Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 27
"Trijata's Dream"

The main story of this Sarga is the early morning dream of Trijata, an old Rakshasi who is part of the team of Rakshasis guarding Sita in the Ashoka grove.

The Sarga opens with Rakshasa women who were angry, and they start threatening Sita after being shaken by her words, which sounded like curses.

Now, we continue with the Slokas of the twenty-seventh Sarga.

||Sloka 27.01||

ఇత్యుక్తాః సీతయా ఘోరా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః|
కాశ్చిత్ జగ్ముః తదాఖ్యాతుం రావణస్య తరస్వినః||27.01||

స|| కాశ్చిత్ ఘోరా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః ఇత్యుక్తాః సీతాయాః తత్ ఆఖ్యాతుం కాశ్చిత్ తరస్వినః రావణస్య జగ్ముః||

||Sloka meanings||

ఇత్యుక్తాః సీతాయాః -
thus told by Sita
కాశ్చిత్ ఘోరా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః - some of the terrible Rakshasa women overcome with anger
తత్ తరస్వినః రావణస్య ఆఖ్యాతుం -
to that Ravana who is quick to act
ఆఖ్యాతుం జగ్ముః - went to tell

||Sloka summary||

"The terrible Rakshasa women, overwhelmed with anger upon hearing Sita's words, ran to inform Ravana, who is quick to act." ||27.01||

Tilaka Tika says, "తదాఖ్యాతుం మరణ నిశ్చయం కథయితుం" - to inform Ravana about Sita's determination to die; some of the Rakshasa women ran to inform Ravana because he is the one who can quickly take any remedial action

||Sloka 27.02||

తతస్సీతా ముపాగమ్య రాక్షస్యో ఘోరదర్శనాః|
పునః పరుషమేకార్థం అనర్థార్థమ్ అథాబ్రువన్||27.02||

స|| తతః సీతాం ఉపాగమ్య రాక్షస్యః ఘోరదర్శనాః పునః పరుషం అనర్ధార్థం ఏకార్థం అథ అబ్రువన్||

||Sloka meanings||

తతః సీతాం ఉపాగమ్య -
then approaching Sita
రాక్షస్యః ఘోరదర్శనాః -
hideous looking Rakshasis
పునః పరుషం - again harsh
అనర్ధార్థం ఏకార్థం -
(words) with one meaning leading to sinful consequences
అథ అబ్రువన్ - then spoke

||Sloka summary||

"Then, approaching Sita, the hideous looking Rakshasis spoke again, using harsh words with one meaning leading to sinful consequences." ||27.02||

They were threatening Sita again about the consequences of not paying attention to their words, which were about the sinful acceptance of Ravana

||Sloka 27.03||

అద్యేదానీం తవానార్యే సీతే పాపవినిశ్చయే|
రాక్షస్యో భక్షయిష్యంతి మాంస మేతత్ యథాసుఖమ్|27.03||

స|| అనార్యే పాపనిశ్చయే సీతే అద్య ఇదానీం తవ ఏతత్ మాంసం రాక్షస్యః యథాసుఖం భక్షయిష్యంతి ||

||Sloka meanings||

అనార్యే పాపనిశ్చయే సీతే -
Oh Vile one, determined in evil ways, O Sita
అద్య ఇదానీం - today itself
తవ ఏతత్ మాంసం - this your flesh
రాక్షస్యః యథాసుఖం భక్షయిష్యంతి -
Rakshasis will eat to their hearts content

||Sloka summary||

"Oh vile one, determined in evil ways! Oh Sita, today these Rakshasis will eat your flesh to their hearts' content." ||27.03||

||Sloka 27.04||

సీతాం తాభి రనార్యాభిః దృష్ట్వా సంతర్జితాం తదా|
రాక్షసీ త్రిజటా వృద్ధా శయానా వాక్యమబ్రవీత్ ||27.04||

స|| తదా అనార్యాభిః తాభిః సంతర్జితాం సీతాం దృష్ట్వా వృద్ధా త్రిజటా రాక్షసీ వాక్యం అబ్రవీత్||

Tilaka Tika says - వృద్ధా ధర్మజ్ఞాన యోగవయోభిః వృద్ధా|
Govindaraja Tika says - త్రిజటా విభీషణ పుత్రీ |

||Sloka meanings||

తదా అనార్యాభిః తాభిః -
then by those evil ones
సంతర్జితాం సీతాం దృష్ట్వా -
seeing Sita thus threatened
వృద్ధా శయానా త్రిజటా రాక్షసీ -
old Rakshasi by name Trijata, who was sleeping
వాక్యం అబ్రవీత్ -
said the following words

||Sloka summary||

"Then, seeing those evil ones threatening Sita, an old Rakshasi by the name of Trijata, who was sleeping, said the following words." ||27.04||

The Rakshasa women, initially terrified because of Sita's words that sounded like curses, became angry and restarted their abusive process. Hearing those words of the Rakshasa women, another old Rakshasa woman by the name of Trijata, who just woke up from her sleep, starts counseling.

The word 'Vriddha - old' was qualified in Tilaka Tika by saying that she is old in being knowledgeable in Jnyana, Yoga, and in age, apparently hinting that the old lady talking is wise and knowledgeable. Govindaraja says in his Tika that Trijata is "Vibhishana putri" or Vibhishana's daughter, though there is no backup source for that statement.

||Sloka 27.05||

ఆత్మానం ఖాదతా నార్యా న సీతాం భక్షయిష్యథ|
జనకస్య సుతా మిష్టాం స్నుషాం దశరథస్య చ||27.05||

స|| ఆత్మానం ఖాదతా |జనకస్య సుతాం దశరథస్య ఇష్టాం స్నుషాం సీతాం న భక్షయిష్యథ||

||Sloka meanings||

ఆత్మానం ఖాదతా - eat yourselves
జనకస్య సుతాం -daughter of Janaka
దశరథస్య ఇష్టాం స్నుషాం సీతాం -
favored daughter in law of Dasaratha
న భక్షయిష్యథ - do not eat

||Sloka summary||

"Eat yourselves, do not eat the daughter of Janaka and the favored daughter-in-law of Dasaratha." ||27.05||

Trijata said, "You may eat yourselves, not Sita," because she had a dream. What did she see in that dream?

The theme of the dream was a threat to the Rakshasa and victory for Sita's husband. Then all the Rakshasa women asked her to elaborate, and she obliged in the subsequent Slokas.

||Sloka 27.06||

స్వప్నో హృద్య మయా దృష్టో దారుణో రోమహర్షణః|
రాక్షసానాం అభావాయ భర్తురస్యా జయాయ చ||27.06||

స|| అద్య మయా స్వప్నః దృష్టః | దారుణః రోమహర్షణః | రాక్షసానాం అభావాయ అస్యాః భర్తృః జయాయ చ||

||Sloka meanings||

అద్య మయా స్వప్నః దృష్టః -
today I have seen a dream
దారుణః రోమహర్షణః -
terrible and hair raising
రాక్షసానాం అభావాయ -
destruction of Rakshasas
అస్యాః భర్తృః జయాయ చ -
victory for her husband

||Sloka summary||

"Today, I had a terrible dream. It was terrible and hair-raising. It portends the destruction of Rakshasas and victory for Sita's husband." ||27.06||

||Sloka 27.07||

ఏవముక్తా త్రిజటాయా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః|
సర్వా ఏవాబ్రువన్ భీతాః త్రిజటాం తాం ఇదం వచః||27.07||

స|| ఏవం ఉక్తా త్రిజటయా సర్వా రాక్షస్యః క్రోధమూర్ఛితాః భీతాః తాం త్రిజటాం ఇదం వచః అబ్రువన్ ||

Tilaka Tika says- పూర్వం క్రోధమూర్ఛితాః త్రిజటావచనపశ్చాత్ భీతః

||Sloka meanings||

ఏవం ఉక్తా త్రిజటయా -
hearing those words told by Trijata
సర్వా రాక్షస్యః - all the Rakshasis
క్రోధమూర్ఛితాః భీతాః -
over whelmed with anger and scared
తాం త్రిజటాం ఇదం వచః అబ్రువన్ -
said these words to Trijata

||Sloka summary||

"Hearing those words of Trijata, all the Rakshasis overwhelmed with anger and scared said these words to Trijata." ||27.07||

Although they were angry with Sita's words and were threatening her, they were scared upon hearing about Trijata's dream.

||Sloka 27.08||

కథయస్వ త్వయా దృష్టః స్వప్నోఽయం కీదృశో నిశి|
తాసాం శ్రుత్వాతు వచనం రాక్షసీనాం ముఖాచ్చ్యుతమ్||27.08||
ఉవాచ వచనం కాలే త్రిజటా స్వప్న సంశ్రితమ్|

స|| నిశి త్వయా దృష్టః అయం స్వప్నః కీ దృశః కథయస్వ | రాక్షసీనాం ముఖాచ్యుతం తాసాం వచనం శ్రుత్వా తు త్రిజటా కాలే స్వప్న సంస్థితం వచనం ఉవాచ||

||Sloka meanings||

నిశి త్వయా దృష్టః -
the dream seen by you in the night
అయం స్వప్నః కీ దృశః కథయస్వ -
that dream, what is that please tell us
రాక్షసీనాం ముఖాచ్యుతం -
from the mouth of Rakshasis
తాసాం వచనం శ్రుత్వా తు -
hearing those words
కాలే - in the early morning
త్రిజటా స్వప్న సంశ్రితమ్ వచనం ఉవాచ -
Trijata told them everything about the dream

||Sloka summary||

"What is the dream you saw in the night, please tell?" Hearing those words from the mouth of the Rakshasis, Trijata told them everything about the dream. ||27.08||

Govindaraja says in his Tika - తాసామ్ ఇతి| కాలే ఉషః కాలే యః స్వప్నః తత్సంశ్రితమ్| ఈ స్వప్నము ఉషోదయ కాలము లో వచ్చినది అని.

Tilaka Tika says- కాలే ప్రాతః కాలే| స్వప్నసంశ్రితం ప్రాతః కాల దృష్ట స్వప్నదృష్టార్థవిషయకమ్ అనేన స్వప్నస్య శీఘ్రఫలదత్వం సూచితమ్| సీతాయాః పీడానివృత్తయే తత్ అభ్యుదయ సూచకం స్వప్నమ్| The early morning dreams result quickly. Here the early morning dream of Trijata turns out to be completely true. So the belief about early morning dreams coming true is reinforced here.
.

||Sloka 27.09,10||

గజదంతమయీం దివ్యాం శిబికామంతరిక్షగామ్||27.09||
యుక్తాం హంస సహస్రేణ స్వయమాస్థాయ రాఘవః|
శుక్లమాల్యాంబరధరో లక్ష్మణేన సహాగతః||27.10||

స|| రాఘవః శుక్లమాల్యాంబరధరః లక్ష్మణేన సహ గజదంతమయీం అంతరిక్షగాం హంససహస్రేణ యుక్తాం శిబికాం స్వయం ఆస్థాయ ఆగతః||

||Sloka meanings||

శుక్లమాల్యాంబరధరః రాఘవః లక్ష్మణేన సహ -
Raghava wearing white clothes along with Lakshman
అంతరిక్షగాం - in the sky
హంససహస్రేణ యుక్తాం -
drawn by thousands of swans
గజదంతమయీం శిబికాం -
Palanquin made of ivory
స్వయం ఆస్థాయ ఆగతః -
himself climbed and came

||Sloka summary||

"Raghava arrived along with Lakshmana wearing a garland of white flowers and clothes. He himself climbed the Palanquin made of ivory, drawn by thousands of swans moving through the sky." ||27.09,10||

||Sloka 27.10,11||

స్వప్నే చాద్య మయా దృష్టా సీతా శుక్లాంబరావృతా|
సాగరేణ పరిక్షిప్తం శ్వేతం పర్వత మాస్థితా||27.11||

స||అద్య స్వప్నే శుక్లాంబరావృతా సాగరేణ పరిక్షిప్తం శ్వేతం పర్వతం ఆస్థితా సీతా చ మయా దృష్టా||

||Sloka meanings||

అద్య స్వప్నే - in the dream today
శుక్లాంబరావృతా - wearing white clothes
సాగరేణ పరిక్షిప్తం- surrounded by the ocean
శ్వేతం పర్వతం ఆస్థితా - sitting on a white mountain
సీతా చ మయా దృష్టా - I have seen that Sita

||Sloka summary||

" In my dream today, I saw Sita wearing white clothes siting on a white mountain surrounded by the ocean".||27.11||

||Sloka 27.12||

రామేణ సంగతా సీతా భాస్కరేణ ప్రభా యథా|
రాఘవశ్చ మయా దృష్ట శ్చతుర్దంతం మహాగజమ్||27.12||
ఆరూఢః శైలసంకాశం చచార సహ లక్ష్మణః|

స|| సీతా రామేణ భాస్కరేణ ప్రభా యథా సంగతా | రామశ్చ చతుర్దష్టం శైలసంకాశమ్ మహాగజం సహ లక్ష్మణః ఆరూఢః మయా దృష్టా||

||Sloka meanings||

భాస్కరేణ ప్రభా యథా - like the luster and Sun
సీతా రామేణ సంగతా - Sita is united with Rama
రామశ్చ సహ లక్ష్మణః - Rama along with Lakshmana
మహాగజం ఆరూఢః - mounted on a huge elephant
చతుర్దష్టం శైలసంకాశమ్ - with four tusks and looking like a mountain
మయా దృష్టా - seen by me

||Sloka summary||

"Sita is united with Rama like the luster and Sun. Rama along with Lakshmana, mounted on a huge elephant
with four tusks, looking like a mountain, were seen by me". ||27.12||

Govindaraja says in his Tika - రాఘవశ్చేతి| మహాగజమారూఢ ఇతి శిబికాత ఇతి శేషః| తథోక్తం స్వప్నాధ్యాయే - " ఆరోహణం గోవృషకుఙ్జరాణాం ప్రాసాదశైలావనస్పతీనాం | విష్టానులేపో రుదితం మృతం చస్వప్నేష్వగమ్యగమనం చ ధన్యం' ఇతి| dreams about climbing on a cow , elephant etc foretell auspicious events. So this dream is foretelling auspicious events for Sita.

||Sloka 27.13||

తతస్తౌ నరశార్దూలౌ దీప్యమానౌ స్వతేజసా||27.13|
శుక్లమాల్యాంబరధరౌ జానకీం పర్యుపస్థితౌ|

స|| తతః తౌ శుక్లమాల్యాంబరధరౌ స్వతేజసా దీప్యమానౌ నరశార్దూలౌ జానకీం పర్యుపస్థితౌ||

||Sloka meanings||

తతః తౌ శుక్లమాల్యాంబరధరౌ -
the two wearing garlands made of white flowers and clothes
స్వతేజసా దీప్యమానౌ -
shining with their own effulgence
నరశార్దూలౌ జానకీం పర్యుపస్థితౌ -
the two tigers among men came near Janaki.

||Sloka summary||

"Then the two tigers among men, wearing garlands made of white flowers and clothes, shining with their own effulgence came near Janaki." ||27.13||

||Sloka 27.14||

తతస్తస్య స్యాగ్రే హ్యాకాశ స్థస్య దంతినః||27.14||
భర్త్రా పరిగృహీతస్య జానకీ స్కంధమాశ్రితా|

స|| తతః జానకీ తస్య నగస్య అగ్రే భర్త్రా పరిగృహీతస్య ఆకాశస్థస్య దంతినః స్కంధమ్ ఆశ్రితా||

||Sloka meanings||

తతః జానకీ తస్య నగస్య అగ్రే -
then Janaki from the top of that mountain
భర్త్రా పరిగృహీతస్య -
supported by her husband
ఆకాశస్థస్య దంతినః -
the elephant standing in the sky.
స్కంధమ్ ఆశ్రితా -
mounted and took a seat

||Sloka summary||

"Then Janaki from the top of that mountain supported by her husband mounted the elephant and took a seat on the elephant standing in the sky." ||27.14||

Govindaraja says in his Tika - అత్ర ద్వాదశ శ్లోకాః గతాః | with this Sloka twelve thousand Slokas have been completed. We will more thoughts on this at the end of the Sarga.

||Sloka 27.15||

భర్తురంకాత్ సముత్పత్య తతః కమలలోచనా||27.15||
చంద్రసూర్యౌ మయా దృష్టా పాణిభ్యాం పరిమార్జతీ|

స|| తతః కమలలోచనా భర్తుః అంకాత్ సముత్పత్య పాణినా చంద్రసూర్యౌ పరిమార్జతీ మయా దృష్టా||

||Sloka meanings||

తతః కమలలోచనా -
the lotus eyed one
భర్తుః అంకాత్ సముత్పత్య -
springing up from husband's lap
పాణినా చంద్రసూర్యౌ పరిమార్జతీ -
touching the Sun and Moon as if she was caressing.
మయా దృష్టా - were seen by me.

||Sloka summary||

"Then I saw the lotus eyed woman Sita springing up from husbands lap was touching the Sun and Moon as if she was caressing."||27.15||

Here Tilak Tika says- ప్రథమం భర్తురఙ్కేగత్వా తతః సముత్పత్య భర్త్రా పరిగృహీతస్య గజస్య స్కంధమాశ్రితా| సూర్యచన్ద్రమసౌ పాణిభ్యాం పరిమార్జతి| తదుక్తమ్, - ఆదిత్యమణ్డలం వాపి చన్ద్రమణ్డలమేవ వా| స్వప్నే గృహ్ణాతి హస్తాభ్యాం మహద్రాజ్యం సమాప్నుయాత్ |" ఇతి

Dreaming about touching the Sun and Moon foretell auspicious results like winning over a kingdom etc,.
The same has been commented upon by both Govindaraja Tika as well as Rama Tika.

||Sloka 27.16||

తతస్తాభ్యాం కుమారాభ్యా మాస్థితః స గజోత్తమః||27.16||
సీతయా చ విశాలాక్ష్యా లంకాయా ఉపరిస్థితః|

స|| తతః తాభ్యాం కుమారాభ్యాం విశాలాక్షాయాః సీతాయ చ ఆస్థితః సః గజోత్తమః లంకాయా ఉపరి స్థితః||

||Sloka meanings||

తతః తాభ్యాం కుమారాభ్యాం -
by the two princes
విశాలాక్షాయాః సీతాయ చ -
the wide eyed Sita
ఆస్థితః సః గజోత్తమః -
the best of elephants thus mounted
లంకాయా ఉపరి స్థితః - stood over Lanka

||Sloka summary||

"Then the elephant mounted by the two princes and the wide eyed Sita stood over Lanka."||27.16||

||Sloka 27.17||

పాణ్డురర్షభ యుక్తేన రథే నాష్టయుజా స్వయమ్||27.17||
ఇహోపయాతః కాకుత్ స్థః సీతయా సహ భార్యయా|

స|| కాకుత్స్థః భార్యయా సీతాయా సహ అష్టాయుజా పాణ్డురర్షభ యుక్తేన రథేన స్వయం ఇహ ఉపయాతః ||

||Sloka meanings||

కాకుత్స్థః భార్యయా సీతాయా సహ -
Kakutstha, along with wife Sita
అష్టాయుజా పాణ్డురర్షభ యుక్తేన రథేన -
chariot pulled by eight white bulls
స్వయం ఇహ ఉపయాతః -
came here himself

||Sloka summary||

"The Kakutstha, along with his wife Sita, himself came on a chariot pulled by eight white bulls".||27.17||

||Sloka 27.18,19||

లక్ష్మణేన సహభ్రాత్రా సీతయా సహ వీర్యవాన్ ||27.18||
ఆరుహ్య పుష్పకం దివ్యం విమానం సూర్యసన్నిభమ్|
ఉత్తరాం దిశమాలోక్య జగామ పురుషోత్తమః||27.19||

స|| వీర్యవాన్ సీతాయా సహ భ్రాత్రా లక్ష్మణేన సహ దివ్యం సూర్యసన్నిభం పుష్పకం విమానం ఆరుహ్య ఉత్తరాం దిశాం ఆలోక్యపురుషొత్తమః జగామ||

||Sloka meanings||

వీర్యవాన్ సీతాయా సహ-
the heroic one, along with Sita
భ్రాత్రా లక్ష్మణేన సహ -
along with brother Lakshmana
దివ్యం సూర్యసన్నిభం పుష్పకం విమానం ఆరుహ్య -
mounted the celestial Pushpaka Vimana resembling the Sun,
ఉత్తరాం దిశాం ఆలోక్య పురుషొత్తమః జగామ -
went, looking in northerly direction

||Sloka summary||

"Rama, the heroic one, along with Sita and brother Lakshmana mounted the celestial Pushpaka Vimana resembling the Sun, and went looking in the northerly direction."|| 27.19||

||Sloka 27.20||

ఏవం స్వప్నే మయా దృష్టో రామో విష్ణుపరాక్రమః|
లక్ష్మణేన సహభ్రాత్రా సీతాయ సహ భార్యయా||27.20||

స|| ఏవం రామః విష్ణుపరాక్రమః భార్యయా సీతాయా సహ లక్ష్మణేన భ్రాత్రా సహ స్వప్నే మయా దృష్టః|

||Sloka meanings||.

ఏవం రామః విష్ణుపరాక్రమః -
Thus Rama as powerful as Vishnu,
భార్యయా సీతాయా సహ -
along with wife Sita
లక్ష్మణేన భ్రాత్రా సహ -
and also with brother Lakshmana
స్వప్నే మయా దృష్టః - were seen in my dream .

||Sloka summary||

"Thus Rama, as powerful as Vishnu, along with wife Sita and brother Lakshmana were seen in my dream." ||27.20||

||Sloka 27.21||

న హి రామో మహాతేజా శ్శక్యో జేతుం సురాసురైః|
రాక్షసైర్వాపి చాన్యైర్వా స్వర్గం పాపజనైరివ||27.21||

స|| రామః మహాతేజః రాక్షసైః వా అన్యైః వా సురాసురైః వా జేతుం న శక్యః| స్వర్గం పాప జనైః ఇవ||

||Sloka meanings||

రామః మహాతేజః -
very brilliant Rama
సురాసురైః వా రాక్షసైః వా -
by Devas , demons, or Rakshasas
అన్యైః వా జేతుం న శక్యః -
or anybody else not possible to win over him
స్వర్గం పాప జనైః ఇవ -
just like sinners cannot attain heaven.

||Sloka summary||

"The very brilliant Rama is not possible to be won over by Rakshasa or Devas and demons or anybody else, just like sinners cannot attain heaven." ||27.21||

||Sloka 27.22||

రావణశ్చ మయాదృష్టః క్షితౌ తైలసముత్క్షితః |
రక్తవాసాః పిబన్మత్తః కరవీరకృత స్రజః||27.22||

స|| రక్తవాసాః పిబన్ మత్తః కరవీర కృత స్రజః తైలసముత్క్షితః క్షితౌ రావణః చ మయా దృష్టః|

||Sloka meanings||

రక్తవాసాః పిబన్ మత్తః -
wearing red clothes, drunk
కరవీర కృత స్రజః -
wearing a garland of lilies
తైలసముత్క్షితః క్షితౌ రావణః చ -
smeared with oil and lying on the ground
మయా దృష్టః - seen by me

||Sloka summary||

"I saw Ravana on the ground, wearing red clothes, drunk, intoxicated, wearing a garland of lilies and smeared with oil"||27.22||

||Sloka 27.23||

విమానాత్ పుష్పకాదద్య రావణః పతితో భువి|
కృష్యమాణ స్త్రియా దృష్టో ముండః కృష్ణాంబరః పునః||27.23||

స|| అద్య రావణః కృష్ణాంబరః స్త్రియా కృష్యమాణః ముండః పుష్పకాత్ విమానాత్ భువి పతితః పునః దృష్టః |

||Sloka meanings||

అద్య పునః - today again ( in another dream)
పుష్పకాత్ విమానాత్ భువి పతితః -
fallen on the ground from Pushpaka chariot
కృష్ణాంబరః ముండః -
with shaven head, wearing black clothes
స్త్రియా కృష్యమాణః -
being dragged by a woman
రావణః దృష్టః - Ravana was seen

||Sloka summary||

" Today again ( in another dream) Ravana was seen, fallen on the ground from Pushpaka Chariot, with shaven head, wearing black clothes, being dragged by a woman". ||27.23||

||Sloka 27.24||

రథేన ఖరయుక్తేన రక్తమాల్యానులేపనః|
పిబం స్తైలం హసన్ నృత్యన్ భ్రాంతచిత్తకులేంద్రియః||27.24||
గర్ధభేన యయౌ శీఘ్రం దక్షిణాం దిశమాస్థితః|

స||రక్తమాల్యానులేపనః తైలం పిబన్ హసన్ నృత్యన్ భ్రాంతచిత్తకులేంద్రియః ఖరయుక్తేన రథేన దక్షిణాం దిశాం ఆస్థితః గర్దభేన శీఘ్రం యయౌ ||

||Sloka meanings||

రక్తమాల్యానులేపనః -
wearing red garlands and unguents
తైలం పిబన్ హసన్ నృత్యన్ -
drinking oil , laughing, dancing
భ్రాంతచిత్తకులేంద్రియః -
with a confused mind and senses
ఖరయుక్తేన రథేన - on a chariot pulled by donkeys.
దక్షిణాం దిశాం ఆస్థితః -
started in southerly direction
గర్దభేన శీఘ్రం యయౌ-
was speedily taken by the donkeys

||Sloka summary||

"Wearing red garlands and unguents, drinking, laughing, dancing , with a confused mind and senses, Ravana was on a chariot pulled by donkeys, and went in southerly direction quickly pulled by the donkeys. " ||27.24||

||Sloka 27.25||

పునరేవ మయాదృష్టో రావణో రాక్షసేశ్వరః||27.25||
పతితోఽవాక్ఛిరా భూమౌ గర్ధభాత్ భయమోహితః|

స|| రాక్షసేశ్వరః రావణః భయమోహితః గర్దభాత్ అవాక్చిరాః పతితః మయా పునరేవ దృష్టః||

||Sloka meanings||

రాక్షసేశ్వరః రావణః -
king of Rakshasa Ravana
భయమోహితః - deluded by fear
గర్దభాత్ అవాక్చిరాః పతితః -
falling down from the donkeys
మయా పునరేవ దృష్టః -
again seen by me

||Sloka summary||

"I again saw the king of Rakshasa Ravana deluded by fear, falling down from the donkey." ||27.25||

||Sloka 27.26,27||

సహసోత్థాయ సంభ్రాంతో భయార్తో మదవిహ్వలః||27.26||
ఉన్మత్త ఇవ దిగ్వాసాదుర్వాక్యం ప్రలపన్ బహు|
దుర్గంధం దుస్సహం ఘోరం తిమిరం నరకోపమమ్||27.27||
మలపంకం ప్రవిశ్యాశు మగ్నస్తత్ర స రావణః|

స||సః రావణః సహసా ఉత్థాయ సంభ్రాంతః భయార్తః మద విహ్వలః దిగ్వాసః ఉన్మత్త ఇవ బహు దుస్సహం దుర్వాక్యం ప్రలపన్ దుర్గంధం ఘోరం తిమిరం నరకోపమమ్ మలపంకం ప్రవిశ్య ఆశు తత్ర మగ్నః||

||Sloka meanings||

సః రావణః సహసా ఉత్థాయ -
that Ravana quickly getting up
సంభ్రాంతః భయార్తః -
surprised, scared
మద విహ్వలః దిగ్వాసః -
intoxicated with wine, without clothes
ఉన్మత్త ఇవ బహు -
like a mad man
దుస్సహం దుర్వాక్యం ప్రలపన్ -
saying several unbearable bad words
దుర్గంధం ఘోరం తిమిరం -
terrific dark emitting bad smell
నరకోపమమ్ మలపంకం ప్రవిశ్య -
entered pool of filth like hell
ఆశు తత్ర మగ్నః -
there he drowned quickly

||Sloka summary||

" That Ravana quickly getting up, surprised, scared , intoxicated with wine, without clothes, saying several unbearable bad words like a mad man, entered a dark hell like pool of filth emitting bad smell and there he drowned. ".||27.26,27||

||Sloka 27.28||

కంఠే బధ్వా దశగ్రీవం ప్రమదా రక్తవాసినీ||27.28||
కాలీ కర్దమలిప్తాంగీ దిశం యామ్యాం ప్రకర్షతి

స|| దశగ్రీవం కంఠే భధ్వా రక్తవాసినీ కర్దమలిప్తాంగీ కాలీ ప్రమదా యామ్యాం దిశం ప్రకర్షతి||

||Sloka meanings||

రక్తవాసినీ కర్దమలిప్తాంగీ -
clad in red clothes, smeared with mud
కాలీ ప్రమదా -
a black woman
దశగ్రీవం కంఠే భధ్వా -
having tied the ten headed one in the neck
యామ్యాం దిశం ప్రకర్షతి -
dragged in the direction of Yama (southerly direction)

||Sloka summary||

"The ten headed who is smeared with mud, who was tied at the neck by a black woman clad in red clothes, that Ravana was being dragged in southerly direction." ||27.28||

||Sloka 27.29||

ఏవం తత్ర మయాదృష్టః కుంభకర్ణో నిశాచరః||27.29||
రావణస్య సుతాస్సర్వే దృష్టా స్తైలసముత్క్షితాః|

స||తత్ర నిశాచరః కుంభకర్ణః ఏవం సర్వే రావణస్య సుతాః తైల సముక్షితాః మయా దృష్టః||

||Sloka meanings||

తత్ర నిశాచరః కుంభకర్ణః -
there the night being Kumbhakarna
ఏవం సర్వే రావణస్య సుతాః -
as well as all other sons of Ravana
తైల సముక్షితాః మయా దృష్టః -
were seen smeared with oil by me.

||Sloka summary||

"There the night being Kumbhakarna as well as all other sons of Ravana smeared with oil were seen by me." ||27.29||

||Sloka 27.30||

వరాహేణ దశగ్రీవ శ్శింశుమారేణ చ ఇంద్రజిత్||27.30||
ఉష్ట్రేణ కుంభకర్ణశ్చ ప్రయాతో దక్షిణాం దిశమ్||

స|| దశగ్రీవః వరాహేణ ఇంద్రజిత్ శింశుమారేణ ఉష్ట్రేణ కుంభకర్ణః దక్షిణాం దిశం ప్రయాతః||

||Sloka meanings||

దశగ్రీవః వరాహేణ -
ten headed Ravana on a pig
ఇంద్రజిత్ శింశుమారేణ -
Indrajit on a crocodile
ఉష్ట్రేణ కుంభకర్ణః -
Kumbhakarna on a camel
దక్షిణాం దిశం ప్రయాతః -
were all moving in southerly direction

||Sloka summary||

"The ten headed Ravana on a pig, Indrajit on a crocodile, Kumbhakarna on a camel were all moving in southerly direction." ||27.30||

||Sloka 27.31||

ఏకస్తత్ర మయా దృష్టా శ్శ్వేతచ్ఛత్రో విభీషణః||27.31||
శుక్లమాల్యాంబరధరః శుక్లగంధానులేపనః|

స|| తత్ర ఏకః శ్వేత ఛత్రః శుక్లమాల్యాంబరధరః శుక్లగంధానులేపనః విభీషణః మయా దృష్టః ||

||Sloka meanings||

తత్ర ఏకః శ్వేత ఛత్రః -
there under a white umbrella
శుక్లమాల్యాంబరధరః -
wearing garlands of white flowers and clothes
శుక్లగంధానులేపనః -
smeared with white sandal paste
విభీషణః మయా దృష్టః -
Vibhishana was seen by me

||Sloka summary||

"Vibhishana, adorned with garlands of white flowers and clothes, smeared with white sandalwood paste, and sheltered under a white umbrella was seen."||27.31||

||Sloka 27.32,33||

శంఖదుందుభినిర్ఘోషైః నృత్తగీతైరలంకృతః||27.32||
ఆరుహ్య శైలసంకాశం మేఘస్తనితనిస్స్వనమ్|
చతుర్దంతం గజం దివ్యమాస్తే తత్ర విభీషణః||27.33||
చతుర్భిః సచివైః సార్థం వైహాయస ముపస్థితః|

స|| విభీషణః శంఖదుందుభి నిర్ఘోషైః నృత్తగీతైరలంకృతైః శైలసంకాసం మేఘస్తనితనిస్స్వనమ్ చతుర్దంతం దివ్యం గజం ఆరుహ్య తత్ర ఆస్తే | చతుర్భిః సచివైః సార్థం వైహాయసం ఉపస్థితః||

||Sloka meanings||

విభీషణః శంఖదుందుభి నిర్ఘోషైః -
Vibhishana accompanied by sounds of conches and drums
నృత్తగీతైః - singers and dancers
శైలసంకాసం మేఘస్తనితనిస్స్వనమ్ -
like a mountain , trumpeting like huge cloud
అలంకృతైః చతుర్దంతం దివ్యం గజం -
wonderful decorated elephant with four tusks
ఆరుహ్య తత్ర ఆస్తే -
ascended and stood there
చతుర్భిః సచివైః సార్థం-
with four ministers
వైహాయసం ఉపస్థితః -
stood in the sky

||Sloka summary||

"Vibhishana, riding on a marvelous four-tusked elephant, trumpeting like a huge cloud, accompanied by the sounds of conches and drums, singers, and dancers was seen."||27.32,33||

This indicated the culmination of all events in Vibhishana's coronation as the king of Lanka

||Sloka 27.34||

సమాజశ్చ మయా దృష్టో గీతవాదిత్ర నిస్స్వనః||27.34||
పిబతాం రక్తమాల్యానాం రక్షసాం రక్తవాససామ్|

స|| పిబతాం రక్తమాల్యానాం రక్తవాససాం రక్షసాం గీతవాదిత్ర నిస్స్వనః సమాజశ్చ మయా దృష్టః||

||Sloka meanings||

పిబతాం రక్తమాల్యానాం -
drinking, wearing red garlands
రక్తవాససాం రక్షసాం -
Rakshasas wearing red clothes
గీతవాదిత్ర నిస్స్వనః -
singing and dancing
సమాజశ్చ మయా దృష్టః-
groups were seen by me

||Sloka summary||

"Groups of Rakshasas wearing red garlands and clothes, drinking, singing, and dancing were seen." ||27.34||

||Sloka 27.35||

లంకాచేయం పురీ రమ్యా సవాజి రథకుంజరా||27.35||
సాగరే పతితా దృష్టా భగ్న గోపురతోరణా|

స|| రమ్యా ఇయం లంకాపురీ చ సవాజిరథకుంజరా భగ్నగోపుర తోరణా సాగరే పతితా మయా దృష్టః||

||Sloka meanings||

రమ్యా ఇయం లంకాపురీ చ -
the beautiful city of Lanka
సవాజిరథకుంజరా -
with horses' elephants and chariots
భగ్నగోపుర తోరణా -
with crumbling archways and towers
సాగరే పతితా మయా దృష్టః -
was seen falling into the sea

||Sloka summary||

"I saw the beautiful city of Lanka, with horses, elephants, and chariots falling into the sea along with crumbling archways and towers."||27.35||

||Sloka 27.36||

లంకా దృష్టా మయా స్వప్నే రావణే నాభిరక్షితా||27.36||
దగ్ధా రామస్య దూతేన వానరేణ తరస్వినా |

స|| రావణేన అభిరక్షితా లంకా రామస్య దూతేన తరశ్వినా వానరేణ దగ్ధా మయా స్వప్నే దృష్టా||

||Sloka meanings||

రావణేన అభిరక్షితా లంకా -
Lanka protected Ravana
రామస్య దూతేన -
by Rama's messenger
తరశ్వినా వానరేణ దగ్ధా -
burnt by a powerful Vanara
మయా స్వప్నే దృష్టా -
I saw in my dream

||Sloka summary||

"I saw in my dream the Lanka protected by Ravana being burnt by a powerful Vanara who is Rama's messenger." ||27.36||

||Sloka 27.37||

పీత్వా తైలం ప్రవృత్తాశ్చ ప్రహసంత్యో మహాస్వనాః||27.37||
లంకాయాం భస్మరూక్షాయాం ప్రవిష్టా రాక్షస స్త్రియః|

స|| భస్మరుక్షయాం లంకాయాం సర్వా రాక్షస్త్రియః తైలం పీత్వా ప్రహసంత్యః మహాస్వనాః ప్రనృతాః చ||

||Sloka meanings||

భస్మరుక్షయాం లంకాయాం -
in the Lanka which was turned into ashes.
సర్వా రాక్షస్త్రియః తైలం పీత్వా -
all the Rakshasas women having drunk oil
ప్రహసంత్యః మహాస్వనాః -
laughing away with loud sounds
ప్రనృతాః చ - dancing too

||Sloka summary||

" "I saw all the Rakshasas women had drunk oil, laughing loudly and dancing in the Lanka which was turned into ashes." ||27.37||

||Sloka 27.38||

కుంభకర్ణాదయశ్చేమే సర్వే రాక్షస పుంగవః||27.38||
రక్తం నివసనం గృహ్య ప్రవిష్టా గోమయహ్రదే|

స|| కుంభకర్ణాదయః ఇమే సర్వా రాక్షసపుంగవాః రక్తం నివసనం గృహ్య గోమయహృదే ప్రవిష్టాః||

||Sloka meanings||

కుంభకర్ణాదయః -
Kumbhakarna and others
ఇమే సర్వా రాక్షసపుంగవాః -
as well as all other Rakshasas
రక్తం నివసనం గృహ్య -
wearing red colored clothes
గోమయహృదే ప్రవిష్టాః -
entered into a pool of cow dung

||Sloka summary||

"Kumbhakarna and all other Rakshasas with red colored clothes entered into a pool of cow dung."||27.38||

||Sloka 27.39||

అపగచ్ఛత నశ్యధ్వం సీతా మాప స రాఘవః||27.39||
ఘాతయేత్ పరమామర్షీ సర్వై స్సార్థం హి రాక్షసైః|

స|| అపగచ్ఛత నశ్యధ్వం| రాఘవః సీతాం ఆప్నోతి | పరమామర్షీ రాక్షసైః సార్థం యుష్మాన్ ఘాతయేత్||

||Sloka meanings||

అపగచ్ఛత నశ్యధ్వం -
you will be destroyed , go away from here
రాఘవః సీతాం ఆప్నోతి -
Raghava will get back Sita
పరమామర్షీ - very angry
రాక్షసైః సార్థం - all the Rakshasas
యుష్మాన్ ఘాతయేత్ -
you will be destroyed

||Sloka summary||

"Rakshasis, you will be destroyed. Go away from here. Raghava will get back Sita. Being very angry, he will destroy all the Rakshasas along with you." ||27.39||

||Sloka 27.40||

ప్రియాం బహుమతాం భార్యాం వనవాస మనువ్రతామ్||27.40||
భర్త్సితాం తర్జితాం వాపి నానుమంశ్యతి రాఘవః|

స|| రాఘవః ప్రియాం బహుమతాం వనవాసం అనువ్రతాం భార్యామ్ భర్త్సితాం తర్జితాం వా అపి న అనుమంశ్యతి||

||Sloka meanings||

రాఘవః ప్రియాం బహుమతాం -
Rama's dear highly respected
వనవాసం అనువ్రతాం భార్యామ్ -
wife who followed in exile in the forest
భర్త్సితాం తర్జితాం వా అపి -
those who threatened or abused
న అనుమంశ్యతి -
will not approve

||Sloka summary||

" Raghava will not approve of any one who threatened or abused his dear highly respected Sita living in forest." ||27.40||

||Sloka 27.41||

తదలం క్రూరవాక్యైః వః సాంత్వమేవాభిదీయతామ్||27.41||
అభియాచామ వైదేహీమేతద్ధి మమరోచతే|

స|| తత్ అలం క్రూరవాక్యైః | వః సాంత్వమేవ అభిదీయతాం| వైదేహీం అభియాచామ ఏతద్ధి మమ రోచతే||

||Sloka meanings||

తత్ అలం క్రూరవాక్యైః -
enough of the cruel words
వః సాంత్వమేవ అభిదీయతాం -
You may speak in a polite manner
వైదేహీం అభియాచామ -
better plead with Vaidehi
వైదేహిని బ్రతిమాలుటయే మంచిది
ఏతద్ధి మమ రోచతే -
that seems to me the best way.

||Sloka summary||

"So enough of the cruel words. You may speak in a polite manner. It is better to plead with Vaidehi. That seems to be the best way." ||27.41||

||Sloka 27.42||

యస్యాం ఏవం విధః స్వప్నో దుఃఖితాయాం ప్రదృశ్యతే||27.42||
సా దుఃఖైః వివిధై ర్ముక్తా ప్రియం ప్రాప్నోత్యనుత్తమమ్|

స|| యస్యాం దుఃఖితాయాం ఏవం విధః స్వప్నః ప్రదృశ్యతే సా వివిధైః దుఃఖైః ముక్తా అనుత్తమం ప్రియం ప్రాప్నోతి ||

||Sloka meanings||

యస్యాం దుఃఖితాయాం -
whoever in sorrow
ఏవం విధః స్వప్నః ప్రదృశ్యతే -
sees this kind dream
సా వివిధైః దుఃఖైః ముక్తా -
those will be free from various sorrows
అనుత్తమం ప్రియం ప్రాప్నోతి -
attain excellent supreme joy

||Sloka summary||

"Whoever gets such a dream in the early morning, will be free from various sorrows and attain excellent supreme joy." ||27.42||

This is Trijata's declaration.

This Sarga is a special one that is worth reading. The Trijata's dream accurately foretells what is likely to happen, and it is cited as a reference for dreams that realize fruitful results. The belief that early morning dreams portend the future is also hinted at in this Sarga.

This is also like the traditional way of stating the fruits of reading /hearing or doing as per the context, which is stated at the end of the story. This Sarga thus qualifies as a special Sarga that worth reading. while whole of Sundarakanda is worth reading, for those who cannot read everything, fewer Sargas are recommended. This Sarga falls into that category.

Trijata's early morning dream accurately foretells what is likely to happen, as there are beliefs about early morning dreams portending the future. It is unclear whether Trijata's dream is the basis for such a belief, or if it existed from earlier times, which Valmiki hinted at by recounting other beliefs, such as "నాకాల మృత్యుర్భవతీతి సన్తః" (28.3) and "ఏతి జీవన్తమానందో నరం వర్ష శతాదపి"|

" (34.6).

Even if Trijata's dream is not the origin of this belief, several parts of the dream are cited as references for dreams that bring fruitful results. We will explore these further as we continue.

||Sloka 27.43||

భర్త్సితా మపి యాచధ్వం రాక్షస్యః కిం వివక్షయా||27.43||
రాఘవాద్ధి భయం ఘోరం రాక్షసానా ముపస్థితమ్|

స|| రాక్షస్యః భర్త్సితామపి యాచధ్వం కిం వివక్షయా రాక్షసానాం రాఘవాత్ ఘోరం భయం ఉపస్థితమ్||

||Sloka meanings||

రాక్షస్యః భర్త్సితామపి -
Rakshasa though having threatened her
యాచధ్వం - beg her
కిం వివక్షయా - why say any more
రాక్షసానాం - for Rakshasas
రాఘవాత్ ఘోరం భయం ఉపస్థితమ్ - terrific threat is going to happen because of Rama

||Sloka summary||

"O Rakshasa having threatened her, (you may) beg her. Why say any more. Rakshasas will face terrific threat from Rama'.||27.43||

||Sloka 27.44||

ప్రణిపాతప్రసన్నా హి మైథిలీ జనకాత్మజా||27.44||
అలమేషా పరిత్రాతుం రాక్షస్యో మహతో భయాత్ |

స|| రాక్షస్యః జనకాత్మజా ఏషా మైథిలీ ప్రణిపాతప్రసన్నా మహతః భయాత్ పరిత్రాతుం అలమ్||

||Sloka meanings||

రాక్షస్యః జనకాత్మజా ఏషా మైథిలీ -
O Rakshasis, this Maithili
ప్రణిపాతప్రసన్నా-
pleased with your salutations
మహతః భయాత్ -
from the great threat
పరిత్రాతుం అలమ్ -
enough to protect you

||Sloka summary||

"Oh Rakshasis ! This Maithili while pleased with your salutations is enough to protect you from the threat." ||27.44||

"Maithili daughter of Janaka is pleased by humble submission. She alone can protect the Rakshasas from the great calamity "

Here, Valmiki painted a picture of Sita.
A Sita who can forgive even her own tormentors. And she can protect them from impending calamity too.

In Yuddhakanda after the war, Hanuma wants to go after the Rakshasa women who tormented her. Sita does not agree. She asks "Who did not commit a mistake?"
That is Sita's motherly form.

Trijata also details the auspicious omens she is seeing for Sita.

||Sloka 27.45||

అపి చాస్యా విశాలాక్ష్యా న కించి దుపలక్షయే||27.45||
విరూపమపి చాంగేషు సుసూక్ష్మమపి లక్షణమ్|

స|| అపి చ విశాలాక్షయాః అస్యాః అంగేషు సుసూక్ష్మపి విరూపం లక్షణమ్ కించిదపి న ఉపలక్ష్యతే||

||Sloka meanings||

అపి చ విశాలాక్షయాః -
also this wide-eyed lady
అస్యాః అంగేషు - in her limbs
సుసూక్ష్మపి విరూపం లక్షణమ్ -
even a little sign of inauspiciousness
కించిదపి న ఉపలక్ష్యతే - not seen

||Sloka summary||

"There is not even a little sign of inauspiciousness seen in the limbs of this wide-eyed lady." ||27.45||

||Sloka 27.46||

ఛాయావైగుణ్యమాత్రం తు శంకే దుఃఖముపస్థితమ్||27.46||
అదుఃఖార్హా మిమాం దేవీం వైహాయస ముపస్థితమ్|

స|| ఛాయావైగుణ్యమాత్రం చ వైహాయసం ఉపస్థితం అదుఃఖార్హం ఇమాం దేవీం దుఃఖం ఉపస్థితం శంకే||

||Sloka meanings||

ఛాయావైగుణ్యమాత్రం చ -
only a shade of her complexion is changed
వైహాయసం ఉపస్థితం -
sitting on the path of eagles.
అదుఃఖార్హం ఇమాం దేవీం -
this lady who does not deserve to suffer
దుఃఖం ఉపస్థితం శంకే -
a great misfortune happened for her I believe

||Sloka summary||

"Only a shade of her complexion is changed in this lady who does not deserve to suffer, a great misfortune happened for her, I believe." ||27.46||.

||Sloka 27.47||

అర్థసిద్ధిం తు వైదేహ్యాః పశ్యామ్యహ ముపస్థితామ్||27.47||
రాక్షసేంద్రవినాశం చ విజయం రాఘవస్య చ|

స|| అహం వైదేహ్యాం అర్థసిద్ధిం ఉపస్థితం పశ్యామి | రాక్షసేంద్ర వినాశనం చ | రాఘవస్య విజయం చ||

||Sloka meanings||

వైదేహ్యాం అర్థసిద్ధిం ఉపస్థితం -
fulfilment of wishes for Vaidehi
రాక్షసేంద్ర వినాశనం చ -
also the destruction of the king of Rakshasas
రాఘవస్య విజయం చ -
victory of Rama too
అహం పశ్యామి -
I am seeing

||Sloka summary||

"I am seeing the fulfilment of wishes for Vaidehi, the destruction of the king of Rakshasas, and also the victory of Rama. " ||27.47||

||Sloka 27.48||

నిమిత్తభూత మేత త్తు శ్రోతుమస్యా మహత్ప్రియమ్||27.48||
దృశ్యతే చ స్ఫురచ్ఛక్షుః పద్మ పత్ర మివాయతమ్|

స|| అస్యాం మహత్ ప్రియం శ్రోతుం నిమిత్తభూతం స్పురత్ | ఏతత్ పద్మపత్రమివ ఆయతాం చక్షుః దృశ్యతే||

||Sloka meanings||

మహత్ ప్రియం శ్రోతుం -
to hear wonderful news
నిమిత్తభూతం స్పురత్ -
portends are seen
ఏతత్ పద్మపత్రమివ -
her lotus petal like
ఆయతాం చక్షుః దృశ్యతే -
eye is throbbing

||Sloka summary||

"Look at her lotus petal like eye which is throbbing to portend the good news." ||27.48||

||Sloka 27.49||

ఈషచ్చ హృషితో వాస్యా దక్షిణాయా హ్యదక్షిణః||27.49||
అకస్మాదేవ వైదేహ్యా బాహురేకః ప్రకంపతే|

స||దక్షిణాయాః అస్యాః వైదేహ్యాః అదక్షిణః ఏకః బాహుః అకస్మాదేవ హృషితః ఈషత్ ప్రకంపతే||

||Sloka meanings||

దక్షిణాయాః అస్యాః వైదేహ్యాః -
this capable lady Vaidehi's
అదక్షిణః ఏకః బాహుః -
left shoulder alone
అకస్మాదేవ హృషితః -
suddenly happily
ఈషత్ ప్రకంపతే -
started throbbing

||Sloka summary||

"This capable lady's left shoulder alone has started throbbing indicating sudden happiness." ||27.49||

||Sloka 27.50||

కరేణు హస్త ప్రతిమ స్సవ్య శ్చోరు రునుత్తమః||27.50||
వేపమాన స్సూచయతి రాఘవం పురతః స్థితమ్||27.51||

స|| కరేణు హస్తప్రతిమః అనుత్తమః సవ్యః ఉరుః వేపమానః రాఘవం పురతః స్థితం సూచయతి ||

||Sloka meanings||

కరేణు హస్తప్రతిమః -
comparable to the trunk of an elephant
అనుత్తమః సవ్యః ఉరుః వేపమానః -
trembling excellent left thigh
సూచయతి - indicates
రాఘవం పురతః స్థితం -
as though Rama is standing in her presence

||Sloka summary||

"The left thigh comparable to the trunk of an elephant is trembling as though Rama is standing in her presence."||27.50||

||Sloka 27.51||

పక్షీ చ శాఖా నిలయః ప్రహృష్టః
పునః పునశ్చోత్తమ సాంత్వవాదీ|
సుస్వాగతాం వాచ ముదీరయానః
పునః పునశ్చోదయతీవ హృష్టః||27.51||

స|| పక్షీ చ శాఖానిలయం ప్రవిష్టః పునః పునః చ ఉత్తమసాంత్వవాదీ సుస్వాగతం వాచం ఉదీరయానః| హృష్టః పునః పునఃచోదయతీవ||

||Sloka meanings||

పక్షీ చ శాఖానిలయం -
the birds in the branches of the tree

ఉత్తమసాంత్వవాదీ -
sweet notes
ప్రవిష్టః పునః పునః చ -
cooing again and again
సుస్వాగతం వాచం ఉదీరయానః-
as if saying welcoming words
హృష్టః పునః పునఃచోదయతీవ -
repeating delightedly

||Sloka summary||

One can see the signs bird which utters sweet notes indicating happy tidings, as if it is prompting Sita to rejoice again and again." ||27.51||

Reference to the bird (Pakshi) on the branches reminds us of Hanuman, who was described as the teacher/guru on a mission to unite Rama and Sita. It is as though the time for him to step forward has come. The bird in the branches of the tree cooing is seen as delivering good tidings to Sita, welcoming Raghava and stirring up happy tidings for her. This sloka has been widely commented upon.

The words "పక్షీ" (Pakshi), "శాఖానిలయః" (shakha-nilayah) and "ప్రహృష్టః" (prahrishtah) generate many echoes.

The bird in the branches of that tree reminds us of Hanuman. In the first Sarga, we noted a theme or a line of thinking. The line of thinking is about the deeper meaning of Sundarakanda. In that, Lanka is understood as the body. Ravana & Kumbhakarna as Ahankara and Mamakara, Indrajit as Kama, Krodha, Lobha, Moha, Mada Matsarya. Comparable to Lanka as a body, Sita is regarded as Chetana or Self.

In that progression, the one to lead us towards Brahman and Jnyana is a teacher or Acharya. That Acharya is Hanuman, as we heard in the first Sarga. Here "पक्षि" (Pakshi), the one with wings, is the man of wisdom, that teacher having followed the rigor of Brahman.

Acharya, after following the rigors of penance, attains tranquility of mind and then attains wisdom. With that wisdom, one realizes the Brahman. Having realized and performing actions is the "Siddhi." Siddhi is the attainment of perfection or goal. Having known the scriptures, having followed the same, and having established others in them is the hallmark of a teacher.

The "Pakshi" is a symbol of that teacher. Hanuman in those branches is that teacher. That "Pakshi" is "శాఖానిలయః" (shakha-nilayah) - in the branches. The branches are the Vedas and Vedantas. The one deeply embedded in those is the teacher - Hanuman.

The "Pakshi" in those branches is "ప్రహృష్టః" (prahrishtah), meaning one who is happy in his heart. This refers not to one who is filled with desires or the one who has fulfilled those desires, but the one who has experienced the "Self" and continues to perform actions that do not create bondage. He is the one who is truly happy or (prahrishtah).

What is "Pakshi", who is truly happy saying? " పునః పునః ఉత్తమ సాత్వవాదీ , meaning "saying again and again comforting words."

Only a teacher can say such comforting words. He is the one who, with experience, can tell that realizing Bhagavan is not difficult, that He is present everywhere, that He needs no offerings, and that He is easy to please.

What are those comforting words the teacher is saying here?

" సుస్వాగతం వాచం ఉదీరయానః "- saying welcoming words

Following the ancient tradition of teaching, the teacher keeps repeating those mantras. Here, too, the "Pakshi" (bird), who is the teacher, is telling the mantra repeatedly, "పునః పునశ్చోదయతీవ", " so that the disciple does not falter. The teacher is like a farmer who keeps tilling the land. He does not stop tilling, even if the land has not yet given any fruits.

The teacher in the form of a "Pakshi" (bird) and "శాఖానిలయః" (a resident of the tree), is cooing to comfort Sita, who is in deep sorrow. The bird is repeating comforting words again and again, like a lullaby, which seem to forecast happy events.

The Sloka is a statement by Trijata, who is forecasting a bright future for Sita based on her dream. Sita is delighted and offers protection to everyone if Trijata's dream comes true.

Thus, the Sarga, which started with threats against Sita, ends on a note of the "Pakshi" cooing in the branches above, as though singing a welcome song.

As mentioned earlier, the main theme of the Sarga is Trijata's dream, where all elements of the dream portend the future, and they all come true. Trijata herself gives a "fruit" of seeing such a dream: "Whoever in sorrow gets this kind of dream, that one will be free from various sorrows and attain excellent supreme joy." Accordingly, many recite this Sarga with such a belief

According to some commentaries, several of Trijata's dream sequences have morphed into folklore, predicting fortunes based on dreams. Some of them are related as follows:
.
After the explanation of Sita on a mountain and climbing on an elephant, Tilaka Tika adds the following: "Hence it is said (in a dream) that mounting a cow, boar, or elephant, being on top of a building, a hill or a tree, assures gaining of riches."

There is another dream sequence.

After mounting the elephant in the sky with the help of Rama, Trijata in her dream saw Sita springing up from husband's lap and touching the Sun and Moon as if she was caressing them.

Another dream sequence is when Trijata mounts an elephant in the sky with the help of Rama, and in her dream, she sees Sita springing up from her husband's lap and touching the Sun and Moon as if she was caressing them. According to Ramayana Siromani Tika, this dream sequence became a part of the lore, and it is said that if one snatches the Sun or Moon in their hands in a dream, they will gain a big kingdom. The commentary elaborates on Trijata's words about the result of seeing a similar dream by others who are in difficulty, saying that they will be free of sorrows and attain exceptional favor.

The above are some of the dream scenes that morphed into folklore

One more thing of note in this Sarga is as follows:

"తతో రావణ్ నీతాయాః... (1.1)"
The first Sloka in the first Sarga of Sundarakanda is a Mantra for many. Among many other thoughts about that first Sloka, it is also accepted as the first sloka of the 12th thousand of Sundarakanda Slokas. It contains "va/ వ," the 12th syllable of the Gayatri

Govindaraja, in his commentary, identifies the first sloka of the 13th thousand of Sundarakanda Slokas. According to his count, the corresponding Sloka is the fourteenth Sloka of the 27th Sarga. It also contains the 13th syllable of Gayatri "sya/ స్య."

The fourteenth Sloka in the 27th Sarga is,

"తతస్త్య నగస్యాగ్రే హ్యాకాశస్థస్య దన్తినః|
భర్త్రా పరిగృహీతస్య జానకీ స్కన్ధమాశ్రితా॥

"Then Janaki, from the top of that mountain, mounted the back of elephant that was positioned in the sky with the help of her husband".

This Sloka is considered as a mantra by many.

That Gayatri is a part of Ramayana is also part of the folklore. That every 1000th Sloka has a syllable of Gayatri is also part of the folklore. Gayatri has twenty-four syllables. That matches with the nearly 24,000 Slokas of Ramayana. With so many versions of Ramayana in different regions, the first sloka of the 13th thousand of Slokas may be different for different versions. This is one specifically mentioned in Govindaraja's commentary.

అత్ర ద్వాదశ సహస్రం శ్లోకా గతాః| త్రయోదశసహస్రాదిమోఽయం శ్లోకః|

It is specifically said that twelve thousand slokas are completed, and this one is the beginning of the thirteenth thousand of Slokas, meaning that the sloka number is 12001. Govindaraja's commentary is cited by many for its authentic explanations.

Thus ends the Sarga twenty-seven of Sundarakanda in Ramayana, the first poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

|| ఓమ్ తత్ సత్||