Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 30

Hanuman, hidden in the branches of the Simsupa tree, heard everything: the threatening of Sita by the Rakshasas and Trijata's dream. Looking at Sita, who looked like a goddess in the Nandana gardens of Indra, the Vanara started thinking about his task. The thoughts of Hanuman spoken out loud are the subject of this Sarga.

So now we hear Hanuman.

||Sloka 30.01||

హనుమానపి విక్రాంతః సర్వం శుశ్రావ తత్త్వతః|
సీతాయాః త్రిజటాయాశ్చ రాక్షసీనాం తర్జనమ్||30.01||

స||విక్రాంతః హనుమాన్ తత్త్వతః రాక్షసీనాం సీతాయాః తర్జనమ్ త్రిజటాయాశ్చ అపి సర్వం శుశ్రావ||

Rama Tika says- విక్రాన్తః అతివిక్రమవాన్ హనుమాన్ సీతాయాః విలాపమ్ త్రిజటాయాః స్వప్నం రాక్షసీనాం తర్జితం చ సర్వం శుశ్రావ॥

||Sloka meanings||

విక్రాంతః హనుమాన్ -
valiant Hanuman
రాక్షసీనాం సీతాయాః తర్జనమ్ -
threatening of Sita by Rakshasas
త్రిజటాయాశ్చ అపి -
as well as Trijata's
సర్వం తత్త్వతః శుశ్రావ -
heard all of it in its entirety

||Sloka summary||

"The valiant Hanuman heard the threatening of Sita by Rakshasas as well as Trijata's dream."||30.01||

||Sloka 30.02||

అవేక్షమాణః తాం దేవీం దేవతామివ నందనే|
తతో బహువిధాం చింతాం చింతయామాస వానరః||30.02||

స||నందనే దేవతాం ఇవ తాం దేవీం అవేక్షమాణా వానరః తతః బహువిధాం చింతయామాస||

||Sloka meanings||

తతః తాం దేవీం అవేక్షమాణా -
then looking at Sita
నందనే దేవతాం ఇవ -
(who is) like a goddess in Nandana
వానరః బహువిధాం చింతయామాస -
the Vanara started thinking in many ways.

||Sloka summary||

"Looking at Sita who is like a goddess in Nandana , the Vanara started thinking in many ways." ||30.02||

||Sloka 30.03||

యాం కపీనాం సహస్రాణి సుబహూన్యయుతాని చ|
దిక్షు సర్వాసు మార్గంతే సేయ మాసాదితా మయా||30.03||

స|| కపీనాం సుబహూని సహస్రాణి అయుతాని చ సర్వాసు దిక్షు యాం మార్గంతే సా ఇయం మయా ఆసాదితా||

||Sloka meanings||

సహస్రాణి అయుతాని సుబహూని కపీనాం-
Among the many hundreds and thousands of Vanaras
యాం చ సర్వాసు దిక్షు యాం మార్గంతే -
who was being searched for in all directions.
సా ఇయం మయా ఆసాదితా -
that Sita I found her

||Sloka summary||

"Among the many hundreds and thousands of Vanaras searching for her in all directions, I have found her here." ||30.03||.

||Sloka 30.04||

చారేణ తు సుయుక్తేన శత్రోశ్శక్తి మవేక్షతా|
గూఢేన చరతా తావత్ అవేక్షిత మిదం మయా||30.04||

స||సుయుక్తేన శత్రోః శక్తిం అవేక్షతా గూఢేన చరతా చారేణ మయా ఇదం అవేక్షితం తావత్ ||

Tilaka Tika says- సుయుక్తేన సుప్రయుక్తేన స్వామినా నియుక్తేన అతఏవ శత్రోః శక్తిం అవేక్షతా అత ఏవ గూఢేన రూపేణ చరతా చారణం మయా తావత్ప్రథమమ్ ఇదం వృత్తం అవేక్షితం జ్ఞాతమ్ ।

||Sloka meanings||

చారేణ సుయుక్తేన శత్రోః శక్తిం అవేక్షతా -
well deployed like a spy seeing the strength of the enemies
గూఢేన చరతా - roaming in secret
మయా ఇదం అవేక్షితం తావత్ -
everything has been seen by me

||Sloka summary||

"Roaming in secret like a spy, intelligently seeing the strength of the enemies, I have seen everything."

||Sloka 30.05||

రాక్షసానాం విశేషశ్చ పురీచేయమవేక్షితా|
రాక్షసాధిపతేరస్య ప్రభావో రావణస్య చ ||30.05||

స|| రాక్షసానాం విశేషః చ అయం పురీ చ అస్య రాక్షసాధిపతేః రావణస్య ప్రభావః చ అవేక్షితా||

||Sloka meanings||
రాక్షసానాం అయం పురీ చ -
this city of Rakshasas
విశేషః అస్య రాక్షసాధిపతేః -
specially this king of Rakshasas
రావణస్య ప్రభావః చ అవేక్షితా -
Ravana's power too has been seen by me

||Sloka summary||

"I have seen the city of Rakshasas, as well as the power of the Ravana the king of Rakshasas." ||30.05||

||Sloka 30.06||

యుక్తం తస్యాఽప్రమేయస్య సర్వ సత్త్వ దయావతః|
సమశ్వాసయితుం భార్యాం పతిదర్శన కాంక్షిణీమ్||30.06||

స|| సర్వసత్త్వ దయావతః అప్రమేయస్య తస్య పతిదర్శన కాంక్షిణీం భార్యాం సమశ్వాసయితుం యుక్తం||

||Sloka meanings||

సర్వసత్త్వ దయావతః -
one who is compassionate to all
అప్రమేయస్య తస్య -
one of immense power
తస్య పతిదర్శన కాంక్షిణీం భార్యాం -
his wife who is anxious to see her husband
సమశ్వాసయితుం యుక్తం -
proper to console her

||Sloka summary||

"It is proper to console her who is anxious to see her husband , who is compassionate to all, who has immeasurable power. ||30.06||

||Sloka 30.07||

అహమాశ్వాసయా మ్యేనాం పూర్ణచంద్రనిభాననాం|
అదృష్టదుఃఖాం దుఃఖార్తాం దుఃఖస్యాంతమగచ్ఛతీమ్||30.07||

స|| ఏనాం పూర్ణచంద్రనిభాననాం అదృష్టదుఃఖాం దుఃఖార్తాం దుఃఖఃస్య అంతం అగచ్ఛతీం అహం అశ్వాసయామి ||

||Sloka meanings||

ఏనాం పూర్ణచంద్రనిభాననాం -
this moon-faced lady
అదృష్టదుఃఖాం-
one who has not seen sorrows before
దుఃఖఃస్య అంతం అగచ్ఛతీం దుఃఖార్తాం -
not seeing the end of sorrows and deeply in sorrow
(తాం) అహం అశ్వాసయామి -
I shall console

||Sloka summary||

"I shall console this moon-faced lady who has not seen sorrows before and who is not seeing the end of sorrows." ||30.07||

||Sloka 30.08||

యద్యప్యహం ఇమాం దేవీం శోకోపహతచేతసాం|
అనాశ్వాస్య గమిష్యామి దోషవత్ గమనం భవేత్||30.08||

స|| యది శోకోపహతచేతసాం ఇమాం దేవీం అనాశ్వాస్య గమిష్యామి (తత్) దోషవత్ గమనం భవేత్||

||Sloka meanings||

శోకోపహతచేతసాం -
one overwhelmed with sorrow,
ఇమాం దేవీం - this lady
యది అనాశ్వాస్య గమిష్యామి -
If I go away without consoling
(తత్) దోషవత్ గమనం భవేత్ -
that will be blame worthy

||Sloka summary||

"If I go away without consoling this lady overwhelmed with sorrow, that will be blameworthy." ||30.08||

||Sloka 30.09||

గతేహి మయి తత్రేయం రాజపుత్రీ యశస్వినీ|
పరిత్రాణ మవిందంతీ జానకీ జీవితం త్యజేత్||30.09||

స|| మయి తత్ర గతే హి యశస్వినీ రాజపుత్రీ జానకీ పరిత్రాణమ్ అవిందంతీ జీవితం త్యజేత్||

||Sloka meanings||

మయి తత్ర గతే హి -
If I go away
యశస్వినీ రాజపుత్రీ జానకీ -
renowned princess Janaki
పరిత్రాణమ్ అవిందంతీ -
not knowing the way out
జీవితం త్యజేత్ -
will give up her life

||Sloka summary||

"If I go away, this renowned princess not knowing the way out will give up her life." ॥30.09॥

||Sloka 30.10||

మయా చ స మహాబాహుః పూర్ణచంద్ర నిభాననః|
సమశ్వాసయితుం న్యాయ్యః సీతాదర్శనలాలసః||30.10||

స|| పూర్ణచంద్రనిభాననః మహాబాహుః సీతాదర్శన లాలసః ( రామః) మయా సమశ్వాసయితుం న్యాయ్యః ||

||Sloka meanings||

పూర్ణచంద్రనిభాననః -
one who has a face like full moon
సీతాదర్శన లాలసః -
the one who is anxious to see Sita
మహాబాహుః ( రామః) - ,
the strong armed one ( Rama)
మయా సమశ్వాసయితుం న్యాయ్యః -
providing relief is my duty

||Sloka summary||'

"It is my duty to Provide relief to the strong-armed Rama, who is anxious to see Sita, who has a face like full moon."||30.10||

||Sloka 30.11||

నిశాచరీణాం ప్రత్యక్షం అనర్హం చాపి భాషణమ్|
కథం ను ఖలు కర్త్వవ్యం ఇదం కృచ్ఛగతో హ్యహమ్||30.11||

స|| నిశాచరీణాం ప్రత్యక్షం భాషణం చ అనర్హం అపి | కథం ను కర్తవ్యం ను | అహం కృఛ్ఛగతో హి ||

||Sloka meanings||

నిశాచరీణాం ప్రత్యక్షం భాషణం చ -
talking in front of the Rakshasas the night beings
అనర్హం అపి - not good
కథం ను కర్తవ్యం ను -
what is my duty
అహం కృఛ్ఛగతో హి -
I am at a loss

||Sloka summary||

"Talking in front of the Rakshasas the night beings is not good. What is my duty? I am at a loss."

||Sloka 30.12||

అనేన రాత్రి శేషేణ యది నాశ్వాస్యతే మయా|
సర్వథా నాస్తి సందేహః పరిత్యక్షతి జీవితమ్||30.12||

స|| యది అనేన రాత్రిశేషేణ న ఆశ్వాస్యతే సా సర్వథా జీవితం పరితక్ష్యతి | సందేహః న అస్తి||

||Sloka meanings||.

అనేన రాత్రిశేషేణ -
before the end of the night
యది న ఆశ్వాస్యతే -
if I do not assure her
సా సర్వథా జీవితం పరితక్ష్యతి -
she will surely give up her life.
సందేహః న అస్తి - there is no doubt

||Sloka summary||

"If I do not speak before the end of the night she will give up her life. There is no doubt about that"||30.12||

||Sloka 30.13||

'రామశ్చ యది పృచ్ఛేన్మాం కిం మాం సీతాఽబ్రవీత్ వచః|
కిం అహం తం ప్రతిబ్రూయాం అసంభాష్య సుమధ్యమామ్||30.13||

స|| యది రామః మాం పృచ్ఛే కిం మాం సీతా అబ్రవీత్ వచః తదా సుమధ్యమామ్ అసంభాష్య అహమ్ తం కిం ప్రతిబ్రూయామ్||

||Sloka meanings||

యది రామః మాం పృచ్ఛే-
If Rama asks me
కిం మాం సీతా అబ్రవీత్ వచః -
what words did Sita say to me
తదా సుమధ్యమామ్ అసంభాష్య-
then without speaking to that lady of beautiful waist
అహమ్ తం కిం ప్రతిబ్రూయామ్ -
what can I tell him?

||Sloka summary||

"If Rama asks me what Sita spoke, then how can I answer if I do not talk to her?" ||30.13||

||Sloka 30.14||

సీతా సందేశరహితం మాం ఇతః త్వరయా గతమ్|
నిర్దహే దపి కాకుత్స్థః క్రుద్ధః తీవ్రేణ చక్షుషా ||30.14||

స|| సీతా సందేశరహితం ఇతః త్వరయా గతం మాం కాకుత్స్థః క్రుద్ధః తీవ్రేణ చక్షుషా నిర్దహేత్ అపి||

||Sloka meanings||

సీతా సందేశరహితం -
without carrying a message of Sita
ఇతః త్వరయా గతం మాం -
If I go away quickly
కాకుత్స్థః క్రుద్ధః -
the angry scion of Kakutstha
తీవ్రేణ చక్షుషా నిర్దహేత్ అపి -
burn me up with anger in his eyes

||Sloka summary||

"If I go away without carrying a message from Sita, then the scion of Kakutstha will burn me up with anger in his eyes."||30.14||

||Sloka 30.15||

యది చో ద్యోజయిష్యామి భర్తారం రామ కారణాత్|
వ్యర్థమాగమనం తస్య ససైన్యస్య భవిష్యతి||30.15||

స|| రామకారణాత్ భర్తారం యది చ ఉద్యోజయిష్యామి ససైన్యస్య తస్య ఆగమనం వ్యర్థం భవిష్యతి ||

Govindaraja says- యది చేత్। భర్తారం సుగ్రీవమ్। వ్యర్థం అనాశ్వస్య గమనేతదాగమన పర్యన్తం దేవ్యాః ప్రాణానవస్థానాదితి భావః।

||Sloka meanings||

రామకారణాత్ -
for Rama's sake
భర్తారం యది చ ఉద్యోజయిష్యామి -
if I encourage నేthe king of Vanaras
ససైన్యస్య తస్య ఆగమనం -
his coming with army
వ్యర్థం భవిష్యతి -
will be useless

||Sloka summary||

""For Rama's sake, if the King Sugriva comes here with his full army, then his coming will be useless." ||30.15||

Govindaraja elaborates that if Sita is not given confidence, she may give up her life and then the King of Vanaras coming with his army is of no use.

||Sloka 30.16||

అంతరం త్వహమాసాద్య రాక్షసీనామిహ స్థితః|
శనైరాశ్వాసయిష్యామి సంతాప బహుళామిమామ్||30.16||

స|| అహం ఇహ స్థితః రాక్షసీనామ్ అంతరం అసాద్య సంతాపబహుళాం ఇమాం శనైః ఆశ్వాసయిష్యామి || |

||Sloka meanings||

అహం ఇహ స్థితః -
waiting here I (will)
రాక్షసీనామ్ అంతరం అసాద్య -
finding a chance free of Rakshasis
సంతాపబహుళాం ఇమాం -
this lady in deep sorrow
శనైః ఆశ్వాసయిష్యామి -
slowly console her.

||Sloka summary||

"I will wait here, and at the suitable time, I will slowly console this lady who is in deep sorrow." ||30.16||

||Sloka 30.17||

అహం త్వతితనుశ్చైవ వానరశ్చ విశేషతః|
వాచం చో దాహరిష్యామి మానుషీ మిహ సంస్కృతామ్||30.17||

స|| అహం తు అతితనుశ్చ | విశేషతః వానరః చ | ఇహ సంస్కృతాం మానుషీం వాచం చ ఉదాహిరిష్యామి |

Tilaka Tika says- వానరః వానరరూపోఽహమ్ అతి తనుః అతి సూక్ష్మ శరీరః సన్ సంస్కృతాం వ్యాకరణ సంస్కారయుతాం తాం సీతాం వాచం ఉదాహరిష్యామి।

||Sloka meanings||

అహం తు అతితనుశ్చ-
I am of a small form
విశేషతః వానరః చ -
More specifically a Vanara
ఇహ సంస్కృతాం మానుషీం వాచం చ -
the language of cultured men
ఉదాహిరిష్యామి - I will use

||Sloka summary||

"I am of a small body, more specially a Vanara. I will use the language cultured men." ||30.17||

||Sloka 30.18||

యది వాచం ప్రదాస్యామి ద్విజాతిరివ సంస్కృతామ్|
రావణం మన్యమానా మాం సీతా భీతా భవిష్యతి||30.18||

స|| యది ద్విజాతిః ఇవ సంస్కృతాం వాచం ప్రదాశ్యామి మాం రావణం మన్యమానా సీతా భీతా భవిష్యతి ||

||Sloka meanings||

యది ద్విజాతిః ఇవ -
like the twice born one
సంస్కృతాం వాచం ప్రదాశ్యామి -
if I speak in Sanskrit
మాం రావణం మన్యమానా -
thinking that I am Ravana
సీతా భీతా భవిష్యతి -
Sita will be scared

||Sloka summary||

"If I speak Sanskrit like the twice-born ones, thinking that I am Ravana, Sita will be scared." ||30.18||

||Sloka 30.19||

వానరస్య విశేషేణ కథం స్యాదభిభాషణమ్|
అవశ్యమేవ వక్తవ్యం మానుషం వాక్య మర్థవత్||30.19||
మయా సాంత్వయితుం శక్యా నాన్యథేయ మనిందితా|

స|| విశేషేణ వానరస్య అభిభాషణం కథం ను || ఏవం అవశ్యమ్ అర్థవత్ మానుషం వాక్యం వక్తవ్యం|అన్యథా ఇయం అనిందితా సాంత్వయితుం మయా న శక్యా ||

||Sloka meanings||

విశేషేణ వానరస్య -
specifically of Vanara -అభిభాషణం కథం ను -
how can he speak thus ?
ఏవం అవశ్యమ్ మానుషం వాక్యం -
so certainly in the language of people
అర్థవత్ వక్తవ్యం -
speak meaningfully
అన్యథా ఇయం అనిందితా -
otherwise this blameless lady
సాంత్వయితుం మయా న శక్యా -
not possible to pacified by me

||Sloka summary||

"Especially, how can a Vanara speak like this? So I should speak the common language of people. Otherwise, I will not be able to pacify her."||30.19||

Hanuman continues to debate why he should speak in the language of the people.

Govindaraja says in his Tika- అత్ర వాక్యస్య మానుషత్వం కోసలదేశవర్తిమనుష్య సంబంధిత్వం వివక్షితమ్। తాదృగ్ వాక్యస్య ఏవం దేవి పరిచితత్వాత్॥

||Sloka 30.20||

సేయ మాలోక్య మే రూపం జానకీ భాషితం తథా||30.20||
రక్షోభి స్త్రాసితా పూర్వం భూయ స్త్రాసం గమిష్యతి|

స||పూర్వం రక్షోభిః త్రాసితా సా ఇయం జానకి మే రూపం ఆలోక్య భాషితమ్ తథా భూయః త్రాసం గమిష్యతి ||

||Sloka meanings||

పూర్వం రక్షోభిః త్రాసితా -
already frightened by the Rakshasas
సా ఇయం జానకి - this Janaki
మే రూపం ఆలోక్య భాషితమ్ -
seeing my form and the speech
తథా భూయః త్రాసం గమిష్యతి -
will be scared again

||Sloka summary||

"Already frightened by the Rakshasas, this Janaki seeing my form and hearing the language, she will be scared again."||30.20||

||Sloka 30.21||

తతో జాత పరిత్రాసా శబ్దం కుర్యాన్ మనస్వినీ||30.21||
జానమానా విశాలాక్షీ రావణం కామరూపిణమ్|

స|| తతః మనస్వినీ విశాలాక్షీ మాం కామరూపిణం రావణం జానమానా జాతపరిత్రాసా శబ్దం కుర్వన్ ||

||Sloka meanings||

తతః మనస్వినీ విశాలాక్షీ -
then the wide-eyed sensitive lady Sita
మాం కామరూపిణం రావణం జానమానా -
thinking that I am the Ravana who can take any form,
జాతపరిత్రాసా శబ్దం కుర్వన్ -
frightened she will make loud noise

||Sloka summary||

"Then the wide-eyed sensitive lady Sita, thinking that I am the Ravana who can take any form, being frightened, she will make loud noise."||30.21||

||Sloka 30.22||

సీతాయా చ కృతే శబ్దే సహసా రాక్షసీ గణాః||30.22||
నానాప్రహరణో ఘోరః సమేయాదంతకోపమః|

స|| సీతయాః కృతే శబ్దే రాక్షసీ గణాః నానాప్రహరణః ఘోరః అంతకోపమః సమేయాత్ ||

||Sloka meanings||

సీతయాః కృతే శబ్దే -
with the sound made by Sita
నానాప్రహరణః-
armed with different kind of weapons
అంతకోపమః ఘోరః రాక్షసీ గణాః -
legions of terrible Rakshasis like the dreadful Yama
సహసా సమేయాత్ - will gather quickly

||Sloka summary||

"With the sound made by Sita Rakshasa legions armed with different kind of weapons will gather, like the dreadful Yama."||30.22||

||Sloka 30.23||

తతో మాం సంపరిక్షిప్య సర్వతో వికృతాననాః||30.23||
వధే చ గ్రహణే చైవ కుర్యుర్యత్నం యథాబలమ్|

స|| తతః వికృతాననః మాం సర్వతః సంపరిక్షిప్య వధే చ గ్రహణే చ యథాబలం యత్నం కుర్యుః||

||Sloka meanings||

తతః వికృతాననః -
then the Rakshasas with hideous faces
మాం సర్వతః సంపరిక్షిప్య -
having surrounded me
వధే చ గ్రహణే చ -
to capture me or kill me
యథాబలం యత్నం కుర్యుః -
will make a forceful effort

||Sloka summary||

"Then the Rakshasas with hideous faces will surround me and make a forceful effort to capture me or kill me." ||30.23||

||Sloka 30.24||

గృహ్య శాఖాః ప్రశాఖాశ్చ స్కంధాం శ్చోత్తమశాఖినామ్||30.24||
దృష్ట్వా విపరిధావంతం భవేయుర్భయశంకితాః|

స|| ఉత్తమశాఖినాం శాఖాః ప్రశాఖస్య స్కంధశ్చ గృహ్య విపరిధావంతం దృష్ట్వా భయశంకితాః భవేయుః||

||Sloka meanings||

ఉత్తమశాఖినాం శాఖాః -
branches of big trees
ప్రశాఖస్య స్కంధశ్చ గృహ్య -
holding on to side branches and trunks of best trees
విపరిధావంతం దృష్ట్వా -
seeing me running away
భయశంకితాః భవేయుః -
they will get scared

||Sloka summary||

"Seeing me holding the branches, side branches and trunks of best trees and running, the Rakshasas will get scared." ||30.24||

||Sloka 30.25||

మమ రూపం చ సంప్రేక్ష్య వనే విచరతో మహత్||30.25||
రాక్షస్యో భయవిత్రస్తా భవేయుర్వికృతాననః|

స|| వికృతాననః రాక్షస్యః వనే విచరతః మాం మహత్ రూపం సంప్రేక్ష్య భయవిత్రస్తాః భవేత్ ||

||Sloka meanings||

వికృతాననః రాక్షస్యః -
Rakshasas with hideous faces
వనే విచరతః మాం -
me moving about in the grove
మహత్ రూపం సంప్రేక్ష్య -
seeing my great from
భయవిత్రస్తాః భవేత్ -
will be very scared

||Sloka summary||

The Rakshasas with hideous faces seeing my great from moving about in the groves will be very scared.||30.25||

||Sloka 30.26||

తతః కుర్యుస్సమాహ్వానం రాక్షస్యో రక్షసామపి||30.26||
రాక్షసేంద్ర నియుక్తానాం రాక్షసేంద్ర నివేశనే |

స|| తతః రాక్షస్యః రాక్షసేంద్రనివేశనే రాక్షసేంద్రనియుక్తానాం రాక్షసానాం అపి సమాహ్వానం కుర్యుః||

||Sloka meanings||

రాక్షసేంద్రనియుక్తానాం రాక్షసానాం -
the Rakshasas deployed by the king of Rakshasas
రాక్షసేంద్రనివేశనే అపి -
in the Royal mansion also
తతః రాక్షస్యః సమాహ్వానం కుర్యుః -
will be invited by these Rakshasas then

||Sloka summary||

"Then the Rakshasas will invite the guards employed for the residence of the king of Rakshasas." ||30.26||

||Sloka 30.27||

తే శూలశక్తి నిస్త్రింశ వివిధాయుధపాణయః||30.27||
అపతేయుర్విమర్దేsస్మిన్ వేగేనోద్విగ్నకారిణః|

స||తే తస్మిన్ విమర్దే శూలశక్తి నిస్త్రింశ వివిధాయుధపాణయః ఉద్వేగకారణాత్ వేగేన ఆపతేయుః||

||Sloka meanings||

తే తస్మిన్ విమర్దే - then in that war
శూలశక్తి నిస్త్రింశ వివిధాయుధపాణయః -
armed with spears tridents swords and different kinds of weapons
ఉద్వేగకారణాత్ వేగేన ఆపతేయుః -
being excited will come speedily

||Sloka summary||

"Those Rakshasas, excited, will come speedily armed with spears, tridents, swords, and different kinds of weapons for war."||30.27||

||Sloka 30.28||

సంరుద్ధస్తైస్తు పరితో విధమన్ రక్షసాం బలమ్||30.28||
శక్నుయాం నతు సంప్రాప్తం పరం పారం మహోదధేః|

స|| తే పరితః సమృద్ధః రాక్షసానాం బలం విధమన్ మహోదధేః పరం పారంసంప్రాప్తుం న శక్నుయామ్||

||Sloka meanings||

తే పరితః -
surrounded by them
సమృద్ధః రాక్షసానాం బలం విధమన్ -
fighting their strength
మహోదధేః పరం పారం సంప్రాప్తుం -
the other end of the ocean
సంప్రాప్తుం న శక్నుయామ్ -
may not be able to reach

||Sloka summary||

"Surrounded by them, I may not be able to reach the other end of the ocean."||30.28||

||Sloka 30.29||

మాం వా గృహ్ణీయురాప్లుత్య బహవ శ్శీఘ్రకారిణః||30.29||
స్యాదియం చా గృహీతార్థా మమ చ గ్రహణం భవేత్ |

స|| శ్శీఘ్రకారిణః బహవః ఆప్లుత్య మాం గృహ్ణీయుః వా । ఇయం చ అగృహీతార్థా స్యాత్ । మమ చ గ్రహణం భవేత్ ||

||Sloka meanings||

శ్శీఘ్రకారిణః బహవః -
many prompt to act Rakshasas
ఆప్లుత్య మాం గృహ్ణీయుః వా -
jump up in the sky to capture me.
ఇయం చ అగృహీతార్థా స్యాత్ -
this lady may not receive any message
మమ చ గ్రహణం భవేత్ -
I may also be captured too

||Sloka summary||

""Ignited with the desire to capture me, the Rakshasas will leap into the sky. This lady will not receive any message, and I will also be captured." ||30.29||

||Sloka 30.30||

హించాభిరుచయో హింస్యురిమాం వా జనకాత్మజామ్||30.30||
విపన్నం స్యాత్తతః కార్యం రామసుగ్రీవయోరిదమ్|

స|| వా హింసాభిరుచయః ఇమాం జనకాత్మజాం హింస్త్యః | తతః రామసుగ్రీవయోః ఇదం కార్యం విపన్నం స్యాత్||

||Sloka meanings||

వా హింసాభిరుచయః -
interested in acts of violence,
ఇమాం జనకాత్మజాం హింస్త్యః -
will harm the daughter of Janaka.
తతః రామసుగ్రీవయోః -
the mission of Rama and Sugriva
ఇదం కార్యం విపన్నం స్యాత్ -
will also be lost

||Sloka summary||

They are interested in acts of violence and will harm the Janaka's daughter. Then Rama and Sugriva's mission will be lost. ||30.30||

||Sloka 30.31||

ఉద్దేశే నష్టమార్గేఽస్మిన్ రాక్షసైః పరివారితే||30.31||
సాగరేణ పరిక్షిప్తే గుప్తే వసతి జానకీ|

స||జానకీ నష్టమార్గే రాక్షసైః పరివారితే సాగరేణ పరిక్షిప్తే గుప్తే అస్మిన్ ఉద్దేశే వసతి||

||Sloka meanings||

నష్టమార్గే రాక్షసైః పరివారితే -
guarded by the Rakshasas, in a secret place
సాగరేణ పరిక్షిప్తే - surrounded by the ocean
గుప్తే అస్మిన్ ఉద్దేశే - hidden in this location
జానకీ వసతి - Janaki is staying

||Sloka summary||

"Janaki is hidden in this location, surrounded by the ocean, guarded by the Rakshasas, staying in this secret place." ||30.31||

||Sloka 30.32||

విశస్తే నిగృహీతే వా రక్షోభిర్మయి సంయుగే||30.32||
నాన్యం పశ్యామి రామస్య సాహాయ్యం కార్యసాధనే|

స||మయి సంయుగే రక్షోభిః విశస్తే వా గృహీతే వా రామస్య కార్యసాధనే అన్యం సహాయం న పశ్యామి ||

||Sloka meanings||

మయి సంయుగే రక్షోభిః -
in the battle with Rakshasa
విశస్తే వా గృహీతే వా -
if killed or captured
రామస్య కార్యసాధనే -
in achieving the task of Rama
అన్యం సహాయం న పశ్యామి-
do not see anybody else who can help (in accomplishing this task).

||Sloka summary||

"If I am killed or captured in the battle with Rakshasas , I do not see anybody else who can help in accomplishing this task." ||30.32||

||Sloka 30.33||

విమృశంశ్చ న పశ్యామి యో హతే మయి వానరః||30.33||
శతయోజనవిస్తీర్ణం లంఘయేత మహోదధిమ్|

స||మయి హతే యః వానరః శతయోజనవిస్తీర్ణం మహోదధిం లంఘయేత్ విమృశన్ చ న పశ్యామి ||

||Sloka meanings||

మయి హతే - If I am killed
శతయోజనవిస్తీర్ణం -
hundred Yojana wide
యః వానరః మహోదధిం లంఘయేత్ -
a Vanara who can leap over the ocean
విమృశన్ చ న పశ్యామి -
even after reflecting carefully I do not see

||Sloka summary||

"If I am killed, even after reflecting carefully, I do not see another Vanara who can leap over the hundred Yojana wide ocean." ||30.33||

Hanuman says he does not see any Vanara who can cross the hundred Yojana ocean, which is true, as we know from the dialogue among the Vanaras when they reached the ocean in search of Sita. Faced with the gigantic task of crossing the ocean, the Vanaras wondered who could cross it. Each of the Vanaras expressed doubt about their capability. Then only Jambavan prodded Hanuman into taking the leap.
.

||Sloka 30.34||

కాంమం హంతుం సమర్థోఽస్మి సహస్రాణ్యపి రక్షసామ్||30.34||
న తు శక్ష్యామి సంప్రాప్తుం పరం పారం మహోదధేః|

స|| రాక్షసాం సహస్రాణి అపి హంతుం సమర్థః అస్మి | కామం తు మహోదధేః పరం పారం సంప్రాప్తుం న శక్ష్యామి ||

||Sloka meanings||

రాక్షసాం సహస్రాణి అపి -
even thousand Rakshasas
హంతుం సమర్థః అస్మి-
I am capable of killing
కామం తు మహోదధేః పరం పారం సంప్రాప్తుం -
but reaching the other shore of the ocean thereafter
న శక్ష్యామి - may not be possible"

||Sloka summary||

"I am capable of killing thousands of Rakshasas, but reaching the other shore thereafter may not be possible." ||30.34||

||Sloka 30.35||

అసత్యాని చ యుద్ధాని సంశయో మే న రోచతే||30.35||
కశ్చ నిస్సంశయం కార్యం కుర్యాత్ ప్రాజ్ఞః ససంశయమ్

స||యుద్ధాని అసత్యాని చ సంశయః మే న రోచతే| కః ప్రజ్ఞః నిఃసంశయం కార్యం ససంశయం కుర్యాత్ |

Tilaka Tika says - కిం చ యుద్ధే జయోఽపి సందిగ్ధ ఇత్యాహ అసత్యానితి। అనిశ్చిత జయాని।సంశయః సంశయితజయఫలక యుద్ధవ్యాపారః।అరుచిహేతు ప్రాజ్ఞత్వమేవ దర్శయతి।

Rama Tika says - నిఃసంశయం సంశయరహితం కార్యం కః ప్రాజ్ఞః కుర్యాత్ నకోఽపి ఇత్యర్థః| Who will take up an uncertain task without any question.

||Sloka meanings||

యుద్ధాని అసత్యాని చ -
war is uncertain
సంశయః మే న రోచతే -
I do not like the uncertainty
కః ప్రజ్ఞః నిఃసంశయః ససంశయం కార్యం కుర్యాత్ -
which wise man will without doubt take up a doubtful work?

||Sloka summary||

"The war is no doubt unpredictable. Which wise man will take a doubtful task without questioning it?" ||30.35||

||Sloka 30.36||

ప్రాణత్యాగశ్చ వైదేహ్యా భవేత్ అనభిభాషణే||30.36||
ఏష దోషో మహాన్ హి స్యా న్మమ సీతాభిభాషణే|

స|| అనభిభాషణే వైదేహ్యా ప్రాణత్యాగశ్చ భవేత్ | సీతా అభిభాషణే ఏష మహాన్ దోషః స్యాత్ |

||Sloka meanings||

అనభిభాషణే -
do not speak
వైదేహ్యా ప్రాణత్యాగశ్చ భవేత్ -
Vaidehi will give up her life
సీతా అభిభాషణే -
speaking to Sita
ఏష మహాన్ దోషః స్యాత్ -
may also result in great harm ఈ మహా

||Sloka summary||

"If I do not speak Vaidehi will give up her life. Speaking to her may also result in great harm ". ||30.36||

||Sloka 30.37||

భూతా శ్చార్థా వినశ్యంతి దేశకాలవిరోధితాః||30.37||
విక్లబం దూతమాసాద్య తమః సూర్యోదయే యథా|

స|| విక్లబం దూతం అసాద్య భూతాః అర్థాః దేశకాలవిరోధితాః సూర్యోదయే తమసః యథా వినశ్యంతి||

||Sloka meanings||

విక్లబం దూతం అసాద్య -
having a confused messenger
భూతాః అర్థాః -
even sure tasks
దేశకాలవిరోధితాః వినశ్యంతి -
fail if time and place are not propitious
సూర్యోదయే తమసః యథా -
like darkness dispelled by the sunrise

||Sloka summary||

"If the time and place are not propitious, having a confused messenger may cause even sure tasks to fail, just as darkness is dispelled by the sunrise." ||30.37||

||Sloka 30.38||

అర్థానర్థాంతరే బుద్ధిః నిశ్చితాపి న శోభతే||30.38||
ఘాతయంతి హి కార్యాణి దూతాం పండితమానినః|

స|| అర్థాన్ అనర్థాం అంతరే బుద్ధిః నిశ్చితాపి న శోభతే | పండితమానినః దూతాః కార్యాణి ఘాతయంతి హి||

||Sloka meanings||

అర్థాన్ అనర్థాం అంతరే -
between pros and cons
బుద్ధిః నిశ్చితాపి న శోభతే -
even a mind that is steady does not shine
పండితమానినః దూతాః -
messengers who assume they are scholars
కార్యాణి ఘాతయంతి హి -
destroy their mission

||Sloka summary||

"Even a steady mind does not shine between pros and cons. Messengers who assume they are scholars destroy their mission." ||30.38||

||Sloka 30.39||

న వినశ్యేత్ కథం కార్యం వైక్లబ్యం న కథం భవేత్ ||30.39||
లంఘనం చ సముద్రస్య కథం ను వృథాభవేత్|

స|| కార్యం కథం న వినశ్యేత్ | వైక్లబ్యం న కథం భవేత్ | సముద్రస్య లంఘనం కథం ను వృథాభవేత్ ||

||Sloka meanings||

కార్యం కథం న వినశ్యేత్ -
how to see that the mission is not destroyed.
వైక్లబ్యం న కథం భవేత్ -
how can the failure be avoided?
సముద్రస్య లంఘనం కథం ను వృథాభవేత్ -
how can the crossing of ocean be not wasted'?

||Sloka summary||

"How can I ensure that the mission is not destroyed? How can failure be avoided? How can the crossing of the ocean not be a waste?" ||30.39||

||Sloka 30.40||

కథం ను ఖలు వాక్యం మే శృణుయాన్నో ద్విజేత వా ||30.40||
ఇతి సంచింత్య హనుమాంశ్చకార మతిమాన్మతిమ్|

స|| మే వాక్యం కథమ్ ను శృణుయాయాత్ న ఉద్విజేత్ వా ఇతి సంచిత్య మతిమాన్ హనుమాన్ మతిం చకార||

||Sloka meanings||

మే వాక్యం న ఉద్విజేత్ -
not scared by my words
కథమ్ ను శృణుయాత్ ఖలు ఇతి సంచిత్య-
thus thinking on 'how to ensure
మతిమాన్ హనుమాన్ - intelligent Hanuman
మతిం చకార - came to a decision

||Sloka summary||.

"Thus, thinking about how to ensure that she is not scared by my words, Hanuman came to a decision." ||30.40||

||Sloka 30.41||

రామం అక్లిష్టకర్మాణం స్వబంధు మనుకీర్తయన్||30.41||
నైనా ముద్వేజయిష్యామి తద్బంధుగత మానసామ్|

స|| అక్లిష్టకర్మణాం సుబంధుం రామం అనుకీర్తయన్ తద్ బంధుగతమానసాం ఏనాం న ఉద్వేజయిష్యామి||

||Sloka meanings||

అక్లిష్టకర్మణాం -
one who is known for judicious action
సుబంధుం రామం అనుకీర్తయన్ -
praising Rama who is very dear to her
తద్ బంధుగతమానసాం ఏనాం -
this lady whose mind is absorbed in Rama
న ఉద్వేజయిష్యామి - will not create fear.

||Sloka summary||

"By praising the one who is known for judicious action, who is very dear to her, in whom her mind is absorbed, I will not create fear." ||30.41||

||Sloka 30.42,43||

ఇక్ష్వాకూణాం వరిష్టస్య రామస్య విదితాత్మనః||30.42||
శుభాని ధర్మయుక్తాని వచనాని సమర్పయన్|
శ్రావయిష్యామి సర్వాణి మధురాం ప్రబ్రువన్ గిరమ్||30.43||

స|| ఇక్ష్వాకూణామ్ వరిష్ఠస్య విదితాత్మనః రామస్య శుభాని వచనాని సమర్పయన్ మధురాం గిరం ప్రబృవన్ సర్వాణి శ్రావైష్యామి |

Rama Tika says- మథురాం గిరం ప్రబృవన్ సన్ సర్వాణి రమసందేశ వచనాని శ్రావయిష్యామియథా యేన ప్రకారేణ సీతా శ్రద్ధాస్యతి రామవచనత్వేన శ్రద్ధాం కరిష్యతి తథా సర్వం సీతాయాః అసంకిత జాతం సమాదధే ప్రత్యుత్తరస్యామి|

||Sloka meanings||

ఇక్ష్వాకూణామ్ వరిష్ఠస్య -
the esteemed person of Ikshwakus
విదితాత్మనః రామస్య -
of Rama, who has realized self
శుభాని వచనాని సమర్పయన్ -
presenting auspicious words
మధురాం గిరం ప్రబృవన్ -
uttering sweet words
సర్వాణి శ్రావైష్యామి -
make her listen to every thing

||Sloka summary||

"Presenting auspicious words about Rama , the esteemed person of Ikshwakus, who has realized Self, I will make her listen to everything while uttering sweet words." ||30.42,43||

||Sloka 30.44||

శ్రద్దాస్యతి యథా హీయం తథా సర్వం సమాదధే||30.44||

స|| ఇయం యథా శ్రద్ధాస్యతి తథా సర్వం సమాదదే||

||Sloka meanings||

ఇయం యథా శ్రద్ధాస్యతి -
in a way to increase for confidence
తథా సర్వం సమాదదే -
will tell everything (in that way)

||Sloka summary||

"I will in act in a way to increase her trust in me "

||Sloka 30.45||

ఇతి స బహువిధం మహానుభావో
జగతి పతేః ప్రమదామవేక్షమాణః|
మధురమవితథం జగాద వాక్యం
ద్రుమవిటపాంతర మాస్థితో హనూమాన్||30.45||

స|| మహానుభావః సః హనుమాన్ ద్రుమవిటపాంతరం ఆస్థితః జగతి పతేః ప్రమదాం అవేక్షమాణః బహువిధం అవితథం మథురం వాక్యం ఇతి జగాద||

||Sloka meanings||

మహానుభావః సః హనుమాన్ -
then the great Hanuman
ద్రుమవిటపాంతరం ఆస్థితః -
seated among the branches of the tree
జగతి పతేః ప్రమదాం అవేక్షమాణః -
looking at the wife of the lord of the universe
బహువిధం అవితథం - in many ways relating faithfully
మథురం వాక్యం ఇతి జగాద- said the following sweet words

||Sloka summary||

"The great Hanuman, seated among the branches of the tree and hidden, looked at the wife of the lord of the universe started speaking earnestly." ॥30.45॥

Thus, we again hear Hanuman relate the story of Rama. When Rama's story is sung, there is no distraction. It was so before too when there was distraction in the form of Mainaka, who appeared in the middle of the ocean, or when Surasa blocked him in the middle of the ocean; the reaction of Hanuman was to immediately recite the story of Rama and reiterate the purpose of his travel. That helped him move forward on his mission

Here also Hanuman follows the same path, singing Rama's story to gain the confidence of Sita and also please Sita. That is the power of Rama's story. That is also what we learn in the thirtieth Sarga of Sundarakanda.

Thus ends the Sarga thirty in Sundarakanda of Ramayana, the first poem ever composed by the first poet sage Valmiki.

.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే త్రింశస్సర్గః||

Thus ends the Sarga thirty in Sundarakanda of Ramayana the first poem ever composed by the first poet sage Valmiki.

||ఓమ్ తత్ సత్||

 

 

 

 

 

 

 

||om tat sat||