಾ ಕಾಮರೂಪಿಣಾ ತೇನ ರಕ್ಷಸಾ ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ ಯಥಾರೂಪಾ ದೃಷ್ಟಾ ಇತಿ||

Rama Tika says- ತರ್ಕಪ್ರಕಾರಮಾಹ - ಹ್ರಿಯಮಾಣೇತಿ||ತೇನ ರಾವಣೇನ ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ ಸಾ ಸೀತಾ ತದಾ ಹರಣಸಮಯೇ ಯಥಾರೂಪಾ ದೃಷ್ಟಾ ಯಾದೃಗ್ವೇಷವರ್ಣಾದಿಮತ್ ಅನುಭೂತಾ ತಥಾರೂಫಾ ಅಯಂ| ಇತಿ||

||Sloka meanings||

ಇಯಂ ಅಂಗನಾ - this lady
ತದಾ ಕಾಮರೂಪಿಣಾ ರಕ್ಷಸಾ ತೇನ -
that Rakshasa who can take any form
ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ - taken away
ಯಥಾರೂಪಾ ತಥಾರೂಪಾ ದೃಷ್ಟಾ ಇತಿ -
the same form is seen as the form seen here

||Sloka summary||

"This lady is of the same form as the one taken away using force by that Rakshasa who can take any form". ||15.27||

"ಯಥಾರೂಪಾ ತಥಾರೂಪಾ" means that she is now of the same form as the form she was in when she was carried away by Ravana . Hence, she must be Sita is Hanuma's deduction

||Sloka 15.28,29||

ಪೂರ್ಣ ಚನ್ದ್ರಾನನಾಂ ಸುಭೄಂ ಚಾರುವೃತ್ತಪಯೋಧರಾಮ್||15.28||
ಕುರ್ವನ್ತೀಂ ಪ್ರಭಯಾ ದೇವೀಂ ಸರ್ವಾ ವಿತಿಮಿರಾ ದಿಶಃ|
ತಾಂ ನೀಲಕೇಶೀಂ ಬಿಮ್ಬೋಷ್ಟೀಂ ಸುಮಧ್ಯಾಮ್ ಸುಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಾಮ್||15.29||
ಸೀತಾಂ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷೀಂ ಮನ್ಮಥಸ್ಯ ರತಿಂ ಯಥಾ|

ಸ|| ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರಾನನಾಂ ಸುಭೄಂ ಚಾರುವೃತ್ತ ಪಯೋಧರಾಂ ಸರ್ವಾಃ ದಿಶಾಂ ಪ್ರಭಯಾ ವಿತಿಮಿರಾಃ ಕುರ್ವತೀಂ ದೇವೀಂ ನೀಲಕೇಶೀಂ ಬಿಂಬೋಷ್ಟೀಂ ಸುಮಧ್ಯಾಂ ಸುಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಂ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷೀಂ ಮನ್ಮಥಸ್ಯ ರತೀಂ ಯಥಾ ಸೀತಾಂ (ದದರ್ಶ) ||

||Sloka meanings||

ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರಾನನಾಂ - with face like that of a full Moon,
ಸುಭೄಂ ಚಾರುವೃತ್ತ ಪಯೋಧರಾಂ -
with shapely eye brows, beautiful breasts,
ಸರ್ವಾಃ ದಿಶಾಂ ಪ್ರಭಯಾ ವಿತಿಮಿರಾಃ -
rendering bright in all directions with her radiance
ನೀಲಕೇಶೀಂ ಬಿಂಬೋಷ್ಟೀಂ ಸುಮಧ್ಯಾಂ -
with black hair, red lips like Bimba fruit, and slender waist
ಸುಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಂ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷೀಂ -
eyes like lotus petals and pleasing limbs.
ಮನ್ಮಥಸ್ಯ ರತೀಂ ಯಥಾ ಸೀತಾಂ -
Sita, looking like Rati of Manmatha

||Sloka summary||

"With face like that of a full Moon, with shapely eye brows, beautiful breasts, rendering bright in all directions with her radiance. She was like the queen with black hair, red lips like Bimba fruit, eyes like lotus petals and pleasing limbs. She was like Rati of Manmatha." ||15.28,29||

Govindaraja a says in his Tika that from the Sloka " ಪೂರ್ಣ ಚನ್ದ್ರಾನನಾಂ" till the Sloka "ವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರಶಿಥಿಲಾಮ್ ಇವ", all of that is one long sentence, essentially describing the state of Sita

||Sloka 15.30||

ಇಷ್ಟಾಂ ಸರ್ವಸ್ಯ ಜಗತಃ ಪೂರ್ಣಚನ್ದ್ರ ಪ್ರಭಾಮಿವ ||15.30||
ಭೂಮೌ ಸುತನುಮಾಸೀನಾಂ ನಿಯತಾಮಿವ ತಾಪಸೀಂ |

ಸ|| ಸಾ ಪೂರ್ಣಚನ್ದ್ರ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ ಸರ್ವಸ್ಯ ಜಗತಃ ಇಷ್ಟಾಂ ನಿಯತಾಂ ತಾಪಸೀಂ ಇವ ಭೂಮೌ ಆಸೀನಾಮ್ ಸುತನುಂ (ಅಸ್ತಿ) ||

||Sloka meanings||

ಸಾ ಪೂರ್ಣಚನ್ದ್ರ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ -
bright like the radiance of full moon
ಸರ್ವಸ್ಯ ಜಗತಃ ಇಷ್ಟಾಂ -
favorite of the whole world.
ನಿಯತಾಂ ತಾಪಸೀಂ ಇವ -
austere like an ascetic,
ಭೂಮೌ ಆಸೀನಾಮ್ ಸುತನುಂ -
sitting on the ground with lovely figure

||Sloka summary||

"She was bright like the radiance of full moon favorite of the whole world. She was austere like an ascetic sitting on the ground with lovely figure. Timid. "||15.30||

Tilaka Tika says - ಚನ್ದ್ರಪ್ರಭಾ ಸದೃಶಾಂ ಸರ್ವ ಆನನ್ದಕಾರಕತ್ವೇನ ; the simile with Moons radiance because it is pleasing for all. So is Sita for all beings.

Rama Tika says - ಮನ್ಮಥಸ್ಯ ಸಂಬನ್ಧಿನೀಮ್ ರತೀಂ ಯಥಾ ಅತಿರೂಪಾತ್ವೇನ ತತ್ ಸದೃಶೀಂ ಸರ್ವಸ್ಯ ಜಗತಃ ಇಷ್ಟಾಂ ಪೂಜ್ಯಾಮ್ | Because she is most beautiful hence comparison with Mamatha's wife.

||Sloka 15.31||

ನಿಶ್ಸ್ವಾಸಬಹುಳಾಂ ಭೀರುಂ ಭುಜಗೇನ್ದ್ರ ವಧೂಮಿವ ||15.31||
ಶೋಕಜಾಲೇನ ಮಹತಾ ವಿತತೇನ ನ ರಾಜತೀಮ್|

ಸ|| ಸಾ ಭೀರುಂ ಭುಜಗೇನ್ದ್ರವಧೂಮ್ ಇವ ನಿಃಶ್ವಾಸಬಹುಳಾಂ ಮಹತಾ ವಿತನೇನ ಶೋಖಜಾಲೇನ ನ ರಾಜತೀಂ (ಅಸ್ತಿ) ||

||Sloka meanings||

ಸಾ ಭೀರುಂ ಭುಜಗೇನ್ದ್ರವಧೂಮ್ ಇವ -
she, like the timid consort of the serpent Lord
ನಿಃಶ್ವಾಸಬಹುಳಾಂ -
sighing continuously
ಮಹತಾ ವಿತನೇನ ಶೋಖಜಾಲೇನ -
caught in a web of great grief
ನ ರಾಜತೀಮ್ -
looking gloomy

||Sloka summary||

"Continuously sighing like the timid (hissing) consort of the serpent Lord, she was looking gloomy caught in web of a great grief." ||15.31||

Tilaka Tika says - ಭುಜಗೇನ್ದ್ರವಧೂ ಸಾದೃಶಮ್ ದುಷ್ಪ್ರಧೃಷ್ಯತ್ವೇನ ರಕ್ಷಃ ಕುಲನಾಶಕತ್ವೇನ- Simile with the hissing consort of the king of serpents , is hinting at destruction of the Rakshasa clan.

||Sloka 15.32||

ಸಂಸಕ್ತಾಂ ಧೂಮಜಾಲೇನ ಶಿಖಾಮಿವ ವಿಭಾವಸೋಃ||15.32||
ತಾಂ ಸ್ಮೃತೀಮಿವ ಸನ್ದಿಗ್ಧಾಮ್ ವೃದ್ಧಿಂ ನಿಪತಿತಾಮಿವ|

ಸ||ಧೂಮ್ರಜಾಲೇನ ಸಂಸಕ್ತಾಂ ವಿಭಾವಸೌ ಶಿಖಾಮಿವ ಸಂದಿಗ್ಧಾಮ್ ಸ್ಮೃತೀಂ ಇವ ನಿಪತಿತಂ ಋದ್ಧಮಿವ ತಾಮ್ ( ದದರ್ಶ)||

Govinda Raja says - ಋದ್ಧಿಂ ಸಂಪದಮ್ ನಿಪತಿತಾಂ ಕ್ಷೀಣಾಮ್, Treasure that has deteriorated ;

Rama Tika says- ನಿಪತಿತಂ ಋದ್ಧಮಿವ ಭೀತ್ಯಾ ಚೌರಾದಿಭಿಃ ಕ್ಕ್ವಚಿನ್ನಿಕ್ಷಿಪ್ತಾಮ್ ಋದ್ಧಿಮ್ - treasure that was hidden by the robbers who were scared of being caught

Rama Tika says - ಸಂದಿಗ್ಧಾಮ್ ಅರ್ಥನಿಶ್ಚಯವಿಷಯಕ ಸಂದೇಹ ವಿಶಿಷ್ಟಾಂ ಸ್ಮೃತೀಂ ಸ್ಮೃತಿಂ ಇವ; like a Smriti saying which was difficult to state firmly

||Sloka meanings||

ಧೂಮ್ರಜಾಲೇನ ಸಂಸಕ್ತಾಂ -
obscured by a cloud of smoke
ವಿಭಾವಸೌ ಶಿಖಾಮಿವ -
like a flame of fire obscured
ಸಂದಿಗ್ಧಾಮ್ ಸ್ಮೃತೀಂ ಇವ -
like a text of Smriti of doubtful meaning
ನಿಪತಿತಂ ಋದ್ಧಮಿವ -
like a hidden away treasure
(ತಾಮ್ ದದರ್ಶ) - (saw her)

||Sloka summary||

"She was like a flame of fire obscured by a cloud of smoke, like a text of Smriti of doubtful meaning, like a hidden away treasure." ||15.32||

||Sloka 15.33||

ವಿಹತಾ ಮಿವ ಚ ಶ್ರದ್ಧಾಂ ಆಶಾಂ ಪ್ರತಿಹತಾಮಿವ||15.33||
ಸೋಪಸರ್ಗಾಂ ಯಥಾಸಿದ್ಧಿಂ ಬುದ್ಧಿಂ ಸ ಕಲುಷಾಮಿವ|

ಸ|| ವಿಹತಾಮಿವ ಶ್ರದ್ಧಾಂ ಚ ಆಶಾಂ ಪ್ರತಿಹತಾಂ ಇವ ಸೋಪಸರ್ಗಾಂ ಸಿದ್ಧಿಮ್ ಇವ ಸಕಲುಷಾಂ ಬುದ್ಧಿಮಿವ ||

Rama Tika says- ನಾಸ್ತಿಕಬುದ್ಧ್ಯಾ ಅನಾದೃತಾಂ ಶ್ರದ್ಧಾಮಿವ, ಪ್ರತಿಹತಾಂ ಲಾಭಾ ಅಭಾವಾತ್ ನಿವೃತ್ತಾಮ್ ಆಶಾಂ ಇವ, ಸೋಪಸರ್ಗಾಮ್ ವಿಘ್ನೈಃ ಸಂಯುಕ್ತಾಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ಇವ, ಸಕಲುಷಾಂ ಸಂಶಯಾದಿನಾ ವಿಶಿಷ್ಟಾಂ ಬುದ್ಧಿಂ ಇವ| Like faith which was shaken by ignorance, hope lost by likely losses, intellect that was beset with doubts.

||Sloka meanings||

ವಿಹತಾಮಿವ ಶ್ರದ್ಧಾಂ - like a lost faith
ಆಶಾಂ ಪ್ರತಿಹತಾಂ ಇವ - a hope obstructed
ಸೋಪಸರ್ಗಾಂ ಸಿದ್ಧಿಮ್ ಇವ - success inhibited
ಸಕಲುಷಾಂ ಬುದ್ಧಿಮಿವ - vitiated intellect

||Sloka summary||

"She was like lost faith, a hope obstructed, success inhibited , vitiated intellect."

||Sloka 15.34||

ಅಭೂತೇನಾಪವಾದೇನ ಕೀರ್ತಿಂ ನಿಪತಿತಾಮಿವ ||15.34||
ರಾಮೋಪರೋಧವ್ಯಧಿತಾಂ ರಕ್ಷೋಹರಣ ಕರ್ಶಿತಾಮ್|

ಸ||ಅಭೂತೇನ ಅಪವಾದೇನ ನಿಪತಿತಾಂ ಕೀರ್ತಿಮಿವ ರಾಮೋಪರೋಧವ್ಯಧಿತಾಂ ರಕ್ಷೋಹರಣ ಕರ್ಶಿತಾಂ (ತಾಮ್ ದದರ್ಶ)||

Rama Tika says - "ರಾಮೋಪರೋಧೇನ ರಾಮಸೇವಾ ನಿರೋಧೇನ ವ್ಯಧಿತಾಂ", troubled by the fact of being obstructed from serving Rama

||Sloka meanings||

ಅಭೂತೇನಾಪವಾದೇನ ನಿಪತಿತಾಂ ಕೀರ್ತಿಮಿವ -
like a fame soiled by false allegation
ರಕ್ಷೋಹರಣ ಕರ್ಶಿತಾಂ -
emaciated on account being kidnapped by the Rakshasa
ರಾಮೋಪರೋಧವ್ಯಧಿತಾಂ -
troubled by separation from Rama

||Sloka summary||

"She was like a fame soiled by false allegation, troubled by separation from Rama, emaciated on account being kidnapped by the Rakshasa." ||15.34||

||Sloka 15.35,36||

ಅಬಲಾಂ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀಂ ವೀಕ್ಷಮಾಣಾಂ ತತ ಸ್ತತಃ||15.35||
ಭಾಷ್ಪಾಮ್ಬುಪರಿಪೂರ್ಣೇನ ಕೃಷ್ಣವಕ್ರಾಕ್ಷಿಪಕ್ಷ್ಮಣಾ|
ವದನೇನಾಪ್ರಸನ್ನೇನ ನಿಶ್ಸ್ವಸನ್ತೀಂ ಪುನಃ ಪುನಃ||15.36||

ಸ|| ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀಂ ಭಾಷ್ಪಾಮ್ಬುಪರಿಪೂರ್ಣೇನ ಕೃಷ್ಣವಕ್ರಾಕ್ಷಿ ಪಕ್ಷ್ಮಣಾ ಅಪ್ರಸನ್ನೇನ ವದನೇನ ತತಃ ತತಃ ವೀಕ್ಷಮಾಣಂ ಪುನಃ ಪುನಃ ನಿಶ್ಸ್ವಸನ್ತೀಂ ಅಬಲಾಂ ||

||Sloka meanings||

ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀಂ - Fawn eyed
ಭಾಷ್ಪಾಮ್ಬುಪರಿಪೂರ್ಣೇನ - with eyes full of tears
ಕೃಷ್ಣವಕ್ರಾಕ್ಷಿ ಪಕ್ಷ್ಮಣಾ - with black curved eyelashes
ಅಪ್ರಸನ್ನೇನ ವದನೇನ - with an unhappy face
ತತಃ ತತಃ ವೀಕ್ಷಮಾಣಂ - looking here and there
ಪುನಃ ಪುನಃ ನಿಶ್ಸ್ವಸನ್ತೀಂ ಅಬಲಾಂ - lady sighing again and again

||Sloka summary||

"Fawn eyed, with an unhappy face, with eyes full of tears with black curved eyelashes sighing again and again she was ( anxiously) looking here and there." ||15.35,36||

||Sloka 15.37||

ಮಲಪಙ್ಕಧರಾಂ ದೀನಾಂ ಮಣ್ಡನಾರ್ಹಾಂ ಅಮಣ್ಡಿತಾಮ್|
ಪ್ರಭಾಂ ನಕ್ಷತ್ರರಾಜಸ್ಯ ಕಾಲಮೇಘೈರಿವಾವೃತಾಮ್||15.37||

ಸ|| ಮಲಪಙ್ಕಧರಾಂ ದೀನಾಂ ಮಣ್ಡನಾರ್ಹಾಂ ಅಮಣ್ಡಿತಾಮ್ ಕಾಲಮೇಘೈಃ ಆವೃತಾಂ ನಕ್ಷತ್ರರಾಜಸ್ಯ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ||

||Sloka meanings||

ಮಲಪಙ್ಕಧರಾಂ ದೀನಾಂ -
covered with dust and looking dejected
ಮಣ್ಡನಾರ್ಹಾಂ ಅಮಣ್ಡಿತಾಮ್ -
not adorned though deserved to be adorned
ಕಾಲಮೇಘೈಃ ಆವೃತಾಂ -
covered by black clouds
ನಕ್ಷತ್ರರಾಜಸ್ಯ ಪ್ರಭಾಂ ಇವ -
like the radiance of the king of stars

||Sloka summary||

"She was covered with dust and looking dejected, not adorned though deserved to be adorned, like the radiance of the king of stars, covered by black clouds."||15.37||

||Sloka 15.38||

ತಸ್ಯ ಸಂದಿದಿಹೇ ಬುದ್ಧಿಃ ಮುಹುಃ ಸೀತಾಂ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯತು|
ಆಮ್ನಾಯಾನಾಂ ಅಯೋಗೇನ ವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರಶಿಥಿಲಾಮಿವ||15.38||

ಸ|| ಆಮ್ನಾಯಾನಾಂ ಅಯೋಗೇನ ಪ್ರಶಿಥಿಲಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ ಇವ ಸೀತಾಂ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ತಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಃ ತು ಮುಹುಃ ಸಂದಿದಿಹೇ||

||Sloka meanings||

ಆಮ್ನಾಯಾನಾಂ ಅಯೋಗೇನ ಇವ-
like the Vedic knowledge which is not practiced
ಪ್ರಶಿಥಿಲಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ - faded knowledge
ಸೀತಾಂ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ - Looking at Sita
ತಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಃ ತು - his mind also
ಮುಹುಃ ಸಂದಿದಿಹೇ - wavered again and again

||Sloka summary||

"She was like the Vedic knowledge that faded for want of recitation. Looking at her Hanuman's mind also wavered." ||15.38||

||Sloka 15.39||

ದುಃಖೇನ ಬುಬುಧೇ ಸೀತಾಂ ಹನುಮಾನನಲಙ್ಕೃತಾಮ್|
ಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ಯಥಾ ಹೀನಾಂ ವಾಚಂ ಅರ್ಥಾಂತರಂ ಗತಮ್||15.39||

ಸ|| ಹನುಮಾನ್ ಅನಲಂಕೃತಾಮ್ ಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ಹೀನಂ ಅರ್ಥಾಂತರಂ ಗತಂ ವಾಚಂ ಯಥಾ ಸೀತಾಂ ದುಃಖೇನ ಬುಬುಧೇ||

Tilaka Tika says- ದುಃಖ ಬೋಧ್ಯತ್ವೇ ಹೇತುಃ - ಅನಲಂಕೃತಾಮ್ ಇತಿ| ಸಂಸ್ಕಾರೇಣೇತಿ ಸ್ನಾನುಲೇಪಾದಿಃ ಅಙ್ಗ ಸಂಸ್ಕಾರಃ| ವಾಚೋ ವ್ಯಾಕರಣಜ್ಞಾನಾದಿಜಃ ಸಂಸ್ಕಾರಃ| ದೇವೌ ಅರ್ಥಾನ್ತರಗತತ್ವಂ ದೇಶಾನ್ತರಗತತ್ವಮ್ | ವಾಚಸ್ತು ವಿವಕ್ಷಿತಾರ್ಥಾತ್ ಅನ್ಯಾರ್ಥ ಬೋಧಕತ್ವಮ್ | ವಾಚೋಽರ್ಥಂ ಯಥಾ ವ್ಯಾಕರಣಾದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ದುಃಖೇನ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಂ ಸಂಪಾದ್ಯ ಬುಧ್ಯತೇ, ತದ್ವತ್ ಸೀತಾಂ ಕಷ್ಟೇನ ಬುಬುಧೇ|

Rama Tika says- ಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ಯಥೋಚಿತ ಸ್ನಾನಾದಿ ರೂಪ ಸಂಸ್ಕೃತ್ಯಾ ಹೀನಾಮ್, ಅತ ಏವ ಅರ್ಥಾನ್ತರ ಗತಾಂ ವಾಚಂ ಇವ ಅನಲಂಕೃತಾಂ ಸೀತಾಮ್ ದುಃಖೇನ ಬುಬುಧೇ|

||Sloka meanings||

ಅನಲಂಕೃತಾಮ್ ಸೀತಾಂ - Sita devoid of decoration
ಸಂಸ್ಕಾರೇಣ ಹೀನಂ - by lack of practice
ಅರ್ಥಾಂತರಂ ಗತಂ ವಾಚಂ - like the word changing its meaning
ಹನುಮಾನ್ ದುಃಖೇನ ಬುಬುಧೇ - Hanuma recognized with difficulty

||Sloka summary||

"Hanuman with difficulty recognized Sita devoid of decoration like the difficulty in recognizing a word that lost its meaning for want of usage." ||15.39||

||Sloka 15.40||

ತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ರಾಜಪುತ್ರೀಂ ಅನಿಂದಿತಾಮ್|
ತರ್ಕಯಾಮಾಸ ಸೀತೇತಿ ಕಾರಣೈರುಪಪಾದಿಭಿಃ||15.40||

ಸ|| ಅನಿಂದಿತಾಂ ರಾಜಪುತ್ರೀಂ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ತಾಂ ಸೀತಾ ಇತಿ ಕಾರಣೈಃ ಉಪಪಾದಿಭಿಃ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ||

Rama Tika says - " ತಾಂ ಸೀತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಕಾರಣೈಃ ಹೇತುಭಿಃ ಉಪಪಾದಯನ್ ಸನ್ ಇಯಂ ಸೀತೇತಿ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ ಅನುಮಾನೇನ ನಿಶ್ಚಯಂ ಚಕಾರ" ; meaning that by logical reasoning and right signs Hanuman confirmed his thought that she is indeed Sita.

||Sloka meanings||

ಅನಿಂದಿತಾಂ ರಾಜಪುತ್ರೀಂ -
blameless princess
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
seeing the princess of wide eyes
ತಾಂ ಸೀತಾ ಇತಿ - she is indeed Sita.
ಕಾರಣೈಃ ಉಪಪಾದಿಭಿಃ ತರ್ಕಯಾಮಾಸ -
by right signs and reasons Hanuman came to the conclusion

||Sloka summary||

"Seeing that blameless princess of wide eyes, by right signs and reasons Hanuman came to the conclusion that she is indeed Sita." ||15.40||

||Sloka 15.41||

ವೈದೇಹ್ಯಾ ಯಾನಿ ಚಾಙ್ಗೇಷು ತದಾ ರಾಮೋಽನ್ವಕೀರ್ತಯತ್|
ತಾನ್ ಆಭರಣಜಾಲಾನಿ ಗಾತ್ರಶೋಭೀನ್ಯಲಕ್ಷಯತ್||15.41||

ಸ|| ತದಾ ರಾಮಃ ಯಾನಿ ಆಭರಣಜಾಲಾನಿ ವೈದೇಹ್ಯಾಃ ಅಂಗೇಷು ಅನ್ವಕೀರ್ತಯತ್ ಗಾತ್ರಶೋಭಿನಿ ತಾನಿ ಅಲಕ್ಷಯತ್ ||

||Sloka meanings||

ತದಾ ರಾಮಃ ಯಾನಿ ಆಭರಣಜಾಲಾನಿ -
the ornaments which Rama
ವೈದೇಹ್ಯಾಃ ಅಂಗೇಷು ಅನ್ವಕೀರ್ತಯತ್ -
described as being worn by Vaidehi
ಗಾತ್ರಶೋಭಿನಿ ತಾನಿ ಅಲಕ್ಷಯತ್ -
those ornaments adding grace to her were seen

||Sloka summary||

"Hanuman observed that the ornaments which Rama
described as being worn by Vaidehi, those ornaments adding grace to her were seen on Vaidehi." ||15.41||

||Sloka 15.42||

ಸುಕೃತೌ ಕರ್ಣವೇಷ್ಟೌ ಚ ಶ್ವದಂಷ್ಟ್ರೌ ಚ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೌ|
ಮಣಿವಿದ್ರುಮ ಚಿತ್ರಾಣಿ ಹಸ್ತೇಷ್ವಾಭರಣಾನಿ ಚ ||15.42||
ಶ್ಯಾಮಾನಿ ಚಿರಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ ತಥಾ ಸಂಸ್ಥಾನವಂತಿ ಚ|

ಸ|| ಸುಕೃತೌ ಕರ್ಣವೇಷ್ಟೌ ಸುಸಂಸ್ಥಿತೌ ಶ್ವಂದಷ್ಟ್ರೌ ಚ ಹಸ್ತೇಷು ಮಣಿವಿದ್ರುಮ ಚಿತ್ರಾಣಿ ಆಭರಣಾನಿ ಚ ಚಿರಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ ಶ್ಯಾಮಾನಿ ಸಂಸ್ಥಾನವಂತಿ ಚ ||

||Sloka meanings||

ಸುಕೃತೌ ಕರ್ಣವೇಷ್ಟೌ -
well-crafted ear ornaments,
ಸುಸಂಸ್ಥಿತೌ ಶ್ವಂದಷ್ಟ್ರೌ ಚ -
properly fitting Svadamshtras
ಹಸ್ತೇಷು ಮಣಿವಿದ್ರುಮ ಚಿತ್ರಾಣಿ ಆಭರಣಾನಿ ಚ -
ornaments on hands wonderfully variegated corals and gems.
ಚಿರಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ -
due to constant use for long time
ಶ್ಯಾಮಾನಿ ಸಂಸ್ಥಾನವಂತಿ ಚ -
blackened leaving marks on her body.

||Sloka summary||

"He also observed well-crafted ear ornaments, properly fitting Svadamshtras and on hands wonderfully variegated corals and gems. The ornaments blackened due to constant use have left marks on her body."||15.42||

||Sloka 15.43,44||

ತಾನ್ಯೇ ವೈತಾನಿ ಮನ್ಯೇಽಹಂ ಯಾನಿ ರಾಮೋಽನ್ವಕೀರ್ತಯತ್||15.43||
ತತ್ರಯಾ ನ್ಯವಹೀನಾನಿ ತಾನ್ಯಹಂ ನೋಪಲಕ್ಷಯೇ |
ಯಾನ್ಯಸ್ಯಾ ನಾವಹೀನಾನಿ ತಾನ್ ಇಮಾನಿ ನಸಂಶಯಃ||15.44||

ಸ||ಯಾನಿ ರಾಮಃ ಅನ್ವಕೀರ್ತಯತ್ ತಾನ್ಯೇವ ಅಹಂ ಮನ್ಯೇ| ತತ್ರ ಯಾನಿ ಅವಹೀನಾನಿ ತಾನಿ ಅಹಂ ನೋಪಲಕ್ಷ್ಯೇ |ಅಸ್ಯಾಃ ಯಾನಿ ನ ಅವಹೀನಾನಿ ತಾನಿ ಇಮಾನಿ ಸಂಶಯಃ ನ||

||Sloka meanings||

ಯಾನಿ ರಾಮಃ ಅನ್ವಕೀರ್ತಯತ್ -
those ornaments that Rama has described
ತಾನ್ಯೇವ ಅಹಂ ಮನ್ಯೇ - those are the same ones I think.
ತತ್ರ ಯಾನಿ ಅವಹೀನಾನಿ - those that were dropped
ತಾನಿ ಅಹಂ ನೋಪಲಕ್ಷ್ಯೇ - I do not see them
ಅಸ್ಯಾಃ ಯಾನಿ ನ ಅವಹೀನಾನಿ - the ones that are not dropped
ತಾನಿ ಇಮಾನಿ ಸಂಶಯಃ ನ - are these I have no doubt

||Sloka summary||

"Those ornaments that Rama has described are the same ones I think. The ornaments that were dropped are not on her. The ones that are not dropped are these I have no doubt." ||15.43,44||

||Sloka 15.45||

ಪೀತಂ ಕನಕಪಟ್ಟಾಭಂ ಸ್ರಸ್ತಂ ತದ್ವಸನಂ ಶುಭಮ್|
ಉತ್ತರೀಯಂ ನಗಾಸಕ್ತಂ ತದಾ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ಲವಙ್ಗಮೈಃ||15.45||

ಸ|| ಪೀತಂ ಕನಕಪಟ್ಟಾಭಂ ಶುಭಂ ಉತ್ತರೀಯಂ ಸ್ರಕ್ತಂ ನಗಾಸಕ್ತಂ ತತ್ ವಸ್ತ್ರಂ ತದಾ ಪ್ಲವಙ್ಗಮೈಃ ದ್ರಷ್ಟಂ||

||Sloka meanings||

ಪೀತಂ ಕನಕಪಟ್ಟಾಭಂ -
yellow, shining like gold
ಶುಭಂ ಉತ್ತರೀಯಂ -
auspicious upper cloth
ಸ್ರಕ್ತಂ ನಗಾಸಕ್ತಂ ತತ್ ವಸ್ತ್ರಂ -
that garment, slipped and stuck to the trees
ತದಾ ಪ್ಲವಙ್ಗಮೈಃ ದ್ರಷ್ಟಂ -
then seen by the Vanaras

||Sloka summary||

"That auspicious yellow upper cloth shining like gold, slipped from Sita and stuck to the trees, is the one seen by the Vanaras." ||15.45||

||Sloka 15.46||

ಭೂಷಣಾನಿ ಚ ಮುಖ್ಯಾನಿ ದೃಷ್ಟಾನಿ ಧರಣೀ ತಲೇ|
ಅನಯೈವಾಪವಿದ್ದಾನಿ ಸ್ವನವನ್ತಿ ಮಹನ್ತಿ ಚ||15.46||

ಸ|| ನಯೈವ ಧರಣೀ ತಲೇ ಅಪವಿದ್ಧಾನಿ ಸ್ವನವನ್ತೀ ಮಹನ್ತಿ ಮುಖ್ಯಾನಿ ಭೂಷಣಾನಿ ಚ ದ್ರಷ್ಟಾನಿ||

||Sloka meanings||

ನಯೈವ ಧರಣೀ ತಲೇ ಅಪವಿದ್ಧಾನಿ -
by her alone dropped on the ground
ಸ್ವನವನ್ತೀ ಮಹನ್ತಿ ಮುಖ್ಯಾನಿ ಭೂಷಣಾನಿ -
those excellent and choicest ornaments dropped making jingling noise
ಚ ದ್ರಷ್ಟಾನಿ - were seen too

||Sloka summary||

"Those excellent choice ornaments that make jingling noises, which were thrown down on the ground by her were seen too". ||15.46||

||Sloka 15.47||

ಇದಂ ಚಿರಗೃಹೀತತ್ವಾತ್ ವ್ಯಸನಂ ಕ್ಲಿಷ್ಟವತ್ತರಮ್|
ತಥಾಽಪಿ ನೂನಂ ತದ್ವರ್ಣಂ ತಥಾ ಶ್ರೀಮತ್ ಯಥೇತರತ್||15.47||

ಸ|| ಇದಂ ವಸನಂ ಚಿರಗೃಹೀತತ್ವಾತ್ ಕ್ಲಿಷ್ಟವತ್ತರಮ್ ತಥಾಪಿ ನೂನಂ ತದ್ವರ್ಣಂ ಇತರತ್ ಯಥಾ ತಥಾ ಶ್ರೀಮತ್||

||Sloka meanings||

ಇದಂ ವಸನಂ ಚಿರಗೃಹೀತತ್ವಾತ್ - this cloth worn too long,
ಕ್ಲಿಷ್ಟವತ್ತರಮ್ ತಥಾಪಿ - crumpled. then
ನೂನಂ ತದ್ವರ್ಣಂ - Surely its color
ಇತರತ್ ಯಥಾ ತಥಾ ಶ್ರೀಮತ್- shining like another fresh cloth

||Sloka summary||

"This cloth worn long, thus is looking crumpled. Even so its color is shining like another fresh cloth."||15.48||

||Sloka 15.48||

ಇಯಂ ಕನಕವರ್ಣಾಙ್ಗೀ ರಾಮಸ್ಯ ಮಹಿಷೀ ಪ್ರಿಯಾ |
ಪ್ರಣಷ್ಟಾಽಪಿ ಸತೀ ಯಾಽಸ್ಯ ಮನಸೋ ನ ಪ್ರಣಸ್ಯತಿ||15.48||

ಸ|| ಇಯಂ ಕನಕವರ್ಣಾಙ್ಗೀ ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಾ ಮಹಿಷೀ ಸತೀ ಯಾ ಪ್ರಣಷ್ಟಾಪಿ ಅಸ್ಯ ಮನಸಃ ನಪ್ರಣಸ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಇಯಂ ಕನಕವರ್ಣಾಙ್ಗೀ - This lady of golden complexion
ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಾ ಮಹಿಷೀ ಸತೀ - Rama's beloved queen
ಯಾ ಪ್ರಣಷ್ಟಾಪಿ - though lost ( being carried away)
ಅಸ್ಯ ಮನಸಃ ನ ಪ್ರಣಸ್ಯತಿ - does not disappear from his mind

||Sloka summary||

". This lady of golden complexion, Rama's beloved queen even though lost ( being carried away) does not disappear from his mind".

||Sloka 15.49,50||

ಇಯಂ ಸಾ ಯತ್ಕೃತೇ ರಾಮಶ್ಚತುರ್ಭಿಃ ಪರಿತಪ್ಯತೇ|
ಕಾರುಣ್ಯೇ ನಾನೃಶಂಸ್ಯೇನ ಶೋಕೇನ ಮದನೇನ ಚ||15.49||
ಸ್ತ್ರೀ ಪ್ರಣಷ್ಟೇತಿ ಕಾರುಣ್ಯಾತ್ ಆಶ್ರಿತೇತ್ಯಾನೃಶಂಸ್ಯತಃ|
ಪತ್ನೀ ನಷ್ಟೇತಿ ಶೋಕೇನ ಪ್ರಿಯೇತಿ ಮದನೇನ ಚ||15.50||

ಸ|| ಯತ್ ಕೃತೇ ರಾಮಃ ಪ್ರಣಷ್ಟಾ ಸ್ತ್ರೀ ಇತಿ ಕಾರುಣ್ಯಾತ್ ಆಶ್ರಿತೇತಿ ಅನೃಶಂಸ್ಯತಃ ನಷ್ಟಾ ಪತ್ನೀ ಇತಿ ಶೋಕೇನ ಪ್ರಿಯಾ ಇತಿ ಮದನೇನ ಕಾರುಣ್ಯೇನ ಆನೃಶಂಸ್ಯೇನ ಶೋಕೇನ ಮದನೇನ ಚತುರ್ಭಿಃ ಪರಿತಪ್ಯತೇ ಸಾ ಇಯಂ||

||Sloka meanings||

ಪ್ರಣಷ್ಟಾ ಸ್ತ್ರೀ ಇತಿ ಕಾರುಣ್ಯಾತ್ -
lost with compassion because she is woman,
ಆಶ್ರಿತೇತಿ ಅನೃಶಂಸ್ಯತಃ -
because of gentleness for one who took refuge
ನಷ್ಟಾ ಪತ್ನೀ ಇತಿ ಶೋಕೇನ -
sorrow because she is his wife
ಪ್ರಿಯಾ ಇತಿ ಮದನೇನ -
passion because she is his love".
ಕಾರುಣ್ಯೇನ ಆನೃಶಂಸ್ಯೇನ ಶೋಕೇನ ಮದನೇನ -
compassion, gentleness, sorrow and passion
ಚತುರ್ಭಿಃ ಪರಿತಪ್ಯತೇ -
thus with fourfold concerns Rama is suffering

||Sloka summary||

" Rama is lost with compassion because she is woman, because of gentleness for one who took refuge, sorrow because she is his wife, passion because she is his love, thus with fourfold concerns Rama is suffering

||Sloka 15.51||

ಅಸ್ಯಾ ದೇವ್ಯಾ ಯಥಾ ರೂಪಂ ಅಙ್ಗಪ್ರತ್ಯಙ್ಗ ಸೌಷ್ಟವಮ್|
ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಯಥಾರೂಪಂ ತಸ್ಯೇಯ ಮಸಿತೇಕ್ಷಣಾ||15.51||

ಸ|| ಅಸ್ಯಾಃ ದೇವ್ಯಾಃ ರೂಪಂ ಅಙ್ಗಪ್ರತ್ಯಙ್ಗಸೌಷ್ಟವಂ ಯಥಾ ಚ ತಸ್ಯ ರೂಪಂ ಯಥಾ ಇಯಂ ಅಸಿತೇಕ್ಷಣಾ||

||Sloka meanings||

ಅಸ್ಯಾಃ ದೇವ್ಯಾಃ ರೂಪಂ - her divine charming form
ಅಙ್ಗಪ್ರತ್ಯಙ್ಗಸೌಷ್ಟವಂ ಯಥಾ - with perfect limbs
ತಸ್ಯ ರೂಪಂ ಯಥಾ - a match for Rama's form too
ಇಯಂ ಅಸಿತೇಕ್ಷಣಾ - he black eyed Sita too

||Sloka summary||

"The black eyed Sita and her divine charming body with perfect limbs are a match for Rama's form too. ||15.51||

||Sloka 15.52||

ಅಸ್ಯಾ ದೇವ್ಯಾ ಮನಸ್ತಸ್ಮಿನ್ ತಸ್ಯ ಚಾಸ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಮ್|
ತೇನೇಯಂ ಸ ಚ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ||15.52||

ಸ|| ಅಸ್ಯಾಃ ದೇವ್ಯಾಃ ಮನಃ ತಸ್ಮಿನ್ ತಸ್ಯ ಅಸ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಂ| ತೇನ ಇಯಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸ ಚ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ||

||Sloka meanings||

ಅಸ್ಯಾಃ ದೇವ್ಯಾಃ ಮನಃ ತಸ್ಮಿನ್ -
her divine mind is fixed on Rama
ತಸ್ಯ ಅಸ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಂ -
his mind is fixed on her.
ತೇನ ಇಯಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ -
for this reason righteous Rama
ಸ ಚ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ -
she too are able to survive till this moment".

||Sloka summary||

"Her divine mind is fixed on Rama . His mind is fixed on her. For this reason she and righteous Rama are able to survive till this moment". ||15.52||

||Sloka 15.53||

ದುಷ್ಕರಂ ಕೃತವಾನ್ ರಾಮೋ ಹೀನೋಯದನಯಾ ಪ್ರಭುಃ|
ಧಾರಯ ತ್ಯಾತ್ಮನೋ ದೇಹಂ ನ ಶೋಕೇ ನಾವಸೀದತಿ||15.53||

ಸ|| ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಃ ಅನಯಾ ಹೀನಃ ಆತ್ಮನಃ ದೇಹಂ ಧಾರಯತಿ ಇತಿ ಯತ್ ಶೋಕೇನ ನ ಅವಸೀದತಿ ದುಷ್ಕರಂ ಕೃತವಾನ್ ||

||Sloka meanings||

ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಃ ಅನಯಾ ಹೀನಃ -
Lord Ram in separation from her
ಆತ್ಮನಃ ದೇಹಂ ಧಾರಯತಿ ಇತಿ -
sustaining himself,
ಯತ್ ಶೋಕೇನ ನ ಅವಸೀದತಿ -
without allowing himself to sink and perish
ದುಷ್ಕರಂ ಕೃತವಾನ್ -
accomplished a difficult task

||Sloka summary||

"Lord Rama has accomplished a difficult task in sustaining himself, without allowing himself to sink and perish during separation from her"||15.54|

||Sloka 15.54||

ದುಷ್ಕರಂಕುರುತೇ ರಾಮೋ ಯ ಇಮಾಂ ಮತ್ತಕಾಸಿನೀಮ್|
ಸೀತಾಂ ವಿನಾ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ||15.54||

ಸ|| ಯಃ ಇಮಾಮ್ ಸೀತಾಂ ಮತ್ತಕಾಶಿನೀಂ ವಿನಾ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ ಮಹಾಬಾಹುಃ ರಾಮಃ ದುಷ್ಕರಂ ಕುರುತೇ||

||Sloka meanings||

ಯಃ ಇಮಾಮ್ ಸೀತಾಂ -
this Sita
ಮತ್ತಕಾಶಿನೀಂ ವಿನಾ -
without the lady of intoxicating luster
ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಿ -
live even for a moment
ಮಹಾಬಾಹುಃ ರಾಮಃ ದುಷ್ಕರಂ ಕುರುತೇ -
indeed a difficult task accomplished by strong armed Rama.||

||Sloka summary||

"That without Sita, a lady of intoxicating luster , he is able to live even for a moment is indeed a difficult task accomplished by strong armed Rama".||15.54||

||Sloka 15.55||

ಏವಂ ಸೀತಾಂ ತದಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಹೃಷ್ಟಃ ಪವನ ಸಂಭವಃ|
ಜಗಾಮ ಮನಸಾ ರಾಮಂ ಪ್ರಶಶಂಸ ಚ ತಂ ಪ್ರಭುಮ್||15.55||

ಸ|| ಪವನಸಂಭವಃ ತದಾ ಸೀತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಏವಂ ಹೃಷ್ಟಃ ಮನಸಾ ರಾಮಂ ಜಗಾಂ ತಾಂ ಪ್ರಭುಂ ಪ್ರಶಶಂಸ ಚ||

||Sloka meanings||

ಪವನಸಂಭವಃ ತದಾ ಸೀತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ -
the son of wind god seeing Sita
ಹೃಷ್ಟಃ - delighted
ಮನಸಾ ರಾಮಂ ಜಗಾಂ - reached Rama in his mind
ತಾಂ ಪ್ರಭುಂ ಪ್ರಶಶಂಸ ಚ - praised that Lord

||Sloka summary||

"The son of wind god seeing Sita , delighted , reached Rama in his mind thus and praised that lord."||15.55||

Thus on finding Sita, Hanuma was delighted thinking about both Rama and Sita.

This is also the last sloka of the fifteenth Sarga

Thus Sarga 15 is the story of Hanuman finally seeing Sita in that Ashoka grove.

Throughout Sundarakanda, Sita is seen three forms.

(1) As Lakshmi the consort of the Lord of Lords

(2) She has taken the form of Sita and appeared on earth as Janaka's daughter. She is worshipped by Hanuman as Sita.

(೩) She is the universal mother. As the universal mother she is arbiter between the Paramatman and Jivatman , and is the one who unites the two .

She is the one indirectly helps in making the friendship between Vibhishana and Rama

Even though Ravana does not hear, she makes her attempt to tell Ravana to make friendship with Rama

Acting like a common being , she shows how one in separation from the Paramatman should strive to reach Paramatman..

Even as part of the outer shell of the story , she shows how a virtuous woman acts in separation from her husband .

Thus we see Sita in many different forms

We must also see the messages she give in her different forms.

Thus ends Sarga 15 of Sundarakanda

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಪಂಚದಶಸ್ಸರ್ಗಃ||

||om tat sat ||