Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 30

Hanuman, hidden in the branches of the Simsupa tree, heard everything: the threatening of Sita by the Rakshasas and Trijata's dream. Looking at Sita, who looked like a goddess in the Nandana gardens of Indra, the Vanara started thinking about his task. The thoughts of Hanuman spoken out loud are the subject of this Sarga.

So now we hear Hanuman.

||Sloka 30.01||

ಹನುಮಾನಪಿ ವಿಕ್ರಾಂತಃ ಸರ್ವಂ ಶುಶ್ರಾವ ತತ್ತ್ವತಃ|
ಸೀತಾಯಾಃ ತ್ರಿಜಟಾಯಾಶ್ಚ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ತರ್ಜನಮ್||30.01||

ಸ||ವಿಕ್ರಾಂತಃ ಹನುಮಾನ್ ತತ್ತ್ವತಃ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ಸೀತಾಯಾಃ ತರ್ಜನಮ್ ತ್ರಿಜಟಾಯಾಶ್ಚ ಅಪಿ ಸರ್ವಂ ಶುಶ್ರಾವ||

Rama Tika says- ವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ಅತಿವಿಕ್ರಮವಾನ್ ಹನುಮಾನ್ ಸೀತಾಯಾಃ ವಿಲಾಪಮ್ ತ್ರಿಜಟಾಯಾಃ ಸ್ವಪ್ನಂ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ತರ್ಜಿತಂ ಚ ಸರ್ವಂ ಶುಶ್ರಾವ||

||Sloka meanings||

ವಿಕ್ರಾಂತಃ ಹನುಮಾನ್ -
valiant Hanuman
ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ಸೀತಾಯಾಃ ತರ್ಜನಮ್ -
threatening of Sita by Rakshasas
ತ್ರಿಜಟಾಯಾಶ್ಚ ಅಪಿ -
as well as Trijata's
ಸರ್ವಂ ತತ್ತ್ವತಃ ಶುಶ್ರಾವ -
heard all of it in its entirety

||Sloka summary||

"The valiant Hanuman heard the threatening of Sita by Rakshasas as well as Trijata's dream."||30.01||

||Sloka 30.02||

ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಃ ತಾಂ ದೇವೀಂ ದೇವತಾಮಿವ ನಂದನೇ|
ತತೋ ಬಹುವಿಧಾಂ ಚಿಂತಾಂ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ||30.02||

ಸ||ನಂದನೇ ದೇವತಾಂ ಇವ ತಾಂ ದೇವೀಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಾ ವಾನರಃ ತತಃ ಬಹುವಿಧಾಂ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತಾಂ ದೇವೀಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಾ -
then looking at Sita
ನಂದನೇ ದೇವತಾಂ ಇವ -
(who is) like a goddess in Nandana
ವಾನರಃ ಬಹುವಿಧಾಂ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ -
the Vanara started thinking in many ways.

||Sloka summary||

"Looking at Sita who is like a goddess in Nandana , the Vanara started thinking in many ways." ||30.02||

||Sloka 30.03||

ಯಾಂ ಕಪೀನಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಸುಬಹೂನ್ಯಯುತಾನಿ ಚ|
ದಿಕ್ಷು ಸರ್ವಾಸು ಮಾರ್ಗಂತೇ ಸೇಯ ಮಾಸಾದಿತಾ ಮಯಾ||30.03||

ಸ|| ಕಪೀನಾಂ ಸುಬಹೂನಿ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಅಯುತಾನಿ ಚ ಸರ್ವಾಸು ದಿಕ್ಷು ಯಾಂ ಮಾರ್ಗಂತೇ ಸಾ ಇಯಂ ಮಯಾ ಆಸಾದಿತಾ||

||Sloka meanings||

ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಅಯುತಾನಿ ಸುಬಹೂನಿ ಕಪೀನಾಂ-
Among the many hundreds and thousands of Vanaras
ಯಾಂ ಚ ಸರ್ವಾಸು ದಿಕ್ಷು ಯಾಂ ಮಾರ್ಗಂತೇ -
who was being searched for in all directions.
ಸಾ ಇಯಂ ಮಯಾ ಆಸಾದಿತಾ -
that Sita I found her

||Sloka summary||

"Among the many hundreds and thousands of Vanaras searching for her in all directions, I have found her here." ||30.03||.

||Sloka 30.04||

ಚಾರೇಣ ತು ಸುಯುಕ್ತೇನ ಶತ್ರೋಶ್ಶಕ್ತಿ ಮವೇಕ್ಷತಾ|
ಗೂಢೇನ ಚರತಾ ತಾವತ್ ಅವೇಕ್ಷಿತ ಮಿದಂ ಮಯಾ||30.04||

ಸ||ಸುಯುಕ್ತೇನ ಶತ್ರೋಃ ಶಕ್ತಿಂ ಅವೇಕ್ಷತಾ ಗೂಢೇನ ಚರತಾ ಚಾರೇಣ ಮಯಾ ಇದಂ ಅವೇಕ್ಷಿತಂ ತಾವತ್ ||

Tilaka Tika says- ಸುಯುಕ್ತೇನ ಸುಪ್ರಯುಕ್ತೇನ ಸ್ವಾಮಿನಾ ನಿಯುಕ್ತೇನ ಅತಏವ ಶತ್ರೋಃ ಶಕ್ತಿಂ ಅವೇಕ್ಷತಾ ಅತ ಏವ ಗೂಢೇನ ರೂಪೇಣ ಚರತಾ ಚಾರಣಂ ಮಯಾ ತಾವತ್ಪ್ರಥಮಮ್ ಇದಂ ವೃತ್ತಂ ಅವೇಕ್ಷಿತಂ ಜ್ಞಾತಮ್ |

||Sloka meanings||

ಚಾರೇಣ ಸುಯುಕ್ತೇನ ಶತ್ರೋಃ ಶಕ್ತಿಂ ಅವೇಕ್ಷತಾ -
well deployed like a spy seeing the strength of the enemies
ಗೂಢೇನ ಚರತಾ - roaming in secret
ಮಯಾ ಇದಂ ಅವೇಕ್ಷಿತಂ ತಾವತ್ -
everything has been seen by me

||Sloka summary||

"Roaming in secret like a spy, intelligently seeing the strength of the enemies, I have seen everything."

||Sloka 30.05||

ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ವಿಶೇಷಶ್ಚ ಪುರೀಚೇಯಮವೇಕ್ಷಿತಾ|
ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇರಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೋ ರಾವಣಸ್ಯ ಚ ||30.05||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ವಿಶೇಷಃ ಚ ಅಯಂ ಪುರೀ ಚ ಅಸ್ಯ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇಃ ರಾವಣಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವಃ ಚ ಅವೇಕ್ಷಿತಾ||

||Sloka meanings||
ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಅಯಂ ಪುರೀ ಚ -
this city of Rakshasas
ವಿಶೇಷಃ ಅಸ್ಯ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇಃ -
specially this king of Rakshasas
ರಾವಣಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವಃ ಚ ಅವೇಕ್ಷಿತಾ -
Ravana's power too has been seen by me

||Sloka summary||

"I have seen the city of Rakshasas, as well as the power of the Ravana the king of Rakshasas." ||30.05||

||Sloka 30.06||

ಯುಕ್ತಂ ತಸ್ಯಾಽಪ್ರಮೇಯಸ್ಯ ಸರ್ವ ಸತ್ತ್ವ ದಯಾವತಃ|
ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಪತಿದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಿಣೀಮ್||30.06||

ಸ|| ಸರ್ವಸತ್ತ್ವ ದಯಾವತಃ ಅಪ್ರಮೇಯಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಪತಿದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಿಣೀಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ಯುಕ್ತಂ||

||Sloka meanings||

ಸರ್ವಸತ್ತ್ವ ದಯಾವತಃ -
one who is compassionate to all
ಅಪ್ರಮೇಯಸ್ಯ ತಸ್ಯ -
one of immense power
ತಸ್ಯ ಪತಿದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಿಣೀಂ ಭಾರ್ಯಾಂ -
his wife who is anxious to see her husband
ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ಯುಕ್ತಂ -
proper to console her

||Sloka summary||

"It is proper to console her who is anxious to see her husband , who is compassionate to all, who has immeasurable power. ||30.06||

||Sloka 30.07||

ಅಹಮಾಶ್ವಾಸಯಾ ಮ್ಯೇನಾಂ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಾಂ|
ಅದೃಷ್ಟದುಃಖಾಂ ದುಃಖಾರ್ತಾಂ ದುಃಖಸ್ಯಾಂತಮಗಚ್ಛತೀಮ್||30.07||

ಸ|| ಏನಾಂ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಾಂ ಅದೃಷ್ಟದುಃಖಾಂ ದುಃಖಾರ್ತಾಂ ದುಃಖಃಸ್ಯ ಅಂತಂ ಅಗಚ್ಛತೀಂ ಅಹಂ ಅಶ್ವಾಸಯಾಮಿ ||

||Sloka meanings||

ಏನಾಂ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಾಂ -
this moon-faced lady
ಅದೃಷ್ಟದುಃಖಾಂ-
one who has not seen sorrows before
ದುಃಖಃಸ್ಯ ಅಂತಂ ಅಗಚ್ಛತೀಂ ದುಃಖಾರ್ತಾಂ -
not seeing the end of sorrows and deeply in sorrow
(ತಾಂ) ಅಹಂ ಅಶ್ವಾಸಯಾಮಿ -
I shall console

||Sloka summary||

"I shall console this moon-faced lady who has not seen sorrows before and who is not seeing the end of sorrows." ||30.07||

||Sloka 30.08||

ಯದ್ಯಪ್ಯಹಂ ಇಮಾಂ ದೇವೀಂ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತಸಾಂ|
ಅನಾಶ್ವಾಸ್ಯ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ದೋಷವತ್ ಗಮನಂ ಭವೇತ್||30.08||

ಸ|| ಯದಿ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತಸಾಂ ಇಮಾಂ ದೇವೀಂ ಅನಾಶ್ವಾಸ್ಯ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ (ತತ್) ದೋಷವತ್ ಗಮನಂ ಭವೇತ್||

||Sloka meanings||

ಶೋಕೋಪಹತಚೇತಸಾಂ -
one overwhelmed with sorrow,
ಇಮಾಂ ದೇವೀಂ - this lady
ಯದಿ ಅನಾಶ್ವಾಸ್ಯ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ -
If I go away without consoling
(ತತ್) ದೋಷವತ್ ಗಮನಂ ಭವೇತ್ -
that will be blame worthy

||Sloka summary||

"If I go away without consoling this lady overwhelmed with sorrow, that will be blameworthy." ||30.08||

||Sloka 30.09||

ಗತೇಹಿ ಮಯಿ ತತ್ರೇಯಂ ರಾಜಪುತ್ರೀ ಯಶಸ್ವಿನೀ|
ಪರಿತ್ರಾಣ ಮವಿಂದಂತೀ ಜಾನಕೀ ಜೀವಿತಂ ತ್ಯಜೇತ್||30.09||

ಸ|| ಮಯಿ ತತ್ರ ಗತೇ ಹಿ ಯಶಸ್ವಿನೀ ರಾಜಪುತ್ರೀ ಜಾನಕೀ ಪರಿತ್ರಾಣಮ್ ಅವಿಂದಂತೀ ಜೀವಿತಂ ತ್ಯಜೇತ್||

||Sloka meanings||

ಮಯಿ ತತ್ರ ಗತೇ ಹಿ -
If I go away
ಯಶಸ್ವಿನೀ ರಾಜಪುತ್ರೀ ಜಾನಕೀ -
renowned princess Janaki
ಪರಿತ್ರಾಣಮ್ ಅವಿಂದಂತೀ -
not knowing the way out
ಜೀವಿತಂ ತ್ಯಜೇತ್ -
will give up her life

||Sloka summary||

"If I go away, this renowned princess not knowing the way out will give up her life." ||30.09||

||Sloka 30.10||

ಮಯಾ ಚ ಸ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ನಿಭಾನನಃ|
ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ನ್ಯಾಯ್ಯಃ ಸೀತಾದರ್ಶನಲಾಲಸಃ||30.10||

ಸ|| ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಃ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಸೀತಾದರ್ಶನ ಲಾಲಸಃ ( ರಾಮಃ) ಮಯಾ ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ನ್ಯಾಯ್ಯಃ ||

||Sloka meanings||

ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಃ -
one who has a face like full moon
ಸೀತಾದರ್ಶನ ಲಾಲಸಃ -
the one who is anxious to see Sita
ಮಹಾಬಾಹುಃ ( ರಾಮಃ) - ,
the strong armed one ( Rama)
ಮಯಾ ಸಮಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ನ್ಯಾಯ್ಯಃ -
providing relief is my duty

||Sloka summary||'

"It is my duty to Provide relief to the strong-armed Rama, who is anxious to see Sita, who has a face like full moon."||30.10||

||Sloka 30.11||

ನಿಶಾಚರೀಣಾಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಅನರ್ಹಂ ಚಾಪಿ ಭಾಷಣಮ್|
ಕಥಂ ನು ಖಲು ಕರ್ತ್ವವ್ಯಂ ಇದಂ ಕೃಚ್ಛಗತೋ ಹ್ಯಹಮ್||30.11||

ಸ|| ನಿಶಾಚರೀಣಾಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಭಾಷಣಂ ಚ ಅನರ್ಹಂ ಅಪಿ | ಕಥಂ ನು ಕರ್ತವ್ಯಂ ನು | ಅಹಂ ಕೃಛ್ಛಗತೋ ಹಿ ||

||Sloka meanings||

ನಿಶಾಚರೀಣಾಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಭಾಷಣಂ ಚ -
talking in front of the Rakshasas the night beings
ಅನರ್ಹಂ ಅಪಿ - not good
ಕಥಂ ನು ಕರ್ತವ್ಯಂ ನು -
what is my duty
ಅಹಂ ಕೃಛ್ಛಗತೋ ಹಿ -
I am at a loss

||Sloka summary||

"Talking in front of the Rakshasas the night beings is not good. What is my duty? I am at a loss."

||Sloka 30.12||

ಅನೇನ ರಾತ್ರಿ ಶೇಷೇಣ ಯದಿ ನಾಶ್ವಾಸ್ಯತೇ ಮಯಾ|
ಸರ್ವಥಾ ನಾಸ್ತಿ ಸಂದೇಹಃ ಪರಿತ್ಯಕ್ಷತಿ ಜೀವಿತಮ್||30.12||

ಸ|| ಯದಿ ಅನೇನ ರಾತ್ರಿಶೇಷೇಣ ನ ಆಶ್ವಾಸ್ಯತೇ ಸಾ ಸರ್ವಥಾ ಜೀವಿತಂ ಪರಿತಕ್ಷ್ಯತಿ | ಸಂದೇಹಃ ನ ಅಸ್ತಿ||

||Sloka meanings||.

ಅನೇನ ರಾತ್ರಿಶೇಷೇಣ -
before the end of the night
ಯದಿ ನ ಆಶ್ವಾಸ್ಯತೇ -
if I do not assure her
ಸಾ ಸರ್ವಥಾ ಜೀವಿತಂ ಪರಿತಕ್ಷ್ಯತಿ -
she will surely give up her life.
ಸಂದೇಹಃ ನ ಅಸ್ತಿ - there is no doubt

||Sloka summary||

"If I do not speak before the end of the night she will give up her life. There is no doubt about that"||30.12||

||Sloka 30.13||

'ರಾಮಶ್ಚ ಯದಿ ಪೃಚ್ಛೇನ್ಮಾಂ ಕಿಂ ಮಾಂ ಸೀತಾಽಬ್ರವೀತ್ ವಚಃ|
ಕಿಂ ಅಹಂ ತಂ ಪ್ರತಿಬ್ರೂಯಾಂ ಅಸಂಭಾಷ್ಯ ಸುಮಧ್ಯಮಾಮ್||30.13||

ಸ|| ಯದಿ ರಾಮಃ ಮಾಂ ಪೃಚ್ಛೇ ಕಿಂ ಮಾಂ ಸೀತಾ ಅಬ್ರವೀತ್ ವಚಃ ತದಾ ಸುಮಧ್ಯಮಾಮ್ ಅಸಂಭಾಷ್ಯ ಅಹಮ್ ತಂ ಕಿಂ ಪ್ರತಿಬ್ರೂಯಾಮ್||

||Sloka meanings||

ಯದಿ ರಾಮಃ ಮಾಂ ಪೃಚ್ಛೇ-
If Rama asks me
ಕಿಂ ಮಾಂ ಸೀತಾ ಅಬ್ರವೀತ್ ವಚಃ -
what words did Sita say to me
ತದಾ ಸುಮಧ್ಯಮಾಮ್ ಅಸಂಭಾಷ್ಯ-
then without speaking to that lady of beautiful waist
ಅಹಮ್ ತಂ ಕಿಂ ಪ್ರತಿಬ್ರೂಯಾಮ್ -
what can I tell him?

||Sloka summary||

"If Rama asks me what Sita spoke, then how can I answer if I do not talk to her?" ||30.13||

||Sloka 30.14||

ಸೀತಾ ಸಂದೇಶರಹಿತಂ ಮಾಂ ಇತಃ ತ್ವರಯಾ ಗತಮ್|
ನಿರ್ದಹೇ ದಪಿ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಕ್ರುದ್ಧಃ ತೀವ್ರೇಣ ಚಕ್ಷುಷಾ ||30.14||

ಸ|| ಸೀತಾ ಸಂದೇಶರಹಿತಂ ಇತಃ ತ್ವರಯಾ ಗತಂ ಮಾಂ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಕ್ರುದ್ಧಃ ತೀವ್ರೇಣ ಚಕ್ಷುಷಾ ನಿರ್ದಹೇತ್ ಅಪಿ||

||Sloka meanings||

ಸೀತಾ ಸಂದೇಶರಹಿತಂ -
without carrying a message of Sita
ಇತಃ ತ್ವರಯಾ ಗತಂ ಮಾಂ -
If I go away quickly
ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಕ್ರುದ್ಧಃ -
the angry scion of Kakutstha
ತೀವ್ರೇಣ ಚಕ್ಷುಷಾ ನಿರ್ದಹೇತ್ ಅಪಿ -
burn me up with anger in his eyes

||Sloka summary||

"If I go away without carrying a message from Sita, then the scion of Kakutstha will burn me up with anger in his eyes."||30.14||

||Sloka 30.15||

ಯದಿ ಚೋ ದ್ಯೋಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಭರ್ತಾರಂ ರಾಮ ಕಾರಣಾತ್|
ವ್ಯರ್ಥಮಾಗಮನಂ ತಸ್ಯ ಸಸೈನ್ಯಸ್ಯ ಭವಿಷ್ಯತಿ||30.15||

ಸ|| ರಾಮಕಾರಣಾತ್ ಭರ್ತಾರಂ ಯದಿ ಚ ಉದ್ಯೋಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಸಸೈನ್ಯಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಆಗಮನಂ ವ್ಯರ್ಥಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ ||

Govindaraja says- ಯದಿ ಚೇತ್| ಭರ್ತಾರಂ ಸುಗ್ರೀವಮ್| ವ್ಯರ್ಥಂ ಅನಾಶ್ವಸ್ಯ ಗಮನೇತದಾಗಮನ ಪರ್ಯನ್ತಂ ದೇವ್ಯಾಃ ಪ್ರಾಣಾನವಸ್ಥಾನಾದಿತಿ ಭಾವಃ|

||Sloka meanings||

ರಾಮಕಾರಣಾತ್ -
for Rama's sake
ಭರ್ತಾರಂ ಯದಿ ಚ ಉದ್ಯೋಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ -
if I encourage ನೇthe king of Vanaras
ಸಸೈನ್ಯಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಆಗಮನಂ -
his coming with army
ವ್ಯರ್ಥಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ -
will be useless

||Sloka summary||

""For Rama's sake, if the King Sugriva comes here with his full army, then his coming will be useless." ||30.15||

Govindaraja elaborates that if Sita is not given confidence, she may give up her life and then the King of Vanaras coming with his army is of no use.

||Sloka 30.16||

ಅಂತರಂ ತ್ವಹಮಾಸಾದ್ಯ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಮಿಹ ಸ್ಥಿತಃ|
ಶನೈರಾಶ್ವಾಸಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಸಂತಾಪ ಬಹುಳಾಮಿಮಾಮ್||30.16||

ಸ|| ಅಹಂ ಇಹ ಸ್ಥಿತಃ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಮ್ ಅಂತರಂ ಅಸಾದ್ಯ ಸಂತಾಪಬಹುಳಾಂ ಇಮಾಂ ಶನೈಃ ಆಶ್ವಾಸಯಿಷ್ಯಾಮಿ || |

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ಇಹ ಸ್ಥಿತಃ -
waiting here I (will)
ರಾಕ್ಷಸೀನಾಮ್ ಅಂತರಂ ಅಸಾದ್ಯ -
finding a chance free of Rakshasis
ಸಂತಾಪಬಹುಳಾಂ ಇಮಾಂ -
this lady in deep sorrow
ಶನೈಃ ಆಶ್ವಾಸಯಿಷ್ಯಾಮಿ -
slowly console her.

||Sloka summary||

"I will wait here, and at the suitable time, I will slowly console this lady who is in deep sorrow." ||30.16||

||Sloka 30.17||

ಅಹಂ ತ್ವತಿತನುಶ್ಚೈವ ವಾನರಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ|
ವಾಚಂ ಚೋ ದಾಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಮಾನುಷೀ ಮಿಹ ಸಂಸ್ಕೃತಾಮ್||30.17||

ಸ|| ಅಹಂ ತು ಅತಿತನುಶ್ಚ | ವಿಶೇಷತಃ ವಾನರಃ ಚ | ಇಹ ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ಮಾನುಷೀಂ ವಾಚಂ ಚ ಉದಾಹಿರಿಷ್ಯಾಮಿ |

Tilaka Tika says- ವಾನರಃ ವಾನರರೂಪೋಽಹಮ್ ಅತಿ ತನುಃ ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರಃ ಸನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ವ್ಯಾಕರಣ ಸಂಸ್ಕಾರಯುತಾಂ ತಾಂ ಸೀತಾಂ ವಾಚಂ ಉದಾಹರಿಷ್ಯಾಮಿ|

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ತು ಅತಿತನುಶ್ಚ-
I am of a small form
ವಿಶೇಷತಃ ವಾನರಃ ಚ -
More specifically a Vanara
ಇಹ ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ಮಾನುಷೀಂ ವಾಚಂ ಚ -
the language of cultured men
ಉದಾಹಿರಿಷ್ಯಾಮಿ - I will use

||Sloka summary||

"I am of a small body, more specially a Vanara. I will use the language cultured men." ||30.17||

||Sloka 30.18||

ಯದಿ ವಾಚಂ ಪ್ರದಾಸ್ಯಾಮಿ ದ್ವಿಜಾತಿರಿವ ಸಂಸ್ಕೃತಾಮ್|
ರಾವಣಂ ಮನ್ಯಮಾನಾ ಮಾಂ ಸೀತಾ ಭೀತಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ||30.18||

ಸ|| ಯದಿ ದ್ವಿಜಾತಿಃ ಇವ ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ವಾಚಂ ಪ್ರದಾಶ್ಯಾಮಿ ಮಾಂ ರಾವಣಂ ಮನ್ಯಮಾನಾ ಸೀತಾ ಭೀತಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಯದಿ ದ್ವಿಜಾತಿಃ ಇವ -
like the twice born one
ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ವಾಚಂ ಪ್ರದಾಶ್ಯಾಮಿ -
if I speak in Sanskrit
ಮಾಂ ರಾವಣಂ ಮನ್ಯಮಾನಾ -
thinking that I am Ravana
ಸೀತಾ ಭೀತಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ -
Sita will be scared

||Sloka summary||

"If I speak Sanskrit like the twice-born ones, thinking that I am Ravana, Sita will be scared." ||30.18||

||Sloka 30.19||

ವಾನರಸ್ಯ ವಿಶೇಷೇಣ ಕಥಂ ಸ್ಯಾದಭಿಭಾಷಣಮ್|
ಅವಶ್ಯಮೇವ ವಕ್ತವ್ಯಂ ಮಾನುಷಂ ವಾಕ್ಯ ಮರ್ಥವತ್||30.19||
ಮಯಾ ಸಾಂತ್ವಯಿತುಂ ಶಕ್ಯಾ ನಾನ್ಯಥೇಯ ಮನಿಂದಿತಾ|

ಸ|| ವಿಶೇಷೇಣ ವಾನರಸ್ಯ ಅಭಿಭಾಷಣಂ ಕಥಂ ನು || ಏವಂ ಅವಶ್ಯಮ್ ಅರ್ಥವತ್ ಮಾನುಷಂ ವಾಕ್ಯಂ ವಕ್ತವ್ಯಂ|ಅನ್ಯಥಾ ಇಯಂ ಅನಿಂದಿತಾ ಸಾಂತ್ವಯಿತುಂ ಮಯಾ ನ ಶಕ್ಯಾ ||

||Sloka meanings||

ವಿಶೇಷೇಣ ವಾನರಸ್ಯ -
specifically of Vanara -ಅಭಿಭಾಷಣಂ ಕಥಂ ನು -
how can he speak thus ?
ಏವಂ ಅವಶ್ಯಮ್ ಮಾನುಷಂ ವಾಕ್ಯಂ -
so certainly in the language of people
ಅರ್ಥವತ್ ವಕ್ತವ್ಯಂ -
speak meaningfully
ಅನ್ಯಥಾ ಇಯಂ ಅನಿಂದಿತಾ -
otherwise this blameless lady
ಸಾಂತ್ವಯಿತುಂ ಮಯಾ ನ ಶಕ್ಯಾ -
not possible to pacified by me

||Sloka summary||

"Especially, how can a Vanara speak like this? So I should speak the common language of people. Otherwise, I will not be able to pacify her."||30.19||

Hanuman continues to debate why he should speak in the language of the people.

Govindaraja says in his Tika- ಅತ್ರ ವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಮಾನುಷತ್ವಂ ಕೋಸಲದೇಶವರ್ತಿಮನುಷ್ಯ ಸಂಬಂಧಿತ್ವಂ ವಿವಕ್ಷಿತಮ್| ತಾದೃಗ್ ವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಏವಂ ದೇವಿ ಪರಿಚಿತತ್ವಾತ್||

||Sloka 30.20||

ಸೇಯ ಮಾಲೋಕ್ಯ ಮೇ ರೂಪಂ ಜಾನಕೀ ಭಾಷಿತಂ ತಥಾ||30.20||
ರಕ್ಷೋಭಿ ಸ್ತ್ರಾಸಿತಾ ಪೂರ್ವಂ ಭೂಯ ಸ್ತ್ರಾಸಂ ಗಮಿಷ್ಯತಿ|

ಸ||ಪೂರ್ವಂ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ತ್ರಾಸಿತಾ ಸಾ ಇಯಂ ಜಾನಕಿ ಮೇ ರೂಪಂ ಆಲೋಕ್ಯ ಭಾಷಿತಮ್ ತಥಾ ಭೂಯಃ ತ್ರಾಸಂ ಗಮಿಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಪೂರ್ವಂ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ತ್ರಾಸಿತಾ -
already frightened by the Rakshasas
ಸಾ ಇಯಂ ಜಾನಕಿ - this Janaki
ಮೇ ರೂಪಂ ಆಲೋಕ್ಯ ಭಾಷಿತಮ್ -
seeing my form and the speech
ತಥಾ ಭೂಯಃ ತ್ರಾಸಂ ಗಮಿಷ್ಯತಿ -
will be scared again

||Sloka summary||

"Already frightened by the Rakshasas, this Janaki seeing my form and hearing the language, she will be scared again."||30.20||

||Sloka 30.21||

ತತೋ ಜಾತ ಪರಿತ್ರಾಸಾ ಶಬ್ದಂ ಕುರ್ಯಾನ್ ಮನಸ್ವಿನೀ||30.21||
ಜಾನಮಾನಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ರಾವಣಂ ಕಾಮರೂಪಿಣಮ್|

ಸ|| ತತಃ ಮನಸ್ವಿನೀ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ಮಾಂ ಕಾಮರೂಪಿಣಂ ರಾವಣಂ ಜಾನಮಾನಾ ಜಾತಪರಿತ್ರಾಸಾ ಶಬ್ದಂ ಕುರ್ವನ್ ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮನಸ್ವಿನೀ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ -
then the wide-eyed sensitive lady Sita
ಮಾಂ ಕಾಮರೂಪಿಣಂ ರಾವಣಂ ಜಾನಮಾನಾ -
thinking that I am the Ravana who can take any form,
ಜಾತಪರಿತ್ರಾಸಾ ಶಬ್ದಂ ಕುರ್ವನ್ -
frightened she will make loud noise

||Sloka summary||

"Then the wide-eyed sensitive lady Sita, thinking that I am the Ravana who can take any form, being frightened, she will make loud noise."||30.21||

||Sloka 30.22||

ಸೀತಾಯಾ ಚ ಕೃತೇ ಶಬ್ದೇ ಸಹಸಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ಗಣಾಃ||30.22||
ನಾನಾಪ್ರಹರಣೋ ಘೋರಃ ಸಮೇಯಾದಂತಕೋಪಮಃ|

ಸ|| ಸೀತಯಾಃ ಕೃತೇ ಶಬ್ದೇ ರಾಕ್ಷಸೀ ಗಣಾಃ ನಾನಾಪ್ರಹರಣಃ ಘೋರಃ ಅಂತಕೋಪಮಃ ಸಮೇಯಾತ್ ||

||Sloka meanings||

ಸೀತಯಾಃ ಕೃತೇ ಶಬ್ದೇ -
with the sound made by Sita
ನಾನಾಪ್ರಹರಣಃ-
armed with different kind of weapons
ಅಂತಕೋಪಮಃ ಘೋರಃ ರಾಕ್ಷಸೀ ಗಣಾಃ -
legions of terrible Rakshasis like the dreadful Yama
ಸಹಸಾ ಸಮೇಯಾತ್ - will gather quickly

||Sloka summary||

"With the sound made by Sita Rakshasa legions armed with different kind of weapons will gather, like the dreadful Yama."||30.22||

||Sloka 30.23||

ತತೋ ಮಾಂ ಸಂಪರಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಸರ್ವತೋ ವಿಕೃತಾನನಾಃ||30.23||
ವಧೇ ಚ ಗ್ರಹಣೇ ಚೈವ ಕುರ್ಯುರ್ಯತ್ನಂ ಯಥಾಬಲಮ್|

ಸ|| ತತಃ ವಿಕೃತಾನನಃ ಮಾಂ ಸರ್ವತಃ ಸಂಪರಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ವಧೇ ಚ ಗ್ರಹಣೇ ಚ ಯಥಾಬಲಂ ಯತ್ನಂ ಕುರ್ಯುಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ವಿಕೃತಾನನಃ -
then the Rakshasas with hideous faces
ಮಾಂ ಸರ್ವತಃ ಸಂಪರಿಕ್ಷಿಪ್ಯ -
having surrounded me
ವಧೇ ಚ ಗ್ರಹಣೇ ಚ -
to capture me or kill me
ಯಥಾಬಲಂ ಯತ್ನಂ ಕುರ್ಯುಃ -
will make a forceful effort

||Sloka summary||

"Then the Rakshasas with hideous faces will surround me and make a forceful effort to capture me or kill me." ||30.23||

||Sloka 30.24||

ಗೃಹ್ಯ ಶಾಖಾಃ ಪ್ರಶಾಖಾಶ್ಚ ಸ್ಕಂಧಾಂ ಶ್ಚೋತ್ತಮಶಾಖಿನಾಮ್||30.24||
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಪರಿಧಾವಂತಂ ಭವೇಯುರ್ಭಯಶಂಕಿತಾಃ|

ಸ|| ಉತ್ತಮಶಾಖಿನಾಂ ಶಾಖಾಃ ಪ್ರಶಾಖಸ್ಯ ಸ್ಕಂಧಶ್ಚ ಗೃಹ್ಯ ವಿಪರಿಧಾವಂತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಭಯಶಂಕಿತಾಃ ಭವೇಯುಃ||

||Sloka meanings||

ಉತ್ತಮಶಾಖಿನಾಂ ಶಾಖಾಃ -
branches of big trees
ಪ್ರಶಾಖಸ್ಯ ಸ್ಕಂಧಶ್ಚ ಗೃಹ್ಯ -
holding on to side branches and trunks of best trees
ವಿಪರಿಧಾವಂತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ -
seeing me running away
ಭಯಶಂಕಿತಾಃ ಭವೇಯುಃ -
they will get scared

||Sloka summary||

"Seeing me holding the branches, side branches and trunks of best trees and running, the Rakshasas will get scared." ||30.24||

||Sloka 30.25||

ಮಮ ರೂಪಂ ಚ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ವನೇ ವಿಚರತೋ ಮಹತ್||30.25||
ರಾಕ್ಷಸ್ಯೋ ಭಯವಿತ್ರಸ್ತಾ ಭವೇಯುರ್ವಿಕೃತಾನನಃ|

ಸ|| ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ವನೇ ವಿಚರತಃ ಮಾಂ ಮಹತ್ ರೂಪಂ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಭಯವಿತ್ರಸ್ತಾಃ ಭವೇತ್ ||

||Sloka meanings||

ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ -
Rakshasas with hideous faces
ವನೇ ವಿಚರತಃ ಮಾಂ -
me moving about in the grove
ಮಹತ್ ರೂಪಂ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ -
seeing my great from
ಭಯವಿತ್ರಸ್ತಾಃ ಭವೇತ್ -
will be very scared

||Sloka summary||

The Rakshasas with hideous faces seeing my great from moving about in the groves will be very scared.||30.25||

||Sloka 30.26||

ತತಃ ಕುರ್ಯುಸ್ಸಮಾಹ್ವಾನಂ ರಾಕ್ಷಸ್ಯೋ ರಕ್ಷಸಾಮಪಿ||30.26||
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ ನಿಯುಕ್ತಾನಾಂ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ ನಿವೇಶನೇ |

ಸ|| ತತಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರನಿವೇಶನೇ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರನಿಯುಕ್ತಾನಾಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಅಪಿ ಸಮಾಹ್ವಾನಂ ಕುರ್ಯುಃ||

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರನಿಯುಕ್ತಾನಾಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ -
the Rakshasas deployed by the king of Rakshasas
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರನಿವೇಶನೇ ಅಪಿ -
in the Royal mansion also
ತತಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ಸಮಾಹ್ವಾನಂ ಕುರ್ಯುಃ -
will be invited by these Rakshasas then

||Sloka summary||

"Then the Rakshasas will invite the guards employed for the residence of the king of Rakshasas." ||30.26||

||Sloka 30.27||

ತೇ ಶೂಲಶಕ್ತಿ ನಿಸ್ತ್ರಿಂಶ ವಿವಿಧಾಯುಧಪಾಣಯಃ||30.27||
ಅಪತೇಯುರ್ವಿಮರ್ದೇsಸ್ಮಿನ್ ವೇಗೇನೋದ್ವಿಗ್ನಕಾರಿಣಃ|

ಸ||ತೇ ತಸ್ಮಿನ್ ವಿಮರ್ದೇ ಶೂಲಶಕ್ತಿ ನಿಸ್ತ್ರಿಂಶ ವಿವಿಧಾಯುಧಪಾಣಯಃ ಉದ್ವೇಗಕಾರಣಾತ್ ವೇಗೇನ ಆಪತೇಯುಃ||

||Sloka meanings||

ತೇ ತಸ್ಮಿನ್ ವಿಮರ್ದೇ - then in that war
ಶೂಲಶಕ್ತಿ ನಿಸ್ತ್ರಿಂಶ ವಿವಿಧಾಯುಧಪಾಣಯಃ -
armed with spears tridents swords and different kinds of weapons
ಉದ್ವೇಗಕಾರಣಾತ್ ವೇಗೇನ ಆಪತೇಯುಃ -
being excited will come speedily

||Sloka summary||

"Those Rakshasas, excited, will come speedily armed with spears, tridents, swords, and different kinds of weapons for war."||30.27||

||Sloka 30.28||

ಸಂರುದ್ಧಸ್ತೈಸ್ತು ಪರಿತೋ ವಿಧಮನ್ ರಕ್ಷಸಾಂ ಬಲಮ್||30.28||
ಶಕ್ನುಯಾಂ ನತು ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪರಂ ಪಾರಂ ಮಹೋದಧೇಃ|

ಸ|| ತೇ ಪರಿತಃ ಸಮೃದ್ಧಃ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಬಲಂ ವಿಧಮನ್ ಮಹೋದಧೇಃ ಪರಂ ಪಾರಂಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ ನ ಶಕ್ನುಯಾಮ್||

||Sloka meanings||

ತೇ ಪರಿತಃ -
surrounded by them
ಸಮೃದ್ಧಃ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಬಲಂ ವಿಧಮನ್ -
fighting their strength
ಮಹೋದಧೇಃ ಪರಂ ಪಾರಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ -
the other end of the ocean
ಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ ನ ಶಕ್ನುಯಾಮ್ -
may not be able to reach

||Sloka summary||

"Surrounded by them, I may not be able to reach the other end of the ocean."||30.28||

||Sloka 30.29||

ಮಾಂ ವಾ ಗೃಹ್ಣೀಯುರಾಪ್ಲುತ್ಯ ಬಹವ ಶ್ಶೀಘ್ರಕಾರಿಣಃ||30.29||
ಸ್ಯಾದಿಯಂ ಚಾ ಗೃಹೀತಾರ್ಥಾ ಮಮ ಚ ಗ್ರಹಣಂ ಭವೇತ್ |

ಸ|| ಶ್ಶೀಘ್ರಕಾರಿಣಃ ಬಹವಃ ಆಪ್ಲುತ್ಯ ಮಾಂ ಗೃಹ್ಣೀಯುಃ ವಾ | ಇಯಂ ಚ ಅಗೃಹೀತಾರ್ಥಾ ಸ್ಯಾತ್ | ಮಮ ಚ ಗ್ರಹಣಂ ಭವೇತ್ ||

||Sloka meanings||

ಶ್ಶೀಘ್ರಕಾರಿಣಃ ಬಹವಃ -
many prompt to act Rakshasas
ಆಪ್ಲುತ್ಯ ಮಾಂ ಗೃಹ್ಣೀಯುಃ ವಾ -
jump up in the sky to capture me.
ಇಯಂ ಚ ಅಗೃಹೀತಾರ್ಥಾ ಸ್ಯಾತ್ -
this lady may not receive any message
ಮಮ ಚ ಗ್ರಹಣಂ ಭವೇತ್ -
I may also be captured too

||Sloka summary||

""Ignited with the desire to capture me, the Rakshasas will leap into the sky. This lady will not receive any message, and I will also be captured." ||30.29||

||Sloka 30.30||

ಹಿಂಚಾಭಿರುಚಯೋ ಹಿಂಸ್ಯುರಿಮಾಂ ವಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್||30.30||
ವಿಪನ್ನಂ ಸ್ಯಾತ್ತತಃ ಕಾರ್ಯಂ ರಾಮಸುಗ್ರೀವಯೋರಿದಮ್|

ಸ|| ವಾ ಹಿಂಸಾಭಿರುಚಯಃ ಇಮಾಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ಹಿಂಸ್ತ್ಯಃ | ತತಃ ರಾಮಸುಗ್ರೀವಯೋಃ ಇದಂ ಕಾರ್ಯಂ ವಿಪನ್ನಂ ಸ್ಯಾತ್||

||Sloka meanings||

ವಾ ಹಿಂಸಾಭಿರುಚಯಃ -
interested in acts of violence,
ಇಮಾಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ಹಿಂಸ್ತ್ಯಃ -
will harm the daughter of Janaka.
ತತಃ ರಾಮಸುಗ್ರೀವಯೋಃ -
the mission of Rama and Sugriva
ಇದಂ ಕಾರ್ಯಂ ವಿಪನ್ನಂ ಸ್ಯಾತ್ -
will also be lost

||Sloka summary||

They are interested in acts of violence and will harm the Janaka's daughter. Then Rama and Sugriva's mission will be lost. ||30.30||

||Sloka 30.31||

ಉದ್ದೇಶೇ ನಷ್ಟಮಾರ್ಗೇಽಸ್ಮಿನ್ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಪರಿವಾರಿತೇ||30.31||
ಸಾಗರೇಣ ಪರಿಕ್ಷಿಪ್ತೇ ಗುಪ್ತೇ ವಸತಿ ಜಾನಕೀ|

ಸ||ಜಾನಕೀ ನಷ್ಟಮಾರ್ಗೇ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಪರಿವಾರಿತೇ ಸಾಗರೇಣ ಪರಿಕ್ಷಿಪ್ತೇ ಗುಪ್ತೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ಉದ್ದೇಶೇ ವಸತಿ||

||Sloka meanings||

ನಷ್ಟಮಾರ್ಗೇ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಪರಿವಾರಿತೇ -
guarded by the Rakshasas, in a secret place
ಸಾಗರೇಣ ಪರಿಕ್ಷಿಪ್ತೇ - surrounded by the ocean
ಗುಪ್ತೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ಉದ್ದೇಶೇ - hidden in this location
ಜಾನಕೀ ವಸತಿ - Janaki is staying

||Sloka summary||

"Janaki is hidden in this location, surrounded by the ocean, guarded by the Rakshasas, staying in this secret place." ||30.31||

||Sloka 30.32||

ವಿಶಸ್ತೇ ನಿಗೃಹೀತೇ ವಾ ರಕ್ಷೋಭಿರ್ಮಯಿ ಸಂಯುಗೇ||30.32||
ನಾನ್ಯಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ರಾಮಸ್ಯ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಸಾಧನೇ|

ಸ||ಮಯಿ ಸಂಯುಗೇ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ವಿಶಸ್ತೇ ವಾ ಗೃಹೀತೇ ವಾ ರಾಮಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಸಾಧನೇ ಅನ್ಯಂ ಸಹಾಯಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ||

||Sloka meanings||

ಮಯಿ ಸಂಯುಗೇ ರಕ್ಷೋಭಿಃ -
in the battle with Rakshasa
ವಿಶಸ್ತೇ ವಾ ಗೃಹೀತೇ ವಾ -
if killed or captured
ರಾಮಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಸಾಧನೇ -
in achieving the task of Rama
ಅನ್ಯಂ ಸಹಾಯಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ-
do not see anybody else who can help (in accomplishing this task).

||Sloka summary||

"If I am killed or captured in the battle with Rakshasas , I do not see anybody else who can help in accomplishing this task." ||30.32||

||Sloka 30.33||

ವಿಮೃಶಂಶ್ಚ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಯೋ ಹತೇ ಮಯಿ ವಾನರಃ||30.33||
ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಲಂಘಯೇತ ಮಹೋದಧಿಮ್|

ಸ||ಮಯಿ ಹತೇ ಯಃ ವಾನರಃ ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಮಹೋದಧಿಂ ಲಂಘಯೇತ್ ವಿಮೃಶನ್ ಚ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ||

||Sloka meanings||

ಮಯಿ ಹತೇ - If I am killed
ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ -
hundred Yojana wide
ಯಃ ವಾನರಃ ಮಹೋದಧಿಂ ಲಂಘಯೇತ್ -
a Vanara who can leap over the ocean
ವಿಮೃಶನ್ ಚ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ -
even after reflecting carefully I do not see

||Sloka summary||

"If I am killed, even after reflecting carefully, I do not see another Vanara who can leap over the hundred Yojana wide ocean." ||30.33||

Hanuman says he does not see any Vanara who can cross the hundred Yojana ocean, which is true, as we know from the dialogue among the Vanaras when they reached the ocean in search of Sita. Faced with the gigantic task of crossing the ocean, the Vanaras wondered who could cross it. Each of the Vanaras expressed doubt about their capability. Then only Jambavan prodded Hanuman into taking the leap.
.

||Sloka 30.34||

ಕಾಂಮಂ ಹಂತುಂ ಸಮರ್ಥೋಽಸ್ಮಿ ಸಹಸ್ರಾಣ್ಯಪಿ ರಕ್ಷಸಾಮ್||30.34||
ನ ತು ಶಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ ಪರಂ ಪಾರಂ ಮಹೋದಧೇಃ|

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಅಪಿ ಹಂತುಂ ಸಮರ್ಥಃ ಅಸ್ಮಿ | ಕಾಮಂ ತು ಮಹೋದಧೇಃ ಪರಂ ಪಾರಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ ನ ಶಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ||

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಅಪಿ -
even thousand Rakshasas
ಹಂತುಂ ಸಮರ್ಥಃ ಅಸ್ಮಿ-
I am capable of killing
ಕಾಮಂ ತು ಮಹೋದಧೇಃ ಪರಂ ಪಾರಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತುಂ -
but reaching the other shore of the ocean thereafter
ನ ಶಕ್ಷ್ಯಾಮಿ - may not be possible"

||Sloka summary||

"I am capable of killing thousands of Rakshasas, but reaching the other shore thereafter may not be possible." ||30.34||

||Sloka 30.35||

ಅಸತ್ಯಾನಿ ಚ ಯುದ್ಧಾನಿ ಸಂಶಯೋ ಮೇ ನ ರೋಚತೇ||30.35||
ಕಶ್ಚ ನಿಸ್ಸಂಶಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕುರ್ಯಾತ್ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಸಸಂಶಯಮ್

ಸ||ಯುದ್ಧಾನಿ ಅಸತ್ಯಾನಿ ಚ ಸಂಶಯಃ ಮೇ ನ ರೋಚತೇ| ಕಃ ಪ್ರಜ್ಞಃ ನಿಃಸಂಶಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಸಸಂಶಯಂ ಕುರ್ಯಾತ್ |

Tilaka Tika says - ಕಿಂ ಚ ಯುದ್ಧೇ ಜಯೋಽಪಿ ಸಂದಿಗ್ಧ ಇತ್ಯಾಹ ಅಸತ್ಯಾನಿತಿ| ಅನಿಶ್ಚಿತ ಜಯಾನಿ|ಸಂಶಯಃ ಸಂಶಯಿತಜಯಫಲಕ ಯುದ್ಧವ್ಯಾಪಾರಃ|ಅರುಚಿಹೇತು ಪ್ರಾಜ್ಞತ್ವಮೇವ ದರ್ಶಯತಿ|

Rama Tika says - ನಿಃಸಂಶಯಂ ಸಂಶಯರಹಿತಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕಃ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಕುರ್ಯಾತ್ ನಕೋಽಪಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| Who will take up an uncertain task without any question.

||Sloka meanings||

ಯುದ್ಧಾನಿ ಅಸತ್ಯಾನಿ ಚ -
war is uncertain
ಸಂಶಯಃ ಮೇ ನ ರೋಚತೇ -
I do not like the uncertainty
ಕಃ ಪ್ರಜ್ಞಃ ನಿಃಸಂಶಯಃ ಸಸಂಶಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕುರ್ಯಾತ್ -
which wise man will without doubt take up a doubtful work?

||Sloka summary||

"The war is no doubt unpredictable. Which wise man will take a doubtful task without questioning it?" ||30.35||

||Sloka 30.36||

ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗಶ್ಚ ವೈದೇಹ್ಯಾ ಭವೇತ್ ಅನಭಿಭಾಷಣೇ||30.36||
ಏಷ ದೋಷೋ ಮಹಾನ್ ಹಿ ಸ್ಯಾ ನ್ಮಮ ಸೀತಾಭಿಭಾಷಣೇ|

ಸ|| ಅನಭಿಭಾಷಣೇ ವೈದೇಹ್ಯಾ ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗಶ್ಚ ಭವೇತ್ | ಸೀತಾ ಅಭಿಭಾಷಣೇ ಏಷ ಮಹಾನ್ ದೋಷಃ ಸ್ಯಾತ್ |

||Sloka meanings||

ಅನಭಿಭಾಷಣೇ -
do not speak
ವೈದೇಹ್ಯಾ ಪ್ರಾಣತ್ಯಾಗಶ್ಚ ಭವೇತ್ -
Vaidehi will give up her life
ಸೀತಾ ಅಭಿಭಾಷಣೇ -
speaking to Sita
ಏಷ ಮಹಾನ್ ದೋಷಃ ಸ್ಯಾತ್ -
may also result in great harm ಈ ಮಹಾ

||Sloka summary||

"If I do not speak Vaidehi will give up her life. Speaking to her may also result in great harm ". ||30.36||

||Sloka 30.37||

ಭೂತಾ ಶ್ಚಾರ್ಥಾ ವಿನಶ್ಯಂತಿ ದೇಶಕಾಲವಿರೋಧಿತಾಃ||30.37||
ವಿಕ್ಲಬಂ ದೂತಮಾಸಾದ್ಯ ತಮಃ ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ಯಥಾ|

ಸ|| ವಿಕ್ಲಬಂ ದೂತಂ ಅಸಾದ್ಯ ಭೂತಾಃ ಅರ್ಥಾಃ ದೇಶಕಾಲವಿರೋಧಿತಾಃ ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ತಮಸಃ ಯಥಾ ವಿನಶ್ಯಂತಿ||

||Sloka meanings||

ವಿಕ್ಲಬಂ ದೂತಂ ಅಸಾದ್ಯ -
having a confused messenger
ಭೂತಾಃ ಅರ್ಥಾಃ -
even sure tasks
ದೇಶಕಾಲವಿರೋಧಿತಾಃ ವಿನಶ್ಯಂತಿ -
fail if time and place are not propitious
ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ತಮಸಃ ಯಥಾ -
like darkness dispelled by the sunrise

||Sloka summary||

"If the time and place are not propitious, having a confused messenger may cause even sure tasks to fail, just as darkness is dispelled by the sunrise." ||30.37||

||Sloka 30.38||

ಅರ್ಥಾನರ್ಥಾಂತರೇ ಬುದ್ಧಿಃ ನಿಶ್ಚಿತಾಪಿ ನ ಶೋಭತೇ||30.38||
ಘಾತಯಂತಿ ಹಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ದೂತಾಂ ಪಂಡಿತಮಾನಿನಃ|

ಸ|| ಅರ್ಥಾನ್ ಅನರ್ಥಾಂ ಅಂತರೇ ಬುದ್ಧಿಃ ನಿಶ್ಚಿತಾಪಿ ನ ಶೋಭತೇ | ಪಂಡಿತಮಾನಿನಃ ದೂತಾಃ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಘಾತಯಂತಿ ಹಿ||

||Sloka meanings||

ಅರ್ಥಾನ್ ಅನರ್ಥಾಂ ಅಂತರೇ -
between pros and cons
ಬುದ್ಧಿಃ ನಿಶ್ಚಿತಾಪಿ ನ ಶೋಭತೇ -
even a mind that is steady does not shine
ಪಂಡಿತಮಾನಿನಃ ದೂತಾಃ -
messengers who assume they are scholars
ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಘಾತಯಂತಿ ಹಿ -
destroy their mission

||Sloka summary||

"Even a steady mind does not shine between pros and cons. Messengers who assume they are scholars destroy their mission." ||30.38||

||Sloka 30.39||

ನ ವಿನಶ್ಯೇತ್ ಕಥಂ ಕಾರ್ಯಂ ವೈಕ್ಲಬ್ಯಂ ನ ಕಥಂ ಭವೇತ್ ||30.39||
ಲಂಘನಂ ಚ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಕಥಂ ನು ವೃಥಾಭವೇತ್|

ಸ|| ಕಾರ್ಯಂ ಕಥಂ ನ ವಿನಶ್ಯೇತ್ | ವೈಕ್ಲಬ್ಯಂ ನ ಕಥಂ ಭವೇತ್ | ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಲಂಘನಂ ಕಥಂ ನು ವೃಥಾಭವೇತ್ ||

||Sloka meanings||

ಕಾರ್ಯಂ ಕಥಂ ನ ವಿನಶ್ಯೇತ್ -
how to see that the mission is not destroyed.
ವೈಕ್ಲಬ್ಯಂ ನ ಕಥಂ ಭವೇತ್ -
how can the failure be avoided?
ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಲಂಘನಂ ಕಥಂ ನು ವೃಥಾಭವೇತ್ -
how can the crossing of ocean be not wasted'?

||Sloka summary||

"How can I ensure that the mission is not destroyed? How can failure be avoided? How can the crossing of the ocean not be a waste?" ||30.39||

||Sloka 30.40||

ಕಥಂ ನು ಖಲು ವಾಕ್ಯಂ ಮೇ ಶೃಣುಯಾನ್ನೋ ದ್ವಿಜೇತ ವಾ ||30.40||
ಇತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಹನುಮಾಂಶ್ಚಕಾರ ಮತಿಮಾನ್ಮತಿಮ್|

ಸ|| ಮೇ ವಾಕ್ಯಂ ಕಥಮ್ ನು ಶೃಣುಯಾಯಾತ್ ನ ಉದ್ವಿಜೇತ್ ವಾ ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ಮತಿಮಾನ್ ಹನುಮಾನ್ ಮತಿಂ ಚಕಾರ||

||Sloka meanings||

ಮೇ ವಾಕ್ಯಂ ನ ಉದ್ವಿಜೇತ್ -
not scared by my words
ಕಥಮ್ ನು ಶೃಣುಯಾತ್ ಖಲು ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ-
thus thinking on 'how to ensure
ಮತಿಮಾನ್ ಹನುಮಾನ್ - intelligent Hanuman
ಮತಿಂ ಚಕಾರ - came to a decision

||Sloka summary||.

"Thus, thinking about how to ensure that she is not scared by my words, Hanuman came to a decision." ||30.40||

||Sloka 30.41||

ರಾಮಂ ಅಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಾಣಂ ಸ್ವಬಂಧು ಮನುಕೀರ್ತಯನ್||30.41||
ನೈನಾ ಮುದ್ವೇಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತದ್ಬಂಧುಗತ ಮಾನಸಾಮ್|

ಸ|| ಅಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಾಂ ಸುಬಂಧುಂ ರಾಮಂ ಅನುಕೀರ್ತಯನ್ ತದ್ ಬಂಧುಗತಮಾನಸಾಂ ಏನಾಂ ನ ಉದ್ವೇಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ||

||Sloka meanings||

ಅಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಾಂ -
one who is known for judicious action
ಸುಬಂಧುಂ ರಾಮಂ ಅನುಕೀರ್ತಯನ್ -
praising Rama who is very dear to her
ತದ್ ಬಂಧುಗತಮಾನಸಾಂ ಏನಾಂ -
this lady whose mind is absorbed in Rama
ನ ಉದ್ವೇಜಯಿಷ್ಯಾಮಿ - will not create fear.

||Sloka summary||

"By praising the one who is known for judicious action, who is very dear to her, in whom her mind is absorbed, I will not create fear." ||30.41||

||Sloka 30.42,43||

ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಂ ವರಿಷ್ಟಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ||30.42||
ಶುಭಾನಿ ಧರ್ಮಯುಕ್ತಾನಿ ವಚನಾನಿ ಸಮರ್ಪಯನ್|
ಶ್ರಾವಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಮಧುರಾಂ ಪ್ರಬ್ರುವನ್ ಗಿರಮ್||30.43||

ಸ|| ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಮ್ ವರಿಷ್ಠಸ್ಯ ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ ರಾಮಸ್ಯ ಶುಭಾನಿ ವಚನಾನಿ ಸಮರ್ಪಯನ್ ಮಧುರಾಂ ಗಿರಂ ಪ್ರಬೃವನ್ ಸರ್ವಾಣಿ ಶ್ರಾವೈಷ್ಯಾಮಿ |

Rama Tika says- ಮಥುರಾಂ ಗಿರಂ ಪ್ರಬೃವನ್ ಸನ್ ಸರ್ವಾಣಿ ರಮಸಂದೇಶ ವಚನಾನಿ ಶ್ರಾವಯಿಷ್ಯಾಮಿಯಥಾ ಯೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಸೀತಾ ಶ್ರದ್ಧಾಸ್ಯತಿ ರಾಮವಚನತ್ವೇನ ಶ್ರದ್ಧಾಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ ತಥಾ ಸರ್ವಂ ಸೀತಾಯಾಃ ಅಸಂಕಿತ ಜಾತಂ ಸಮಾದಧೇ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರಸ್ಯಾಮಿ|

||Sloka meanings||

ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಮ್ ವರಿಷ್ಠಸ್ಯ -
the esteemed person of Ikshwakus
ವಿದಿತಾತ್ಮನಃ ರಾಮಸ್ಯ -
of Rama, who has realized self
ಶುಭಾನಿ ವಚನಾನಿ ಸಮರ್ಪಯನ್ -
presenting auspicious words
ಮಧುರಾಂ ಗಿರಂ ಪ್ರಬೃವನ್ -
uttering sweet words
ಸರ್ವಾಣಿ ಶ್ರಾವೈಷ್ಯಾಮಿ -
make her listen to every thing

||Sloka summary||

"Presenting auspicious words about Rama , the esteemed person of Ikshwakus, who has realized Self, I will make her listen to everything while uttering sweet words." ||30.42,43||

||Sloka 30.44||

ಶ್ರದ್ದಾಸ್ಯತಿ ಯಥಾ ಹೀಯಂ ತಥಾ ಸರ್ವಂ ಸಮಾದಧೇ||30.44||

ಸ|| ಇಯಂ ಯಥಾ ಶ್ರದ್ಧಾಸ್ಯತಿ ತಥಾ ಸರ್ವಂ ಸಮಾದದೇ||

||Sloka meanings||

ಇಯಂ ಯಥಾ ಶ್ರದ್ಧಾಸ್ಯತಿ -
in a way to increase for confidence
ತಥಾ ಸರ್ವಂ ಸಮಾದದೇ -
will tell everything (in that way)

||Sloka summary||

"I will in act in a way to increase her trust in me "

||Sloka 30.45||

ಇತಿ ಸ ಬಹುವಿಧಂ ಮಹಾನುಭಾವೋ
ಜಗತಿ ಪತೇಃ ಪ್ರಮದಾಮವೇಕ್ಷಮಾಣಃ|
ಮಧುರಮವಿತಥಂ ಜಗಾದ ವಾಕ್ಯಂ
ದ್ರುಮವಿಟಪಾಂತರ ಮಾಸ್ಥಿತೋ ಹನೂಮಾನ್||30.45||

ಸ|| ಮಹಾನುಭಾವಃ ಸಃ ಹನುಮಾನ್ ದ್ರುಮವಿಟಪಾಂತರಂ ಆಸ್ಥಿತಃ ಜಗತಿ ಪತೇಃ ಪ್ರಮದಾಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಃ ಬಹುವಿಧಂ ಅವಿತಥಂ ಮಥುರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಇತಿ ಜಗಾದ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾನುಭಾವಃ ಸಃ ಹನುಮಾನ್ -
then the great Hanuman
ದ್ರುಮವಿಟಪಾಂತರಂ ಆಸ್ಥಿತಃ -
seated among the branches of the tree
ಜಗತಿ ಪತೇಃ ಪ್ರಮದಾಂ ಅವೇಕ್ಷಮಾಣಃ -
looking at the wife of the lord of the universe
ಬಹುವಿಧಂ ಅವಿತಥಂ - in many ways relating faithfully
ಮಥುರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಇತಿ ಜಗಾದ- said the following sweet words

||Sloka summary||

"The great Hanuman, seated among the branches of the tree and hidden, looked at the wife of the lord of the universe started speaking earnestly." ||30.45||

Thus, we again hear Hanuman relate the story of Rama. When Rama's story is sung, there is no distraction. It was so before too when there was distraction in the form of Mainaka, who appeared in the middle of the ocean, or when Surasa blocked him in the middle of the ocean; the reaction of Hanuman was to immediately recite the story of Rama and reiterate the purpose of his travel. That helped him move forward on his mission

Here also Hanuman follows the same path, singing Rama's story to gain the confidence of Sita and also please Sita. That is the power of Rama's story. That is also what we learn in the thirtieth Sarga of Sundarakanda.

Thus ends the Sarga thirty in Sundarakanda of Ramayana, the first poem ever composed by the first poet sage Valmiki.

.

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ತ್ರಿಂಶಸ್ಸರ್ಗಃ||

Thus ends the Sarga thirty in Sundarakanda of Ramayana the first poem ever composed by the first poet sage Valmiki.

||ಓಮ್ ತತ್ ಸತ್||