Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 27
"Trijata's Dream"

The main story of this Sarga is the early morning dream of Trijata, an old Rakshasi who is part of the team of Rakshasis guarding Sita in the Ashoka grove.

The Sarga opens with Rakshasa women who were angry, and they start threatening Sita after being shaken by her words, which sounded like curses.

Now, we continue with the Slokas of the twenty-seventh Sarga.

||Sloka 27.01||

ઇત્યુક્તાઃ સીતયા ઘોરા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ|
કાશ્ચિત્ જગ્મુઃ તદાખ્યાતું રાવણસ્ય તરસ્વિનઃ||27.01||

સ|| કાશ્ચિત્ ઘોરા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ ઇત્યુક્તાઃ સીતાયાઃ તત્ આખ્યાતું કાશ્ચિત્ તરસ્વિનઃ રાવણસ્ય જગ્મુઃ||

||Sloka meanings||

ઇત્યુક્તાઃ સીતાયાઃ -
thus told by Sita
કાશ્ચિત્ ઘોરા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ - some of the terrible Rakshasa women overcome with anger
તત્ તરસ્વિનઃ રાવણસ્ય આખ્યાતું -
to that Ravana who is quick to act
આખ્યાતું જગ્મુઃ - went to tell

||Sloka summary||

"The terrible Rakshasa women, overwhelmed with anger upon hearing Sita's words, ran to inform Ravana, who is quick to act." ||27.01||

Tilaka Tika says, "તદાખ્યાતું મરણ નિશ્ચયં કથયિતું" - to inform Ravana about Sita's determination to die; some of the Rakshasa women ran to inform Ravana because he is the one who can quickly take any remedial action

||Sloka 27.02||

તતસ્સીતા મુપાગમ્ય રાક્ષસ્યો ઘોરદર્શનાઃ|
પુનઃ પરુષમેકાર્થં અનર્થાર્થમ્ અથાબ્રુવન્||27.02||

સ|| તતઃ સીતાં ઉપાગમ્ય રાક્ષસ્યઃ ઘોરદર્શનાઃ પુનઃ પરુષં અનર્ધાર્થં એકાર્થં અથ અબ્રુવન્||

||Sloka meanings||

તતઃ સીતાં ઉપાગમ્ય -
then approaching Sita
રાક્ષસ્યઃ ઘોરદર્શનાઃ -
hideous looking Rakshasis
પુનઃ પરુષં - again harsh
અનર્ધાર્થં એકાર્થં -
(words) with one meaning leading to sinful consequences
અથ અબ્રુવન્ - then spoke

||Sloka summary||

"Then, approaching Sita, the hideous looking Rakshasis spoke again, using harsh words with one meaning leading to sinful consequences." ||27.02||

They were threatening Sita again about the consequences of not paying attention to their words, which were about the sinful acceptance of Ravana

||Sloka 27.03||

અદ્યેદાનીં તવાનાર્યે સીતે પાપવિનિશ્ચયે|
રાક્ષસ્યો ભક્ષયિષ્યંતિ માંસ મેતત્ યથાસુખમ્|27.03||

સ|| અનાર્યે પાપનિશ્ચયે સીતે અદ્ય ઇદાનીં તવ એતત્ માંસં રાક્ષસ્યઃ યથાસુખં ભક્ષયિષ્યંતિ ||

||Sloka meanings||

અનાર્યે પાપનિશ્ચયે સીતે -
Oh Vile one, determined in evil ways, O Sita
અદ્ય ઇદાનીં - today itself
તવ એતત્ માંસં - this your flesh
રાક્ષસ્યઃ યથાસુખં ભક્ષયિષ્યંતિ -
Rakshasis will eat to their hearts content

||Sloka summary||

"Oh vile one, determined in evil ways! Oh Sita, today these Rakshasis will eat your flesh to their hearts' content." ||27.03||

||Sloka 27.04||

સીતાં તાભિ રનાર્યાભિઃ દૃષ્ટ્વા સંતર્જિતાં તદા|
રાક્ષસી ત્રિજટા વૃદ્ધા શયાના વાક્યમબ્રવીત્ ||27.04||

સ|| તદા અનાર્યાભિઃ તાભિઃ સંતર્જિતાં સીતાં દૃષ્ટ્વા વૃદ્ધા ત્રિજટા રાક્ષસી વાક્યં અબ્રવીત્||

Tilaka Tika says - વૃદ્ધા ધર્મજ્ઞાન યોગવયોભિઃ વૃદ્ધા|
Govindaraja Tika says - ત્રિજટા વિભીષણ પુત્રી |

||Sloka meanings||

તદા અનાર્યાભિઃ તાભિઃ -
then by those evil ones
સંતર્જિતાં સીતાં દૃષ્ટ્વા -
seeing Sita thus threatened
વૃદ્ધા શયાના ત્રિજટા રાક્ષસી -
old Rakshasi by name Trijata, who was sleeping
વાક્યં અબ્રવીત્ -
said the following words

||Sloka summary||

"Then, seeing those evil ones threatening Sita, an old Rakshasi by the name of Trijata, who was sleeping, said the following words." ||27.04||

The Rakshasa women, initially terrified because of Sita's words that sounded like curses, became angry and restarted their abusive process. Hearing those words of the Rakshasa women, another old Rakshasa woman by the name of Trijata, who just woke up from her sleep, starts counseling.

The word 'Vriddha - old' was qualified in Tilaka Tika by saying that she is old in being knowledgeable in Jnyana, Yoga, and in age, apparently hinting that the old lady talking is wise and knowledgeable. Govindaraja says in his Tika that Trijata is "Vibhishana putri" or Vibhishana's daughter, though there is no backup source for that statement.

||Sloka 27.05||

આત્માનં ખાદતા નાર્યા ન સીતાં ભક્ષયિષ્યથ|
જનકસ્ય સુતા મિષ્ટાં સ્નુષાં દશરથસ્ય ચ||27.05||

સ|| આત્માનં ખાદતા |જનકસ્ય સુતાં દશરથસ્ય ઇષ્ટાં સ્નુષાં સીતાં ન ભક્ષયિષ્યથ||

||Sloka meanings||

આત્માનં ખાદતા - eat yourselves
જનકસ્ય સુતાં -daughter of Janaka
દશરથસ્ય ઇષ્ટાં સ્નુષાં સીતાં -
favored daughter in law of Dasaratha
ન ભક્ષયિષ્યથ - do not eat

||Sloka summary||

"Eat yourselves, do not eat the daughter of Janaka and the favored daughter-in-law of Dasaratha." ||27.05||

Trijata said, "You may eat yourselves, not Sita," because she had a dream. What did she see in that dream?

The theme of the dream was a threat to the Rakshasa and victory for Sita's husband. Then all the Rakshasa women asked her to elaborate, and she obliged in the subsequent Slokas.

||Sloka 27.06||

સ્વપ્નો હૃદ્ય મયા દૃષ્ટો દારુણો રોમહર્ષણઃ|
રાક્ષસાનાં અભાવાય ભર્તુરસ્યા જયાય ચ||27.06||

સ|| અદ્ય મયા સ્વપ્નઃ દૃષ્ટઃ | દારુણઃ રોમહર્ષણઃ | રાક્ષસાનાં અભાવાય અસ્યાઃ ભર્તૃઃ જયાય ચ||

||Sloka meanings||

અદ્ય મયા સ્વપ્નઃ દૃષ્ટઃ -
today I have seen a dream
દારુણઃ રોમહર્ષણઃ -
terrible and hair raising
રાક્ષસાનાં અભાવાય -
destruction of Rakshasas
અસ્યાઃ ભર્તૃઃ જયાય ચ -
victory for her husband

||Sloka summary||

"Today, I had a terrible dream. It was terrible and hair-raising. It portends the destruction of Rakshasas and victory for Sita's husband." ||27.06||

||Sloka 27.07||

એવમુક્તા ત્રિજટાયા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ|
સર્વા એવાબ્રુવન્ ભીતાઃ ત્રિજટાં તાં ઇદં વચઃ||27.07||

સ|| એવં ઉક્તા ત્રિજટયા સર્વા રાક્ષસ્યઃ ક્રોધમૂર્છિતાઃ ભીતાઃ તાં ત્રિજટાં ઇદં વચઃ અબ્રુવન્ ||

Tilaka Tika says- પૂર્વં ક્રોધમૂર્છિતાઃ ત્રિજટાવચનપશ્ચાત્ ભીતઃ

||Sloka meanings||

એવં ઉક્તા ત્રિજટયા -
hearing those words told by Trijata
સર્વા રાક્ષસ્યઃ - all the Rakshasis
ક્રોધમૂર્છિતાઃ ભીતાઃ -
over whelmed with anger and scared
તાં ત્રિજટાં ઇદં વચઃ અબ્રુવન્ -
said these words to Trijata

||Sloka summary||

"Hearing those words of Trijata, all the Rakshasis overwhelmed with anger and scared said these words to Trijata." ||27.07||

Although they were angry with Sita's words and were threatening her, they were scared upon hearing about Trijata's dream.

||Sloka 27.08||

કથયસ્વ ત્વયા દૃષ્ટઃ સ્વપ્નોઽયં કીદૃશો નિશિ|
તાસાં શ્રુત્વાતુ વચનં રાક્ષસીનાં મુખાચ્ચ્યુતમ્||27.08||
ઉવાચ વચનં કાલે ત્રિજટા સ્વપ્ન સંશ્રિતમ્|

સ|| નિશિ ત્વયા દૃષ્ટઃ અયં સ્વપ્નઃ કી દૃશઃ કથયસ્વ | રાક્ષસીનાં મુખાચ્યુતં તાસાં વચનં શ્રુત્વા તુ ત્રિજટા કાલે સ્વપ્ન સંસ્થિતં વચનં ઉવાચ||

||Sloka meanings||

નિશિ ત્વયા દૃષ્ટઃ -
the dream seen by you in the night
અયં સ્વપ્નઃ કી દૃશઃ કથયસ્વ -
that dream, what is that please tell us
રાક્ષસીનાં મુખાચ્યુતં -
from the mouth of Rakshasis
તાસાં વચનં શ્રુત્વા તુ -
hearing those words
કાલે - in the early morning
ત્રિજટા સ્વપ્ન સંશ્રિતમ્ વચનં ઉવાચ -
Trijata told them everything about the dream

||Sloka summary||

"What is the dream you saw in the night, please tell?" Hearing those words from the mouth of the Rakshasis, Trijata told them everything about the dream. ||27.08||

Govindaraja says in his Tika - તાસામ્ ઇતિ| કાલે ઉષઃ કાલે યઃ સ્વપ્નઃ તત્સંશ્રિતમ્| ઈ સ્વપ્નમુ ઉષોદય કાલમુ લો વચ્ચિનદિ અનિ.

Tilaka Tika says- કાલે પ્રાતઃ કાલે| સ્વપ્નસંશ્રિતં પ્રાતઃ કાલ દૃષ્ટ સ્વપ્નદૃષ્ટાર્થવિષયકમ્ અનેન સ્વપ્નસ્ય શીઘ્રફલદત્વં સૂચિતમ્| સીતાયાઃ પીડાનિવૃત્તયે તત્ અભ્યુદય સૂચકં સ્વપ્નમ્| The early morning dreams result quickly. Here the early morning dream of Trijata turns out to be completely true. So the belief about early morning dreams coming true is reinforced here.
.

||Sloka 27.09,10||

ગજદંતમયીં દિવ્યાં શિબિકામંતરિક્ષગામ્||27.09||
યુક્તાં હંસ સહસ્રેણ સ્વયમાસ્થાય રાઘવઃ|
શુક્લમાલ્યાંબરધરો લક્ષ્મણેન સહાગતઃ||27.10||

સ|| રાઘવઃ શુક્લમાલ્યાંબરધરઃ લક્ષ્મણેન સહ ગજદંતમયીં અંતરિક્ષગાં હંસસહસ્રેણ યુક્તાં શિબિકાં સ્વયં આસ્થાય આગતઃ||

||Sloka meanings||

શુક્લમાલ્યાંબરધરઃ રાઘવઃ લક્ષ્મણેન સહ -
Raghava wearing white clothes along with Lakshman
અંતરિક્ષગાં - in the sky
હંસસહસ્રેણ યુક્તાં -
drawn by thousands of swans
ગજદંતમયીં શિબિકાં -
Palanquin made of ivory
સ્વયં આસ્થાય આગતઃ -
himself climbed and came

||Sloka summary||

"Raghava arrived along with Lakshmana wearing a garland of white flowers and clothes. He himself climbed the Palanquin made of ivory, drawn by thousands of swans moving through the sky." ||27.09,10||

||Sloka 27.10,11||

સ્વપ્ને ચાદ્ય મયા દૃષ્ટા સીતા શુક્લાંબરાવૃતા|
સાગરેણ પરિક્ષિપ્તં શ્વેતં પર્વત માસ્થિતા||27.11||

સ||અદ્ય સ્વપ્ને શુક્લાંબરાવૃતા સાગરેણ પરિક્ષિપ્તં શ્વેતં પર્વતં આસ્થિતા સીતા ચ મયા દૃષ્ટા||

||Sloka meanings||

અદ્ય સ્વપ્ને - in the dream today
શુક્લાંબરાવૃતા - wearing white clothes
સાગરેણ પરિક્ષિપ્તં- surrounded by the ocean
શ્વેતં પર્વતં આસ્થિતા - sitting on a white mountain
સીતા ચ મયા દૃષ્ટા - I have seen that Sita

||Sloka summary||

" In my dream today, I saw Sita wearing white clothes siting on a white mountain surrounded by the ocean".||27.11||

||Sloka 27.12||

રામેણ સંગતા સીતા ભાસ્કરેણ પ્રભા યથા|
રાઘવશ્ચ મયા દૃષ્ટ શ્ચતુર્દંતં મહાગજમ્||27.12||
આરૂઢઃ શૈલસંકાશં ચચાર સહ લક્ષ્મણઃ|

સ|| સીતા રામેણ ભાસ્કરેણ પ્રભા યથા સંગતા | રામશ્ચ ચતુર્દષ્ટં શૈલસંકાશમ્ મહાગજં સહ લક્ષ્મણઃ આરૂઢઃ મયા દૃષ્ટા||

||Sloka meanings||

ભાસ્કરેણ પ્રભા યથા - like the luster and Sun
સીતા રામેણ સંગતા - Sita is united with Rama
રામશ્ચ સહ લક્ષ્મણઃ - Rama along with Lakshmana
મહાગજં આરૂઢઃ - mounted on a huge elephant
ચતુર્દષ્ટં શૈલસંકાશમ્ - with four tusks and looking like a mountain
મયા દૃષ્ટા - seen by me

||Sloka summary||

"Sita is united with Rama like the luster and Sun. Rama along with Lakshmana, mounted on a huge elephant
with four tusks, looking like a mountain, were seen by me". ||27.12||

Govindaraja says in his Tika - રાઘવશ્ચેતિ| મહાગજમારૂઢ ઇતિ શિબિકાત ઇતિ શેષઃ| તથોક્તં સ્વપ્નાધ્યાયે - " આરોહણં ગોવૃષકુઙ્જરાણાં પ્રાસાદશૈલાવનસ્પતીનાં | વિષ્ટાનુલેપો રુદિતં મૃતં ચસ્વપ્નેષ્વગમ્યગમનં ચ ધન્યં' ઇતિ| dreams about climbing on a cow , elephant etc foretell auspicious events. So this dream is foretelling auspicious events for Sita.

||Sloka 27.13||

તતસ્તૌ નરશાર્દૂલૌ દીપ્યમાનૌ સ્વતેજસા||27.13|
શુક્લમાલ્યાંબરધરૌ જાનકીં પર્યુપસ્થિતૌ|

સ|| તતઃ તૌ શુક્લમાલ્યાંબરધરૌ સ્વતેજસા દીપ્યમાનૌ નરશાર્દૂલૌ જાનકીં પર્યુપસ્થિતૌ||

||Sloka meanings||

તતઃ તૌ શુક્લમાલ્યાંબરધરૌ -
the two wearing garlands made of white flowers and clothes
સ્વતેજસા દીપ્યમાનૌ -
shining with their own effulgence
નરશાર્દૂલૌ જાનકીં પર્યુપસ્થિતૌ -
the two tigers among men came near Janaki.

||Sloka summary||

"Then the two tigers among men, wearing garlands made of white flowers and clothes, shining with their own effulgence came near Janaki." ||27.13||

||Sloka 27.14||

તતસ્તસ્ય સ્યાગ્રે હ્યાકાશ સ્થસ્ય દંતિનઃ||27.14||
ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય જાનકી સ્કંધમાશ્રિતા|

સ|| તતઃ જાનકી તસ્ય નગસ્ય અગ્રે ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય આકાશસ્થસ્ય દંતિનઃ સ્કંધમ્ આશ્રિતા||

||Sloka meanings||

તતઃ જાનકી તસ્ય નગસ્ય અગ્રે -
then Janaki from the top of that mountain
ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય -
supported by her husband
આકાશસ્થસ્ય દંતિનઃ -
the elephant standing in the sky.
સ્કંધમ્ આશ્રિતા -
mounted and took a seat

||Sloka summary||

"Then Janaki from the top of that mountain supported by her husband mounted the elephant and took a seat on the elephant standing in the sky." ||27.14||

Govindaraja says in his Tika - અત્ર દ્વાદશ શ્લોકાઃ ગતાઃ | with this Sloka twelve thousand Slokas have been completed. We will more thoughts on this at the end of the Sarga.

||Sloka 27.15||

ભર્તુરંકાત્ સમુત્પત્ય તતઃ કમલલોચના||27.15||
ચંદ્રસૂર્યૌ મયા દૃષ્ટા પાણિભ્યાં પરિમાર્જતી|

સ|| તતઃ કમલલોચના ભર્તુઃ અંકાત્ સમુત્પત્ય પાણિના ચંદ્રસૂર્યૌ પરિમાર્જતી મયા દૃષ્ટા||

||Sloka meanings||

તતઃ કમલલોચના -
the lotus eyed one
ભર્તુઃ અંકાત્ સમુત્પત્ય -
springing up from husband's lap
પાણિના ચંદ્રસૂર્યૌ પરિમાર્જતી -
touching the Sun and Moon as if she was caressing.
મયા દૃષ્ટા - were seen by me.

||Sloka summary||

"Then I saw the lotus eyed woman Sita springing up from husbands lap was touching the Sun and Moon as if she was caressing."||27.15||

Here Tilak Tika says- પ્રથમં ભર્તુરઙ્કેગત્વા તતઃ સમુત્પત્ય ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય ગજસ્ય સ્કંધમાશ્રિતા| સૂર્યચન્દ્રમસૌ પાણિભ્યાં પરિમાર્જતિ| તદુક્તમ્, - આદિત્યમણ્ડલં વાપિ ચન્દ્રમણ્ડલમેવ વા| સ્વપ્ને ગૃહ્ણાતિ હસ્તાભ્યાં મહદ્રાજ્યં સમાપ્નુયાત્ |" ઇતિ

Dreaming about touching the Sun and Moon foretell auspicious results like winning over a kingdom etc,.
The same has been commented upon by both Govindaraja Tika as well as Rama Tika.

||Sloka 27.16||

તતસ્તાભ્યાં કુમારાભ્યા માસ્થિતઃ સ ગજોત્તમઃ||27.16||
સીતયા ચ વિશાલાક્ષ્યા લંકાયા ઉપરિસ્થિતઃ|

સ|| તતઃ તાભ્યાં કુમારાભ્યાં વિશાલાક્ષાયાઃ સીતાય ચ આસ્થિતઃ સઃ ગજોત્તમઃ લંકાયા ઉપરિ સ્થિતઃ||

||Sloka meanings||

તતઃ તાભ્યાં કુમારાભ્યાં -
by the two princes
વિશાલાક્ષાયાઃ સીતાય ચ -
the wide eyed Sita
આસ્થિતઃ સઃ ગજોત્તમઃ -
the best of elephants thus mounted
લંકાયા ઉપરિ સ્થિતઃ - stood over Lanka

||Sloka summary||

"Then the elephant mounted by the two princes and the wide eyed Sita stood over Lanka."||27.16||

||Sloka 27.17||

પાણ્ડુરર્ષભ યુક્તેન રથે નાષ્ટયુજા સ્વયમ્||27.17||
ઇહોપયાતઃ કાકુત્ સ્થઃ સીતયા સહ ભાર્યયા|

સ|| કાકુત્સ્થઃ ભાર્યયા સીતાયા સહ અષ્ટાયુજા પાણ્ડુરર્ષભ યુક્તેન રથેન સ્વયં ઇહ ઉપયાતઃ ||

||Sloka meanings||

કાકુત્સ્થઃ ભાર્યયા સીતાયા સહ -
Kakutstha, along with wife Sita
અષ્ટાયુજા પાણ્ડુરર્ષભ યુક્તેન રથેન -
chariot pulled by eight white bulls
સ્વયં ઇહ ઉપયાતઃ -
came here himself

||Sloka summary||

"The Kakutstha, along with his wife Sita, himself came on a chariot pulled by eight white bulls".||27.17||

||Sloka 27.18,19||

લક્ષ્મણેન સહભ્રાત્રા સીતયા સહ વીર્યવાન્ ||27.18||
આરુહ્ય પુષ્પકં દિવ્યં વિમાનં સૂર્યસન્નિભમ્|
ઉત્તરાં દિશમાલોક્ય જગામ પુરુષોત્તમઃ||27.19||

સ|| વીર્યવાન્ સીતાયા સહ ભ્રાત્રા લક્ષ્મણેન સહ દિવ્યં સૂર્યસન્નિભં પુષ્પકં વિમાનં આરુહ્ય ઉત્તરાં દિશાં આલોક્યપુરુષોત્તમઃ જગામ||

||Sloka meanings||

વીર્યવાન્ સીતાયા સહ-
the heroic one, along with Sita
ભ્રાત્રા લક્ષ્મણેન સહ -
along with brother Lakshmana
દિવ્યં સૂર્યસન્નિભં પુષ્પકં વિમાનં આરુહ્ય -
mounted the celestial Pushpaka Vimana resembling the Sun,
ઉત્તરાં દિશાં આલોક્ય પુરુષોત્તમઃ જગામ -
went, looking in northerly direction

||Sloka summary||

"Rama, the heroic one, along with Sita and brother Lakshmana mounted the celestial Pushpaka Vimana resembling the Sun, and went looking in the northerly direction."|| 27.19||

||Sloka 27.20||

એવં સ્વપ્ને મયા દૃષ્ટો રામો વિષ્ણુપરાક્રમઃ|
લક્ષ્મણેન સહભ્રાત્રા સીતાય સહ ભાર્યયા||27.20||

સ|| એવં રામઃ વિષ્ણુપરાક્રમઃ ભાર્યયા સીતાયા સહ લક્ષ્મણેન ભ્રાત્રા સહ સ્વપ્ને મયા દૃષ્ટઃ|

||Sloka meanings||.

એવં રામઃ વિષ્ણુપરાક્રમઃ -
Thus Rama as powerful as Vishnu,
ભાર્યયા સીતાયા સહ -
along with wife Sita
લક્ષ્મણેન ભ્રાત્રા સહ -
and also with brother Lakshmana
સ્વપ્ને મયા દૃષ્ટઃ - were seen in my dream .

||Sloka summary||

"Thus Rama, as powerful as Vishnu, along with wife Sita and brother Lakshmana were seen in my dream." ||27.20||

||Sloka 27.21||

ન હિ રામો મહાતેજા શ્શક્યો જેતું સુરાસુરૈઃ|
રાક્ષસૈર્વાપિ ચાન્યૈર્વા સ્વર્ગં પાપજનૈરિવ||27.21||

સ|| રામઃ મહાતેજઃ રાક્ષસૈઃ વા અન્યૈઃ વા સુરાસુરૈઃ વા જેતું ન શક્યઃ| સ્વર્ગં પાપ જનૈઃ ઇવ||

||Sloka meanings||

રામઃ મહાતેજઃ -
very brilliant Rama
સુરાસુરૈઃ વા રાક્ષસૈઃ વા -
by Devas , demons, or Rakshasas
અન્યૈઃ વા જેતું ન શક્યઃ -
or anybody else not possible to win over him
સ્વર્ગં પાપ જનૈઃ ઇવ -
just like sinners cannot attain heaven.

||Sloka summary||

"The very brilliant Rama is not possible to be won over by Rakshasa or Devas and demons or anybody else, just like sinners cannot attain heaven." ||27.21||

||Sloka 27.22||

રાવણશ્ચ મયાદૃષ્ટઃ ક્ષિતૌ તૈલસમુત્ક્ષિતઃ |
રક્તવાસાઃ પિબન્મત્તઃ કરવીરકૃત સ્રજઃ||27.22||

સ|| રક્તવાસાઃ પિબન્ મત્તઃ કરવીર કૃત સ્રજઃ તૈલસમુત્ક્ષિતઃ ક્ષિતૌ રાવણઃ ચ મયા દૃષ્ટઃ|

||Sloka meanings||

રક્તવાસાઃ પિબન્ મત્તઃ -
wearing red clothes, drunk
કરવીર કૃત સ્રજઃ -
wearing a garland of lilies
તૈલસમુત્ક્ષિતઃ ક્ષિતૌ રાવણઃ ચ -
smeared with oil and lying on the ground
મયા દૃષ્ટઃ - seen by me

||Sloka summary||

"I saw Ravana on the ground, wearing red clothes, drunk, intoxicated, wearing a garland of lilies and smeared with oil"||27.22||

||Sloka 27.23||

વિમાનાત્ પુષ્પકાદદ્ય રાવણઃ પતિતો ભુવિ|
કૃષ્યમાણ સ્ત્રિયા દૃષ્ટો મુંડઃ કૃષ્ણાંબરઃ પુનઃ||27.23||

સ|| અદ્ય રાવણઃ કૃષ્ણાંબરઃ સ્ત્રિયા કૃષ્યમાણઃ મુંડઃ પુષ્પકાત્ વિમાનાત્ ભુવિ પતિતઃ પુનઃ દૃષ્ટઃ |

||Sloka meanings||

અદ્ય પુનઃ - today again ( in another dream)
પુષ્પકાત્ વિમાનાત્ ભુવિ પતિતઃ -
fallen on the ground from Pushpaka chariot
કૃષ્ણાંબરઃ મુંડઃ -
with shaven head, wearing black clothes
સ્ત્રિયા કૃષ્યમાણઃ -
being dragged by a woman
રાવણઃ દૃષ્ટઃ - Ravana was seen

||Sloka summary||

" Today again ( in another dream) Ravana was seen, fallen on the ground from Pushpaka Chariot, with shaven head, wearing black clothes, being dragged by a woman". ||27.23||

||Sloka 27.24||

રથેન ખરયુક્તેન રક્તમાલ્યાનુલેપનઃ|
પિબં સ્તૈલં હસન્ નૃત્યન્ ભ્રાંતચિત્તકુલેંદ્રિયઃ||27.24||
ગર્ધભેન યયૌ શીઘ્રં દક્ષિણાં દિશમાસ્થિતઃ|

સ||રક્તમાલ્યાનુલેપનઃ તૈલં પિબન્ હસન્ નૃત્યન્ ભ્રાંતચિત્તકુલેંદ્રિયઃ ખરયુક્તેન રથેન દક્ષિણાં દિશાં આસ્થિતઃ ગર્દભેન શીઘ્રં યયૌ ||

||Sloka meanings||

રક્તમાલ્યાનુલેપનઃ -
wearing red garlands and unguents
તૈલં પિબન્ હસન્ નૃત્યન્ -
drinking oil , laughing, dancing
ભ્રાંતચિત્તકુલેંદ્રિયઃ -
with a confused mind and senses
ખરયુક્તેન રથેન - on a chariot pulled by donkeys.
દક્ષિણાં દિશાં આસ્થિતઃ -
started in southerly direction
ગર્દભેન શીઘ્રં યયૌ-
was speedily taken by the donkeys

||Sloka summary||

"Wearing red garlands and unguents, drinking, laughing, dancing , with a confused mind and senses, Ravana was on a chariot pulled by donkeys, and went in southerly direction quickly pulled by the donkeys. " ||27.24||

||Sloka 27.25||

પુનરેવ મયાદૃષ્ટો રાવણો રાક્ષસેશ્વરઃ||27.25||
પતિતોઽવાક્છિરા ભૂમૌ ગર્ધભાત્ ભયમોહિતઃ|

સ|| રાક્ષસેશ્વરઃ રાવણઃ ભયમોહિતઃ ગર્દભાત્ અવાક્ચિરાઃ પતિતઃ મયા પુનરેવ દૃષ્ટઃ||

||Sloka meanings||

રાક્ષસેશ્વરઃ રાવણઃ -
king of Rakshasa Ravana
ભયમોહિતઃ - deluded by fear
ગર્દભાત્ અવાક્ચિરાઃ પતિતઃ -
falling down from the donkeys
મયા પુનરેવ દૃષ્ટઃ -
again seen by me

||Sloka summary||

"I again saw the king of Rakshasa Ravana deluded by fear, falling down from the donkey." ||27.25||

||Sloka 27.26,27||

સહસોત્થાય સંભ્રાંતો ભયાર્તો મદવિહ્વલઃ||27.26||
ઉન્મત્ત ઇવ દિગ્વાસાદુર્વાક્યં પ્રલપન્ બહુ|
દુર્ગંધં દુસ્સહં ઘોરં તિમિરં નરકોપમમ્||27.27||
મલપંકં પ્રવિશ્યાશુ મગ્નસ્તત્ર સ રાવણઃ|

સ||સઃ રાવણઃ સહસા ઉત્થાય સંભ્રાંતઃ ભયાર્તઃ મદ વિહ્વલઃ દિગ્વાસઃ ઉન્મત્ત ઇવ બહુ દુસ્સહં દુર્વાક્યં પ્રલપન્ દુર્ગંધં ઘોરં તિમિરં નરકોપમમ્ મલપંકં પ્રવિશ્ય આશુ તત્ર મગ્નઃ||

||Sloka meanings||

સઃ રાવણઃ સહસા ઉત્થાય -
that Ravana quickly getting up
સંભ્રાંતઃ ભયાર્તઃ -
surprised, scared
મદ વિહ્વલઃ દિગ્વાસઃ -
intoxicated with wine, without clothes
ઉન્મત્ત ઇવ બહુ -
like a mad man
દુસ્સહં દુર્વાક્યં પ્રલપન્ -
saying several unbearable bad words
દુર્ગંધં ઘોરં તિમિરં -
terrific dark emitting bad smell
નરકોપમમ્ મલપંકં પ્રવિશ્ય -
entered pool of filth like hell
આશુ તત્ર મગ્નઃ -
there he drowned quickly

||Sloka summary||

" That Ravana quickly getting up, surprised, scared , intoxicated with wine, without clothes, saying several unbearable bad words like a mad man, entered a dark hell like pool of filth emitting bad smell and there he drowned. ".||27.26,27||

||Sloka 27.28||

કંઠે બધ્વા દશગ્રીવં પ્રમદા રક્તવાસિની||27.28||
કાલી કર્દમલિપ્તાંગી દિશં યામ્યાં પ્રકર્ષતિ

સ|| દશગ્રીવં કંઠે ભધ્વા રક્તવાસિની કર્દમલિપ્તાંગી કાલી પ્રમદા યામ્યાં દિશં પ્રકર્ષતિ||

||Sloka meanings||

રક્તવાસિની કર્દમલિપ્તાંગી -
clad in red clothes, smeared with mud
કાલી પ્રમદા -
a black woman
દશગ્રીવં કંઠે ભધ્વા -
having tied the ten headed one in the neck
યામ્યાં દિશં પ્રકર્ષતિ -
dragged in the direction of Yama (southerly direction)

||Sloka summary||

"The ten headed who is smeared with mud, who was tied at the neck by a black woman clad in red clothes, that Ravana was being dragged in southerly direction." ||27.28||

||Sloka 27.29||

એવં તત્ર મયાદૃષ્ટઃ કુંભકર્ણો નિશાચરઃ||27.29||
રાવણસ્ય સુતાસ્સર્વે દૃષ્ટા સ્તૈલસમુત્ક્ષિતાઃ|

સ||તત્ર નિશાચરઃ કુંભકર્ણઃ એવં સર્વે રાવણસ્ય સુતાઃ તૈલ સમુક્ષિતાઃ મયા દૃષ્ટઃ||

||Sloka meanings||

તત્ર નિશાચરઃ કુંભકર્ણઃ -
there the night being Kumbhakarna
એવં સર્વે રાવણસ્ય સુતાઃ -
as well as all other sons of Ravana
તૈલ સમુક્ષિતાઃ મયા દૃષ્ટઃ -
were seen smeared with oil by me.

||Sloka summary||

"There the night being Kumbhakarna as well as all other sons of Ravana smeared with oil were seen by me." ||27.29||

||Sloka 27.30||

વરાહેણ દશગ્રીવ શ્શિંશુમારેણ ચ ઇંદ્રજિત્||27.30||
ઉષ્ટ્રેણ કુંભકર્ણશ્ચ પ્રયાતો દક્ષિણાં દિશમ્||

સ|| દશગ્રીવઃ વરાહેણ ઇંદ્રજિત્ શિંશુમારેણ ઉષ્ટ્રેણ કુંભકર્ણઃ દક્ષિણાં દિશં પ્રયાતઃ||

||Sloka meanings||

દશગ્રીવઃ વરાહેણ -
ten headed Ravana on a pig
ઇંદ્રજિત્ શિંશુમારેણ -
Indrajit on a crocodile
ઉષ્ટ્રેણ કુંભકર્ણઃ -
Kumbhakarna on a camel
દક્ષિણાં દિશં પ્રયાતઃ -
were all moving in southerly direction

||Sloka summary||

"The ten headed Ravana on a pig, Indrajit on a crocodile, Kumbhakarna on a camel were all moving in southerly direction." ||27.30||

||Sloka 27.31||

એકસ્તત્ર મયા દૃષ્ટા શ્શ્વેતચ્છત્રો વિભીષણઃ||27.31||
શુક્લમાલ્યાંબરધરઃ શુક્લગંધાનુલેપનઃ|

સ|| તત્ર એકઃ શ્વેત છત્રઃ શુક્લમાલ્યાંબરધરઃ શુક્લગંધાનુલેપનઃ વિભીષણઃ મયા દૃષ્ટઃ ||

||Sloka meanings||

તત્ર એકઃ શ્વેત છત્રઃ -
there under a white umbrella
શુક્લમાલ્યાંબરધરઃ -
wearing garlands of white flowers and clothes
શુક્લગંધાનુલેપનઃ -
smeared with white sandal paste
વિભીષણઃ મયા દૃષ્ટઃ -
Vibhishana was seen by me

||Sloka summary||

"Vibhishana, adorned with garlands of white flowers and clothes, smeared with white sandalwood paste, and sheltered under a white umbrella was seen."||27.31||

||Sloka 27.32,33||

શંખદુંદુભિનિર્ઘોષૈઃ નૃત્તગીતૈરલંકૃતઃ||27.32||
આરુહ્ય શૈલસંકાશં મેઘસ્તનિતનિસ્સ્વનમ્|
ચતુર્દંતં ગજં દિવ્યમાસ્તે તત્ર વિભીષણઃ||27.33||
ચતુર્ભિઃ સચિવૈઃ સાર્થં વૈહાયસ મુપસ્થિતઃ|

સ|| વિભીષણઃ શંખદુંદુભિ નિર્ઘોષૈઃ નૃત્તગીતૈરલંકૃતૈઃ શૈલસંકાસં મેઘસ્તનિતનિસ્સ્વનમ્ ચતુર્દંતં દિવ્યં ગજં આરુહ્ય તત્ર આસ્તે | ચતુર્ભિઃ સચિવૈઃ સાર્થં વૈહાયસં ઉપસ્થિતઃ||

||Sloka meanings||

વિભીષણઃ શંખદુંદુભિ નિર્ઘોષૈઃ -
Vibhishana accompanied by sounds of conches and drums
નૃત્તગીતૈઃ - singers and dancers
શૈલસંકાસં મેઘસ્તનિતનિસ્સ્વનમ્ -
like a mountain , trumpeting like huge cloud
અલંકૃતૈઃ ચતુર્દંતં દિવ્યં ગજં -
wonderful decorated elephant with four tusks
આરુહ્ય તત્ર આસ્તે -
ascended and stood there
ચતુર્ભિઃ સચિવૈઃ સાર્થં-
with four ministers
વૈહાયસં ઉપસ્થિતઃ -
stood in the sky

||Sloka summary||

"Vibhishana, riding on a marvelous four-tusked elephant, trumpeting like a huge cloud, accompanied by the sounds of conches and drums, singers, and dancers was seen."||27.32,33||

This indicated the culmination of all events in Vibhishana's coronation as the king of Lanka

||Sloka 27.34||

સમાજશ્ચ મયા દૃષ્ટો ગીતવાદિત્ર નિસ્સ્વનઃ||27.34||
પિબતાં રક્તમાલ્યાનાં રક્ષસાં રક્તવાસસામ્|

સ|| પિબતાં રક્તમાલ્યાનાં રક્તવાસસાં રક્ષસાં ગીતવાદિત્ર નિસ્સ્વનઃ સમાજશ્ચ મયા દૃષ્ટઃ||

||Sloka meanings||

પિબતાં રક્તમાલ્યાનાં -
drinking, wearing red garlands
રક્તવાસસાં રક્ષસાં -
Rakshasas wearing red clothes
ગીતવાદિત્ર નિસ્સ્વનઃ -
singing and dancing
સમાજશ્ચ મયા દૃષ્ટઃ-
groups were seen by me

||Sloka summary||

"Groups of Rakshasas wearing red garlands and clothes, drinking, singing, and dancing were seen." ||27.34||

||Sloka 27.35||

લંકાચેયં પુરી રમ્યા સવાજિ રથકુંજરા||27.35||
સાગરે પતિતા દૃષ્ટા ભગ્ન ગોપુરતોરણા|

સ|| રમ્યા ઇયં લંકાપુરી ચ સવાજિરથકુંજરા ભગ્નગોપુર તોરણા સાગરે પતિતા મયા દૃષ્ટઃ||

||Sloka meanings||

રમ્યા ઇયં લંકાપુરી ચ -
the beautiful city of Lanka
સવાજિરથકુંજરા -
with horses' elephants and chariots
ભગ્નગોપુર તોરણા -
with crumbling archways and towers
સાગરે પતિતા મયા દૃષ્ટઃ -
was seen falling into the sea

||Sloka summary||

"I saw the beautiful city of Lanka, with horses, elephants, and chariots falling into the sea along with crumbling archways and towers."||27.35||

||Sloka 27.36||

લંકા દૃષ્ટા મયા સ્વપ્ને રાવણે નાભિરક્ષિતા||27.36||
દગ્ધા રામસ્ય દૂતેન વાનરેણ તરસ્વિના |

સ|| રાવણેન અભિરક્ષિતા લંકા રામસ્ય દૂતેન તરશ્વિના વાનરેણ દગ્ધા મયા સ્વપ્ને દૃષ્ટા||

||Sloka meanings||

રાવણેન અભિરક્ષિતા લંકા -
Lanka protected Ravana
રામસ્ય દૂતેન -
by Rama's messenger
તરશ્વિના વાનરેણ દગ્ધા -
burnt by a powerful Vanara
મયા સ્વપ્ને દૃષ્ટા -
I saw in my dream

||Sloka summary||

"I saw in my dream the Lanka protected by Ravana being burnt by a powerful Vanara who is Rama's messenger." ||27.36||

||Sloka 27.37||

પીત્વા તૈલં પ્રવૃત્તાશ્ચ પ્રહસંત્યો મહાસ્વનાઃ||27.37||
લંકાયાં ભસ્મરૂક્ષાયાં પ્રવિષ્ટા રાક્ષસ સ્ત્રિયઃ|

સ|| ભસ્મરુક્ષયાં લંકાયાં સર્વા રાક્ષસ્ત્રિયઃ તૈલં પીત્વા પ્રહસંત્યઃ મહાસ્વનાઃ પ્રનૃતાઃ ચ||

||Sloka meanings||

ભસ્મરુક્ષયાં લંકાયાં -
in the Lanka which was turned into ashes.
સર્વા રાક્ષસ્ત્રિયઃ તૈલં પીત્વા -
all the Rakshasas women having drunk oil
પ્રહસંત્યઃ મહાસ્વનાઃ -
laughing away with loud sounds
પ્રનૃતાઃ ચ - dancing too

||Sloka summary||

" "I saw all the Rakshasas women had drunk oil, laughing loudly and dancing in the Lanka which was turned into ashes." ||27.37||

||Sloka 27.38||

કુંભકર્ણાદયશ્ચેમે સર્વે રાક્ષસ પુંગવઃ||27.38||
રક્તં નિવસનં ગૃહ્ય પ્રવિષ્ટા ગોમયહ્રદે|

સ|| કુંભકર્ણાદયઃ ઇમે સર્વા રાક્ષસપુંગવાઃ રક્તં નિવસનં ગૃહ્ય ગોમયહૃદે પ્રવિષ્ટાઃ||

||Sloka meanings||

કુંભકર્ણાદયઃ -
Kumbhakarna and others
ઇમે સર્વા રાક્ષસપુંગવાઃ -
as well as all other Rakshasas
રક્તં નિવસનં ગૃહ્ય -
wearing red colored clothes
ગોમયહૃદે પ્રવિષ્ટાઃ -
entered into a pool of cow dung

||Sloka summary||

"Kumbhakarna and all other Rakshasas with red colored clothes entered into a pool of cow dung."||27.38||

||Sloka 27.39||

અપગચ્છત નશ્યધ્વં સીતા માપ સ રાઘવઃ||27.39||
ઘાતયેત્ પરમામર્ષી સર્વૈ સ્સાર્થં હિ રાક્ષસૈઃ|

સ|| અપગચ્છત નશ્યધ્વં| રાઘવઃ સીતાં આપ્નોતિ | પરમામર્ષી રાક્ષસૈઃ સાર્થં યુષ્માન્ ઘાતયેત્||

||Sloka meanings||

અપગચ્છત નશ્યધ્વં -
you will be destroyed , go away from here
રાઘવઃ સીતાં આપ્નોતિ -
Raghava will get back Sita
પરમામર્ષી - very angry
રાક્ષસૈઃ સાર્થં - all the Rakshasas
યુષ્માન્ ઘાતયેત્ -
you will be destroyed

||Sloka summary||

"Rakshasis, you will be destroyed. Go away from here. Raghava will get back Sita. Being very angry, he will destroy all the Rakshasas along with you." ||27.39||

||Sloka 27.40||

પ્રિયાં બહુમતાં ભાર્યાં વનવાસ મનુવ્રતામ્||27.40||
ભર્ત્સિતાં તર્જિતાં વાપિ નાનુમંશ્યતિ રાઘવઃ|

સ|| રાઘવઃ પ્રિયાં બહુમતાં વનવાસં અનુવ્રતાં ભાર્યામ્ ભર્ત્સિતાં તર્જિતાં વા અપિ ન અનુમંશ્યતિ||

||Sloka meanings||

રાઘવઃ પ્રિયાં બહુમતાં -
Rama's dear highly respected
વનવાસં અનુવ્રતાં ભાર્યામ્ -
wife who followed in exile in the forest
ભર્ત્સિતાં તર્જિતાં વા અપિ -
those who threatened or abused
ન અનુમંશ્યતિ -
will not approve

||Sloka summary||

" Raghava will not approve of any one who threatened or abused his dear highly respected Sita living in forest." ||27.40||

||Sloka 27.41||

તદલં ક્રૂરવાક્યૈઃ વઃ સાંત્વમેવાભિદીયતામ્||27.41||
અભિયાચામ વૈદેહીમેતદ્ધિ મમરોચતે|

સ|| તત્ અલં ક્રૂરવાક્યૈઃ | વઃ સાંત્વમેવ અભિદીયતાં| વૈદેહીં અભિયાચામ એતદ્ધિ મમ રોચતે||

||Sloka meanings||

તત્ અલં ક્રૂરવાક્યૈઃ -
enough of the cruel words
વઃ સાંત્વમેવ અભિદીયતાં -
You may speak in a polite manner
વૈદેહીં અભિયાચામ -
better plead with Vaidehi
વૈદેહિનિ બ્રતિમાલુટયે મંચિદિ
એતદ્ધિ મમ રોચતે -
that seems to me the best way.

||Sloka summary||

"So enough of the cruel words. You may speak in a polite manner. It is better to plead with Vaidehi. That seems to be the best way." ||27.41||

||Sloka 27.42||

યસ્યાં એવં વિધઃ સ્વપ્નો દુઃખિતાયાં પ્રદૃશ્યતે||27.42||
સા દુઃખૈઃ વિવિધૈ ર્મુક્તા પ્રિયં પ્રાપ્નોત્યનુત્તમમ્|

સ|| યસ્યાં દુઃખિતાયાં એવં વિધઃ સ્વપ્નઃ પ્રદૃશ્યતે સા વિવિધૈઃ દુઃખૈઃ મુક્તા અનુત્તમં પ્રિયં પ્રાપ્નોતિ ||

||Sloka meanings||

યસ્યાં દુઃખિતાયાં -
whoever in sorrow
એવં વિધઃ સ્વપ્નઃ પ્રદૃશ્યતે -
sees this kind dream
સા વિવિધૈઃ દુઃખૈઃ મુક્તા -
those will be free from various sorrows
અનુત્તમં પ્રિયં પ્રાપ્નોતિ -
attain excellent supreme joy

||Sloka summary||

"Whoever gets such a dream in the early morning, will be free from various sorrows and attain excellent supreme joy." ||27.42||

This is Trijata's declaration.

This Sarga is a special one that is worth reading. The Trijata's dream accurately foretells what is likely to happen, and it is cited as a reference for dreams that realize fruitful results. The belief that early morning dreams portend the future is also hinted at in this Sarga.

This is also like the traditional way of stating the fruits of reading /hearing or doing as per the context, which is stated at the end of the story. This Sarga thus qualifies as a special Sarga that worth reading. while whole of Sundarakanda is worth reading, for those who cannot read everything, fewer Sargas are recommended. This Sarga falls into that category.

Trijata's early morning dream accurately foretells what is likely to happen, as there are beliefs about early morning dreams portending the future. It is unclear whether Trijata's dream is the basis for such a belief, or if it existed from earlier times, which Valmiki hinted at by recounting other beliefs, such as "નાકાલ મૃતુર્ભવતીતિ સન્તઃ" (28.3) and "એતિ જીવન્તમાનંદો નરં વર્ષ શતાદપિ" (34.6).

Even if Trijata's dream is not the origin of this belief, several parts of the dream are cited as references for dreams that bring fruitful results. We will explore these further as we continue.

||Sloka 27.43||

ભર્ત્સિતા મપિ યાચધ્વં રાક્ષસ્યઃ કિં વિવક્ષયા||27.43||
રાઘવાદ્ધિ ભયં ઘોરં રાક્ષસાના મુપસ્થિતમ્|

સ|| રાક્ષસ્યઃ ભર્ત્સિતામપિ યાચધ્વં કિં વિવક્ષયા રાક્ષસાનાં રાઘવાત્ ઘોરં ભયં ઉપસ્થિતમ્||

||Sloka meanings||

રાક્ષસ્યઃ ભર્ત્સિતામપિ -
Rakshasa though having threatened her
યાચધ્વં - beg her
કિં વિવક્ષયા - why say any more
રાક્ષસાનાં - for Rakshasas
રાઘવાત્ ઘોરં ભયં ઉપસ્થિતમ્ - terrific threat is going to happen because of Rama

||Sloka summary||

"O Rakshasa having threatened her, (you may) beg her. Why say any more. Rakshasas will face terrific threat from Rama'.||27.43||

||Sloka 27.44||

પ્રણિપાતપ્રસન્ના હિ મૈથિલી જનકાત્મજા||27.44||
અલમેષા પરિત્રાતું રાક્ષસ્યો મહતો ભયાત્ |

સ|| રાક્ષસ્યઃ જનકાત્મજા એષા મૈથિલી પ્રણિપાતપ્રસન્ના મહતઃ ભયાત્ પરિત્રાતું અલમ્||

||Sloka meanings||

રાક્ષસ્યઃ જનકાત્મજા એષા મૈથિલી -
O Rakshasis, this Maithili
પ્રણિપાતપ્રસન્ના-
pleased with your salutations
મહતઃ ભયાત્ -
from the great threat
પરિત્રાતું અલમ્ -
enough to protect you

||Sloka summary||

"Oh Rakshasis ! This Maithili while pleased with your salutations is enough to protect you from the threat." ||27.44||

"Maithili daughter of Janaka is pleased by humble submission. She alone can protect the Rakshasas from the great calamity "

Here, Valmiki painted a picture of Sita.
A Sita who can forgive even her own tormentors. And she can protect them from impending calamity too.

In Yuddhakanda after the war, Hanuma wants to go after the Rakshasa women who tormented her. Sita does not agree. She asks
"ન કશ્ચિન્નાપરાધ્યતિ".
"Who did not commit a mistake?"
That is Sita's motherly form.

Trijata also details the auspicious omens she is seeing for Sita.

||Sloka 27.45||

અપિ ચાસ્યા વિશાલાક્ષ્યા ન કિંચિ દુપલક્ષયે||27.45||
વિરૂપમપિ ચાંગેષુ સુસૂક્ષ્મમપિ લક્ષણમ્|

સ|| અપિ ચ વિશાલાક્ષયાઃ અસ્યાઃ અંગેષુ સુસૂક્ષ્મપિ વિરૂપં લક્ષણમ્ કિંચિદપિ ન ઉપલક્ષ્યતે||

||Sloka meanings||

અપિ ચ વિશાલાક્ષયાઃ -
also this wide-eyed lady
અસ્યાઃ અંગેષુ - in her limbs
સુસૂક્ષ્મપિ વિરૂપં લક્ષણમ્ -
even a little sign of inauspiciousness
કિંચિદપિ ન ઉપલક્ષ્યતે - not seen

||Sloka summary||

"There is not even a little sign of inauspiciousness seen in the limbs of this wide-eyed lady." ||27.45||

||Sloka 27.46||

છાયાવૈગુણ્યમાત્રં તુ શંકે દુઃખમુપસ્થિતમ્||27.46||
અદુઃખાર્હા મિમાં દેવીં વૈહાયસ મુપસ્થિતમ્|

સ|| છાયાવૈગુણ્યમાત્રં ચ વૈહાયસં ઉપસ્થિતં અદુઃખાર્હં ઇમાં દેવીં દુઃખં ઉપસ્થિતં શંકે||

||Sloka meanings||

છાયાવૈગુણ્યમાત્રં ચ -
only a shade of her complexion is changed
વૈહાયસં ઉપસ્થિતં -
sitting on the path of eagles.
અદુઃખાર્હં ઇમાં દેવીં -
this lady who does not deserve to suffer
દુઃખં ઉપસ્થિતં શંકે -
a great misfortune happened for her I believe

||Sloka summary||

"Only a shade of her complexion is changed in this lady who does not deserve to suffer, a great misfortune happened for her, I believe." ||27.46||.

||Sloka 27.47||

અર્થસિદ્ધિં તુ વૈદેહ્યાઃ પશ્યામ્યહ મુપસ્થિતામ્||27.47||
રાક્ષસેંદ્રવિનાશં ચ વિજયં રાઘવસ્ય ચ|

સ|| અહં વૈદેહ્યાં અર્થસિદ્ધિં ઉપસ્થિતં પશ્યામિ | રાક્ષસેંદ્ર વિનાશનં ચ | રાઘવસ્ય વિજયં ચ||

||Sloka meanings||

વૈદેહ્યાં અર્થસિદ્ધિં ઉપસ્થિતં -
fulfilment of wishes for Vaidehi
રાક્ષસેંદ્ર વિનાશનં ચ -
also the destruction of the king of Rakshasas
રાઘવસ્ય વિજયં ચ -
victory of Rama too
અહં પશ્યામિ -
I am seeing

||Sloka summary||

"I am seeing the fulfilment of wishes for Vaidehi, the destruction of the king of Rakshasas, and also the victory of Rama. " ||27.47||

||Sloka 27.48||

નિમિત્તભૂત મેત ત્તુ શ્રોતુમસ્યા મહત્પ્રિયમ્||27.48||
દૃશ્યતે ચ સ્ફુરચ્છક્ષુઃ પદ્મ પત્ર મિવાયતમ્|

સ|| અસ્યાં મહત્ પ્રિયં શ્રોતું નિમિત્તભૂતં સ્પુરત્ | એતત્ પદ્મપત્રમિવ આયતાં ચક્ષુઃ દૃશ્યતે||

||Sloka meanings||

મહત્ પ્રિયં શ્રોતું -
to hear wonderful news
નિમિત્તભૂતં સ્પુરત્ -
portends are seen
એતત્ પદ્મપત્રમિવ -
her lotus petal like
આયતાં ચક્ષુઃ દૃશ્યતે -
eye is throbbing

||Sloka summary||

"Look at her lotus petal like eye which is throbbing to portend the good news." ||27.48||

||Sloka 27.49||

ઈષચ્ચ હૃષિતો વાસ્યા દક્ષિણાયા હ્યદક્ષિણઃ||27.49||
અકસ્માદેવ વૈદેહ્યા બાહુરેકઃ પ્રકંપતે|

સ||દક્ષિણાયાઃ અસ્યાઃ વૈદેહ્યાઃ અદક્ષિણઃ એકઃ બાહુઃ અકસ્માદેવ હૃષિતઃ ઈષત્ પ્રકંપતે||

||Sloka meanings||

દક્ષિણાયાઃ અસ્યાઃ વૈદેહ્યાઃ -
this capable lady Vaidehi's
અદક્ષિણઃ એકઃ બાહુઃ -
left shoulder alone
અકસ્માદેવ હૃષિતઃ -
suddenly happily
ઈષત્ પ્રકંપતે -
started throbbing

||Sloka summary||

"This capable lady's left shoulder alone has started throbbing indicating sudden happiness." ||27.49||

||Sloka 27.50||

કરેણુ હસ્ત પ્રતિમ સ્સવ્ય શ્ચોરુ રુનુત્તમઃ||27.50||
વેપમાન સ્સૂચયતિ રાઘવં પુરતઃ સ્થિતમ્||27.51||

સ|| કરેણુ હસ્તપ્રતિમઃ અનુત્તમઃ સવ્યઃ ઉરુઃ વેપમાનઃ રાઘવં પુરતઃ સ્થિતં સૂચયતિ ||

||Sloka meanings||

કરેણુ હસ્તપ્રતિમઃ -
comparable to the trunk of an elephant
અનુત્તમઃ સવ્યઃ ઉરુઃ વેપમાનઃ -
trembling excellent left thigh
સૂચયતિ - indicates
રાઘવં પુરતઃ સ્થિતં -
as though Rama is standing in her presence

||Sloka summary||

"The left thigh comparable to the trunk of an elephant is trembling as though Rama is standing in her presence."||27.50||

||Sloka 27.51||

પક્ષી ચ શાખા નિલયઃ પ્રહૃષ્ટઃ
પુનઃ પુનશ્ચોત્તમ સાંત્વવાદી|
સુસ્વાગતાં વાચ મુદીરયાનઃ
પુનઃ પુનશ્ચોદયતીવ હૃષ્ટઃ||27.51||

સ|| પક્ષી ચ શાખાનિલયં પ્રવિષ્ટઃ પુનઃ પુનઃ ચ ઉત્તમસાંત્વવાદી સુસ્વાગતં વાચં ઉદીરયાનઃ| હૃષ્ટઃ પુનઃ પુનઃચોદયતીવ||

||Sloka meanings||

પક્ષી ચ શાખાનિલયં -
the birds in the branches of the tree

ઉત્તમસાંત્વવાદી -
sweet notes
પ્રવિષ્ટઃ પુનઃ પુનઃ ચ -
cooing again and again
સુસ્વાગતં વાચં ઉદીરયાનઃ-
as if saying welcoming words
હૃષ્ટઃ પુનઃ પુનઃચોદયતીવ -
repeating delightedly

||Sloka summary||

One can see the signs bird which utters sweet notes indicating happy tidings, as if it is prompting Sita to rejoice again and again." ||27.51||

Reference to the bird (Pakshi) on the branches reminds us of Hanuman, who was described as the teacher/guru on a mission to unite Rama and Sita. It is as though the time for him to step forward has come. The bird in the branches of the tree cooing is seen as delivering good tidings to Sita, welcoming Raghava and stirring up happy tidings for her. This sloka has been widely commented upon.

The words "પક્ષી" (Pakshi), "શાખાનિલયઃ" (shakha-nilayah) and "પ્રહૃષ્ટઃ" (prahrishtah) generate many echoes.

The bird in the branches of that tree reminds us of Hanuman. In the first Sarga, we noted a theme or a line of thinking. The line of thinking is about the deeper meaning of Sundarakanda. In that, Lanka is understood as the body. Ravana & Kumbhakarna as Ahankara and Mamakara, Indrajit as Kama, Krodha, Lobha, Moha, Mada Matsarya. Comparable to Lanka as a body, Sita is regarded as Chetana or Self.

In that progression, the one to lead us towards Brahman and Jnyana is a teacher or Acharya. That Acharya is Hanuman, as we heard in the first Sarga. Here "પક્ષિ" (Pakshi), the one with wings, is the man of wisdom, that teacher having followed the rigor of Brahman.

Acharya, after following the rigors of penance, attains tranquility of mind and then attains wisdom. With that wisdom, one realizes the Brahman. Having realized and performing actions is the "Siddhi." Siddhi is the attainment of perfection or goal. Having known the scriptures, having followed the same, and having established others in them is the hallmark of a teacher.

The "Pakshi" is a symbol of that teacher. Hanuman in those branches is that teacher. That "Pakshi" is "શાખાનિલયઃ" (shakha-nilayah) - in the branches. The branches are the Vedas and Vedantas. The one deeply embedded in those is the teacher - Hanuman.

The "Pakshi" in those branches is "પ્રહૃષ્ટઃ" (prahrishtah), meaning one who is happy in his heart. This refers not to one who is filled with desires or the one who has fulfilled those desires, but the one who has experienced the "Self" and continues to perform actions that do not create bondage. He is the one who is truly happy or "પ્રહૃષ્ટઃ" (prahrishtah).

What is "Pakshi", who is truly happy ("પ્રહૃષ્ટઃ") saying? "પુનઃ પુનશ્ચ ઉત્તમ સાંત્વવાદિ" (punah punashcha uttam santvavadhi), meaning "saying again and again comforting words."

Only a teacher can say such comforting words. He is the one who, with experience, can tell that realizing Bhagavan is not difficult, that He is present everywhere, that He needs no offerings, and that He is easy to please.

What are those comforting words the teacher is saying here?

"સુસ્વાગતં વાચં ઉદીરયાનઃ"- saying welcoming words

Following the ancient tradition of teaching, the teacher keeps repeating those mantras. Here, too, the "Pakshi" (bird), who is the teacher, is telling the mantra repeatedly, "પુનઃ પુનશ્ચોદયતીવ," so that the disciple does not falter. The teacher is like a farmer who keeps tilling the land. He does not stop tilling, even if the land has not yet given any fruits.

The teacher in the form of a "Pakshi" (bird) and "શાખાનિલયઃ" (a resident of the tree), is cooing to comfort Sita, who is in deep sorrow. The bird is repeating comforting words again and again, like a lullaby, which seem to forecast happy events.

The Sloka is a statement by Trijata, who is forecasting a bright future for Sita based on her dream. Sita is delighted and offers protection to everyone if Trijata's dream comes true.

Thus, the Sarga, which started with threats against Sita, ends on a note of the "Pakshi" cooing in the branches above, as though singing a welcome song.

As mentioned earlier, the main theme of the Sarga is Trijata's dream, where all elements of the dream portend the future, and they all come true. Trijata herself gives a "fruit" of seeing such a dream: "Whoever in sorrow gets this kind of dream, that one will be free from various sorrows and attain excellent supreme joy." Accordingly, many recite this Sarga with such a belief

According to some commentaries, several of Trijata's dream sequences have morphed into folklore, predicting fortunes based on dreams. Some of them are related as follows:
.
After the explanation of Sita on a mountain and climbing on an elephant, Tilaka Tika adds the following: "Hence it is said (in a dream) that mounting a cow, boar, or elephant, being on top of a building, a hill or a tree, assures gaining of riches."

There is another dream sequence.

After mounting the elephant in the sky with the help of Rama, Trijata in her dream saw Sita springing up from husband's lap and touching the Sun and Moon as if she was caressing them.

Another dream sequence is when Trijata mounts an elephant in the sky with the help of Rama, and in her dream, she sees Sita springing up from her husband's lap and touching the Sun and Moon as if she was caressing them. According to Ramayana Siromani Tika, this dream sequence became a part of the lore, and it is said that if one snatches the Sun or Moon in their hands in a dream, they will gain a big kingdom. The commentary elaborates on Trijata's words about the result of seeing a similar dream by others who are in difficulty, saying that they will be free of sorrows and attain exceptional favor.

The above are some of the dream scenes that morphed into folklore

One more thing of note in this Sarga is as follows:

"તતો રાવણ નીતાયાઃ ... (1.1)"
The first Sloka in the first Sarga of Sundarakanda is a Mantra for many. Among many other thoughts about that first Sloka, it is also accepted as the first sloka of the 12th thousand of Sundarakanda Slokas. It contains "va/ વ," the 12th syllable of the Gayatri

Govindaraja, in his commentary, identifies the first sloka of the 13th thousand of Sundarakanda Slokas. According to his count, the corresponding Sloka is the fourteenth Sloka of the 27th Sarga. It also contains the 13th syllable of Gayatri "sya/ સ્ય."

The fourteenth Sloka in the 27th Sarga is,

"તતસ્ત્ય નગસ્યાગ્રે હ્યાકાશસ્થસ્ય દન્તિનઃ|
ભર્ત્રા પરિગૃહીતસ્ય જાનકી સ્કન્ધમાશ્રિતા||

"Then Janaki, from the top of that mountain, mounted the back of elephant that was positioned in the sky with the help of her husband".

This Sloka is considered as a mantra by many.

That Gayatri is a part of Ramayana is also part of the folklore. That every 1000th Sloka has a syllable of Gayatri is also part of the folklore. Gayatri has twenty-four syllables. That matches with the nearly 24,000 Slokas of Ramayana. With so many versions of Ramayana in different regions, the first sloka of the 13th thousand of Slokas may be different for different versions. This is one specifically mentioned in Govindaraja's commentary.

અત્ર દ્વાદશ સહસ્રં શ્લોકા ગતાઃ| ત્રયોદશસહસ્રાદિમોઽયં શ્લોકઃ|

It is specifically said that twelve thousand slokas are completed, and this one is the beginning of the thirteenth thousand of Slokas, meaning that the sloka number is 12001. Govindaraja's commentary is cited by many for its authentic explanations.

Thus ends the Sarga twenty-seven of Sundarakanda in Ramayana, the first poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

|| ઓમ્ તત્ સત્||