Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| oSundarakanda
Sarga 22

Though Sita spoke in the voice of a mother chiding a child , towards the end of her reply she warns Ravana. The warning is that he cannot avoid the arrows of Rama, where ever he might be, unless he seeks protection of Rama. That surely is a hit on the ego of Ravana. So in Sarga 22 we hear Ravana's threats and Sita's reply .That is followed by the orders of Ravana to the Rakshasa women guarding Sita.

We now go through the slokas of Sarga 22.

||Sloka 22.01||

सीतायावचनं श्रुत्वा परुषं राक्षसाधिपः।
प्रत्युवाच ततः सीतां विप्रियं प्रियदर्शनाम्॥22.01||

स॥ सीतायाः तत् परुषं वचनं श्रुत्वा तं प्रियदर्शनां सीतां राक्षसाधिपः विप्रियं प्रत्युवाच॥

॥Sloka meanings||

सीतायाः तत् परुषं वचनं श्रुत्वा -
Hearing those unpleasant words of Sita
तं प्रियदर्शनां सीतां -
to that Sita of pleasant looks
राक्षसाधिपः विप्रियं प्रत्युवाच -
the king of Rakshasas replied thus

||Sloka summary||

"Hearing those unpleasant words of Sita, the king of Rakshasas replied Sita in unpleasant words."||22.01||

||Sloka 22.02||

यथा यथा सान्त्वयिता वश्यः स्त्रीणां तथा तथा।
यथा यथा प्रियं वक्ता परिभूत स्तथा तथा॥22.02||

स॥ स्त्रीणां यथा यथा सान्त्वयिता तथा तथा वश्यः यथा यथा प्रियं वक्ता तथा तथा परिभूतः भविष्यति॥

Tilaka Tika says- लोके स्त्रीणां सान्त्वयिता पुमान् यथा यथा सान्त्वयिति तथा तथा तत् सान्त्वानुसारेण स स्त्रीणां वश्य इष्टो भवति, त्वत्यि तु यथाऽहं प्रियं वक्ताऽभूवं तथा तथा त्वयि परिभूत एवास्मि इति शेषः॥

॥Sloka meanings||

स्त्रीणां यथा यथा सान्त्वयिता -
among the women more and more the passionate one is courteous
तथा तथा वश्यः -
more and more he is in their control
यथा यथा प्रियं वक्ता -
the more he speaks sweetly
तथा तथा परिभूतः भविष्यति - more is he humiliated

||Sloka summary||

Among the women more and more the passionate one is courteous - more and more he is in their control; the more he speaks sweetly, the more he is humiliated. ||22.02||

||Sloka 22.03||

सन्नियमेच्छति मे क्रोथं त्वयि कामः समुत्थितः।
द्रवतऽमार्ग मासाद्य हया निव सुसारथिः ||22.03||

स॥ त्वयि समुत्थिथा कामः सुसारथिः अमार्गं आसाद्य द्रवतः हयानिव मे क्रोधं सन्नियमेच्छति ||

||Sloka meanings||

त्वयि समुत्थिथा कामः -
the passion for you that has arisen (in me)
मे क्रोधं सन्नियमेच्छति -
has controlled my anger
(यथा) सुसारथिः -
like a good charioteer
अमार्गं आसाद्य द्रवतः हयानिव -
(controls) the horses that are running on a wrong path

||Sloka summary||

"The passion for you that has arisen in me has controlled my anger like a good charioteer controls the horses that are running on a wrong path". ||22.03||

So hearing those searing words of Sita, which are not music to Ravana, the king of Rakshasas starts his reply saying,

"यथा यथा प्रियंवक्ता
परिभूतः तथा तथा ।"

Treating Sita's advice as a humiliation, he says that, "the more one speaks sweetly, the more one is humiliated". Saying that she is fit to be killed for the words she spoke, Ravana says , "That passion that has arisen me has controlled the anger, like a good charioteer controls the horses that are running on a wrong path". Ravana says, "For these reasons, Oh the best among women, though worthy of being killed and worthy of being put to shame, you will not be killed."

Lot of times we see both anger and desire follow the same path. Here the passion is keeping the anger under control, and Sita is protected.

||Sloka 22.04||

वामः कामो मनुष्याणां यस्मिन् किल निबध्यते।
जने तस्मिन् स्त्वनुक्रोश स्नेहश्च किल जायते ||22.04||

स॥ मनुष्याणां कामः वामः यस्मिन्जने निबध्यते तस्मिन् अनुक्रोशः स्नेहः च जायते किल॥

॥Sloka meanings||

मनुष्याणां कामः वामः -
among men the love is partial
वामः यस्मिन्जने निबध्यते -
those on whom this love is bound
तस्मिन् अनुक्रोशः स्नेहः च -
in those friendship and compassion too
जायते किल -
bound to be generated

||Sloka summary||

"Among men the love is partial and is bound it generate friendship and compassion (though they may be punishable)." ||22.04||

||Sloka 22.05||

एतस्मात् काराणान् न त्वां घातयामि वरानने।
वधार्हां अवमानार्हां मिथ्या प्रव्रजिते रताम्॥22.05||

स॥ वरानने एतस्मात् कारणात् वधार्हं अवमानार्हं मिथ्या प्रव्रजिते रताम् त्वां न घातयामि ||

||Sloka meanings||

वरानने एतस्मात् कारणात् -
for these reasons O the best among women
वधार्हं अवमानार्हं -
though worthy of being killed and worthy of being put to shame
मिथ्या प्रव्रजिते रताम् त्वां -
engaged in a pseudo ascetic life
न घातयामि - not killing you

||Sloka summary||

"For these reasons Oh the best among women! though worthy of being killed and worthy of being put to shame, you will not be killed

||Sloka 22.06||

परुषाणीह वाक्यानि यानि यानि ब्रवीषि माम्।
तेषु तेषु वधोयुक्तः तव मैथिलि दारुणः॥22.06||

स॥ मैथिलि यानि यानि परुषाणीह वाक्यानि माम् ब्रवीषि तेषु तेषु तव दारुणः वधः युक्तः ||

||Sloka meanings||.

मैथिलि यानि यानि -
Maithili whatever
परुषाणीह वाक्यानि माम् ब्रवीषि -
angry words you have told me
तेषु तेषु तव दारुणः वधः युक्तः -
for those words you deserve to be killed

||Sloka summary||

"Maithili whatever angry words you have told me for those words you deserve to be killed'.

||Sloka 22.07||

एवमुक्त्वातु वैदेहीं रावणो राक्षसाधिपः।
क्रोधसंरम्भ संयुक्तः सीतां उत्तरमब्रवीत् ||22.07||

स॥ वैदेहीं सीतां एवम् उक्त्वातु राक्षसाधिपः क्रोधसंरंभ संयुक्तः रावणः उत्तरं अब्रवीत् ||

||Sloka meanings||

वैदेहीं सीतां एवम् उक्त्वातु -
having said this to Sita the daughter of Videha
राक्षसाधिपः रावणः -
Ravana the king of Rakshasa
क्रोधसंरंभ संयुक्तः -
stirred up with anger mixed with excitement.
उत्तरं अब्रवीत् - said in reply

||Sloka summary||

'Having said this to Sita the daughter of Videha, Ravana , the king of Rakshasa stirred up with anger mixed with excitement, said in reply." ||22.07||

||Sloka 22.08||

द्वौमासौ रक्षितव्यौ मे योऽवधिस्ते मया कृतः।
तत श्शयनमारोह ममत्वं वरवर्णिनी ||22.08||

स॥ मया ते यः अवधिः कृतः | द्वौ मासौ मे रक्षितव्यौ वरवर्णिनी ततः मम शयनं आरोह ||

Tilaka Tika says - अवधिः 'मासान् द्वादश भामिनि', इत्याअरण्यकाण्डोक्तः तनमध्ये द्वौ मासः अवशिष्टौ तौ मया रक्षिणीयौ। यद्यपि ' वर्तते दशमो मासो द्वौ तु शेषो प्लवङ्गम' इति सीता अपि वक्ष्यति ।

॥Sloka meanings||

मया ते यः अवधिः कृतः-
the deadline which was fixed by me for you.
द्वौ मासौ मे रक्षितव्यौ-
you will be protected for two months
वरवर्णिनी ततः मम शयनं आरोह -
oh beautiful lady after that you will climb into my bed

||Sloka summary||

"Deadline has been fixed by me for you. you will be protected for two . oh beautiful lady after that you will climb into my bed months." ||22.08||

In Aranya kanda, Ravana has given Sita a one-year deadline. It means that ten months have elapsed. And only two more months are now left.

||Sloka 22.09||

ऊर्ध्वं द्वाभ्यां तु मासाभ्यां भर्तारं मा मनिच्छतीम्।
मम त्वां प्रातराशार्थं आलभन्ते महानसे ||22.09||

स॥ द्वाभ्यां मासाभ्यां ऊर्ध्वं मां भर्तारम् अनिच्छतीं त्वां मम प्रातराशार्थं महनसे आलभंते॥

॥Sloka meanings||

द्वाभ्यां मासाभ्यां ऊर्ध्वं -
beyond two months
मां भर्तारम् अनिच्छतीं त्वां -
if you do not wish to accept me as your husband
मम प्रातराशार्थं महनसे आलभंते -
for my breakfast (you) will be cooked in the kitchen

||Sloka summary||

"Beyond two months if you do not wish to accept me as your husband for my breakfast (you) will be cooked in the kitchen ".||22.09||

||Sloka 22.10||

तां तर्ज्यमानां संप्रेक्ष्य राक्षसेन्द्रेण जानकीं।
देवगन्धर्वकन्याः विषेदुर्विकृतेक्षणाः॥22.10||

स॥ राक्षसेंद्रेण तर्ज्यमानं तां जानकीं संप्रेक्ष्य देवगंधर्वकन्याः विकृतेक्षणाः विषेदुः ||

||Sloka meanings||

राक्षसेंद्रेण तर्ज्यमानं -
being threatened by the king of Rakshasas
तां जानकीं संप्रेक्ष्य - seeing that Janaki
देवगंधर्वकन्याः - Deva and Gandharva women
विकृतेक्षणाः विषेदुः - wept with distressed eyes

||Sloka summary||

"Seeing that Janaki who is being threatened by the king of Rakshasas, the Deva and Gandharva women wept with distressed eyes."

||Sloka 22.11||

ओष्ठप्रकारैः अपरा वक्त्रनेत्रै स्तथाऽपरे |
सीतां आश्वासयामासुस्तर्जितां तेन रक्षसा॥22.11||

स॥ तेन रक्षसा तर्जितां तां सीतां अपरां औष्टप्रकारैः तथा अपराः वक्त्रनेत्रैः आश्वासयामासुः ॥

॥Sloka meanings||

तेन रक्षसा तर्जितां तां सीतां -
that Sita being threatened by that Rakshasa
अपरां औष्टप्रकारैः -
some by movement of lips
तथा अपराः वक्त्रनेत्रैः -
yet others with movement of eyes and faces
आश्वासयामासुः - consoled

||Sloka summary||

"That Sita being threatened by that Rakshasa, was consoled by the others with movement of lips and yet others with movement of eyes and faces." ||22.11||

||Sloka 22.12||

ताभिराश्वासिता सीता रावणम् राक्षसाधिपम्।
उवाचात्महितं वाक्यं वृत्त शौण्डीर्य गर्वितम्॥ 22.12||

स॥ ताभिः आश्वासिता सीता वृत्तशौंडीर्य गर्वितं आत्महितं वाक्यं राक्षसाधिपं रावणम् उवाच॥

॥Sloka meanings||

ताभिः आश्वासिता सीता - thus consoled Sita
वृत्तशौंडीर्य गर्वितं -
proud of the power of her virtues
आत्महितं वाक्यं उवाच -
said the following lines in her defense
राक्षसाधिपं रावणम् -
to Ravana the king of Rakshasas

||Sloka summary||

"Thus consoled Sita, proud of the power of her virtues, said the following in her defense to Ravana the king of Rakshasas."

||Sloka 22.13||

नूनं नते जनः कश्चित् अस्ति निश्श्रेयसे स्थितः।
निवारयति यो न त्वाम् कर्मणोऽस्मात् विगर्हितात् ||22.13||

स॥ निश्रेयसे स्थितः कश्चित् जनः यो त्वां अस्मात् विगर्हितात् कर्मणः निवारयति न अस्ति नूनं ||

||Sloka meanings||

निश्रेयसे स्थितः -
those who are interested in your welfare
त्वां अस्मात् विगर्हितात् कर्मणः निवारयति -
who can prevent you from this despicable act?
कश्चित् जनः यो न अस्ति नूनं -
such people are surely not there

||Sloka summary||

"Surely people who are interested in your welfare who can prevent you from this despicable act are surely not there." ||22.13||

||Sloka 22.14||

मां हि धर्मात्मनः पत्नीं शचीमिव शचीपतेः।
त्वदन्यः त्रिषु लोकेषु प्रार्थये न्मनसाऽपि कः॥22.14||

स॥ शचीपतेः शचीमिव धर्मात्मनः पत्नीं मां त्रिषु लोकेषु त्वदन्यः कः मनसादपि प्रार्थयेत् ||

||Sloka meanings||

शचीपतेः शचीमिव -
like Sachi, the wife of Indra
धर्मात्मनः पत्नीं मां -
me the righteous Ram's wife
त्रिषु लोकेषु त्वदन्यः -
In the three worlds there is no body other than you
कः मनसादपि प्रार्थयेत् -
who can even in his mind desire me?

||Sloka summary||

"In the three worlds there is no body other than you who can even in his mind desire me the righteous Ram's wife, who is pure like Sachi, the wife of Indra."

||Sloka 22.15||

राक्षसाधम रामस्य भार्यां अमित तेजसः।
उक्तवानपि यत्पापं क्व गत स्तस्य मोक्ष्यसे॥22.15||

स॥ राक्षसाधम अमित तेजसः रामस्य भार्यां यत् पापं उक्तवान् असि तस्य क्व गतः मोक्ष्यसे ||

||Sloka meanings||

राक्षसाधम - Oh the lowest among Rakshasas
अमित तेजसः रामस्य भार्यां -
the wife of Rama who is of great brilliance
यत् पापं उक्तवान् असि -
for the sinful words you spoke
तस्य क्व गतः मोक्ष्यसे -
what consequences you will bear

||Sloka summary||

"Oh the Lowest among Rakshasas, for the sinful words you spoke to the wife of Rama who is of great brilliance, where can you go to escape the consequences?" ||22.15||

||Sloka 22.16||

यथा दृप्तश्च मातङ्गः शश श्च सहितो वने।
तथा द्विरदवद्रामस्त्वं नीच शशवत् स्मृतः॥22.16||

स॥ युधि सदृशः दृप्तः मातंगः शशः च यथा , तथा रामः द्विरवत् त्वं नीचः शशवत् स्मृतः ||

||Sloka meanings||

दृप्तः मातंगःयुधि सदृशः-
Like an arrogant elephant in battle
शशः च यथा - like the rabbit
तथा रामः द्विरदवत् -
Rama is like the elephant
त्वं नीचः शशवत् स्मृतः -
you will be remembered like a lowly rabbit

||Sloka summary||

" Similar to the battle of an arrogant elephant with a rabbit, you will be remembered like a lowly rabbit and Rama is like the elephant."||22.16||

||Sloka 22.17||

स त्वं इक्ष्वाकुनाथं वै क्षिपन्निहन लज्जसे।
चक्षुषोर्विषयं तस्य न ताव दुपगच्छसि ||22.17||

स॥ सः त्वं इक्ष्वाकुनाथं क्षिपन् न लज्जसे तस्य चक्षोर्विषयं तावत् न उपगच्छसि ||

||Sloka meanings||

सः इक्ष्वाकुनाथं -
that scion of Ikshavakus
क्षिपन् त्वं न लज्जसे -
are you not ashamed to belittle him?
तस्य चक्षोर्विषयं - in his sight
तावत् न उपगच्छसि -
you cannot present yourself

||Sloka summary||

"You should be ashamed of looking down upon that scion of Ikshavakus in whose sight you dare not walked." ||22.17||

||Sloka 22.18||

इमे ते नयने क्रूरे विरूपे कृष्णपिङ्गळे |
क्षितौ न पतिते कस्मान्मामनार्य निरीक्षितः॥22.18||

स॥ अनार्य माम् निरीक्षतः ते कॄरे विरूपे कृष्णपिंगाक्षे इमे नयने कस्मात् न पतिते क्षितौ॥

॥Sloka meanings||

ते कॄरे विरूपे कृष्णपिंगाक्षे नयने इमे –
those cruel uncouth reddish-brown eyes of yours's
अनार्य माम् निरीक्षतः -
seeing me, oh ignoble wretch,
कस्मात् न पतिते क्षितौ -
why are they not falling off on the ground?

||Sloka summary||

"Oh Dishonorable wretch, those dark brown eyes which are seeing me, why are they not falling off on the ground?.

||Sloka 22.19||

तस्य धर्मात्मनः पत्नीं स्नुषां दशरथस्य च।
कथं व्याहरतो मां तेन जिह्वा व्यवसीर्यते ||22.19||

स॥ तस्य ( रामस्य) धर्मात्मनः पत्नीं दशरथस्य स्नुषा च मां व्याहरतो तेन जिह्वा कथं न व्यवसीर्यते |

||Sloka meanings||

तस्य ( रामस्य) धर्मात्मनः पत्नीं -
the wife of that righteous one
दशरथस्य स्नुषा च -
the daughter in law of King Dasaratha
मां व्याहरतो -
while you speak to me
तेन जिह्वा कथं न व्यवसीर्यते -
why does not your tongue not fall on the ground?

||Sloka summary||

"While you thus speak to me, the wife of that righteous one and the daughter in law of King Dasaratha, why does not your tongue not fall on the ground." ||22.19||

||Sloka 22.20||

असंदेशात्तु रामस्य तपसश्चानुपालनात्।
न त्वां कुर्मि दशग्रीव भस्म भस्मार्ह तेजसा ||22.20||

स॥ भस्मार्ह दशग्रीव रामस्य असंदेशात् तपसः अनुपालनात् तेजसा त्वां भस्म नकुर्मि॥

॥Sloka meanings||

दशग्रीव रामस्य असंदेशात् -
oh Ten headed one ! for want of permission from Rama
तपसः अनुपालनात् -
following the traditions of ascetic life
भस्मार्ह त्वां -
though you are fit to be destroyed
तेजसा भस्म नकुर्मि -
with my power not destroying you

||Sloka summary||

"Though you deserve to be turned into ashes , oh Ten headed one, for want of permission from Rama I am not turning you to ashes with my powers of penance." ||22.20||

Though she continues in an angry tone, Sita is a devout wife. She is an ascetic too. When she heard that Hanuma's tail was set on fire, saying "शीतोभवतु हनुमतः, she controlled the fire.

So why did she not simply say,"दग्धोभव दशानना" and burn that Ravana down to ashes? Sita gives two reasons that saying,

"असन्देशात्तु रामस्य
तपसश्चानुपालनात्

She has not received the permission from Rama to do so. Secondly she is following the ascetic code.

The powers are gained through penance. Those are only for the purposes of going forward in the spiritual path. That is the ascetic code. If one uses the spiritual powers for other purposes, those powers get depleted correspondingly, and the spiritual journey gets extended. So she says, "तपसश्चानुपालनात्"

The other reason is
"असन्देशात्तु रामस्य"
No communication from Rama. Even though Ravana deserves to be turned into ashes (भस्मार्ह !), even though Sita is capable of making Ravana into ashes ( भस्मीकरणार्ह !), Sita would not do anything because "असन्देशात्तु रामस्य". She would not be doing anything that is not appropriate for herself or Rama.

When Hanuma who could cross the ocean easily, offers to carry her back and unite her with Rama in a moment, Sita declines that offer insisting that there is only one appropriate way. That would be for Rama to come to Lanka defeat Ravana and take her back. Any other way would be inappropriate for Rama.

||Sloka 22.21||

नापहर्तु महं शक्या त्वया रामस्य धीमतः।
विधिस्तव वधार्धाय विहितो नात्र संशयः ||22.21||

स॥ धीमतः रामस्य अहं त्वया अपहर्तुं न शक्या | तव वधार्धाय विधिः अत्र विहितः न संशयः॥।

Tilaka Tika says - नेति। तस्य रामस्य भार्या त्वया अपहर्तुं न शक्या। अथापि अयं विधिः अपहरण रूप विधिः तव वधार्थाय देवेन विहितः अत्र न संशयः॥

॥Sloka meanings||

धीमतः रामस्य -
of the wise one Rama
अहं त्वया अपहर्तुं न शक्या -
I not possible to be stolen by you
तव वधार्हाय विधिः for your death
विधिः अत्र विहितः न संशयः-
this fate has ordained , no doubt

||Sloka summary||

"You are not capable of stealing me from Rama. Fate has made it happen for your death only." ||22.21||

Here, Sita also says Ravana is in fact not capable of stealing her from Rama, and she adds, "विधिः तव वधर्थाय विहितो नात्र संशयः"।; "It is fate that made it happen to ensure your death , there is no doubt "; While Sita says this in her anger, that is also the truth. Rama was born to kill Ravana, abduction of Sita provided the cause.

||Sloka 22.22||

शूरेण धनदभ्रात्रा बलै स्समुदितेन च।
अपोह्या रामं कस्माद्धि दारचौर्यं त्वया कृतम्॥22.22||

स॥ शूरेण धनदभ्रात्रा बलैः समुदितेन च त्वया रामं अपोह्य कस्मात् दारचौर्यं कृतं |

||Sloka meanings||

शूरेण धनदभ्रात्रा -
brother of Kubera in valor
बलैः समुदितेन च -
endowed with forces
रामं अपोह्य - tricking Rama
त्वया कस्मात् दारचौर्यं कृतं -
stealing of other's wife is done by you

||Sloka summary||

" Being a warrior brother of Kubera, and possessed of an army, stealing of other's wife is done by you tricking Rama.?

||Sloka 22.23||

सीताया वचनं श्रुत्वा रावणो राक्षसाधिपः।
विवृत्य नयने क्रूरे जानकी मन्ववैक्षत ||22.23||

स॥ रावणः राक्षसाधिपः सीतायाः वचनम् श्रुत्वा जानकीं कॄरे विवृत्यनयने अन्ववैक्षत॥

॥Sloka meanings||

रावणः राक्षसाधिपः -
Ravana , the king of Rakshasas
सीतायाः वचनम् श्रुत्वा -
hearing those words of Sita
जानकीं कॄरे विवृत्यनयने अन्ववैक्षत -
started looking at Janaki with cruel eyes

||Sloka summary||

"Ravana , the king of Rakshasas, hearing those words of Sita, started looking at Janaki with cruel eyes."||22.23||
.
||Sloka 22.24||

नीलजीमूत संकाशो महाभुजशिरोधरः।
सिंहसत्वगतिः श्रीमान् दीप्तजिह्वाग्रलोचनः ||22.24||

स॥ नीलजीमूत संकाशः महाभुजशिरोधरः सिंहसत्वगतिः श्रीमान् दीप्त जिह्वाग्रलोचनः |

||Sloka meanings||.

नीलजीमूत संकाशः -
looking like mass of dark clouds
महाभुज शिरोधरः -
with strong arms and neck
सिंहसत्वगतिः -
with the gait of a lion
श्रीमान् दीप्त जिह्वाग्रलोचनः -
he has blazing eyes and tongue

||Sloka summary||

"He was looking like mass of dark clouds, with strong arms and neck, with the gait of a lion , blazing eyes and tongue. "||22.24||

||Sloka 22.25||

चलाग्रमकुटप्रांशुः चित्रमाल्यानुलेपनः।
रक्तमाल्याम्बरधरः तप्तांगद विभूषणः॥22.25||

स॥ चलाग्रमकुटप्रांशुः चित्रमाल्यानुलेपनः रक्तमाल्यांबरधरः तत्संगदविभूषणः ||

||Sloka meanings||

चलाग्रमकुटप्रांशुः -
with an unsteady crown on his tall head
चित्रमाल्यानुलेपनः -
with wonderful garments and smeared with unguents
रक्तमाल्यांबरधरः -
adorned with red flower garlands
तत्संगदविभूषणः -
wearing shining ornamental armlets

||Sloka summary||

" With an unsteady crown on his tall head, with wonderful garments and smeared with unguents, adorned with red flower garlands, wearing shining ornamental armlets." ||22.25||

||Sloka 22.26||

श्रोणि सूत्रेण महता मेचकेन सुसंवृतः।
अमृतोत्पादनद्देन भुजगेनैव मन्दरः॥22.26||

स॥ अमृतोत्पादनद्धेन भुजगेन मन्दरः इव महता मेचकेन श्रोणिसूत्रेण सुसंवृतः॥

॥Sloka meanings||

अमृतोत्पादनद्धेन -
at the time of the great churning for the nectar
भुजगेन मन्दरः इव -
mount Mandara wrapped with black serpent
महता मेचकेन -
with black thread
श्रोणिसूत्रेण सुसंवृतः -
wrapped around his waist

||Sloka summary||

With black thread around his waist he was like the mount Mandara wrapped with black serpent at the time of the great churning for the nectar

||Sloka 22.27||

ताभ्यां परिपूर्णाभ्यां भुजाभ्यां राक्षसेश्वरः।
शुशुभेऽचलसंकाशः शृङ्गाभ्यामिव मंदरः॥22.27||

स॥ ताभ्यां परिपूर्णाभ्यां भुजाभ्यां शृंगाभ्यां मंदर इव सः अचलसंकासः राक्षसेश्वरः शुशुभे॥ ॥

॥Sloka meanings||

ताभ्यां परिपूर्णाभ्यां भुजाभ्यां -
with his two long arms
शृंगाभ्यां मंदर इव -
like two mountain peaks of Mandara mountain
सः अचलसंकासः - he, who looked like a mountain
राक्षसेश्वरः शुशुभे -
the King of Rakshasas shone

||Sloka summary||

"The King of Rakshasas, looking like a mountain, shone like the mount Mandara with his two long arms shining like two mountain peaks." ||22.27||

||Sloka 22.28||

तरुणादित्यवर्णाभ्यां कुण्डलाभ्यां विभूषितः।
रक्तपल्लवपुष्पाभ्यां अशोकाभ्यां इवाचलः॥22.28||

स॥ तरुणादित्य वर्णाभ्यां कुण्डलाभ्यां विभूषितः रक्तपल्लवपुष्पाभ्यं अशोकाभ्यां अचलः इव॥

॥Sloka meanings||

तरुणादित्य वर्णाभ्यां -
of the color of the rising sun
कुण्डलाभ्यां विभूषितः -
adorned with earrings
रक्तपल्लवपुष्पाभ्यं -
with red leaves and flowers
अशोकाभ्यां च अचलः इव -
like a mountain with Ashoka trees
(shone.)

||Sloka summary||

"Adorned with earrings of the color of the rising sun, he was looking like a mountain with Ashoka trees with red leaves and flowers." ||22.28||

||Sloka 22.29||

सकल्पवृक्षप्रतिमो वसंत इव मूर्तिमान्।
श्मशानचैत्यप्रतिमो भूषितऽपि भयंकरः ||22.29||

स॥ कल्पवृक्षप्रतिमः सः मूर्तिमान् वसंतः इव श्मशानचैत्यप्रतिमः भूषितः अपि भयंकरः ||

||Sloka meanings||

कल्पवृक्षप्रतिमः -
resembling a wish fulfilling tree
सः मूर्तिमान् वसंतः इव -
he was like the personification of spring season
श्मशानचैत्यप्रतिमः -
like a memorial on burial grounds
भूषितः अपि भयंकरः -
though well adorned he was fearsome.

||Sloka summary||

"Though resembling a wish fulfilling tree, like personification of spring season, he was fearsome like a memorial on burial grounds." ||22.29||

||Sloka 22.30||

अवेक्षमाणो वैदेहीं कोपसंरक्त लोचनः।
उवाच रावणः सीतां भुजङ्ग इव निश्श्वसन् ||22.30||

स॥ कोपसंरक्त लोचनः रावणः वैदेहीं अवेक्षमाणः भुजंग इव निःश्वसन् सीतां उवाच॥

॥Sloka meanings||

कोपसंरक्त लोचनः -
with his eyes flashing red with anger
रावणः वैदेहीं अवेक्षमाणः -
Ravana looking at Vaidehi
भुजंग इव निःश्वसन् -
breathing like the serpent king
सीतां उवाच - spoke to Sita thus

||Sloka summary||

"Looking at Vaidehi , with his eyes flashing red with anger and hissing like a serpent, Ravana spoke to Sita". ||22.30||

||Sloka 22.31||

अनयेनाभिसंपन्नम् अर्थहीनं अनुव्रते।
नाशया म्यहमद्य त्वां सूर्यः सन्ध्या मिवौजसा॥22.31||

स॥ अनयेन अभिसंपन्नं अर्थ हीनं अनुव्रते अद्य अहं त्वां सूर्य औजसासन्ध्यामिव नाशयामि ||

||Sloka meanings||

अनयेन अभिसंपन्नं -
endowed with a wrong vow
अर्थ हीनं अनुव्रते -
following one without means
अद्य अहं - now I will
सूर्य औजसा सन्ध्यामिव -
like Sun destroys twilight with his luster
त्वां नाशयामि -
will destroy you

||Sloka summary||

"Sita, endowed with a wrong vow, following one without means, I am going to destroy you like the Sun destroys twilight with his luster." ||22.31||

||Sloka 22.32||

इत्युक्त्वा मैथिलीं राज रावणः शत्रु रावणः।
संदिदेश ततः सर्वा राक्षसीर्घोरदर्शनाः॥22.32||

स॥ रावणः राजा शत्रुरावणः मैथिलीं इति उक्त्वा ततः घोरदर्शनाः राक्षसीः संदिदेश॥

॥Sloka meanings||

रावणः राजा शत्रुरावणः -
the king Ravana, who torments his enemies
मैथिलीं इति उक्त्वा -
having said this to Sita
घोरदर्शनाः राक्षसीः -
the fearsome looking Rakshasa women.
ततः संदिदेश - then addressed

||Sloka summary||

"Having said this Ravana, the king, who torments his enemies, then addressed the fearsome looking Rakshasa women."||22.32||

||Sloka 22.33||

एकाक्षीं एककर्णां च कर्णप्रावरणं तथा।
गोकर्णीं हस्तिकर्णीं च लम्बकर्णीं अकर्णिकाम् ||22.33||

स॥ एकाक्षीं एककर्णां तथा कर्णप्रावरणं च गोकर्णीं हस्तिकर्णीं लंबकर्णीं अकर्णिकाम् च॥

॥Sloka meanings||

एकाक्षीं एककर्णां -
with one eye, one ear
तथा कर्णप्रावरणं च -
with an ear that was spread all over
गोकर्णीं हस्तिकर्णीं -
with ears of cow, ears of an elephant
लंबकर्णीं अकर्णिकाम् च -
with long ears and there are those without ears

||Sloka summary||

"Some Rakshasa women are with one eye, one ear. Some are with covered ears, ears of cow, ears of an elephant, long ears and there are those without ears". ||22.33||

||Sloka 22.34||

हस्ति पाद्यश्वपाद्यौ च गोपादीं पादचूळिकम्।
एकाक्षीं एकपादीं च पृथुपादीं अपादिकाम् ||22.34||

स॥ हस्तिपाद्यः अश्वपाद्यः गोपादीं पादचूळीकां च एकाक्षीं एकपादीं पृथुपादीं अपादिकां च॥

॥Sloka meanings||

हस्तिपाद्यः अश्वपाद्यः गोपादीं-
with feet of an elephant, horse and cow
पादचूळीकां च -
with hair grown on the feet
एकाक्षीं एकपादीं -
with one eye, one leg
पृथुपादीं अपादिकां च -
with many feet, and without feet too

||Sloka summary||

"They have feet of an elephant, horse, or cow. Some of them have hair grown on the feet. Some are with one eye, one leg, many feet, and without feet too."||22.34||

||Sloka 22.35||

अतिमात्र शिरो ग्रीवां अतिमात्र कुचोदरीम्।
अतिमात्रस्य नेत्रां च दीर्घजिह्वां अजिह्विकाम् ||22.35||
अनाशिकां सिंहमुखीं गोमुखीं सूकरीमुखीम्।

स॥ अतिमात्र शिरोग्रीवां अतिमात्र कुचोदरीं अतिमात्रस्य नेत्रां च दीर्घजिह्वां अजिह्विकां च अनासिकां सिंहमुखीं गोमुखीं सूकरीमुखीं च।

॥Sloka meanings||

अतिमात्र शिरोग्रीवां -
with huge neck and head
अतिमात्र कुचोदरीं -
with large breasts and belly
अतिमात्रस्य नेत्रां च -
with large eyes
दीर्घजिह्वां अजिह्विकां च -
with long tongue, without tongue too
अनासिकां सिंहमुखीं -
without nose, with the face of a lion
गोमुखीं सूकरीमुखीं च -
with the face of a cow and boar too

||Sloka summary||

"Some are with huge neck and head, with large breasts and belly. Some are with large eyes, long tongue, without tongue too. Some are without nose, with the face of a lion, with the face of a cow and boar too." ||22.35||

||Sloka 22.36||

यथा मद्वशगा सीता क्षिप्रं भवति जानकी ||22.36||
तथा कुरुत राक्षस्यः सर्वां क्षिप्रं समेत्य च।

स॥ राक्षस्यः सर्वाः क्षिप्रं समेत्य जानकी सीता क्षिप्रं यथा मद्वशगा भवति तथा कुरुत॥

॥Sloka meanings||

राक्षस्यः सर्वाः क्षिप्रं समेत्य -
Oh Rakshasa women all of you together quickly
जानकी सीता क्षिप्रं -
Janaki Sita quickly
यथा मद्वशगा भवति -
how she may come under my spell
तथा कुरुत - that way you act

||Sloka summary||

"Oh Rakshasa women, quickly all of you together act in a way to make Sita to be under my control." ||22.36||

||Sloka 22.37||

प्रतिलोमानु लोमैश्च सामदानादि भेदनैः ||22.37||
अवर्जयत वैदेहीं दण्डस्योद्यमनेनच।

स॥ प्रतिलोमानुलोमैश्च सामदानादिभेदनैः दण्डस्य उद्यमानेन वैदेहीं अवर्जयत॥

Govindaraja Tika says - प्रतिलोमानुलोमैः प्रतिकूल अनुकूल चरणैः।

॥Sloka meanings||

प्रतिलोमानुलोमैश्च -
adopting means favorable or contrary
सामदानादिभेदनैः -
using the persuasion, gifts , confusion
दण्डस्य उद्यमानेन -
or threat of force
वैदेहीं अवर्जयत -
win over Vaidehi

||Sloka summary||

"Adopting means favorable or contrary using the persuasion, gifts , confusion, or threats win over Vaidehi". ||22.37||

||Sloka 22.38||

इति प्रतिसमादिश्य राक्षसेन्द्रः पुनः पुनः॥22.38||
काममन्युपरीतात्मा जानकीं पर्यतर्जयत्।

स॥ राक्षसेंद्रः पुनः पुनः इति प्रतिसमासाद्य काममन्युपरीतात्मा जानकीं पर्यतर्जयत् ||

||Sloka meanings||

राक्षसेंद्रः काममन्युपरीतात्मा-
the king of Rakshasas burning with passion and anger
पुनः इति प्रतिसमासाद्य -
again repeated his orders
पुनः जानकीं पर्यतर्जयत् -
and again threatened Sita

||Sloka summary||

"The king of Rakshasas burning with passion and anger thus ordering them again and again threatened Sita." ||22.38||

||Sloka 22.39||

उपगम्य ततः क्षिप्रं राक्षसी धान्यमालिनी॥22.39||
परिष्वज्य दशग्रीवं इदं वचनमब्रवीत्।

स॥ ततः धान्यमालिनी राक्षसी शीघ्रं उपगम्य दशग्रीवं परिष्वज्य इदं वचनं अब्रवीत्॥

॥Sloka meanings||

ततः धान्यमालिनी राक्षसी -
then a Rakshasa woman Dhyanamalini
शीघ्रं उपगम्य - quickly approached
दशग्रीवं परिष्वज्य -
embracing the ten headed one
इदं वचनं अब्रवीत् -
said the following words

||Sloka summary||

"Then a Rakshasa woman Dhyanamalini quickly approached the ten headed one embracing him said the following words." ||22.39||

||Sloka 22.40||

मयाक्रीड महाराज सीतया किं तवानया ||22.40||
विवर्णया कृपणया मानुष्या राक्षसेश्वर।

स॥ महाराज मया क्रीड। राक्षसेश्वर विवर्णया कृपणया मानुष्या अनया सीतया तव किं ||

||Sloka meanings||

महाराज मया क्रीड -
Oh King ! Play with me
राक्षसेश्वर विवर्णया -
Oh King of Rakshasas with this pale
अनया कृपणया मानुष्या -
this pitiable human being
सीतया तव किं -
What have you to do with Sita?

||Sloka summary||

'Oh King ! Play with me. Oh King of Rakshasas! What have you to do with this pale, pitiable human being Sita?" ||22.40||

||Sloka 22.41||

नूनं अस्या महाराज न दिव्यान् भोगसत्तमान् ||22.41||
विददधात्यमरश्रेष्ठः तव बाहुबलार्जितान्।

स॥ महाराज अमरश्रेष्ठः तव बाहुबलार्जितान् दिव्यान् भोगसत्तमान् अस्याः नूनं न विदधाति ||

||Sloka meanings||

महाराज अमरश्रेष्ठः -
Oh Great King ! foremost among immortal
तव बाहुबलार्जितान् -
won by the power of your arms
दिव्यान् भोगसत्तमान् -
these celestial luxuries
अस्याः नूनं न विदधाति -
surely not to be destined for her

||Sloka summary||

"Oh Great King ! The immortal luxuries won by the power of your arms are not destined for her surely" ||22.41||.

||Sloka 22.42||

अकामं कामयानस्य शरीरमुपतप्यते॥22.42||
इच्छन्तीं कामयानस्य प्रीतिर्भवति शोभना।

स॥ अकामां कामयानस्य शरीरं उपतप्यते इच्छंतीं कामयानस्य शोभना प्रीतिः भवति ||

||Sloka meanings||

अकामां कामयानस्य -
loving one who does not reciprocate
शरीरं उपतप्यते -
body only gets tormented
इच्छंतीं कामयानस्य -
loving one who reciprocates
शोभना प्रीतिः भवति -
enjoyable pleasure results

||Sloka summary||

"loving one who does not reciprocate, body only gets tormented. Loving one who reciprocates enjoyable pleasure results." ||22.42||

||Sloka 22.43||

एवमुक्तस्तु राक्षस्या समुत्क्षिप्त स्ततो बली ||22.43||
प्रहसन्मेघ सङ्काशो राक्षसः स न्यवर्तत।

स॥ राक्षस्या एवमुक्तः बली मेघसंकाशः सः राक्षसः ततः समुत्क्षिप्तः प्रहसन् न्यवर्तत॥

॥Sloka meanings||

राक्षस्या एवमुक्तः -
having been addressed thus
बली मेघसंकाशः -
powerful one resembling a cloud
सः राक्षसः समुत्क्षिप्तः -
Rakshasa turned back
ततः प्रहसन् न्यवर्तत -
went away laughing heartily

||Sloka summary||

"Having been addressed thus, the powerful Rakshasa resembling a cloud turned away laughing heartily." ||22.43||

||Sloka 22.44||

प्रस्थितः स दशग्रीवः कंपयन्निव मेदिनीम्॥22.44||
ज्वलद्भास्करवर्णाभां प्रविवेश निवेशनम्।

स॥ सः दशग्रीवः मेदिनीं कंपयन्निव प्रस्थितः ज्वलदभास्करवर्णाभम् निवेशनम् प्रविवेश॥

॥Sloka meanings||

सः दशग्रीवः - that ten headed one
मेदिनीं कंपयन्निव प्रस्थितः -
left as if shaking the earth
ज्वलदभास्करवर्णाभम् -
with the glow like that of the blazing mid-day Sun
निवेशनम् प्रविवेश -
entered his residence

||Sloka summary||

"That ten headed one left as if shaking the earth, entered his residence with the glow like that of the blazing mid-day Sun." ||22.44||

||Sloka 22.45||

देवगन्धर्व कन्याश्च नागकन्याश्च सर्वतः।
परिवार्य दशग्रीवं विविशु स्तं गृहोत्तमम् ||22.45||

स॥ देवगंधर्वकन्याः च नागकन्याः च सर्वतः दशग्रीवं परिवार्य तं गृहोत्तमं विविशुः॥

॥Sloka meanings||.

देवगंधर्वकन्याः च नागकन्याः च -
the daughters of Devas Gandharvas and Nagas
सर्वतः दशग्रीवं परिवार्य -
followed the ten headed one
तं गृहोत्तमं विविशुः -
entered the best of palaces

||Sloka summary||

"The daughters of Devas Gandharvas and Nagas too followed the ten headed one and entered the best of palaces." ||22.45||

||Sloka 22.46||

स मैथिलीं धर्मपरां अवस्थिताम्
प्रवेपमानां परिभर्त्स्य रावणः।
विहायसीतां मदनेन मोहितः
स्वमेव वेश्म प्रविवेश भास्वरम्॥22.46||

स॥ सः रावणः धर्मपरां अवस्थितां प्रवेपमानां मैथिलीं परिभर्त्स्य सीतां विहाय मदनेन मोहितः भास्वरं स्वं वेश्मेवप्रविवेश॥

॥Sloka meanings||

धर्मपरां अवस्थितां -
one who is steadfast wedded to righteous conduct
प्रवेपमानां मैथिलीं परिभर्त्स्य-
having derided Sita who is trembling with fear
मदनेन मोहितः सः रावणः -
that Ravana who is over powered with passion
सीतां विहाय - left Sita
भास्वरं स्वं वेश्मेवप्रविवेश -
entered his glittering mansion

||Sloka summary||

"Having derided Mythili who is steadfast wedded to righteous conduct, who is trembling with fear, that Ravana who is over powered with passion left Sita and he entered his glittering mansion." ||22.46||

Thus ends the 22nd Sarga of Sundarakanda

इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे आदिकाव्ये वाल्मीकीये
चतुर्विंशत् सहस्रिकायां संहितायाम्
श्रीमत्सुंदरकांडे द्वाविंशस्सर्गः॥

॥ ओम् तत् सत्॥