Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 35

In Sarga 34, Sita's delight after hearing Hanuma can be seen in her statement,"એતિ જીવન્ત માનંદો નરં વર્ષ શતાદપિ" ; But then Sita slides into a cauldron of doubts, she wonders if the one talking with her is the "માયાવી" Ravana himself?

Addressing Sita, who is lost in doubts, Hanuma speaks of Rama. 'આદિત્ય ઇવ તેજસ્વી લોકકાંતઃ શશી યથા'| Saying "He is Glorious like the Sun, etc He brings delight to the whole world like the Moon", Hanuma starts on his favorite mode, which is singing about Rama.

Mention of Rama eases the mind of Sita. It is as though the word "Rama" is a weapon. A weapon that destroys doubts and uncertainty!

Saying "નાહમસ્મિ તથા દેવી", "Oh Devi I am not what you are thinking", Hanuma confirms that he is indeed the messenger of Rama.

Although reassured, Sita wants to hear more about Rama. When you hear a pleasing song, you want to hear it again. The babies ask you to read the same story again and again. Mind focused on the Brahman never tires of enquiry into Brahman. So is the case with Sita. Sita wants to hear more about Rama. We hear all that in Sarga 35

Now we move on with Sarga 35.

||Sloka 35.01||

તાં તુ રામકથાં શ્રુત્વા વૈદેહી વાનરર્ષભાત્ |
ઉવાચ વચનં સાંત્વ મિદં મથુરયા ગિરઃ||35.01||

સ|| વૈદેહી વાનરર્ષભાત્ રામકથાં શ્રુત્વા મધુરયા ગિરઃ સાંત્વં ઇદં વચનં ઉવાચ||

||Sloka meanings||

વૈદેહી વાનરર્ષભાત્ રામકથાં શ્રુત્વા -
Vaidehi , having heard the Ramઅ's story from the bull among Vanaras
મધુરયા ગિરઃ -
with sweet words.
સાંત્વં ઇદં વચનં ઉવાચ -
politely spoke the following lines

||Sloka summary||.

"Vaidehi , having heard the Rama's story from the bull among Vanaras, politely spoke the following lines with sweet words."

||Sloka 35.02||

ક્વતે રામેણ સંસર્ગઃ કથં જાનાસિ લક્ષ્મણમ્|
વાનરાણાં નરાણં ચ કથામાસીત્ સમાગમઃ||35.02||

સ||તે રામેણ સંસર્ગઃ ક્વ | લક્ષ્મણં કથં જાનાસિ||નરાણાં વાનરાણાં સમાગમઃ કથં આસીત્||

||Sloka meanings||

તે રામેણ સંસર્ગઃ ક્વ -
Where did you meet Rama?
લક્ષ્મણં કથં જાનાસિ -
How do you know Lakshmana?
નરાણાં વાનરાણાં -
between the humans and Vanaras
સમાગમઃ કથં આસીત્ -
How did this friendship develop?

||Sloka summary||

"Where did you meet Rama. How do you know Lakshmana? How did this friendship between the humans and Vanaras develop"? ||35.02||

||Sloka 35.03||

યાનિ રામસ્ય લિંગાનિ લક્ષ્મણસ્ય ચ વાનર|
તાનિ ભૂયઃ સમાચક્ષ્વ ન માં શોકઃ સમાવિશેત્||35.03||

સ||હે વાનર ! રામસ્ય લિંગાનિ યાનિ | લક્ષ્મણસ્ય ચ|| ભૂયઃ તાનિ સમાચક્ષ્વ | ( તદા) માં શોકઃ સમાવિશેત્ ||

||Sloka meanings||

હે વાનર - ઓ વાનરા
રામસ્ય લિંગાનિ યાનિ -
What is Rama's identifying mark ?
લક્ષ્મણસ્ય ચ - Lakshmana's too
ભૂયઃ તાનિ સમાચક્ષ્વ -
You can tell me again
( તદા) માં શોકઃ સમાવિશેત્ -
(Then) my sorrow will subside

||Sloka summary||

"What are Rama's identifying marks and Lakshmana's too. You can tell me again. Then my sorrow will subside." ||35.03||

||Sloka 35.04||

કીદૃશં તસ્ય સંસ્થાનં રૂપં રામસ્ય કીદૃશં|
કથ મૂરૂ કથં બાહૂ લક્ષ્મણસ્ય ચ શંસ મે||35.04||

સ||રામસ્ય સંસ્થાનં કીદૃશં | રામસ્ય રૂપં કીદૃશં| કથાં ઊરૂ કથં બાહુઃ મે શંસ| તથૈવ લક્ષ્મણસ્ય ચ||

||Sloka meanings||

રામસ્ય સંસ્થાનં કીદૃશં -
how is Rama's form?
રામસ્ય રૂપં કીદૃશં -
how are his looks?
કથાં ઊરૂ કથં બાહુઃ મે શંસ -
how are his thighs and arms, please tell?
તથૈવ લક્ષ્મણસ્ય ચ -
similarly Lakshmana's too

||Sloka summary||

"How is Rama's form ? How are his looks? How are his thighs and arms please tell? Similarly Lakshmana's too".||35.04||

||Sloka 35.05||

એવમુક્તસ્તુ વૈદેહ્યા હનુમાન્મારુતાત્મજઃ|
તતો રામં યથા તત્ત્વ માખ્યાતુમુપચક્રમે||35.05||

સ|| વૈદેહ્યા એવં ઉક્તસ્તુ તતઃ હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ રામં તત્ત્વં આખ્યાતું ઉપચક્રમે||

||Sloka meanings||

તતઃ વૈદેહ્યા એવં ઉક્તસ્તુ -
thus spoken to by Vaidehi
હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ -
Hanuman , the son of wind god
રામં તત્ત્વં - Rama's form
આખ્યાતું ઉપચક્રમે -
started to describe

||Sloka summary||

"When Vaidehi spoke like this , then Hanuman , the son of wind god started to describe Rama's form as is." ||35.05||

Rama's form, looks, his thighs and arms are all known to Sita.
That Sita knows them is also understood by Hanuma. Hanuma knows that Sita is asking these questions knowingly. Only to hear from him about Rama.

Sometimes people do ask questions whose answers are known. Sometimes, the people who are being asked consider it as a slight. It is a blow to their ego or react accordingly. Hanuma has no ego. He takes it as a good fortune that he got an opportunity. Hanuma responds..

||Sloka 35.06||

જાનંતી બત દિષ્ટ્યા માં વૈદેહિ પરિપૃચ્છસિ|
ભર્તુઃ કમલ પત્રાક્ષિ સંસ્થાનં લક્ષ્મણસ્ય ચ||35.06||

સ|| વૈદેહિ માં પરિપૃચ્છસિ બત કમલપત્રાક્ષી દિષ્ટ્યા ભર્તુઃ લક્ષ્મણસ્ય ચ સંસ્થાનં જાનંતિ ||

||Sloka meanings||

કમલપત્રાક્ષી વૈદેહિ -
Oh Vaidehi, with eyes like lotus petals
ભર્તુઃ લક્ષ્મણસ્ય ચ સંસ્થાનં જાનંતિ -
though knowing the form of Rama and Lakshmana
દિષ્ટ્યા માં પરિપૃચ્છસિ બત દિષ્ટ્યા -
luckily you are asking me about

||Sloka summary||

"Oh Vaidehi, with eyes like lotus petals, it is my good fortune that you are asking about the form of Rama and Lakshmana though you know them." ||35.06||

||Sloka 35.07||

યાનિ રામસ્ય ચિહ્નાનિ લક્ષ્મણસ્ય ચ યાનિ વૈ|
લક્ષિતાનિ વિશાલાક્ષી વદતઃ શ્રુણુ તાનિ મે||35.07||

સ|| યાનિ રામસ્ય લક્ષ્મણસ્યચ ચિહ્નાનિ યાનિ વૈ લક્ષિતાનિ તાનિ વદતઃ | મે શ્રુણુ||

||Sloka meanings||

યાનિ રામસ્ય લક્ષ્મણસ્યચ ચિહ્નાનિ -
identification marks of Rama as well as Lakshmana
યાનિ વૈ લક્ષિતાનિ તાનિ વદતઃ -
those that are there will tell
મે શ્રુણુ - please hear

||Sloka summary||

"Those identification marks of Rama as well as Lakshmana I will now tell you. Please hear".||35.07||

||Sloka 35.08||

રામઃ કમલપત્રાક્ષઃ સર્વસત્વમનોહરઃ|
રૂપદાક્ષિણ્ય સંપન્નઃ પ્રસૂતે જનકાત્મજે||35.08||

સ|| જનકાત્મજે પ્રસૂતે રામઃ કમલપત્રાક્ષઃ | સર્વસત્ત્વ મનોહરઃ | રૂપદાક્ષિન્ય સંપન્નઃ|

||Sloka meanings||

જનકાત્મજે -
Oh Daughter of Janaka
પ્રસૂતે રામઃ કમલપત્રાક્ષઃ -
Rama is born with eyes like the lotus petals.
સર્વસત્ત્વ મનોહરઃ -
one who delights all beings
રૂપદાક્ષિન્ય સંપન્નઃ-
endowed with a form reflecting politeness and charm

||Sloka summary||

"Oh Daughter of Janaka ! Rama is born with eyes like the lotus petals. He is one who delights all beings endowed with a form reflecting politeness and charm."||35.08||

These are all characteristics of Rama.

The well-known saying about Rama is,"રામઃ સુગુણાભિરામઃ", Rama is one decorated with wonderful traits . That vision of Rama comes out clearly in these verses of Hanuma.

This is a description that also echoes the divinity of Rama. Hanuma's reply starts with word "Rama". Hearing the word "Rama" one hears many echoes. Like the word " ઇયં સીતા" in Janaka's famous words at the marriage of Rama and Sita, here the word "Rama" too has many echoes.

"Rama" is of course the name of Rama. Hanuma can be understood as talking about the hero Rama.

"રામઃ" also means ,- "રમયતિ ઇતિ રામઃ" ; "રમયતિ" means one who delights you. He is one who delights you by his mere presence.

Every baby born is indeed a "Rama". Every baby is the one who delights the parents. The name Rama came about because he attracts the minds and delights. Dasharatha's son delights one and all and is a "Rama".

Starting the description of Rama's "Gunas"; Hanuma says "રામઃ ". Effectively he is saying in one word, " Oh, Sita your Husband is "રામઃ"; meaning there by that he is one who delights. Rama" meaning delight also brings a hint of the Supreme being. Supreme being or Brahman is the form of Sat-chit-Anand. Brahman is the form of Bliss. By saying "Rama" Hanuma is reminding us of Rama's divinity.

Continuing about Rama Hanuma says, " કમલપત્રાક્ષઃ"; First thing one notes about a person is, eyes. The first thing Hanuman talks too is about eyes." કમલપત્રાક્ષઃ"; Rama's eyes resemble a lotus leaf.

In Chandogyopanishad there is a description of the Brahman described as Sun, the cause of Universe. Sun is praised as source of all light and life, and is stated as worthy of meditation. Sun is seen as a manifestation of Brahman. Sun, a manifestation of Brahman is described as follows.

"હિરણ્મયઃ પુરુષઃ દૃશ્યતે
હિરણ્ય શ્વશ્રુઃ હિરણ્ય નખઃ|
અ પ્રણખાત્ સર્વ એવ સ્વર્ણઃ
યથા કપ્યાસં પુંડરીક મેવ અક્ષિણી"||

The Supreme being, as the Purusha is seen as "હિરણ્મયઃ" golden. How is he seen? With golden hair and golden nails. That all golden Purusha has eyes. Those eyes resemble a full-blown lotus flower. That Purusha is described as "કમલપત્રાક્ષઃ" That is the description of the "Purusha in Chandogyopanishad.

Hanuma also describes Rama as "કમલપત્રાક્ષઃ".

That Supreme being, described as Purusha, is born with a lineage of Surya, possessing all the wonderful attributes. "પ્રસૂતઃ" also means the one without birth is born. Thus, Hanuma's description of Rama is that of "Brahman" itself.

The poet in these descriptions adds words which ring a bell. When he describes Rama as અર્ચિષ્માન્, Ramayana Tilaka adds the following. અર્ચિષ્માન્ અતિ પ્રકાશવાન્ | શૃતિશ્ચ " તસ્યા ભાસા સર્વવિદં વિભાતિ"| Effectively it is saying that, description of Rama as 'અર્ચિષ્માન્', links it with the Shruti description of Brahman.

Having started describing Rama as Paramatman, Hanuma moves on to describe all the physical features of Dehatma in subsequent Slokas .

||Sloka 35.09||

તેજસાઽઽદિત્ય સંકાશઃ ક્ષમયા પૃથિવી સમઃ|
બૃહસ્પતિ સમો બુદ્દ્યા યશસા વાસવોપમઃ||35.09||

સ|| તેજસા આદિત્ય સમઃ| ક્ષમયા પૃથિવી સમઃ| બુદ્ધ્યા બૃહસ્પતિ સમઃ | યશસા વાસવઃ ઉપમઃ||

||Sloka meanings||

તેજસા આદિત્ય સમઃ -
in glow he is equal to Sun
ક્ષમયા પૃથિવી સમઃ -
in forbearance he is equal to earth
બુદ્ધ્યા બૃહસ્પતિ સમઃ -
in intelligence he is equal to Brihaspati
યશસા વાસવઃ ઉપમઃ -
in fame he is equal to Indra

||Sloka summary||

"In glow he is equal to Sun, in forbearance he is equal to earth. In intelligence he is equal to Brihaspati. In fame he is equal to Indra." ||35.09||

||Sloka 35.10||

રક્ષિતા જીવલોકસ્ય સ્વજન સ્યાભિરક્ષિતા|
રક્ષિતા સ્વસ્ય વૃત્તસ્ય ધર્મસ્ય ચ પરંતપઃ||35.10||

સ|| જીવલોકસ્ય રક્ષિતા | સ્વજનસ્યાભિ રક્ષિતા| પરંતપઃ સ્વસ્ય વૃત્તસ્ય ધર્મસ્ય ચ રક્ષિતા||

||Sloka meanings||

જીવલોકસ્ય રક્ષિતા -
Protects all beings
સ્વજનસ્યાભિ રક્ષિતા -
Protects his own people
પરંતપઃ ય -
destroyer of enemies
સ્વસ્ય વૃત્તસ્ધર્મસ્ય ચ રક્ષિતા -
protects his own race and the righteousness

||Sloka summary||

"Protects all beings. Protects his own people. The destroyer of enemies, he protects his own race and the righteousness."||35.10||

||Sloka 35.11||

રામોભામિનિ લોકસ્ય ચાતુર્વર્ણસ્ય રક્ષિતા|
મર્યાદાનાં ચ લોકસ્ય કર્તા કારયિતા ચ સઃ||35.11||

સ|| ||હે ભામિનિ | લોકસ્ય ચાતુર્વર્ણસ્ય રક્ષિતા |સઃ લોકસ્ય મર્યાદાનાં કર્તા ચ કારયિતા ચ||

||Sloka meanings||

હે ભામિનિ - O Devi
લોકસ્ય ચાતુર્વર્ણસ્ય રક્ષિતા -
Oh Beautiful lady, he protects all the four classes of society.
સઃ લોકસ્ય મર્યાદાનાં કર્તા -
follows the code of conduct in the world
ચ કારયિતા ચ -
makes others follow too

||Sloka summary||

"Oh Beautiful lady ! He protects all the four classes of society. He follows the code of conduct and makes other follow too".||35.11||

||Sloka 35.12||

અર્ચિષ્મા નર્ચિતોઽત્યર્થં બ્રહ્મચર્યવ્રતે સ્થિતઃ|
સાધૂનાં ઉપકારજ્ઞઃ પ્રચારજ્ઞઃ શ્ચ કર્મણામ્||35.12||

સ|| અત્યર્થં અર્ચિષ્માન્ અર્ચિતઃ | બ્રહ્મચર્ય વ્રતે સ્થિતઃ | સાધૂનાં ઉપકારજ્ઞઃ કર્મણાં પ્રચારજ્ઞઃ ચ||

||Sloka meanings||

અત્યર્થં અર્ચિષ્માન્ અર્ચિતઃ -
he is intensely luminous and worshipped
બ્રહ્મચર્ય વ્રતે સ્થિતઃ -
steadfast in observing the vows of self-control
સાધૂનાં ઉપકારજ્ઞઃ -
recognizes the right actions of sages
કર્મણાં પ્રચારજ્ઞઃ ચ -
knows the rites and administration too.

||Sloka summary||

"He is intensely luminous and worshipped. He is steadfast in observing the vows of self-control. He recognizes the right actions of sages. He knows the rites and administration too."||35.12||

The poet in these descriptions adds words which ring a bell. When he describes Rama as અર્ચિષ્માન્, Ramayana Tilaka adds the following.
અર્ચિષ્માન્ અતિ પ્રકાશવાન્ | શૃતિશ્ચ " તસ્યા ભાસા સર્વવિદં વિભાતિ"| Effectively it is saying that, description of Rama as 'અર્ચિષ્માન્', links it with the Shruti description of Brahman.

||Sloka 35.12||

રાજવિદ્યા વિનીતશ્ચ બ્રાહ્મણનામુપાસિતા|
શ્રુતવાન્ શીલસંપન્નો વિનીતશ્ચ પરંતપ||35.13||

સ|| સઃ રાજવિદ્યા વિનીતઃ | બ્રાહ્મણાનાં ઉપાસિતા ચ| (સઃ) પરંતપઃ શ્રુતવાન્ શીલસંપન્નઃ વિનીતઃ ચ||

||Sloka meanings||

સઃ રાજવિદ્યા વિનીતઃ -
he knows the statecraft
બ્રાહ્મણાનાં ઉપાસિતા ચ -
devotee of Brahmans
(સઃ) પરંતપઃ -
destroyer of enemies
શ્રુતવાન્ -
one who has known the Vedas,
શીલસંપન્નઃ વિનીતઃ ચ -
disciplined and endowed with excellent conduct

||Sloka summary||

"He knows the statecraft. He is devotee of Brahmans. The destroyer of enemies is one who has heard the Vedas, He is disciplined and endowed with excellent conduct." ||35.13||

||Sloka 35.14||

યજુર્વેદ વિનીતશ્ચ વેદવિદ્ભિઃ સુપૂજિતઃ|
ધનુર્વેદેચ વેદેષુ વેદાંગેષુ ચ નિષ્ઠિતઃ||35.14||

સ|| યજુર્વેદ વિનીતઃ | વેદવિદ્ભિઃ સુપૂજિતઃ ચ|| વેદેષુ વેદાંગેષુ ધનુર્વેદે ચ નિષ્ઠિતઃ||

||Sloka meanings||

યજુર્વેદ વિનીતઃ -
Well versed in Yajurveda
વેદવિદ્ભિઃ સુપૂજિતઃ ચ -
expected by those who know Vedas
વેદેષુ વેદાંગેષુ -
in Vedas and other parts of Vedas
ધનુર્વેદે ચ નિષ્ઠિતઃ -
art of the bow , he is expert

||Sloka summary||

"Well versed in Yajurveda. respected by those who know Vedas. He is expert in Vedas and other parts of Vedas and the art of the bow."||35.14||

||Sloka 35.15||

વિપુલાંસો મહાબાહુઃ કંબુગ્રીવઃ શુભાનનઃ|
ગૂઢજત્રુઃ સુતામ્રાક્ષો રામો દેવિ જનૈશ્રુતઃ||35.15||

સ|| દેવિ વિપુલાંસઃ મહાબાહુઃ કંબુગ્રીવઃ શુભાનનઃ ગૂઢજત્રુઃ સુતામ્રાક્ષઃ રામઃ જનૈઃ શ્રુતઃ||

||Sloka meanings||

દેવિ વિપુલાંસઃ - Oh Devi, he is broad shouldered
મહાબાહુઃ - long armed
કંબુગ્રીવઃ - with conch shaped neck
શુભાનનઃ - with auspicious looks
ગૂઢજત્રુઃ -round shouldered and coppery eyed
સુતામ્રાક્ષઃ - coppery eyed
રામઃ જનૈઃ શ્રુતઃ - he is well-heard by people

||Sloka summary||

"Oh Devi ! He is broad shouldered, long armed, with conch shaped neck, with auspicious looks, round shouldered and coppery eyed, he is heard by people".||35.15||

||Sloka 35.16||

દુંદુભિ સ્વન નિર્ઘોષઃ સ્નિગ્ધવર્ણઃ પ્રતાપવાન્|
સમ સ્સમવિભક્તાંગો વર્ણં શ્યામં સમાશ્રિતઃ||35.16||

સ|| દુંદુભિસ્વન નિર્ઘોષઃ સ્નિગ્ધવર્ણઃ પ્રતાપવાન્ સમઃ સમવિભક્તાંગઃ શ્યામં વર્ણં સમાશ્રિતઃ ||

||Sloka meanings||

દુંદુભિસ્વન નિર્ઘોષઃ -
has voice like that of dundubhi
સ્નિગ્ધવર્ણઃ -
of shining beautiful complexion
પ્રતાપવાન્ - full of valor
સમઃ સમવિભક્તાંગઃ-
of equal proportions his limbs are of equal proportions too
શ્યામં વર્ણં સમાશ્રિતઃ -He is of dark color

||Sloka summary||

"With voice like that of dundubhi , with shining beautiful complexion, full of valor, of equal proportions, his limbs are of equal proportions too. He is of dark color".||35.16||

||Sloka 35.17||

ત્રિસ્થિરઃ ત્રિપ્રલંબશ્ચ ત્રિસમઃ ત્રિષુચોન્નતઃ|
ત્રિતામ્ર ત્રિષુ ચ સ્નિગ્ધો ગંભીર ત્રિષુ નિત્યશઃ||35.17||

સ|| ત્રિસ્થિરઃ ત્રિપ્રલંબશ્ચ ત્રિસમઃ ત્રિષુ ચ ઉન્નતઃ સ્નિગ્ધઃ નિત્યશઃ ત્રિષુ ગંભીરઃ ||

||Sloka meanings||

ત્રિસ્થિરઃ - firm at three places
ત્રિપ્રલંબશ્ચ- long in three places
ત્રિસમઃ ત્રિષુ ચ ઉન્નતઃ -
with three even parts. he is elevated in three places,
સ્નિગ્ધઃ નિત્યશઃ ત્રિષુ -
coppery reddish color in three parts
ત્રિષુ ગંભીરઃ -
majestic in three ways

||Sloka summary||

'He is firm at three places, long in three places, with three even parts. He is elevated in three places, raised in three parts too. He has coppery reddish color in three parts and majestic. ||35.17||

||Sloka 35.18||

ત્રિવલીવાં સ્ત્ર્યવનતઃ ચતુર્વ્યંગઃ ત્રિશીર્ષવાન્|
ચતુષ્કલઃ ચતુર્લેખઃ ચતુષ્કિષ્કુઃ ચતુસ્સમઃ||35.18||

સ|| ત્રિવલીવાં સ્ત્ર્યવનતઃ ચતુર્વ્યંગઃ ત્રિશીર્ષવાન્ ચતુષ્કલઃ ચતુશ્કિષ્કુઃ ચતુસ્સમઃ ||

||Sloka meanings||

ત્રિવલીવાં - (ઉદરમુપૈ) -
with three folds on his neck
સ્ત્ર્યવનતઃ -
has nipples and soles under the feet which are depressed
ચતુર્વ્યંગઃ - four parts of his body are short
ત્રિશીર્ષવાન્ - has three spirals in his head
ચતુષ્કલઃ - has four lines on his thumb
ચતુશ્કિષ્કુઃ - he is four cubits tall
ચતુસ્સમઃ - has four well-proportioned parts

||Sloka summary||

"With three folds on his neck, has nipples and soles under the feet which are depressed. Four parts of his body are depressed. He has three spirals in his head. He has four lines on his thumb, four lines on his forehead, he is four cubits tall and has four well-proportioned parts".||35.18||

||Sloka 35.19||

ચતુર્દશ સમદ્વંદ્વઃ ચતુર્દંષ્ટ્રઃ ચતુર્ગતિઃ|
મહોષ્ઠહનુનાસશ્ચ પંચસ્નિગ્ધોsષ્ટવંશવાન્||35.19||

સ|| ચતુર્દશસમદ્વંદ્વઃ ચતુર્દંષ્ટ્રઃ ચતુર્ગતિઃ મહોષ્ટહનુનાસઃ ચ પંચસ્નિગ્ધઃ અષ્ટવંશવાન્ ||

||Sloka meanings||

ચતુર્દશસમદ્વંદ્વઃ -
has fourteen pairs of parts of his body well proportioned
ચતુર્દંષ્ટ્રઃ - has four sharp teeth,
ચતુર્ગતિઃ - has four movements
મહોષ્ટહનુનાસઃ ચ -
has sharp nose, charming lips and jaws,
પંચસ્નિગ્ધઃ -
has five smooth parts
અષ્ટવંશવાન્ -
has eight parts of the body which are long

||Sloka summary||

"He has fourteen parts of his body well proportioned. Has four sharp teeth, has four movements, has sharp nose, charming lips and jaws, has five smooth parts, and eight parts of the body which are long." ||35.19||

||Sloka 35.20||

દશપદ્મો દશબૃહ ત્ત્રિભિર્વ્યાપ્તો દ્વિશુક્લવાન્|
ષડુન્નતો નવતનુઃ ત્રિભિર્વ્યાપ્નોતિ રાઘવઃ||35.20||

સ|| રાઘવઃ દશપદ્મઃ દશબૃહઃ ત્રિભિઃ વ્યાપ્તઃ દ્વિશુક્લવાન્ ષડુન્નતઃ નવતનુઃ ત્રિભિઃ વ્યાપ્નોતિ||

||Sloka meanings||

રાઘવઃ દશપદ્મઃ -
Raghava has ten lotus like limbs
દશબૃહઃ -
ten well-proportioned limbs
ત્રિભિઃ વ્યાપ્તઃ -
covered with three aspects which are well known
દ્વિશુક્લવાન્ -
made two unsullied .
ષડુન્નતઃ -
elevated in six limbs
નવતનુઃ -
has nine features
ત્રિભિઃ વ્યાપ્નોતિ-
follows righteous principles all three times

||Sloka summary||

"Has ten lotus like limbs. Ten well-proportioned limbs, covered with three aspects which are well known, unsullied in two parts, elevated in six limbs, has nine features, and follows righteous principles all three times ."||35.20||

||Sloka 35.21||

સત્યધર્મપરઃ શ્રીમાન્ સંગ્રહાનુગ્રહે રતઃ|
દેશકાલવિભાગજ્ઞઃ સર્વલોકપ્રિયં વદઃ||35.21||

સ|| સત્યધર્મપરઃ શ્રીમાન્ સંગ્રહાનુગ્રહે રતઃ દેશકાલવિભાગજ્ઞઃ સર્વલોકપ્રિયં વદઃ||

||Sloka meanings||

સત્યધર્મપરઃ -
follower of truth and righteousness
શ્રીમાન્ સંગ્રહાનુગ્રહે રતઃ -
prosperous, accumulates and favorably disposed too
દેશકાલવિભાગજ્ઞઃ -
knowledgeable about time and place
સર્વલોકપ્રિયં વદઃ-
endears himself to all with his sweet words.

||Sloka summary||

"Follower of truth and righteousness, prosperous, accumulates and favorably disposed too. He is knowledgeable about time and place, and endears himself to all with his sweet words." ||35.21||

||Sloka 35.22||

ભ્રાતા ચ તસ્ય દ્વૈમાત્ર સૌમિત્રિ રપરાજિતઃ|
અનુરાગેણ રૂપેણ ગુણૈશ્ચૈવ તથાવિથઃ||35.22||

સ|| તસ્ય ભ્રાતા ચ દ્વૈમાત્રઃ સૌમિત્રિઃ અપરાજિતઃ અનુરાગેણ રૂપેણ ગુણેન ચ તથાવિધઃ||

||Sloka meanings||

તસ્ય ભ્રાતા ચ દ્વૈમાત્રઃ -
his brother of a different mother
સૌમિત્રિઃ અપરાજિતઃ -
son of Sumitra, undefeated
અનુરાગેણ રૂપેણ ગુણેન ચ તથાવિધઃ -
in form and virtues is similar to his brother

||Sloka summary||

"His brother of a different mother, son of Sumitra, undefeated, in form and virtues is similar to his brother". ||35.22||

||Sloka 35.23||

તાવુભૌ નરશાર્દૂલૌ ત્વદ્દર્શનસમુત્સુકૌ|
વિચિન્વંતૌ મહીં કૃત્સ્નાં અસ્માભિરભિસંગતૌ||35.23||

સ|| તૌ ઉભૌ નરશાર્દૂલૌ ત્વત્ દર્શન સમુત્સુકૌ મહીં વિચિન્વંતૌ અસ્માભી અભિસંગતૌ કૃત્સ્નાં||

||Sloka meanings||

તૌ ઉભૌ નરશાર્દૂલૌ -
those two tigers among men
ત્વત્ દર્શન સમુત્સુકૌ -
eager to see you
મહીં વિચિન્વંતૌ -
searching the whole world
અસ્માભી અભિસંગતૌ કૃત્સ્નાં -
came in contact with us

||Sloka summary||

"Those two tigers among men eager to see you , searching the whole world came in contact with us. "||35.23||

||Sloka 35.24||

ત્વામેવ માર્ગમાણૌ તૌ વિચરંતૌ વસુંધરામ્|
દદર્શતુ ર્મૃગપતિં પૂર્વજેનાવરોપિતમ્||35.24||

સ|| ત્વાં એવ માર્ગમાણૌ વસુંધરાં વિચિન્વંતૌ પૂર્વજેન(વાલિના) અવરોપિતં મૃગપતિં ( સુગ્રીવં)દદર્શ||

||Sloka meanings||

ત્વાં એવ માર્ગમાણૌ -
while searching for you only
વસુંધરાં વિચિન્વંતૌ -
searching the whole earth
પૂર્વજેન(વાલિના) અવરોપિતં -
the one thrown out by his brother
મૃગપતિં ( સુગ્રીવં)દદર્શ -
saw the lord of animals

||Sloka summary||

"Searching for you on this earth, they saw lord of animals Sugriva , the one thrown out by his brother ( Vali)."||35.24|

||Sloka 35.25||

ઋશ્યમૂકસ્ય પૃષ્ઠે તુ બહુપાદપસંકુલે|
ભ્રાતુર્ભયાર્તમાસીનં સુગ્રીવં પ્રિયદર્શનમ્||35.25||

સ|| બહુપાદપ સંકુલે ઋષ્યમૂકસ્ય પૃષ્ઠે ભ્રાતુઃ ભયાર્તં પ્રિયદર્શનં સુગ્રીવં દદર્શ||

||Sloka meanings||

બહુપાદપ સંકુલે -
filled with variety of trees,
ઋષ્યમૂકસ્ય પૃષ્ઠે -
On the mountain Rishyamuka
ભ્રાતુઃ ભયાર્તં -
scared of his brother
પ્રિયદર્શનં સુગ્રીવં દદર્શ -
saw Sugriva who is pleasing to the eyes

||Sloka summary||

"On the mountain Rishyamuka filled with variety of trees, they saw Sugriva who is pleasing to the eyes, who is scared of his brother. ||35.25||

||Sloka 35.26||

વયં તુ હરિરાજં તં સુગ્રીવં સત્યસંગરમ્|
પરિચર્યાસ્મહે રાજ્યાત્ પૂર્વજેનાવરોપિતમ્||35.26||

સ|| વયં તુ પૂર્વજેન રાજ્યાત્ અવરોપિતં સત્યસંગરં હરિરાજં તં સુગ્રીવં પરિચર્યામહે||

||Sloka meanings||

વયં તુ - we too were
પૂર્વજેન રાજ્યાત્ અવરોપિતં -
one who has been thrown out by his elder brother
સત્યસંગરં હરિરાજં -
king of Vanaras who is committed to truth
તં સુગ્રીવં પરિચર્યામહે -
(were) serving that Sugriva

||Sloka summary||

"We were serving the king of Vanaras Sugriva , who is committed to truth and who has been thrown out by his elder brother". ||35.26||

||Sloka 35.27||

તતસ્તૌ ચીરવસનૌ ધનુઃ પ્રવરપાણિનૌ|
ઋશ્યમૂકસ્ય શૈલસ્ય રમ્યં દેશમુપાગતૌ||35.27||

સ|| તતઃ તૌ ચીરવસનૌ ધનુઃ પ્રવરપાણિનૌ ઋષ્યમૂકસ્ય શૈલસ્ય રમ્યં દેશં ઉપાગતૌ ||

||Sloka meanings||

તતઃ તૌ ચીરવસનૌ -
the two clad in bark clothes
ધનુઃ પ્રવરપાણિનૌ -
carrying their bows
ઋષ્યમૂકસ્ય શૈલસ્ય -
on the Rishyamuka mountain
રમ્યં દેશં ઉપાગતૌ -
reached the beautiful place

||Sloka summary||

"Then the two clad in bark clothes, carrying their bows reached the beautiful place on the Rishyamuka mountain." ||35.27||

||Sloka 35.28||

સ તૌ દૃષ્ટ્વા નરવ્યાઘ્રૌ ધન્વિનૌ વાનરર્ષભઃ|
અવપ્લુતો ગિરેસ્તસ્ય શિખરં ભયમોહિતઃ||35.28||

સ|| સઃ વાનરર્ષભઃ તૌ નરવ્યાઘ્રૌ દૃષ્ટ્વા ભયમોહિતઃ તસ્ય ગિરેઃ શિખરં અવપ્લુતૌ ||

||Sloka meanings||

સઃ વાનરર્ષભઃ -
the bull among Vanaras
તૌ નરવ્યાઘ્રૌ દૃષ્ટ્વા-
seeing the two tigers among men
ભયમોહિતઃ - scared
તસ્ય ગિરેઃ શિખરં અવપ્લુતૌ -
jumped up to the peak of the mountain

||Sloka summary||

"The bull among Vanaras seeing the two tigers among men, scared jumped up to the peak of the mountain." ||35.28||

||Sloka 35.29||

તતઃ સ શિખરે તસ્મિન્ વાનરેંદ્રો વ્યવસ્થિતઃ|
તયોઃ સમીપં મામેવ પ્રેષયામાસ સત્વરમ્||35.29||

સ|| સઃ વાનરેંદ્રઃ તસ્મિન્ શિખરે વ્યવસ્થિતઃ તતઃ તયોઃ ( રામલક્ષ્મણયોઃ) સમીપં માં એવ સત્વરં પ્રેષયામાસ||

||Sloka meanings||

સઃ વાનરેંદ્રઃ -
that king of Vanaras
તસ્મિન્ શિખરે વ્યવસ્થિતઃ -
sitting on the mountain top
તતઃ તયોઃ ( રામલક્ષ્મણયોઃ) સમીપં -
to meet the two
માં એવ સત્વરં પ્રેષયામાસ -
quickly sent me only

||Sloka summary||

"That king of Vanaras sitting on the mountain top quickly sent me to meet the two".||35.29||

||Sloka 35.30||

તાવહં પુરુષવ્યાઘ્રૌ સુગ્રીવ વચનાત્પ્રભૂ |
રૂપલક્ષણસંપન્નૌ કૃતાંજલિરુપસ્થિતઃ||35.30||

સ|| અહં સુગ્રીવવચનાત્ પ્રભૂ પુરુષવ્યાઘ્રૌ રૂપલક્ષણસંપન્નૌતૌ કૃતાંજલિઃ ઉપસ્થિતઃ ||

||Sloka meanings||

અહં પ્રભૂ સુગ્રીવવચનાત્ -
on the orders of master Sugriva
પુરુષવ્યાઘ્રૌ રૂપલક્ષણસંપન્નૌ-
tigers among men endowed with charming disposition
તૌ કૃતાંજલિઃ ઉપસ્થિતઃ -
stood with folded hands in front of the two lords

||Sloka summary||

"On the orders of Sugriva I stood in front of the two lords, the tigers among men endowed with charming disposition and auspicious looks."

||Sloka 35.31||

તૌ પરિજ્ઞાતતત્વાર્થૌ મયા પ્રીતિસમન્વિતૌ|
પૃષ્ઠમારોપ્ય તં દેશં પ્રાપિતૌ પુરુષર્ષભૌ||35.31||

સ|| પરિજ્ઞાત તત્ત્વાર્થૌ પુરુષર્ષભૌ પ્રીતિસમન્વિતૌ તં મયા પૃષ્ઠમારોપ્ય દેશં પ્રાપિતૌ ||

||Sloka meanings||.

પરિજ્ઞાત તત્ત્વાર્થૌ -
realizing their true disposition
પુરુષર્ષભૌ પ્રીતિસમન્વિતૌ -
tigers among men with pleasing disposition
તં મયા પૃષ્ઠમારોપ્ય -
placing them on my back
દેશં પ્રાપિતૌ - reached our place

||Sloka summary||

"Realizing their true disposition, placing those tigers among men with pleasing disposition on my back and carried them back to our place."||35.31||

||Sloka 35.32||

નિવેદિતૌ ચ તત્ત્વેન સુગ્રીવાય મહાત્મને|
તયો રન્યોન્ય સલ્લપાદ્ભૃશં પ્રીતિ રજાયત||35.32||

સ|| મહાત્મને સુગ્રીવાય તત્ત્વેન નિવેદિતૌ તયોઃ અન્યોન્ય સલ્લાપાત્ ભૃશં પ્રીતિઃ અજાયત||

||Sloka meanings||

મહાત્મને સુગ્રીવાય -
for great soul Sugriva
તત્ત્વેન નિવેદિતૌ -
having faithfully reported
તયોઃ અન્યોન્ય સલ્લાપાત્ -
after their mutual conversation
ભૃશં પ્રીતિઃ અજાયત -
fond friendship developed

||Sloka summary||

" After faithfully informing to the great soul Sugriva. both of them talked to each other and fond friendship developed." ||35.32||

||Sloka 35.33||

તતસ્તૌ પ્રીતિસંપન્નૌ હરીશ્વરનરેશ્વરૌ|
પરસ્પર કૃતાશ્વાસૌ કથયા પૂર્વ વૃત્તયા||35.33||

સ|| તતઃ પ્રીતિસંપન્નૌ હરીશ્વર નરેશ્વરૌ પૂર્વવૃત્ત કથયા પરસ્પર કૃત આશ્વાસૌ||

||Sloka meanings||

તતઃ પ્રીતિસંપન્નૌ -
then full of joy
હરીશ્વર નરેશ્વરૌ -
the king of men and the king of Vanaras
પૂર્વવૃત્ત કથયા -
with the stories of the past
પરસ્પર કૃત આશ્વાસૌ-
assured each other

||Sloka summary||

"Then full of joy , the king of men and king of Vanaras assured each other with the stories of the past" .||35.33||

||Sloka 35.34||

તતઃ સ સાંત્વયામાસ સુગ્રીવં લક્ષ્મણાગ્રજઃ|
સ્ત્રી હેતોઃ વાલિના ભ્રાત્રા નિરસ્ત મુરુતેજસા||35.34||

સ|| તતઃ સ્ત્રીહેતોઃ ભ્રાત્રા વાલિના નિરસ્તં સુગ્રીવં ઉરુતેજસા લક્ષ્મણાગ્રજઃ સાંત્વયામાસ||

||Sloka meanings||

તતઃ સ્ત્રીહેતોઃ -
because of a woman
ભ્રાત્રા વાલિના નિરસ્તં સુગ્રીવં -
Sugriva, thrown out by Vali
ઉરુતેજસા લક્ષ્મણાગ્રજઃ સાંત્વયામાસ -
elder brother of Lakshmana, of great prowess, consoled Sugriva

||Sloka summary||

"The elder brother of Lakshmana of great prowess consoled Sugriva who was thrown out because of a woman."||35.34||

||Sloka 35.35||

તતસ્ત્વન્નાશજં શોકં રામસ્યા ક્લિષ્ટકર્મણઃ|
લક્ષ્મણો વાનરેંદ્રાય સુગ્રીવાય ન્યવેદયત્ ||35.35||

સ|| તતઃ લક્ષ્મણઃ અક્લિષ્ટકર્મણઃ રામસ્ય ત્વન્નાશજં શોકં વાનરેંદ્રસ્ય સુગ્રીવાય ન્યવેદયત્ ||

||Sloka meanings||

તતઃ લક્ષ્મણઃ-
then Lakshmana
અક્લિષ્ટકર્મણઃ રામસ્ય -
of Rama who is adept at accomplishing difficult tasks
ત્વન્નાશજં શોકં -
grief on account of your loss
વાનરેંદ્રસ્ય સુગ્રીવાય ન્યવેદયત્ -
informed the Sugriva, the king of Vanaras

||Sloka summary||

"Then Lakshmana informed the king of Vanaras, Sugriva about Rama who is adept at accomplishing difficult tasks, and his grief on account of your loss."||35.35||

||Sloka 35.36||

સ શ્રુત્વા વાનરેંદ્રસ્તુ લક્ષ્મણે નેરિતં વચઃ|
તદાસીન્નિષ્પ્રભોઽત્યર્થં ગ્રહગ્રસ્ત ઇવાંશુમાન્||35.36||

સ|| સઃ વાનરેંદ્રઃ તુ લક્ષ્મણેન ઈરિતં વચઃ શ્રુત્વા તદા ગ્રહગ્રસ્તઃ અંશુમાન્ ઇવ અત્યર્થં નિષ્પ્રભઃ આસીત્ ||

||Sloka meanings||

સઃ વાનરેંદ્રઃ તુ -
the king of Vanaras too
લક્ષ્મણેન ઈરિતં વચઃ શ્રુત્વા -
hearing the words spoken by Lakshmana
તદા ગ્રહગ્રસ્તઃ અંશુમાન્ ઇવ -
like the Sun overshadowed by a planet Rahu
અત્યર્થં નિષ્પ્રભઃ આસીત્ -
became luster less

||Sloka summary||

"The king of Vanaras too on hearing the words spoken by Lakshmana, became luster less like the Sun overshadowed by a planet Rahu." ||35.36||

||Sloka 35.37||

તતસ્ત્વદ્ગાત્રશોભીનિ રક્ષસા હ્રિયમાણયા|
યાન્યાભરણ જાલાનિ પાતિતાનિ મહીતલે||35.37||

સ|| તતઃ ત્વત્ ગાત્રશોભીનિ યાનિ આભરણજાલાનિ રક્ષસા હ્રિયમાણયા મહીતલે પાતિતાનિ (દર્શયામાશુઃ)||

||Sloka meanings||

યાનિ આભરણજાલાનિ -
the ornaments
તઃ ત્વત્ ગાત્રશોભીનિ -
those that adorn your limbs
મહીતલે પાતિતાનિ -
thrown away on the ground
રક્ષસા હ્રિયમાણયા -
while being carried away by the Rakshasa
(દર્શયામાશુઃ) - (were shown)

||Sloka summary||

"Then those ornaments worn by you and thrown away on the ground while being carried away by the Rakshasa were shown"||35.37||

||Sloka 35.38||

તાનિ સર્વાણિ રામાય આનીય હરિયૂધપાઃ|
સંહૃષ્ટા દર્શયામાસુર્ગતિં તુ ન વિદુસ્તવ||35.38||

સ|| હરિયૂધપાઃ તાનિ સર્વાણિ આનીય સંહૃષ્ટા રામાય દર્શયામાસ| તવ સુ ગતિં તુ ન વિદુઃ||

||Sloka meanings||

હરિયૂધપાઃ તાનિ સર્વાણિ આનીય -
the Vanara leaders brought all those
સંહૃષ્ટા રામાય દર્શયામાસ -
show to Rama with great joy.
તવ સુગતિં તુ ન વિદુઃ -
had no idea of your whereabouts

||Sloka summary||

"The Vanara leaders brought all those ornaments to show to Rama with great joy. They had no idea of your whereabouts." ||35.38||

||Sloka 35.39||

તાનિ રામાય દત્તાનિ મયૈ વોપહૃતાનિ ચ|
સ્વનવંત્યવકીર્ણાનિ તસ્મિન્ વિગતચેતસિ||35.39||

સ|| મયૈવ ઉપહૃતાનિ તાનિ રામાય દત્તાનિ | તસ્મિન્ વિગતચેતસિ સ્વનવંતિ અવકીર્ણાનિ ||

||Sloka meanings||

સ્વનવંતિ અવકીર્ણાનિ -
making jingling sounds on being scattered
મયૈવ ઉપહૃતાનિ -
(ornaments) collected by me
તાનિ રામાય દત્તાનિ -
gave them to Rama
તસ્મિન્ - them ( seeing)
વિગતચેતસિ- lost his senses

||Sloka summary||

"Those ornaments collected by me making jingling sounds on being scattered and gave them to Rama. He lost his senses on seeing those jingling ornaments scattered around." ||35.39||

||Sloka 35.40||

તાન્યંકે દર્શનીયાનિ કૃત્વા બહુવિધં તવ|
તેન દેવ પ્રકાશેન દેવેન પરિદેવતમ્||35.40|

સ|| દર્શનીયાનિ તવ તાનિ અંકે કૃત્વા દેવપ્રકાશેન તેન દેવેન બહુવિધં પરિદેવિતમ્||

||Sloka meanings||

દર્શનીયાનિ -
those that were being shown
તવ તાનિ અંકે કૃત્વા -
placing your ornaments on his lap
દેવપ્રકાશેન તેન દેવેન -
divine self who is effulgent like gods
બહુવિધં પરિદેવિતમ્ -
wailed in many ways

||Sloka summary||

"The divine self who is effulgent like gods, wailed in many ways placing those ornaments on his lap." ||35.40||

||Sloka 35.41||

પશ્યતસ્તાનિ રુદત સ્તામ્યતશ્ચ પુનઃ પુનઃ|
પ્રાદીપયન્ દાશરથેસ્તાનિ શોકહુતાશનમ્||35.41||

સ|| તાનિ પશ્યતઃ રુદતઃ પુનઃ પુનઃ તામ્યતશ્ચ દાશરથેઃ શોકહુતાશનં તાનિ પ્રાદીપયન્ ||

||Sloka meanings||

તાનિ પશ્યતઃ રુદતઃ પુનઃ પુનઃ -
Seeing them again and again
તામ્યતશ્ચ દાશરથેઃ શોકહુતાશનં-
Rama's grief in the form of fire
તાનિ પ્રાદીપયન્ -
was further inflamed

||Sloka summary||

Seeing them again and again, the grief in him was inflamed like fire.

||Sloka 35.42||

શયિતં ચ ચિરં તેન દુઃખાર્તેન મહાત્મના|
મયાપિ વિવિધૈર્વાક્યૈઃ કૃછ્છા દુત્થાપિનઃ પુનઃ||35.42||

સ|| દુઃખાર્તેન તેન મહાત્મના શયિતં ચ મયાપિ વિવિધૈઃ વાક્યૈઃ કૃચ્છાત્ પુનઃ ઉત્થાપિતઃ ||

||Sloka meanings||

દુઃખાર્તેન શયિતં ચ મહાત્મના -
the great-Self, immersed in sorrow, lay down on the ground,
તેન મયાપિ વિવિધૈઃ વાક્યૈઃ કૃચ્છાત્ -
he was consoled by me with many words
પુનઃ ચિરં ઉત્થાપિતઃ -
with great difficulty made him get up

||Sloka summary||

"Rama the great Self, immersed in sorrow lay down on the ground, I also consoled him with many words and with great difficulty made him get up." ||35.42||

||Sloka 35.43||

તાનિ દૃષ્ટ્વા મહાબાહુઃ દર્શયિત્વા મુહુર્મુહુઃ|
રાઘવઃ સસૌમિત્રિઃ સુગ્રીવે સ ન્યવેદયત્||35.43||

સ|| તાનિ દૃષ્ટ્વા મહાબાહુઃ મુહુઃ મુહુઃ દર્શયિત્વા રાઘવઃ સ સૌમિત્રિઃ સુગ્રીવે ન્યવેદયત્ ||

||Sloka meanings||

તાનિ દૃષ્ટ્વા - seeing those (ornaments)
મહાબાહુઃ મુહુઃ મુહુઃ દર્શયિત્વા -
long armed one looked at them ( ornaments) again and again
રાઘવઃ સ સૌમિત્રિઃ -
Rama along with Lakshmana
સુગ્રીવે ન્યવેદયત્ -
gave them to the care of Sugriva.

||Sloka summary||

"The long-armed Rama along with Lakshmana looked at them ( ornaments) again and again and gave them to the care of Sugriva." ||35.43||

||Sloka 35.44||

સ ત્વાદર્શનાદાર્યે રાઘવઃ પરિતપ્યતે|
મહતા જ્વલતા નિત્યમગ્નિનેવાગ્નિ પર્વતઃ||35.44||

સ|| આર્ય સઃ રાઘવઃ તવ અદર્શનાત્ નિત્યં મહતા અગ્નિના અગ્નિપર્વત ઇવ જ્વલતે પરિતપ્યતે ||

||Sloka meanings||

આર્ય સઃ રાઘવઃ -
Respectable lady, that Raghava
તવ અદર્શનાત્ પરિતપ્યતે -
not being able to see you
મહતા અગ્નિના અગ્નિપર્વત ઇવ જ્વલતે -
blazing like the fire on a mountain on fire.

||Sloka summary||

"Oh Respectable lady ! Because of not being able to see you , he is always blazing like the fire on a mountain on fire." ||35.44||

||Sloka 35.45||

ત્વત્કૃતે તમનિદ્રા ચ શોકશ્ચિંતા ચ રાઘવમ્|
તાપયંતિ મહાત્માનમગ્ન્યગાર મિવાગ્નયઃ||35.45||

સ|| ત્વત્કૃતે મહાત્માનં તં રાઘવં અનિદ્રા ચ શોકઃ ચિંતા ચ અગ્ન્યગારં અગ્નયઃ ઇવ તાપયંતિ ||

||Sloka meanings||

ત્વત્કૃતે મહાત્માનં તં રાઘવં -
on account of you, the great man Raghava
અનિદ્રા ચ શોકઃ ચિંતા ચ -
three fires of sleeplessness, sorrow and concern
અગ્ન્યગારં અગ્નયઃ ઇવ તાપયંતિ -
burning him like the sacred fires of the sacred fire place.

||Sloka summary||

"On account of you the great man is consumed by three fires of sleeplessness, sorrow and concern like the sacred fires of the sacred fire place." ||35.45||

||Sloka 35.46||

તવાદર્શન શોકેન રાઘવઃ પ્રવિચાલ્યતે|
મહતા ભૂમિકંપેન મહાનિવ શિલોચ્ચયઃ||35.46||

સ|| તવ અદર્શન શોકેન રાઘવઃ મહતા ભૂમિકંપેન મહાન્ શિલોચ્છયઃ ઇવ પ્રવિચાલ્યતે ||

||Sloka meanings||

તવ અદર્શન શોકેન રાઘવઃ -
because of the sorrow of not being able to see
મહતા ભૂમિકંપેન -
by a great earth quake
મહાન્ શિલોચ્છયઃ ઇવ પ્રવિચાલ્યતે-
shaken like a lofty mountain

||Sloka summary||

"ની દર્શનમુ લેક શોકમુલો રાઘવુડુ મહત્તરમૈન ભૂકંપમુતો ચલિંચિન મહત્તરમૈન પર્વતમુ વલે ચલિંચિ પોતુન્નાડુ" ||35.46||

"Because of not being able to see you Raghava is shaken like a lofty mountain by a great earth quake." ||35.46||

||Sloka 35.47||

કાનનાનિ સુરમ્યાણિ નદીઃ પ્રસ્રવણાનિ ચ|
ચરન્ ન રતિમાપ્નોતિ ત્વા મપશ્યન્ નૃપાત્મજે||35.47||

સ||ત્વાં અપશ્યન્ સુરમ્યાણિ પ્રસ્રવણાનિ ચરન્ નૃપાત્મજઃ રતિં ન આપ્નોતિ ||

||Sloka meanings||

ત્વાં અપશ્યન્ -
not being able to see you
સુરમ્યાણિ પ્રસ્રવણાનિ ચરન્ -
when he goes to delightful forests, rivers and streams
નૃપાત્મજઃ રતિં ન આપ્નોતિ-
the king of men is not delighted

||Sloka summary||

"Not being able to see you , the king is not delighted even when he goes to delightful forests, rivers and streams".||35.47||

||Sloka 35.48||

સત્વાં મનુજશાર્દૂલ ક્ષિપ્રં પ્રાપ્સ્યતિ રાઘવઃ|
સમિત્રભાંધવં હત્વા રાવણં જનકાત્મજે||35.48||

સ|| જનકાત્મજે મનુજશાર્દૂલઃ રાઘવઃ સમિત્રબાંધવં રાવણં હત્વા ત્વાં ક્ષિપ્રં પ્રાપ્સ્યતિ ||

||Sloka meanings||

જનકાત્મજે મનુજશાર્દૂલઃ રાઘવઃ -
Oh Daughter of Janaka , tiger among men Raghava
સમિત્રબાંધવં રાવણં હત્વા -
killing Ravana along with his friends and relatives
ત્વાં ક્ષિપ્રં પ્રાપ્સ્યતિ -
quickly and will attain you.

||Sloka summary||

"Oh Daughter of Janaka ! The tiger among men Raghava along with all his friends will kill Ravana quickly and will attain you." ||35.48||

||Sloka 35.49||

સહિતૌ રામસુગ્રીવાવુભાવકુરુતાં તદા|
સમયં વાલિનં હંતું તવચાન્વેષણં તથા||35.49||

સ|| તદા રામસુગ્રીવૌ ઉભૌ સહિતૌ વાલિનં હંતું તથા તવ ચ અન્વેષણં સમયં અકુરુતામ્ ||"

||Sloka meanings||

તદા રામસુગ્રીવૌ ઉભૌ સહિતૌ -
then both Rama and Sugriva
વાલિનં હંતું - to kill Vali
તથા તવ ચ અન્વેષણં -
also search for you
સમયં અકુરુતામ્ -
reached an agreement

||Sloka summary||

"Both Rama and Sugriva reached an agreement to kill Vali and also search for you." ||35.49||

||Sloka 35.50||

તતસ્તાભ્યાં કુમારાભ્યાં વીરાભ્યાં સ હરીશ્વરઃ|
કિષ્કિંધાં સમુપાગમ્ય વાલી યુદ્ધે નિપાતિતઃ||35.50||

સ|| તતઃ સ હરીશ્વરઃ તાભ્યાં વીરાભ્યાં કુમારાભ્યં સહ કિષ્કિંધાં ઉપાગમ્ય યુદ્ધે વાલી નિપાતિતઃ||

||Sloka meanings||

તતઃ સ હરીશ્વરઃ -
then that king of Vanaras
તાભ્યાં વીરાભ્યાં કુમારાભ્યં સહ -
along with the two heroic princes
કિષ્કિંધાં ઉપાગમ્ય -
came to Kishkindhaચિ
યુદ્ધે વાલી નિપાતિતઃ -
killed Vali in a battle.

||Sloka summary||

"Then that king of Vanaras came to Kishkindha along with the two heroic princes and killed Vali in a battle. ||35.50||

||Sloka 35.51||

તતો નિહત્ય તરસા રામો વાલિન માહવે|
સર્વેષાં હરિ સંઘાનાં સુગ્રીવમકરોત્ પતિમ્||35.51||

સ|| તતઃ રામઃ આહવે તરસા વાલિનં નિહત્ય સુગ્રીવં સર્વેષાં હરિસંઘાનાં પતિં અકરોત્ ||

||Sloka meanings||

તતઃ રામઃ આહવે - then Rama in a battle
તરસા વાલિનં નિહત્ય -
having quickly killed Vali
સર્વેષાં હરિસંઘાનાં -
of all Vanara troops
સુગ્રીવં પતિં અકરોત્ -
made Sugriva as the king

||Sloka summary||

"Then Rama having killed Vali in a battle , made Sugriva as the king of all Vanara troops".||35.51||

||Sloka 35.52||

રામસુગ્રીવયોરૈક્યં દેવ્યેવં સમજાયત|
હનુમંતં ચ માં વિદ્ધિ તયોર્દૂતમિહાગતમ્||35.52||

સ|| દેવી રામસુગ્રીવયોઃ ઐક્યં એવં સમજાયત | માં તયોઃ દૂતં ઇહ આગતં ચ હનુમંતં વિદ્ધિ

||Sloka meanings||

દેવી રામસુગ્રીવયોઃ ઐક્યં -
union of Rama Sugriva
એવં સમજાયત -
happened in this way
તયોઃ દૂતં ઇહ આગતં ચ -
have come here as their messenger
માં હનુમંતં વિદ્ધિ -
know me as Hanuman.

||Sloka summary||

"Oh Devi ! The union of Rama Sugriva happened in this way. Know me as Hanuman. I have come here as their messenger."||35.52||

||Sloka 35.53||

સ્વરાજ્યં પ્રાપ્ય સુગ્રીવઃ સમાનીય હરીશ્વરાન્ |
ત્વદર્થં પ્રેષયામાસ દિશો દશ મહાબલાન્ ||35.53||

સ|| સુગ્રીવઃ સ્વરાજ્યં પ્રાપ્ય હરીશ્વરાન્ સમાનીય ત્વદર્થં દશ દિશઃ મહાબલાન્ પ્રેષયામાસ||

||Sloka meanings||

સુગ્રીવઃ સ્વરાજ્યં પ્રાપ્ય -
Sugriva having got back his kingdom
હરીશ્વરાન્ સમાનીય -
got together all Vanaras
ત્વદર્થં મહાબલાન્ -
in search of you
મહાબલાન્ દશ દિશઃ પ્રેષયામાસ -
sent powerful ones in ten directions

||Sloka summary||

"Sugriva having got back his kingdom, got together all Vanaras and sent them in search of you in all directions."||35.53||

||Sloka 35.54||

અદિષ્ટા વાનરેંદ્રેણ સુગ્રીવેણ મહૌજસા|
અદ્રિરાજ પ્રતીકાશાઃ સર્વતઃ પ્રસ્થિતા મહીમ્||35.54||

સ|| વાનરેંદ્રેણ મહૌજસા સુગ્રીવેણ અદિષ્ટાઃ અદ્રિરાજપ્રતીકાશઃ મહીં સર્વતઃ પ્રસ્થિતા||

||Sloka meanings||

વાનરેંદ્રેણ મહૌજસા -
the very powerful king of Vanaras
સુગ્રીવેણ અદિષ્ટાઃ -
ordered by Sugriva
અદ્રિરાજપ્રતીકાશઃ -
as huge as king of mountains
મહીં સર્વતઃ પ્રસ્થિતા-
went to all parts of the earth

||Sloka summary||

"Ordered by Sugriva , the very powerful king of Vanaras , Vanaras as huge as king of mountains went to all parts of the earth".||35.54||

||Sloka 35.55||

તતસ્તુ માર્ગામાણાવૈ સુગ્રીવ વચનાતુરાઃ|
ચરંતિ વસુધાં કૃત્સ્નાં વયમન્યે ચ વાનરાઃ||35.55||

સ|| તતઃ તે વયં અન્યે વાનરાઃ ચ સુગ્રીવ વચનાતુરાઃ માર્ગમાણાઃ કૃત્સ્નાં વસુધાં ચરંતિ ||

||Sloka meanings||

તતઃ તે વયં અન્યે વાનરાઃ ચ -
then we and other Vanaras
સુગ્રીવ વચનાતુરાઃ -
bound by Sugriva's words
માર્ગમાણાઃ કૃત્સ્નાં -
in search of you.
વસુધાં ચરંતિ -
moving about the earth

||Sloka summary||

"Then we and other Vanaras , bound by Sugriva's words , are moving about the earth in search of you." ||35.55||

||Sloka 35.55||

અંગદો નામ લક્ષ્મીવાન્ વાલિસૂનુ ર્મહાબલઃ|
પ્રસ્થિતઃ કપિશાર્દૂલઃ ત્રિભાગબલસંવૃતઃ||35.56||

સ|| વાલિસૂનુઃ મહાબલઃ લક્ષ્મીવાન્ ત્રિભાગબલસંવૃતઃ કપિશાર્દૂલઃ અંગદઃ નામ પ્રસ્થિતઃ ||

||Sloka meanings||

વાલિસૂનુઃ લક્ષ્મીવાન્ -
prosperous son of Vali
અંગદઃ નામ કપિશાર્દૂલઃ -
called Angada tiger among Vanaras
મહાબલઃ ત્રિભાગબલસંવૃતઃ પ્રસ્થિતઃ-
together with one third of the army departed

||Sloka summary||

Son of Vali, called Angada , powerful , prosperous, together with one third of the army departed in search of you. ||35.56||

||Sloka 35.57||

તેષાં નો વિપ્રણષ્ટાનાં વિંધ્યે પર્વતસત્તમે|
ભૃશં શોકપરીતાના મહોરાત્રગણા ગતાઃ||35.57||

સ|| વિંધ્યે પર્વતસત્તમે વિપ્રણષ્ટાનામ્ ભૃશં શોકપરીતાનાં તેષાં નઃ અહોરાત્રગણાઃ ગતાઃ||

||Sloka meanings||

વિંધ્યે પર્વતસત્તમે -
in the mountains of Vindhya
વિપ્રણષ્ટાનામ્ ભૃશં શોકપરીતાનાં -
greatly immersed in sorrow and lost our way".
તેષાં નઃ અહોરાત્રગણાઃ ગતાઃ -
there we spent many days and nights

||Sloka summary||

"In the mountains of Vindhya we spent many days and nights greatly immersed in sorrow and lost our way".||35.57||

||Sloka 35.58||

તે વયં કાર્યનૈરાશ્યાત્ કાલસ્યાતિક્રમણે|
ભયાચ્ચ કપિરાજસ્ય પ્રાણાં સ્ત્યક્તું વ્યવસ્થિતાઃ||35.58||

સ|| તે વયં કાર્યનૈરાશ્યાત્ કાલસ્ય અતિક્રમેણ ચ કપિરાજસ્ય ભયાત્ ચ પ્રાણામ્ ત્યક્તું વ્યવસ્થિતાઃ||

||Sloka meanings||

કાર્યનૈરાશ્યાત્ -
very much disheartened for not accomplishing the task
કાલસ્ય અતિક્રમેણ ચ -
with time exceeded,
કપિરાજસ્ય ભયાત્ ચ -
being afraid of the king of Vanaras
તે વયં પ્રાણામ્ ત્યક્તું વ્યવસ્થિતાઃ -
all of us were ready to give up our lives

||Sloka summary||

"Very much disheartened for not accomplishing the task, with time exceeded, and being afraid of the king of Vanaras , all of us were ready to give up our lives." ||35.58||

||Sloka 35.59||

વિચિત્ય વનદુર્ગાણિ ગિરિપ્રસ્રવણાનિ ચ|
અનાસાદ્ય પદં દેવ્યાઃ પ્રાણાં સ્ત્યક્તું સમુદ્યતાઃ||35.59||

સ|| વનદુર્ગાણિ ગિરિપ્રસ્રવણાનિ ચ વિચિત્ય દેવ્યાઃ પદં અનાસાદ્ય પ્રાણાં ત્યક્તું સમુદ્યતાઃ ||

||Sloka meanings||

વનદુર્ગાણિ ગિરિપ્રસ્રવણાનિ ચ વિચિત્ય-
having searched impenetrable forest forts, mountain streams
વિચિત્ય દેવ્યાઃ પદં અનાસાદ્ય -
unable to find the place of the Devi
પ્રાણાં ત્યક્તું સમુદ્યતાઃ-
decided to give up life" ||35.59||

||Sloka summary||

"Having searched the impenetrable forest forts, mountain streams , unable to find the place of Devi, we decided to give up life" ||35.59||

||Sloka 35.60||

દૃષ્ટ્વા પ્રાયોપવિષ્ટાંશ્ચ સર્વાન્ વાનરપુંગવાન્|
ભૃશં શોકાર્ણવે મગ્નઃ પર્યદેવયદંગદઃ||35.60||

સ||પ્રાયોપવિષ્ટાન્ સર્વાન્ વાનરાન્ દૃષ્ટ્વા અંગદઃ ભૃશં શોકાર્ણવે મગ્નઃ પર્યદેવયત્ ||

||Sloka meanings||

પ્રાયોપવિષ્ટાન્ સર્વાન્ વાનરાન્ દૃષ્ટ્વા -
seeing all the Vanaras ready for facing death
ભૃશં શોકાર્ણવે મગ્નઃ -
plunging in very intense fire of sorrow
અંગદઃ પર્યદેવયત્ - Angada grieved

||Sloka summary||

"Seeing all the Vanaras ready for facing death , Angada himself plunging into intense fire of sorrow, was very much grieved".||35.60||

||Sloka 35.61||

તવ નાશં ચ વૈદેહિ વાલિનશ્ચ વધં તથા|
પ્રાયોપવેશમસ્માકં મરણં ચ જટાયુષુઃ||35.61||

સ|| વૈદેહી તવ નાશં ચ વાલિનઃ વધઃ ચ જટાયુષુઃ મરણં ચ અસ્માકં પ્રાયોપવેશં ||

||Sloka meanings||

વૈદેહી તવ નાશં ચ -
O Vaidehi , you not being found
વાલિનઃ વધઃ ચ -
death of Vali
જટાયુષુઃ મરણં ચ -
death of Jatayu too
અસ્માકં પ્રાયોપવેશં-
led to our decision to die

||Sloka summary||

"Oh Vaidehi ! You not being found, death of Vali , and death of Jatayu all led to our decision to die." ||35.61||

||Sloka 35.62||

તેષાં ન સ્સ્વામિસંદેશા ન્નિરાશાનાં મુમૂર્ષતાં|
કાર્યહેતો રિવાયત શ્શકુનિ ર્વીર્યવાન્ મહાન્||35.62||

સ|| સ્વામિસંદેશાત્ નિરાશાનામ્ મુમૂર્ષતાં તેષાં નઃ કાર્યહેતોઃ ઇવ વીર્યવાન્ મહાશકુનિઃ આયાતઃ ||

||Sloka meanings||

સ્વામિસંદેશાત્ નિરાશાનામ્ -
disappointed in being unable to meet kings' orders
મુમૂર્ષતાં તેષાં -
those who were set to die
નઃ કાર્યહેતોઃ ઇવ -
as though to help
વીર્યવાન્ મહાશકુનિઃ આયાતઃ -
powerful gigantic bird came

||Sloka summary||

"As though to help those disappointed in being unable to meet kings' orders, and set to die, powerful gigantic bird came."

||Sloka 35.63||

ગૃધરાજસ્ય સોદર્યઃ સંપાતિર્નામ ગૃધરાટ્|
શ્રુત્વા ભાતૃવધં કોપાત્ ઇદં વચનમબ્રવીત્||35.63||

સ|| ગૃધરાજસ્ય સોદરઃ ગૃધરાટ્ સંપાતિઃ નામ ભાતૃવધં કોપાત્ ઇદં વચનમ્ અબ્રવીત્||

||Sloka meanings||

ગૃધરાજસ્ય સોદરઃ -
brother of king of birds
ગૃધરાટ્ સંપાતિઃ નામ -
king Sampati by name
ભાતૃવધં કોપાત્ -
angered on hearing the killing of his brother
ઇદં વચનમ્ અબ્રવીત્ -
said the following words

||Sloka summary||

"Brother of king of birds called Sampati , angered on hearing the killing of his brother said the following words'.

||Sloka 35.64||

યવીયાન્કેન મે ભ્રાતા હતઃ ક્વ ચ નિપાતિતઃ|
એત દાખ્યાતુ મિચ્ચામિ ભવદ્ભિઃ વાનરોત્તમાઃ||35.64||

સ|| વાનરોત્તમઃ મે યાવીયાન્ ભ્રાતા કેન હતઃ ક્વ ચ નિપાતિતઃ ભવદ્ભિઃ એતત્ આખ્યાતું ઇછ્છામિ ||

||Sloka meanings||

વાનરોત્તમઃ -
best of Vanaras
મે યવીયાન્ ભ્રાતા -
my younger brother
કેન હતઃ ક્વ ચ નિપાતિતઃ -
by whom and where was he dropped down
ભવદ્ભિઃ એતત્ આખ્યાતું ઇછ્છામિ-
want to hear all of that from you

||Sloka summary||

"Oh Best of Vanaras by whom was my younger brother killed ? Where was he dropped down? I want to hear all of that from you".||35.64||

||Sloka 35.65||

અંગદોઽકથય ત્તસ્ય જનસ્થાને મહદ્વધમ્|
રક્ષસા ભીમરૂપેણ ત્વા મુદ્દિશ્ય યથાતથમ્||35.65||

સ|| ત્વમ્ ઉદ્દિશ્ય અંગદઃ ભીમરૂપેણ રક્ષસા જનસ્થાને મહદ્વધં યથાગતં તસ્ય અકથયત્ ||

||Sloka meanings||

ત્વમ્ ઉદ્દિશ્ય -
relating to you
ભીમરૂપેણ રક્ષસા -
by a dreadful looking Rakshasa
જનસ્થાને મહદ્વધં -
dreadful killing in Janasthana
યથાગતં તસ્ય અંગદઃ અકથયત્ -
Angada narrated as it happened faithfully

||Sloka summary||

"Angada narrated to him the dreadful killing in Janasthana by a dreadful looking Rakshasa , relating to you (your abduction)". ||35.65||

||Sloka 35.66||

જટયુષો વધં શ્રુત્વા દુઃખિત સ્સોsરુણાત્મજઃ|
ત્વાં શશંસ વરારોહે વસંતીં રાવણાલયે||35.66||

સ|| વરારોહે સઃ અરુણાત્મજઃ જટાયુષઃ વધઃ શુત્વા દુઃખિતઃ ત્વાં રાવણાલયે વસંતીં શશંસ||

||Sloka meanings||

વરારોહે -
best among women
સઃ અરુણાત્મજઃ-
he, the Aruna's son
જટાયુષઃ વધઃ શુત્વા દુઃખિતઃ-
hearing about the death of Jatayu
ત્વાં રાવણાલયે વસંતીં શશંસ -
said that you are in Ravana's palace

||Sloka summary||

"Oh Best among women ! Hearing about the death of Jatayu, the son of Aruna, grieved he said that you are in Ravana's palace."||35.66||

||Sloka 35.67||

તસ્ય તદ્વચનં શ્રુત્વા સંપાતેઃ પ્રીતિવર્ધનમ્|
અંગદપ્રમુખા સ્તૂર્ણં તતઃ સંપ્રસ્થિતા વયમ્||35.67||

સ|| તસ્ય સંપાતેઃ પ્રીતિવર્ધનં તત્ વચનં શ્રુત્વા અંગદપ્રમુખાઃ વયં તૂર્ણમ્ તતઃ પ્રસ્થિતઃ||

||Sloka meanings||

પ્રીતિવર્ધનં - that which increases happiness
તત્ સંપાતેઃ વચનં શ્રુત્વા -
hearing those words of Sampati
અંગદપ્રમુખાઃ -
Angada and other leaders
વયં તૂર્ણમ્ તતઃ પ્રસ્થિતઃ-
all of us quickly departed from there

||Sloka summary||

"Then hearing that words Sampati increasing the happiness, Angada and others including all of us quickly departed from there".||35.67||

||Sloka 35.68||

વિંધ્યા દુત્થાય સંપ્રાપ્તાઃ સાગરસ્યાંત મુત્તરમ્|
ત્વદ્દર્શનકૃતોત્સાહા હૃષ્ટાઃ તુષ્ટાઃ પ્લવંગમાઃ||35.68||

સ|| પ્લવંગમાઃ ત્વત્ દર્શનકૃતોત્સાહાઃ હૃષ્ટાઃ તુષ્ટાઃ વિંધ્યાત્ ઉત્થાય સાગરસ્ય ઉત્તર અંતં સમ્પ્રાપ્તાઃ||

||Sloka meanings||

પ્લવંગમાઃ ત્વત્ દર્શનકૃતોત્સાહાઃ -
Vanaras anxious to see you,
હૃષ્ટાઃ તુષ્ટાઃ -
delighted , satisfied
વિંધ્યાત્ ઉત્થાય -
flew up from Vindhyas
સાગરસ્ય ઉત્તર અંતં સમ્પ્રાપ્તાઃ -
reached the northern shores of the ocean.

||Sloka summary||

"The Vanaras anxious to see you, delighted , satisfied , flew up from Vindhyas and reached the northern shores of the ocean."||35.68||

||Sloka 35.69||

અંગદપ્રમુખાસ્સર્વે વેલોપાંત મુપસ્થિતાઃ|
ચિંતાં જગ્મુઃ પુનર્ભીતાઃ ત્વદ્દર્શનસમુત્સકાઃ||35.69||

સ||અંગદપ્રમુખાઃ સર્વે ત્વત્ દર્શનમુત્સુકાઃ વેલોપાંતં ઉપસ્થિતાઃ ભીતાઃ પુનઃ ચિંતાં જગ્મુઃ||

||Sloka meanings||

અંગદપ્રમુખાઃ સર્વે -
Angada and other leaders
ત્વત્ દર્શનમુત્સુકાઃ-
anxious to see you
વેલોપાંતં ઉપસ્થિતાઃ -
standing on the shores of the ocean
ભીતાઃ પુનઃ ચિંતાં જગ્મુઃ -
afraid and again started thinking.

||Sloka summary||

"Angada and others anxious to see you standing on the shores of the ocean were afraid and again started thinking." ||35.69||

||Sloka 35.70||

અથાહં હરિસૈન્યસ્ય સાગરં પ્રેક્ષ્ય સીદતઃ|
વ્યવધૂય ભયં તીવ્રં શતં પ્લુતઃ||35.70||

સ|| અથ અહં સાગરં પ્રેક્ષ્ય સીદતઃ હરિસૈન્યસ્ય તીવ્રં ભયં વ્યવધૂય યોજનાનાં શતં પ્લુતઃ||

||Sloka meanings||

અથ અહં સાગરં પ્રેક્ષ્ય -
then I seeing the ocean
સીદતઃ હરિસૈન્યસ્ય તીવ્રં ભયં વ્યવધૂય -
setting aside fear of the desperate army of Vanaras
યોજનાનાં શતં પ્લુતઃ-
leapt ( across the sea of ) hundred yojanas yelling

||Sloka summary||

"Then seeing the desperate mood of the Vanara army, setting aside fear, I leapt ( across the sea of ) hundred yojanas".
||35.70||

||Sloka 35.71||

લંકા ચાપિ મયા રાત્રૌ પ્રવિષ્ટા રાક્ષસાકુલા|
રાવણશ્ચ મયા દૃષ્ટઃ ત્વં ચ શોકપરિપ્લુતા||35.71||

સ|| રાક્ષસાકુલા લંકા ચ અપિ મયા રાત્રૌ પ્રવિષ્ટા મયા રાવણશ્ચ દૃષ્ટઃ શોકપરિપ્લુતા ત્વં ચ||

||Sloka meanings||

રાક્ષસાકુલા લંકા ચ અપિ -
city of Lanka filled with Rakshasas
મયા રાત્રૌ પ્રવિષ્ટા -
I entered in the night
મયા રાવણશ્ચ દૃષ્ટઃ-
Ravana was seen by me
શોકપરિપ્લુતા ત્વં ચ-
you too immersed in sorrow

||Sloka summary||

"I entered city of Lanka filled with Rakshasas in the night. Ravana was seen by me as well as you too immersed in sorrow." ||35.72|

||Sloka 35.72||

એતત્તે સર્વ માખ્યાતં યથાવૃત્ત મનિંદિતે|
અભિભાષસ્વ માં દેવિ દૂતો દાશરથે રહમ્||35.72||

સ||અનિંદિતે દેવિ એતત્ યથાવૃતં તે આખ્યાતં | મમ અભિભાષસ્વ | અહં દાશરથેઃ દૂતઃ||

||Sloka meanings||

અનિંદિતે દેવિ -
blameless lady
અહં દાશરથેઃ દૂતઃ-
I am messenger of Dasarathi
એતત્ યથાવૃતં તે આખ્યાતં -
narrated this as it happened.
મમ અભિભાષસ્વ-
please speak to me

||Sloka summary||

"Oh! Blameless lady ! I have narrated this as it happened. Please speak to me. I am messenger of Dasarathi."||35.72|

||Sloka 35.73||

તં માં રામકૃતોદ્યોગં ત્વન્નિમિત્ત મિહાગતમ્|
સુગ્રીવ સચિવં દેવિ બુદ્દ્યસ્વ પવનાત્મજમ્||35.73||

સ||દેવિ રામકૃતોદ્યોગં ત્વન્નિમિત્તં ઇહ આગતં તં મામ્ સુગ્રીવ સચિવં પવનાત્મજં બુદ્ધ્યસ્વ||

||Sloka meanings||

રામકૃતોદ્યોગં -
one who has taken up Rama's mission
ત્વન્નિમિત્તં ઇહ આગતં -
come here for you
તં મામ્ પવનાત્મજં -
me the son of Vayu
સુગ્રીવ સચિવં બુદ્ધ્યસ્વ -
know me as Sugriva's minister

||Sloka summary||

"Oh Devi ! Know me, who has taken up Rama's mission for you and come here as the minister of Sugriva and son of wind god." ||35.73|

||Sloka 35.74||

કુશલી તવ કાકુત્સ્થ સર્વશસ્ત્રભૃતાં વરઃ|
ગુરોરારાધને યુક્તો લક્ષ્મણશ્ચ સુલક્ષણઃ||35.74||

સ|| સર્વશસ્ત્રભૃતાં વરઃ તવ કાકુત્સ્થઃ કુશલી | ગુરોઃ આરાધને યુક્તઃ લક્ષ્મણઃ ચ ||

||Sloka meanings||

સર્વશસ્ત્રભૃતાં વરઃ -
best among wielders of all weapons
તવ કાકુત્સ્થઃ કુશલી -
your Kakutstha is keeping well.
ગુરોઃ આરાધને યુક્તઃ લક્ષ્મણઃ ચ -
Lakshmana involved in the service of his master too

||Sloka summary||

"The best among wielders of all weapons your Kakutstha is keeping well. Lakshmana involved in the service of his master is well too." ||35.74||

||Sloka 35.75||

તસ્ય વીર્યવતો દેવિ ભર્તુઃ તવ હિતે રતઃ|
અહમેકસ્તુ સંપ્રાપ્તઃ સુગ્રીવ વચનાદિહ||35.75||

સ|| દેવિ વીર્યવતઃ તવ ભર્તુઃ તસ્ય હિતે રતઃ અહં સુગ્રીવ વચનાત્ ઇહ એકઃ પ્રાપ્તઃ||

||Sloka meanings||

દેવિ વીર્યવતઃ તવ ભર્તુઃ -
valorous husband of yours
તસ્ય હિતે રતઃ -
desirous of his welfare
અહં સુગ્રીવ વચનાત્ -
on the orders of Sugriva
ઇહ એકઃ પ્રાપ્તઃ-
I have come alone

||Sloka summary||

"Oh Devi ! Desirous of the welfare of your husband , I have come alone here on the orders of Sugriva." ||35.75||

||Sloka 35.76||

મયેય મસહાયેન ચરતા કામરૂપિણા|
દક્ષિણા દિ ગનુક્રાંતા ત્વન્માર્ગવિચયૈષિણા||35.76||

સ|| ત્વન્માર્ગવિચયૈષિણા કામરૂપિણા અસહાયેન ચરતા મયા ઇયં દક્ષિણા દિક્ અનુક્રાંતા||

||Sloka meanings||

ત્વન્માર્ગવિચયૈષિણા -
While searching for your location
કામરૂપિણા -
being able to assume any form
અસહાયેન ચરતા મયા ઇયં -
moving without any help
દક્ષિણા દિક્ અનુક્રાંતા -
reached this southern direction

||Sloka summary||

"While searching for your location, without any help, being able to assume any form, moving in southerly direction reached this place".||35.76||

||Sloka 35.77||

દિષ્ટ્યાહં હરિસૈન્યાનાં ત્વન્નાશ મનુશોચતામ્|
અપનેષ્યામિ સંતાપં તવાભિગમશંસનાત્||35.77||

સ|| દિષ્ટ્યા અહં ત્વન્નાશં હરિસૈન્યાનાં સંતાપં તવ અભિગમશંસનાત્ અપનેષ્યામિ||

||Sloka meanings||

હરિસૈન્યાનાં ત્વન્નાશં સંતાપં -
for the Vanara army grieving worried about your loss
તવ અભિગમશંસનાત્ -
letting them know
દિષ્ટ્યા અહં અપનેષ્યામિ-
will dispel their sorrow fortunately

||Sloka summary||

"Fortunately, for the Vanara army grieving worried about your loss, letting them know ( that you were found) will dispel their sorrow." ||35.77||

||Sloka 35.78||

દિષ્ટ્યા હિ મમ ન વ્યર્થં દેવિ સાગર લંઘનમ્|
પ્રાપ્સ્યા મ્યહ મિદં દિષ્ટ્વા ત્વદ્દર્શનકૃતં યશઃ||35.78||

સ|| દેવિ દિષ્ટ્યા મમ સાગરલંઘનં ન વ્યર્થમ્ | દિષ્ટ્યા અહં ત્વદ્દર્શનકૃતં ઇદં યશઃ પ્રાપ્સ્યામિ ||

||Sloka meanings||

દેવિ દિષ્ટ્યા -
fortunately
મમ સાગરલંઘનં ન વ્યર્થમ્ -
my effort of jumping across the ocean is not wasted
ઇદં ત્વદ્દર્શનકૃતં યશઃ-
this fame of seeing you here.
દિષ્ટ્યાઅહં પ્રાપ્સ્યામિ -
fortunately I will attain

||Sloka summary||

"Oh Devi ! Fortunately the effort of jumping across the ocean is not wasted. Fortunately I will attain the fame of seeing you here." ||35.78||

||Sloka 35.79||

રાઘવશ્ચ મહાવીર્યઃ ક્ષિપ્રં ત્વા મભિપત્સ્યતે|
સમિત્ર બાંધવં હત્વા રાવણં રાક્ષસાધિપમ્||35.79||

સ|| મહાવીરઃ રાઘવઃ ચ સમિત્રબાંધવં રાક્ષસાધિપં રાવણં હત્વા ક્ષિપ્રં ત્વાં અભિપત્સ્યતે||

|શ્લોકાર્થમુલુ||

મહાવીરઃ રાઘવઃ ચ - great hero Raghava too
સમિત્રબાંધવં રાક્ષસાધિપં - king of Rakshasas along with his friends
રાવણં હત્વા - having killed Ravana
ક્ષિપ્રં ત્વાં અભિપત્સ્યતે- will get you back quickly

||Sloka summary||

"The great hero Raghava having killed Ravana along with his friends, will reach you quickly".||35.79||

||Sloka 35.80||

માલ્યવાન્નામ વૈદેહિ ગિરિણા મુત્તમો ગિરિઃ|
તતો ગચ્છતિ ગોકર્ણં પર્વતં કેસરી હરિઃ ||35.80||

સ|| વૈદેહી ગિરીણાં ઉત્તમઃ માલ્યવાન્ નામ ગિરિઃ તતઃ કેસરી હરિઃ ગોકર્ણં પર્વતં ગચ્છતિ||

||Sloka meanings||

વૈદેહી - Vaidehi
ગિરીણાં ઉત્તમઃ -
best among the mountains
માલ્યવાન્ નામ ગિરિઃ -
mountain by name Malyavan
તતઃ કેસરી હરિઃ -
from there Vanara Kesari
ગોકર્ણં પર્વતં ગચ્છતિ -
went to mountain Gokarna.

||Sloka summary||

"Oh Vaidehi ! Mountain named Malyavan is one of the best. From there Kesari, a Vanara went to mountain Gokarna." |35.80||

||Sloka 35.81||

સ ચ દેવર્ષિભિર્દિષ્ટઃ પિતા મમ મહાકપિઃ|
તીર્થે નદી પતેઃ પુણ્યે શંબસાદન મુદ્દરત્||35.81||

સ|| દેવર્ષિભિઃ દિષ્ટઃ મામ્ પિતા સઃ મહાકપિઃ નદીપતેઃ પુણ્યે શંબસાદનં ઉદ્ધરત્||

||Sloka meanings||

દેવર્ષિભિઃ દિષ્ટઃ -
predicted by the divine sages
મામ્ પિતા સઃ મહાકપિઃ -
a great Vanara and my father
નદીપતેઃ પુણ્યે -
on the banks of holy river
શંબસાદનં ઉદ્ધરત્ -
killed Samabasadana

||Sloka summary||

"There predicted by the divine sages, he , a great Vanara and my father among the holy river which is lord of all rivers, killed Samabasadana." ||35.81||

||Sloka 35.82||

તસ્યાહં હરિણઃ ક્ષેત્રે જાતો વાતેન મૈથિલિ|
હનુમાનિતિ વિખ્યાતો લોકેસ્વેનૈવ કર્મણા||35.82||

સ||મૈથિલિ તસ્ય હરિણઃ ક્ષેત્રે વાતેન જાતઃ સ્વેન કર્મણા એવ લોકે હનુમાન્ ઇતિ વિખ્યાતઃ||

||Sloka meanings||

મૈથિલિ તસ્ય હરિણઃ ક્ષેત્રે -
O Maithili in that Vanara land
વાતેન જાતઃ -
born of wind god
સ્વેન કર્મણા એવ -
by my own acts
લોકે હનુમાન્ ઇતિ વિખ્યાતઃ -
known to all as Hanuman

||Sloka summary||

"Oh Maithili ! In that monkey's land born of wind god , I am known to all as Hanuman by my own acts".||35.82||

||Sloka 35.83||

વિશ્વાસાર્થં તુ વૈદેહિ ભર્તુરુક્તા મયા ગુણાઃ|
અચિરાત્ રાઘવો દેવિ ત્વા મિતો નયિતાsનઘે||35.83||

વૈદેહિ વિશ્વાસાર્થં મયા ભર્તુઃ ગુણાઃ ઉક્તાઃ | દેવિ રાઘવઃ અચિરાત્ ત્વાં ઇતઃ નયિતા અનઘે

||Sloka meanings||

વૈદેહિ વિશ્વાસાર્થં -
Oh Vaidehi ! to give you confidence
મયા ભર્તુઃ ગુણાઃ ઉક્તાઃ -
recited all the qualities of your husband
દેવિ રાઘવઃ અચિરાત્-
Oh Devi Raghav will soon
ત્વાં ઇતઃ નયિતા અનઘે -
take you from her

||Sloka summary||

"Oh Vaidehi ! to give you confidence I have described all the qualities. Oh Devi Raghav will soon take you from here" ||35.83||.

||Sloka 35.84||

એવં વિશ્વાસિતા સીતા હેતુભિઃ શોકકર્શિતા|
ઉપપન્નૈ રભિજ્ઞાનૈ ર્દૂતં તમવગચ્છતિ||35.84||

||સ|| શોકકર્શિતા સીતા એવં હેતુભિઃ વિશ્વશિતા ઉપપન્નૈઃ અભિજ્ઞાનૈઃ તં દૂતં અવગચ્છતિ

||Sloka meanings||

શોકકર્શિતા સીતા -
Sita immersed in sorrow
એવં હેતુભિઃ વિશ્વશિતા -
having trusted with reasons
ઉપપન્નૈઃ અભિજ્ઞાનૈઃ -
identified with evidence
તં દૂતં અવગચ્છતિ -
knew him as the messenger of Rama

||Sloka summary||

"Sita immersed in sorrow, presented with reasons identified, identified, knew him as the messenger of Rama." ||35.84||

||Sloka 35.85||

અતુલં ચ ગતા હર્ષં પ્રહર્ષેણ ચ જાનકી|
નેત્રાભ્યાં વક્રપક્ષ્માભ્યાં મુમોચાનંદજં જલં||35.85||

સ|| જાનકી અતુલં હર્ષં ગતા ચ પ્રહર્ષેણ વક્રપક્ષ્માભ્યાં નેત્રાભ્યાં આનંદજં જલં મુમોચ||

||Sloka meanings||

જાનકી અતુલં હર્ષં ગતા ચ -
Janaki then experienced immeasurable happiness
વક્રપક્ષ્માભ્યાં નેત્રાભ્યાં-
through the curved eyelashes of her eyes.
પ્રહર્ષેણ આનંદજં જલં મુમોચ -
shed tears of happiness in joy

||Sloka summary||

"Janaki then experienced immeasurable happiness, and shed tears of happiness through the curved eyelashes of her eyes."||35.85||

||Sloka 35.86||

ચારુ તદ્વદનં તસ્યા સ્તામ્રશુક્લાયતેક્ષણં|
અશોભત વિશાલાક્ષ્યા રાહુમુક્ત ઇવોડુરાટ્||35.86||

સ|| વિશાલાક્ષાયાઃ તસ્યાઃ ચારુ તામ્રશુક્લાયતેક્ષણં તત્ વદનં રાહુમુક્તઃ ઉડ્ડુરિવ અશોભત|

||Sloka meanings||

વિશાલાક્ષાયાઃ તસ્યાઃ -
of the wide-eyed lady Sita,
ચારુ તામ્રશુક્લાયતેક્ષણં
having wide white eyes with tinge of red
તત્ વદનં - that face
રાહુમુક્તઃ ઉડ્ડુરિવ અશોભત -
shone like the moon released from the shadow of Rahu

||Sloka summary||

"The face of the wide-eyed lady Sita, with her large red eyes shone like the moon released from the shadow of Rahu."||35.86||

||Sloka 35.87||

હનુમંતં કપિં વ્યક્તં મન્યતે નાન્યથેતિ સા|
અથોવાચ હનુમાંસ્તામુત્તરં પ્રિયદર્શનામ્||35.87||

સ|| સા હનુમંતં વ્યક્તં કપિં મન્યતે અન્યથા ઇતિ અથ હનુમાન્ પ્રિયદર્શનાં તાં ઉત્તરં ઉવાચ||

||Sloka meanings||

સા હનુમંતં વ્યક્તં કપિં મન્યતે -
she realized that Hanuman is clearly a Vanara
અન્યથા ન ઇતિ -
not any other
અથ પ્રિયદર્શનાં -
one who is pleasing to look at
તાં હનુમાન્ ઉત્તરં ઉવાચ-
Hanuman replied to her

||Sloka summary||

"She realized that Hanuman is clearly a Vanara not any other. Then Hanuman looked at her who is pleasing to look at, and spoke.||35.87||

||Sloka 35.88||

એતત્તે સર્વમાખ્યાતં સમાશ્વસિહિ મૈથિલિ|
કિંકરોમિ કથં વાતે રોચતે પ્રતિયામ્યહમ્||35.88||

સ|| મૈથિલિ એતત્ સર્વં આખ્યાતં સમાશ્વસિહિ| કિં કરોમિ કથં વા રોચતે | અહં પ્રતિયામિ ||

||Sloka meanings||

મૈથિલિ એતત્ સર્વં આખ્યાતં સમાશ્વસિહિ-
I have told you everything, trust me
કિં કરોમિ કથં વા રોચતે -
what shall I do, or what pleases you?
અહં પ્રતિયામિ -
I will go back

||Sloka summary||

'Oh Maithili , I have told you everything , calm down. What shall I do, or what pleases you? I will go back'. ||35.88||

||Sloka 35.89||

હતેઽસુરે સંયતિ શંબસાદને
કપિપ્રવીરેણ મહર્ષિ ચોદનાત્|
તતોઽસ્મિ વાયુપ્રભવો હિ મૈથિલિ
પ્રભાવતઃ તત્પ્રતિમશ્ચ વાનરઃ||35.89||

સ|| મૈથિલિ કપિપ્રવરેણ મહર્ષિચોદનાત્ અસુરે શંબસાદને સંયતિ હતે સતિ અથ વાયુપ્રભવઃ પ્રભાવતઃ તત્પ્રતિમઃ વાનરઃ અસ્મિ||

||Sloka meanings||

મૈથિલિ - O Maithili
કપિપ્રવરેણ મહર્ષિચોદનાત્ -
by the great Vanara on the command of great Rishis
અસુરે શંબસાદને સંયતિ હતે સતિ -
demon Samabasadana was killed
અથ વાયુપ્રભવઃ - with the power of wind god
પ્રભાવતઃ તત્પ્રતિમઃ - in prowess equal to him
વાનરઃ અસ્મિ- I am that Vanara

||Sloka summary||

"Oh Maithili ! on the command of great Rishis when the best of Vanaras killed demon Samabasadana, I was born with powers of Vayu and equal to Vayu."||35.89||

With this Sloka the narration of Hanumans comes to an end. ends. Hanuma's skill in narration can be seen here. He answered everything Sita asked. He was focused on winning the confidence of Sita

In the end Hanuma talks about himself. He was "born with powers of Vayu and equal to Vayu". In the whole of Ramayana this is the only time, we see Hanuma extolling his own prowess. Here he had to give confidence to Sita.
So, he built on his ability to cross the hundred Yojana wide ocean. He talked about his powers being equal to Vayu.
He even shows his gigantic form.

A little later Hanuman had to tell Sita about capability of the Vanara army. There the "ego less" Hanuma adopts a different stance. Hanuma says that Vanara army is full of warriors greater than him, "none is inferior to him" That is the greatness of Hanuma

Thus, ends Sarga 35 in Sundarakanda of Ramayana.

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુંદરકાંડે પંચત્રિંશસ્સર્ગઃ||

Thus ends the Sarga thirty-five of Sundarakanda in Ramayana ,the first poem ever composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

|| om tat sat||