Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 36

In Sarga 35 poet says, Sita shed tears of happiness (ಮುಮೋಚ ಆನಂದಜಂ ಜಲಮ್) on hearing the words of Hanuma on Rama.

Hanuma realized that he won the confidence of Sita. Now he builds on that in this Sarga by introducing himself as a messenger of sagacious Rama, (ದೂತೋ ರಾಮಸ್ಯ ಧೀಮತಃ) and hands over the signet ring of Rama further cementing her confidence. Handing over the ring is the highlight of this Sarga and is treated as a seminal event.

Now we go through the Slokas of Sarga thirty-six

||Sloka 36.01||

ಭೂಯ ಏವ ಮಹಾತೇಜಾ ಹನುಮಾನ್ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ|
ಅಬ್ರವೀತ್ ಪ್ರಶ್ರಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಸೀತಾ ಪ್ರತ್ಯಯಕಾರಣಾತ್||36.01||

ಸ||ಮಹಾತೇಜಾ ಹನುಮಾನ್ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ಭೂಯಃ ಸೀತಾ ಪ್ರತ್ಯಯಕಾರಣಾತ್ ಪ್ರಶ್ರಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತೇಜಾ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ಹನುಮಾನ್ -
Hanuman powerful son of wind god
ಭೂಯಃ ಸೀತಾ ಪ್ರತ್ಯಯಕಾರಣಾತ್ -
again to inspire confidence in Sita
ಪ್ರಶ್ರಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್ -
humbly spoke the following words

||Sloka summary||

"The powerful son of wind god , Hanuman again spoke humbly to inspire confidence in Sita." ||36.01||

||Sloka 36.02||

ವಾನರೋಽಹಂ ಮಹಭಾಗೇ ದೂತೋ ರಾಮಸ್ಯ ಧೀಮತಃ|
ರಾಮಾನಾಮಾಂಕಿತಂ ಚೇದಂ ಪಶ್ಯ ದೇವ್ಯಂಗುಳೀಯಕಮ್||36.02||

ಸ|| ಹೇ ಮಹಾಭಾಗೇ ! ಅಹಂ ವಾನರಃ | ಧೀಮತಃ ರಾಮಸ್ಯ ದೂತಃ| ದೇವಿ ಪಶ್ಯ ಚ ಇದಂ ರಾಮನಾಮಾಂಕಿತಂ ಅಂಗುಳೀಯಕಂ||

||Sloka meanings||

ಹೇ ಮಹಾಭಾಗೇ ! ಅಹಂ ವಾನರಃ-
O Noble lady, I am a Vanara
ಧೀಮತಃ ರಾಮಸ್ಯ ದೂತಃ-
a messenger of learned Rama
ದೇವಿ ಇದಂ ರಾಮನಾಮಾಂಕಿತಂ ಅಂಗುಳೀಯಕಂ-
the ring with the name of Rama inscribed
ದೇವಿ ಪಶ್ಯ ಚ -
Divine lady, please see

||Sloka summary||

"Oh Noble lady ! I am a Vanara. I am a messenger of learned Rama. Oh Divine lady ! See the ring with the name of Rama inscribed." ||36.02||

According to many, this is Sloka is to be read before starting on Sundarakanda Parayana. The Parayana offering prayers to Rama is spiritual reading of Ramayana.

Again according to many this episode shows the way of a of Guru or the teacher showing the path to a Seeker. The classical process or the way is as follows. The Seeker first must hear the Story of Bhagavan, Then the Seeker should know the celestial form the Bhagavan. Then having been taken in by that celestial form, the seeker's confidence in the Guru grows. Having observed the Seeker sufficiently, having realized that the seeker is now ready to put his belief in that Bhagavan, the Guru then elaborates on his experiences to the Seeker. Once the Seeker is firmly on the path to seek liberation, the Guru then gives the instruction in the form of a Mantra. The instruction of 'Mantra' is a form of giving knowledge. This is the protocol Master follows in providing instruction to the Seeker

In handing over the Rama's signet ring to Sita, Hanuma seems to follow the same process says Appalacharyulu garu. Sitting on the Simsupa tree Hanuma observes Sita for a long time. Having overheard the exchanges of Sita and Ravana, having seen Sita's longing for Rama, having seen her desperation for being rescued by Rama, having seen her getting ready to give up life, Hanuma sings the story of Ikshwakus for Sita. Hanuma describes the almost celestial form of Rama. Having described how he was associated with Rama, Hanuma announces himself as the messenger of Rama. Then he hands over the signet ring of Rama. The Signet ring of Rama is the token. It is the 'Mantra' here.

Hanuma could have given the ring first to get Sita's confidence. He would have at once received Sita's confidence. But Hanuma did not do that. Hanuma followed the process the Guru follows with the Seeker. He waited till Sita is ready to believe him, like the teacher who waits till seeker is ready.

The Sloka starts with "ವಾನರೋಽಹಂ". Saying that he is Vanara, he distances himself from the evil Rakshasa, setting at rest Sita's fears. By saying 'Vanara', he declares his humbleness.

Hanuma then addresses Sita as 'ಮಹಾಭಾಗೇ '; 'Mahabhage' means most fortunate. The Seeker favored by the Bhagavan is indeed the most fortunate. The fortunate Seeker will be blessed with a teacher who will provide instruction. The Seeker blessed with a teacher is the most fortunate. Thus Hanuma addressing Sita as "Mahabhage" is very appropriate. Teacher carries the message of Bhagavan to the Seeker. Thus the teacher acts in the role of a messenger. Here Hanuma is the messenger, messenger of wise and sagacious Rama.

Rama is a form of delight. Dhiman is store house of Knowledge. He is the messenger of one whose form is bliss; He is the messenger of one who is all knowledge Here we hear the echo of Rama being that Supreme being.

The Mantra is obtained as a favor of Bhagavan, The Teacher passes it on to the Seeker. As though following the same process, Hanuma too gives the Rama's ring as token of knowledge to Sita

In the protocol of the Master and Disciple, the mantra given by the teacher is the tool. The tool enables the Seeker in his search. That tool enables him to experience. The tool ultimately drives the sorrows away

Sita seeing the ring of Rama, experiences Ramadas though Rama was right in front of her. The Ring was given by Rama, brought by Hanuma and given to Sita. Like Seeker whose sorrows are dispersed by the Mantra, Sita too was momentarily rid of her sorrow. That is what we hear through the poet.

||Sloka 36.03||

ಪ್ರತ್ಯಯಾರ್ಥಂ ತವಾಽಽನೀತಂ ತೇನ ದತ್ತಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ|
ಸಮಾಶ್ವಸಿಹಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಕ್ಷೀಣ ದುಃಖಫಲಾ ಹ್ಯಸಿ||36.03||

ಸ|| ಮಹಾತ್ಮನಾ ತೇನ ದತ್ತಂ ತವ ಪ್ರತ್ಯಯಾರ್ಥಂ ಅನೀತಂ ಸಮಾಶ್ವಸಿ ಹಿ | (ತವ) ದುಃಖಫಲಾ ಕ್ಷೀಣಂ ಅಸಿ | ಭದ್ರಂ ತೇ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತ್ಮನಾ ತೇನ ದತ್ತಂ -
given by him, the great soul
ತವ ಪ್ರತ್ಯಯಾರ್ಥಂ ಅನೀತಂ -
to get your trust, brought here
ಸಮಾಶ್ವಸಿ ಹಿ -
be pleased
(ತವ) ದುಃಖಫಲಾ ಕ್ಷೀಣಂ ಅಸಿ-
Your sorrows have ended.
ಭದ್ರಂ ತೇ -
may the best things happen

||Sloka summary||

"This was given by him, the great soul, to get your trust. Oh Lady be calm. Your sorrows have ended. May the best things happen". ||36.03||

||Sloka 36.04||

ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪ್ರದದೌ ತಸ್ಯೈ ಸೀತಾಯೈ ವಾನರೋತ್ತಮಃ|
ಗೃಹೀತ್ವಾ ಪ್ರೇಕ್ಷಮಾಣಾ ಸಾ ಭರ್ತುಃ ಕರವಿಭೂಷಣಮ್||
ಭರ್ತಾರಮಿವ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾ ಜಾನಕೀ ಮುದಿತಾಽ ಭವತ್||36.04||

ಸ|| ವಾನರಃ ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ ಸೀತಾಯೈ ತಸ್ಯೈ ಭರ್ತುಃ ಕರವಿಭೂಷಣಂ ಪ್ರದದೌ |ಸಾ ಜಾನಕೀ ತತ್ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಪ್ರೇಕ್ಷಮಾಣಾ ಭರ್ತಾರಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾ ಇವ ಮುದಿತಾ ಭವತ್||

||Sloka meanings||

ವಾನರಃ ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ -
Vanara having said this
ಸೀತಾಯೈ ತಸ್ಯೈ ಭರ್ತುಃ ಕರವಿಭೂಷಣಂ ಪ್ರದದೌ -
gave the ornament that adorned her husband's hand to Sita
ಸಾ ಜಾನಕೀ ತತ್ ಗೃಹೀತ್ವಾ -
Sita too taking that ring
ಪ್ರೇಕ್ಷಮಾಣಾ ಭರ್ತಾರಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾ ಇವ -
gazed at it as though she obtained her husband.
ಮುದಿತಾ ಭವತ್ -
became very happy

||Sloka summary||

"Saying this the Vanara gave the ornament that adorned her husband's hand to Sita. Sita too taking that ring and gazing at the same longingly became very happy as though she obtained her husband." ||36.04||

"ಕರವಿಭೂಷಣಂ" means the ring. Having received the same, Janaki was delighted as though she obtained her husband.

The word "ಕರವಿಭೂಷಣಮು" the emphasis is about "ಕರಂ"the hand; "ಕರಂ" the hand helps one to accomplish things. Bhagavan's hand projects protection. Protection of the whole world. Maintenance of the whole world is that act of protection. The hand thus is a symbol of protection.

The acts of creation, maintenance and destruction are all part of the Supreme being . How does that realization of Supreme being come about? What is the tool for that realization? The Mantra given by the Master is that tool. The realization that the Supreme being is the protector, happens once the instruction is provided by the teacher. The receipt of the instruction leads to the feeling of seeing Bhagavan himself. It leads to delight.

As soon as she received the ringside too was delighted

||Sloka 36.05||

ಚಾರುತದ್ವದನಂ ತಸ್ಯಾ ಸ್ತಾಮ್ರಶುಕ್ಲಾಯ ತೇಕ್ಷಣಮ್|
ಅಶೋಭತ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷ್ಯಾ ರಾಹುಮುಕ್ತ ಇವೋಡ್ಡುರಾಟ್||36.05||

ಸ||ತಸ್ಯಾಃ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷ್ಯಾಃ ಚಾರು ವದನಂ ತಾಮ್ರಶುಕ್ಲಾಯತೇಕ್ಷಣಂ ರಾಹುಮುಕ್ತ ಇವೋಡ್ಡುರಾಟ್ ಅಶೋಭತ ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯಾಃ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷ್ಯಾಃ ಚಾರು ವದನಂ -
that wide eyed lady with beautiful face
ತಾಮ್ರಶುಕ್ಲಾಯತೇಕ್ಷಣಂ -
with reddish eyes
ರಾಹುಮುಕ್ತ ಇವೋಡ್ಡುರಾಟ್ -
like the moon freed from Rahu.
ಅಶೋಭತ - shone

||Sloka summary||

"That wide eyed lady with reddish eyes shone like the moon freed from Rahu." ||36.05||

||Sloka 36.06||

ತತಸ್ಸಾ ಹ್ರೀಮತೀ ಬಾಲಾ ಭರ್ತೃಸಂದೇಶಹರ್ಷಿತಾ|
ಪರಿತುಷ್ಟಾ ಪ್ರಿಯಂ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಶಶಂಸ ಮಹಾಕಪಿಮ್||36.06||

ಸ||ತತಃ ಸಾ ಬಾಲಾ ಭರ್ತೃಸಂದೇಶ ಹರ್ಷಿತಾ ಹ್ರೀಮತೀ ಪರಿತುಷ್ಟಾ ಪ್ರಿಯಂ ಕೃತ್ವಾ ಮಹಾಕಪಿಂ ಪ್ರಶಶಂಸ ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸಾ ಬಾಲಾ -
then that young lady
ಭರ್ತೃಸಂದೇಶ ಹರ್ಷಿತಾ -
delighted by the message from her husband,
ಹ್ರೀಮತೀ ಪರಿತುಷ್ಟಾ-
blushed and felt happy
ಪ್ರಿಯಂ ಕೃತ್ವಾ -
pleased him
ಮಹಾಕಪಿಂ ಪ್ರಶಶಂಸ -
praised the great Vanara

Tilaka Tika says- ವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ಶೂರಃ| ಸಮರ್ಥೋ ದೇಶಕಾಲೋಽಚಿತಕೃತ್ಯ ಚತುರಃ| ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಧರ್ಮಾರ್ಥ ವಿಷಯಕ ಸರ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥ ತತ್ವಜ್ಞಃ||

||Sloka summary||

Then that young lady Sita delighted by the message from her husband, blushed and felt happy. Praising the great Vanara for his actions, she pleased him with the following words. ||36.06||

||Sloka 36.07||

ವಿಕ್ರಾಂತಸ್ತ್ವಂ ಸಮರ್ಥಸ್ತ್ವಂ ಪ್ರಾಜ್ಞಸ್ತ್ವಂ ವಾನರೋತ್ತಮ|
ಯೇ ನೇದಂ ರಾಕ್ಷಪದಂ ತ್ವಯೈಕೇನ ಪ್ರಧರ್ಷಿತಮ್||36.07||

ಸ|| ವಾನರೋತ್ತಮಾ ಏಕೇನ ಯೇನ ತ್ವಯಾ ಇದಂ ರಾಕ್ಷಸ ಪದಂ ಪ್ರದರ್ಷಿತಂ ತ್ವಂ ವಿಕ್ರಾಂತಃ | ತ್ವಂ ಸಮರ್ಥಃ | ತ್ವಂ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ||

||Sloka meanings||

ವಾನರೋತ್ತಮಾ ಏಕೇನ ಯೇನ ತ್ವಯಾ -
single-handedly by whom alone
ಇದಂ ರಾಕ್ಷಸ ಪದಂ ಪ್ರದರ್ಷಿತಂ -
this un assailable Rakshasa abode assailed
ತ್ವಂ ವಿಕ್ರಾಂತಃ - you are brave
ತ್ವಂ ಸಮರ್ಥಃ -you are very capable.
ತ್ವಂ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ - you are very knowledgeable

||Sloka summary||

"Oh Best of Vanaras ! Single-handedly by whom the Rakshasa abode has been assailed , that person being you , you are very brave. You are very capable. You are very knowledgeable." ||36.07||

Sita delighted to receive the signet ring of Rama Sit has three words for Hanuma .

"ವಿಕ್ರಾಂತಃ ತ್ವಂ; You are very brave".
"ಸಮರ್ಥಃ ತ್ವಂ -You are very capable".
"ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ತ್ವಂ- You are very knowledgeable"

These three are Hanuma's traits. By this we know Hanuma has strength, power and knowledge. These are also necessary for a teacher. To control the Tamas and Rajas one needs the knowledge. To control the powerful mind one has to be capable. Thus Sita lauds the power of Hanuma.

||Sloka 36.08||

ಶತಯೋಜನವಿಸ್ತೀರ್ಣಃ ಸಾಗರೋ ಮಕರಾಲಯಃ|
ವಿಕ್ರಮಶ್ಲಾಘನೀಯೇನ ಕ್ರಮತಾ ಗೋಷ್ಪದೀಕೃತಃ||36.08||

ಸ|| ವಿಕ್ರಮಶ್ಲಾಘನೀಯೇನ ಸಾಗರಃ ಮಕರಾಲಯಃ ಶತಯೋಜನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಃ ಕ್ರಮತಾ ಗೋಷ್ಪದೀಕೃತಃ ||

||Sloka meanings||

ವಿಕ್ರಮಶ್ಲಾಘನೀಯೇನ -
with admirable prowess
ಶತಯೋಜನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಃ ಸಾಗರಃ ಮಕರಾಲಯಃ -
hundred Yojana wide ocean, which is the abode of crocodiles
ಕ್ರಮತಾ ಗೋಷ್ಪದೀಕೃತಃ -
reduced it to a calf's hoof mark

||Sloka summary||

"Your admirable prowess reduced the hundred Yojana wide ocean which is the abode of crocodiles to a calf's hoof mark". ||36.08||

||Sloka 36.09||

ನ ಹಿ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಾಕೃತಂ ಮನ್ಯೇ ವಾನರಂ ವಾನರರ್ಷಭ|
ಯಸ್ಯ ತೇ ನಾಸ್ತಿ ಸಂತ್ರಾಸೋ ರಾವಣಾ ನ್ನಾಪಿ ಸಂಭ್ರಮಃ||36.09||

ಸ|| ವಾನರರ್ಷಭಃ ಯಸ್ಯ ತೇ ರಾವಣಾತ್ ಸಂತ್ರಾಸಃ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಭ್ರಮಃ ಅಪಿ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಾಕೃತಂ ವಾನರಂ ನ ಮನ್ಯೇ||

||Sloka meanings||

ವಾನರರ್ಷಭಃ ಯಸ್ಯ ತೇ -
O Bull among Vanaras, the way
ರಾವಣಾತ್ ಸಂತ್ರಾಸಃ ನಾಸ್ತಿ -
no fear of Ravana
ಸಂಭ್ರಮಃ ಅಪಿ -
or excitement too
ತ್ವಾಂ ಪ್ರಾಕೃತಂ ವಾನರಂ ನ ಮನ್ಯೇ-
do not think you are an ordinary Vanara

||Sloka summary||

"Oh Bull among Vanaras ! Being the one who has no fear or excitement of Ravana, I do not think you are an ordinary Vanara". ||36.09||

||Sloka 36.10||

ಅರ್ಹಸೇ ಚ ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಯಾ ಸಮಭಿಭಾಷಿತುಮ್|
ಯದ್ಯಸಿ ಪ್ರೇಷಿತಸ್ತೇನ ರಾಮೇಣ ವಿದಿತಾತ್ಮನಾ||36.10||

ಸ|| ರಾಮೇನ ವಿದಿತಾತ್ಮನಾ ತೇನ ಪ್ರೇಷಿತಃ ಅಸಿ ಯದಿ ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಯಾ ಸಮಭಿಭಾಷಿತುಂ ಅರ್ಹಸೇ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮೇನ ವಿದಿತಾತ್ಮನಾ -
by Rama, who realized self,
ತೇನ ಪ್ರೇಷಿತಃ ಅಸಿ ಯದಿ -
if you are sent by Rama
ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಯಾ ಸಮಭಿಭಾಷಿತುಂ ಅರ್ಹಸೇ -
it is proper for me to talk with you.

||Sloka summary||

"Oh best among Vanaras, if you are sent by Rama, who realized self, it is proper for me to talk with you." ||36.10||

||Sloka 36.11||

ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತಿ ದುರ್ದರ್ಷೋ ರಾಮೋ ನ ಹ್ಯ ಪರೀಕ್ಷಿತಮ್|
ಪರಾಕ್ರಮ ಮವಿಜ್ಞಾಯ ಮತ್ಸಕಾಶಂ ವಿಶೇಷತಃ||36.11||

ಸ|| ದುರ್ದರ್ಷಃ ರಾಮಃ ಪರಾಕ್ರಮಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಅಪರೀಕ್ಷಿತಮ್ ನ ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯತಿ ವಿಶೇಷತಃ ಮತ್ ಸಕಾಶಮ್ ||

||Sloka meanings||

ದುರ್ದರ್ಷಃ ರಾಮಃ -
Rama who is of formidable valor
ಪರಾಕ್ರಮಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ -
without knowing his valor
ಅಪರೀಕ್ಷಿತಮ್ ನ ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯತಿ -
will not send one without (testing their capabilities)
ವಿಶೇಷತಃ ಮತ್ ಸಕಾಶಮ್-
specially to me

||Sloka summary||

"Rama who is of formidable valor, will not send one specially to me without knowing or without testing their capabilities." ||36.11||

In Sundarakanda Hanuman plays the greatest role. In spite of many obstacles he moves on and on. Thus he shows how a man may cross the ocean of life with a single-minded pursuit. Such a man too requires strength, power and knowledge. That is what Sita emphasized

The Vanara crossed the sea infested with many beings. The Vanara made the crossing of an ocean look like jumping across a calf's hoof mark. The Vanara broke into impenetrable Ravana's fort. That Vanara is not a simple Vanara. That is amply clear to Sita. The signet Ring of Rama confirms that he is indeed the messenger of Rama. With such evidence Sita knew that she can talk to Hanuma.

At once all the questions fears lingering in her mind come out. They come out like the overflowing flood of river waters. We will hear all those questions.

||Sloka 36.12||

ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಚ ಕುಶಲೀ ರಾಮೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸತ್ಯಸಂಗರಃ|
ಲಕ್ಷ್ಮಣಶ್ಚ ಮಹಾತೇಜಾ ಸ್ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ||36.12||

ಸ|| ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ರಾಮಃ ಧರ್ಮಾತ್ಮಃ ಸತ್ಯಸಂಗರಃ ಕುಶಲೀ | ಮಹಾತೇಜಾ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಚ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಃ ಧರ್ಮಾತ್ಮಃ ಸತ್ಯಸಂಗರಃ -
righteous Rama, the follower of truth
ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಕುಶಲೀ -
fortunately, is well
ಮಹಾತೇಜಾ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ -
glorious one who is the pleasure of Sumitra
ಮಹಾತೇಜೋವಂತುಡೈನ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದನುಡು ಅಗು
ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಚ - Lakshmana too ( is well)

||Sloka summary||

"Fortunately the righteous Rama, the follower of truth, is well. The glorious Lakshmana who is the pleasure of Sumitra too is well." ||36.12||

||Sloka 36.13||

ಕುಶಲೀ ಯದಿ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಕಿಂ ನು ಸಾಗರಮೇಖಲಾಂ|
ಮಹೀಂ ದಹತಿ ಕೋಪೇನ ಯುಗಾಂತಾಗ್ನಿ ರಿವೋತ್ಥಿತಃ||36.13||

ಸ|| ಯದಿ ಕಾಕುಕ್ತ್ಸ್ಥಃ ಕುಶಲೀ ಯುಗಾಂತಾಗ್ನಿಃ ಇವ ಉತ್ಥಿತಂ ಕೋಪೇನ ಸಾಗರಮೇಖಲಾಂ ಮಹತೀಂ ಕಿಂ ನ ದಹತಿ||

||Sloka meanings||

ಯದಿ ಕಾಕುಕ್ತ್ಸ್ಥಃ ಕುಶಲೀ -
If Kakutstha is well
ಯುಗಾಂತಾಗ್ನಿಃ ಇವ ಉತ್ಥಿತಂ ಕೋಪೇನ -
with his rage as risen if it is the end of the Yuga"
ಸಾಗರಮೇಖಲಾಂ ಮಹತೀಂ -
this earth circled by ocean
ಕಿಂ ನ ದಹತಿ -
why does he not burn?

||Sloka summary||

"If Kakutstha is well , why does he not burn this earth circled by ocean in his rage as if it is the end of the Yuga".||36.13||

||Sloka 36.14||

ಅಥವಾ ಶಕ್ತಿಮಂತೌ ತೌ ಸುರಾಣಾ ಮಪಿ ವಿಗ್ರಹೇ|
ಮಮೈವ ತು ನ ದುಃಖಾನಾಂ ಅಸ್ತಿ ಮನ್ಯೇ ವಿಪರ್ಯಯಃ||36.14||

ಸ|| ಅಥವಾ ತೌ ಸುರಾಣಾಂ ಅಪಿ ನಿಗ್ರಹೇ ಶಕ್ತಿಮಂತೌ ತು ಮಮ ದುಃಖೇನಾಮೇವ ವಿಪರ್ಯಯಃ ನಾಸ್ತಿ ಮನ್ಯೇ||

Rama Tika says- ಸುರಾಣಾಮಪಿ ನಿಗ್ರಹೇ ಶಕ್ತಿಮನ್ತೌ ತೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಸ್ತ ಏವ ತಥಾಪಿ ಮಮ ದುಃಖಾನಾಂ ವಿಪರ್ಯಯೋ ವಿನಾಶಕಾಲೋ ನ ಏವ ಇತಿ ಅಹಂ ಮನ್ಯೇ|

||Sloka meanings||

ಅಥವಾ ತೌ - or
ಸುರಾಣಾಂ ಅಪಿ ನಿಗ್ರಹೇ ಶಕ್ತಿಮಂತೌ ತು -
though being capable of holding even the Devas
ಮಮ ದುಃಖೇನಾಮೇವ -
for my sorrows
ವಿಪರ್ಯಯಃ ನಾಸ್ತಿ ಮನ್ಯೇ -
there is no reversal I think

||Sloka summary||

"Though both being capable of holding even the Devas , for my sorrows there is no reversal I think." ||36.14||

||Sloka 36.15||

ಕಚ್ಚಿನ್ನ ವ್ಯಧಿತೋ ರಾಮಃ ಕಚ್ಚಿನ್ನ ಪರಿತಪ್ಯತೇ|
ಉತ್ತರಾಣಿ ಚ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕುರುತೇ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ||36.15||

ಸ|| ರಾಮಃ ನ ವ್ಯಧಿತಃ ಕಚ್ಚಿತ್? ನಪರಿತಪ್ಯತೇ ಕಚ್ಚಿತ್? (ಬಹುಶಃ) ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ಉತ್ತರಾಣಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕುರುತೇ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಃ ನ ವ್ಯಧಿತಃ ಕಚ್ಚಿತ್? -
hope Rama is not depressed
ನಪರಿತಪ್ಯತೇ ಕಚ್ಚಿತ್? -
hope he is not suffering
ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ -
that best of men
ಉತ್ತರಾಣಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕುರುತೇ -
probably taking necessary steps

||Sloka summary||

"Hope Rama is not depressed. Hope he is not suffering . Probably he is taking necessary steps ( for my rescue)." ||36.15||

||Sloka 36.16||

ಕಚ್ಚಿನ್ನ ದೀನಃ ಸಂಭ್ರಾಂತಃ ಕಾರ್ಯೇಷು ಚ ನ ಮುಹ್ಯತಿ|
ಕಚ್ಚಿ ತ್ಪುರುಷಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕುರುತೇ ನೃಪತೇಸ್ಸುತಃ||36.16||

ಸ|| ನೃಪತೇಃ ಸುತಃ ದೀನಃ ಸಂಭ್ರಾಂತಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ | ಕಾರ್ಯೇಷು ನಮುಹ್ಯತಿ | ಪುರುಷಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ಕುರುತೇ ( ಇತಿ ಮನ್ಯೇ)||

||Sloka meanings||

ನೃಪತೇಃ ಸುತಃ -
the king's son
ದೀನಃ ಸಂಭ್ರಾಂತಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope not too depressed
ಕಾರ್ಯೇಷು ನಮುಹ್ಯತಿ -
not turning away from action
ಪುರುಷಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ಕುರುತೇ ( ಇತಿ ಮನ್ಯೇ)-
hope he is attending to his duties

||Sloka summary||

"The king's son is hope not too depressed turning away from action. Hope he is attending to his duties." ||36.16||

||Sloka 36.17||

ದ್ವಿವಿಧಂ ತ್ರಿಪಾಧೋಪಾಯ ಮುಪಾಯ ಮಪಿ ಸೇವತೇ|
ವಿಜಿಗೀಷು ಸ್ಸುಹೃತ್ ಕಚ್ಚಿನ್ ಮಿತ್ರೇಷು ಚ ಪರಂತಪ||36.17||

ಸ|| ಪರಂತಪಃ ದ್ವಿವಿಧಂ ಉಪಾಯಂ ತ್ರಿವಿಧೋಪಾಯಂ ಅಪಿ ಸೇವತೇ ವಿಜಿಗೀಷುಃ ಮಿತ್ರೇಷು ಸುಹೃತ್ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

Tilaka Tika says- ದ್ವಿವಿಧಂ ಸೌಮ್ಯಾಸೌಮ್ಯರೂಪ ಪ್ರಕಾರದ್ವಯವತ್ | ತ್ರಿವಿಧಂ ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಲಕ್ಷಣ ತ್ರಿವಿಧ ಪುರುಷಾರ್ಥಾನಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತ ಉ ಉಪಾಯಂ ಸೇವತೇ ಕಚ್ಚಿತ್| ಪಾಯಭೂತ

||Sloka meanings||

ಪರಂತಪಃ ವಿಜಿಗೀಷುಃ -
the terror of enemies, desirous of victory
ದ್ವಿವಿಧಂ ಉಪಾಯಂ -
the two remedies
ತ್ರಿವಿಧೋಪಾಯಂ ಅಪಿ ಸೇವತೇ -
or uses the three remedies
ಮಿತ್ರೇಷು ಸುಹೃತ್ ಕಚ್ಚಿತ್ -
with friends and well wishers

||Sloka summary||

"The terror of enemies , he who desires to be victorious must be following two types or may be three types of action, with friends and well-wishers." ||36.17||

||Sloka 36.18||

ಕಚ್ಚಿ ನ್ಮಿತ್ರಾಣಿ ಲಭತೇ ಮಿತ್ರೈಶ್ಚಾಪ್ಯಭಿಗಮ್ಯತೇ|
ಕಚ್ಚಿತ್ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ರಶ್ಚ ಮಿತ್ರೈಶ್ಚಾಪಿ ಪುರಸ್ಕೃತಃ||36.18||

ಸ|| ಮಿತ್ರಾಣಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ಲಭತೇ| ಮಿತ್ರೈಃ ಅಪಿ ಅಭಿಗಮ್ಯತೇ | ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ರಶ್ಚ ಕಚ್ಚಿತ್ |ಮಿತ್ರೈಶ್ಚ ಅಪಿ ಪುರಸ್ಕೃತಃ ||

Govindaraja Tika says- ಅಭಿಗಮ್ಯತೇ ಲಭ್ಯತೇ| ಮೈತ್ರೈಶ್ಚಕಚ್ಚಿದುಪಕಾರಂ ಕೃತ್ವಾ ಸ್ವಯಂ ಉಪಕಾರಂ ಮಿತ್ರಾದಪೇಕ್ಷತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ||

||Sloka meanings||

ಮಿತ್ರಾಣಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ಲಭತೇ -
hope he is making friends.
ಮಿತ್ರೈಃ ಅಪಿ ಅಭಿಗಮ್ಯತೇ-
do friends also need him?
ಕಲ್ಯಾಣ ಮಿತ್ರಶ್ಚ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope they are his well wishers
ಮಿತ್ರೈಶ್ಚ ಅಪಿ ಪುರಸ್ಕೃತಃ -
hope he is honored by his friends

||Sloka summary||

"Hope he is making friends. Friends also need him. Hope they are good friends. Hope he is honored by his friends. ||36.18||

||Sloka 36.19||

ಕಚ್ಚಿ ದಾಶಾಸ್ತಿ ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಸಾದಂ ಪಾರ್ಥಿವಾತ್ಮಜಃ|
ಕಚ್ಚಿತ್ ಪುರುಷಕಾರಂ ಚ ದೈವಂ ಚ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ||36.19||

ಸ|| ಪಾರ್ಥಿವಾತ್ಮಜಃ ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಸಾದಂ ಆಶಾಸ್ತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ | ಪುರುಷಕಾರಂ ಚ ದೈವಂ ಚ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ||

||Sloka meanings||

ಪಾರ್ಥಿವಾತ್ಮಜಃ -
the son of the king
ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಸಾದಂ ಆಶಾಸ್ತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ -
keep getting blessings of the Gods
ಪುರುಷಕಾರಂ ಚ ದೈವಂ ಚ -
personal effort as well as divine support.
ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ - does he perform?

||Sloka summary||

"Does the son of the king, Rama keep getting blessings of the Gods. Does he follow the personal effort as well as divine support? " ||36.19||

||Sloka 36.20||

ಕಚ್ಚಿ ನ್ನವಿಗತ ಸ್ನೇಹಃ ಪ್ರವಾಸಾನ್ಮಯಿ ರಾಘವಃ|
ಕಚ್ಚಿ ನ್ಮಾಂ ವ್ಯಸನಾತ್ ಅಸ್ಮಾನ್ಮೋಕ್ಷಯಿಷ್ಯತಿ ವಾನರ||36.20||

ಸ|| ರಾಘವಃ ಪ್ರವಾಸಾತ್ ಮಯಿ ವಿಗತಸ್ನೇಹಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ |ಹೇ ವಾನರ ! ಮಾಂ ಅಸ್ಮಾತ್ ವ್ಯಸನಾತ್ (ರಾಮಃ) ಮೋಕ್ಷಯಿಷ್ಯತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ರಾಘವಃ ಪ್ರವಾಸಾತ್ -
Raghava due to separation
ಮಯಿ ವಿಗತಸ್ನೇಹಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ -
devoid of love for me
ಹೇ ವಾನರ ! -O Vanara
ಮಾಂ ಅಸ್ಮಾತ್ ವ್ಯಸನಾತ್ (ರಾಮಃ) ಮೋಕ್ಷಯಿಷ್ಯತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope he will liberate me from this misery

||Sloka summary||

"Due to separation, is Raghava devoid of love. Oh Vanara! Hope he will liberate me from this misery". ||36.20||

||Sloka 36.21||

ಸುಖಾನಾಮುಚಿತೋ ನಿತ್ಯಂ ಅಸುಖಾನಾಂ ಅನೂಚಿತಃ|
ದುಃಖಮುತ್ತರಮಾಸಾದ್ಯ ಕಚ್ಚ್ ದ್ರಾಮೋ ನ ಸೀದತಿ||36.21||

ಸ|| ನಿತ್ಯಂ ಸುಖಾನಾಂ ಉಚಿತಃ ಅಸುಖಾನಾಂ ಅನೌಚಿತಃ ರಾಘವಃ ದುಃಖಂ ಆಸಾದ್ಯ ನ ಸೀದತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ನಿತ್ಯಂ ಸುಖಾನಾಂ ಉಚಿತಃ-
one who always deserves happiness
ಅಸುಖಾನಾಂ ಅನೌಚಿತಃ -
not used to discomforts
ರಾಘವಃ ದುಃಖಂ ಆಸಾದ್ಯ -
Rama facing sorrows
ನ ಸೀದತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ -
has he become depressed?

||Sloka summary||

"Hope Rama who deserves happiness and is not used to unhappiness , has not become depressed facing sorrows." ||36.21||

||Sloka 36.22||

ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾ ಸ್ತಥಾ ಕಚ್ಚಿತ್ ಸುಮಿತ್ರಾಯಾಃ ತಥೈವ ಚ|
ಅಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಶ್ರೂಯತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಕುಶಲಂ ಭರತಸ್ಯ ಚ||36.22||

ಸ|| ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾಃ ತಥಾ ಸುಮಿತ್ರಾಯಾಃ ತಥೈವ ಚ ಭರತಸ್ಯ ಕುಶಲಂ ಅಭೀಕ್ಷಣಂ ಶ್ರೂಯತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾಃ ತಥಾ ಸುಮಿತ್ರಾಯಾಃ -
of mother Kausalya, similarly mother Sumitraಕ
ತಥೈವ ಚ ಭರತಸ್ಯ ಚ -
as well as of Bharata
ಕುಶಲಂ ಅಭೀಕ್ಷಣಂ -
well being
ಅಭೀಕ್ಷಣಂ ಶ್ರೂಯತೇ -
is hearing constantly
ಕಚ್ಚಿತ್ - hopefully

||Sloka summary||

"Hope he is hearing the well-being of mother Kausalya, similarly mother Sumitra as well as that of Bharata. " ||36.22||

||Sloka 36.23||

ಮನ್ನಿಮಿತ್ತೇನ ಮಾನಾರ್ಹಃ ಕಚ್ಚಿ ಚ್ಛೋಕೇನ ರಾಘವಃ|
ಕಚ್ಚಿ ನ್ನಾನ್ಯಮನಾ ರಾಮಃ ಕಚ್ಚಿ ನ್ಮಾಂ ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ||36.23||

ಸ||ಮಾನಾರ್ಹಃ ರಾಮಃ ಮನ್ನಿಮಿತ್ತೇನ ಶೋಕೇನ ಕಚ್ಚಿತ್ ನ ಅನ್ಯಮಾನಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ | ಮಾಮ್ ಕಚ್ಚಿತ್ ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಮಾನಾರ್ಹಃ ರಾಮಃ -
respectable Raghava
ಮನ್ನಿಮಿತ್ತೇನ ಶೋಕೇನ -
facing sorrow on my account
ಅನ್ಯಮಾನಃ ನ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope has not become absent minded
ಮಾಮ್ ಕಚ್ಚಿತ್ ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ-
when will he save me?

||Sloka summary||

"The respectable Raghava facing sorrow on my account hope has not become absent minded. When will he save me."? ||36.23||

||Sloka 36.24||

ಕಚ್ಚಿ ದಕ್ಷೌಹಿಣೀಂ ಭೀಮಾಂ ಭರತೋ ಭಾತೃವತ್ಸಲಃ|
ಧ್ವಜಿನೀಂ ಮಂತ್ರಿರ್ಗುಪ್ತಾಂ ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತಿ ಮತ್ಕೃತೇ||36.24||

ಸ|| ಭಾತ್ರುವತ್ಸಲಃ ಭರತಃ ಮಂತ್ರಿಭಿಃ ಗುಪ್ತಾಂ ಭೀಮಾಂ ಅಕ್ಷೌಹಿಣೀಂ ಮತ್ಕೃತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತಿ ||

Rama Tilaka says - ಮತ್ಕೃತೇ ಮನ್ ಮೋಚನಾರ್ಥಮ್

||Sloka meanings||=

ಭಾತ್ರುವತ್ಸಲಃ ಭರತಃ -
Bharat devoted to his brother
ಮಂತ್ರಿಭಿಃ ಗುಪ್ತಾಂ ಭೀಮಾಂ ಅಕ್ಷೌಹಿಣೀಂ -
an army of one Akshhauni protected by ministers
ಮತ್ಕೃತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತಿ -
will he send for me?

||Sloka summary||

"Bharat devoted to his brother, will he send an army of one Akshhauni protected by ministers for me."||36.24||

||Sloka 36.25||

ವಾನರಾಧಿಪತಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸುಗ್ರೀವಃ ಕಚ್ಚಿದೇಷ್ಯತಿ|
ಮತ್ಕೃತೇ ಹರಿಭಿರ್ವೀರೈ ರ್ವೃತೋ ದಂತಾನಖಾಯುಧಃ||36.25||

ಸ|| ವಾನರಾಧಿಪಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸುಗ್ರೀವಃ ಮತ್ಕೃತೇ ದಂತಾನಖಾಯುಧಃ ಹರಿಭೀಃ ವೃತಃ ಕಚ್ಚಿತ್ ಏಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ವಾನರಾಧಿಪಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಸುಗ್ರೀವಃ -
illustrious king of Vanaras Sugriva
ದಂತಾನಖಾಯುಧಃ ಹರಿಭೀಃ ವೃತಃ -
surrounded by valiant Vanaras with teeth and nails as weapons
ಮತ್ಕೃತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಏಷ್ಯತಿ -
when will he reach here?

||Sloka summary||

"The illustrious king of Vanaras surrounded by valiant Vanaras who use teeth as well as nails as weapons, when will he reach here?" ||36.25||

||Sloka 36.26||

ಕಚ್ಚಿ ಚ್ಚ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಶ್ಶೂರಃ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ|
ಅಸ್ತ್ರವಿಚ್ಚರಜಾಲೇನ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ವಿಧಮಿಷ್ಯತಿ||36.26||

ಸ|| ಶೂರಃ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಅಸ್ತ್ರವಿಚ್ಚರಜಾಲೇನ ಕಚ್ಚಿತ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ವಿಧಮಿಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಶೂರಃ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದವರ್ಧನಃ -
valiant one, son of Sumitra
ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಅಸ್ತ್ರವಿಚ್ಚರಜಾಲೇನ -
Lakshmana expert in using weapons
ಕಚ್ಚಿತ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ವಿಧಮಿಷ್ಯತಿ -
when will he kill the Rakshasas?

||Sloka summary||

"The valiant Lakshmana, son of Sumitra , expert in using weapons, will he kill the Rakshasas with a flow of arrows. ||36.26||

||Sloka 36.27||

ರೌದ್ರೇಣ ಕಚ್ಚಿದಸ್ತ್ರೇಣ ಜ್ವಲತಾ ನಿಹತಂ ರಣೇ|
ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಂ ಅಲ್ಪೇನ ಕಾಲೇನ ರಾವಣಂ ಸಸುಹೃಜ್ಜನಮ್||36.27||

ಸ|| ಜ್ವಲತಾ ರೌದ್ರೇಣ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ರಣೇ ಸಸುಹೃತ್ ಜನಂ ನಿಹತಂ ರಾವಣಂ ಅಲ್ಪೇನ ಕಾಲೇನ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ಜ್ವಲತಾ ರೌದ್ರೇಣ ಅಸ್ತ್ರೇಣ -
with anger with fiery weapons
ರಣೇ ಸಸುಹೃತ್ ಜನಂ ನಿಹತಂ ರಾವಣಂ -
Ravana killed along with his friends in a battle
ಅಲ್ಪೇನ ಕಾಲೇನ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಕಚ್ಚಿತ್-
hope I can see in a short time

||Sloka summary||

"Hope I can see Ravana and his friends slain in a fiery battle soon ?" ||36.27||

||Sloka 36.28||

ಕಚ್ಚಿನ್ನ ತದ್ದೇಮ ಸಮಾನವರ್ಣಂ ತಸ್ಯಾನನಂ ಪದ್ಮಸಮಾನಗಂಧಿ|
ಮಯಾ ವಿನಾ ಶುಷ್ಯತಿ ಶೋಕದೀನಂ ಜಲಕ್ಷಯೇ ಪದ್ಮ ಮಿವಾತಪೇನ||36.28||

ಸ||ತಸ್ಯ ಹೇಮ ಸಮಾನವರ್ಣಂ ಪದ್ಮಸಮಾನಗಂಧಿ ತತ್ ಆನನಮ್ ಮಯಾ ವಿನಾ ಶೋಕದೀನಂ ಜಲಕ್ಷಯೇ ಆತಪೇನ ಪದ್ಮಂ ಇವ ನ ಶುಷ್ಯತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯ ತತ್ ಆನನಮ್ ಹೇಮ ಸಮಾನವರ್ಣಂ -
that face with his golden complexion
ಪದ್ಮಸಮಾನಗಂಧಿ -
with lotus fragrance
ಮಯಾ ವಿನಾ ಶೋಕದೀನಂ -
pale with grief in my separation
ಜಲಕ್ಷಯೇ ಆತಪೇನ ಪದ್ಮಂ ಇವ -
lotus without water in scorching heat
ನ ಶುಷ್ಯತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope has not withered away

||Sloka summary||

"Hope Rama who has face like that of a moon with its golden complexion and lotus fragrance has not withered away with grief like the lotus without water in scorching heat." ||36.28||

||Sloka 36.29||

ಧರ್ಮಾಪದೇಶಾತ್ ತ್ಯಜತಶ್ಚ ರಾಜ್ಯಂ
ಮಾಂಚಾಪ್ಯರಣ್ಯಂ ನಯತಃ ಪದಾತಿಮ್|
ನಾಸೀದ್ವ್ಯಧಾ ಯಸ್ಯ ನ ಭೀರ್ನಶೋಕಃ
ಕಚ್ಚಿಚ್ಚ ಧೈರ್ಯಂ ಹೃದಯೇ ಕರೋತಿ||36.29||

ಸ||ಧರ್ಮಾಪದೇಶಾತ್ ರಾಜ್ಯಂ ತ್ಯಜತಃ ಮಾಂ ಚಾಪಿ ಪದಾತಿಮ್ ಅರಣ್ಯಂ ನಯತಃ ಯಸ್ಯ ವ್ಯಥಾ ನಾಸೀತ್ ನ ಭೀಃ ನ ಶೋಕಃ ಸಃ ಹೃದಯೇ ಧೈರ್ಯಂ ಕರೋತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ ||

||Sloka meanings||

ಧರ್ಮಾಪದೇಶಾತ್ ರಾಜ್ಯಂ ತ್ಯಜತಃ -
when he has given up kingdom for the sake of truthfulness
ಮಾಂ ಚಾಪಿ ಪದಾತಿಮ್ ಅರಣ್ಯಂ ನಯತಃ-
or led me to the forest on foot without showing agony
ಯಸ್ಯ ವ್ಯಥಾ ನಾಸೀತ್ ನ ಭೀಃ ನ ಶೋಕಃ -
without showing agony , fear or sorrow ,
ಸಃ ಹೃದಯೇ ಧೈರ್ಯಂ ಕರೋತಿ ಕಚ್ಚಿತ್ -
hope has retained the courage of his heart

||Sloka summary||

Rama who has given up kingdom for the sake of truthfulness and righteous conduct , led me to the forest on foot without showing agony , fear or sorrow , has retained the courage of his heart. ||36.29||

||Sloka 36.30||

ನ ಚಾಸ್ಯ ಮಾತ ನ ಪಿತಾ ನಾನ್ಯಃ
ಸ್ನೇಹಾ ದ್ವಿಶಿಷ್ಠೋಽಸ್ತಿ ಮಯಾ ಸಮೋ ವಾ|
ತಾವ ತ್ತ್ವಹಂ ದೂತ ಜಿಜೀವಿಷೇಯಂ
ಯಾವತ್ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಶೃಣುಯಾಂ ಪ್ರಿಯಸ್ಯ||36.30||

ಸ||ಅಸ್ಯ ಸ್ನೇಹಾತ್ ಮಯಾ ಸಮೋ ವಾ ವಿಶಿಷ್ಠಃ ಮಾತಾ ನ ಪಿತಾ ನ ಅನ್ಯಃ ನಾಸ್ತಿ | ದೂತಃ ಪ್ರಿಯಸ್ಯ ಪ್ರವೃತಿಮ್ ಯಾವತ್ ಶೃಣುಯಂ ತಾವತ್ತು ಅಹಂ ಜಿಜೀವಿಶೇಷಯಂ ||

||Sloka meanings||

ಅಸ್ಯ ಮಯಾ ಸ್ನೇಹಾತ್ -
his love for me
ಸಮೋ ವಾ ವಿಶಿಷ್ಠಃ -
equal or more
ಮಾತಾ ನ ಪಿತಾ ನ -
not love of his mother nor his father.
ನ ಅನ್ಯಃ ನಾಸ್ತಿ -
not otherwise
ಪ್ರಿಯಸ್ಯ ಪ್ರವೃತಿಮ್ -
news from my dear one husband
ಯಾವತ್ ಶೃಣುಯಂ -
as long as I can hear
ತಾವತ್ತು ಅಹಂ ಜಿಜೀವಿಶೇಷಯಂ -
wish to survive until

||Sloka summary||

"His love for me is equal or more than the love of his mother or father. It is not otherwise. O messenger I wish to survive until I see news from my husband". ||36.30||

||Sloka 36.31||

ಇತೀವ ದೇವೀ ವಚನಂ ಮಹಾರ್ಥಂ
ತಂ ವಾನರೇಂದ್ರಂ ಮಧುರಾರ್ಥ ಮುಕ್ತ್ವಾ|
ಶ್ರೋತುಂ ಪುನಸ್ತಸ್ಯ ವಚೋಽಭಿ ರಾಮಂ
ರಾಮಾರ್ಥಯುಕ್ತಂ ವಿರರಾಮ ರಾಮಾ||36.31||

ಸ|| ದೇವೀ ತಂ ವಾನರೇಂದ್ರಂ ಮಹಾರ್ಥಂ ಮಧುರಾರ್ಥಂ ವಚನಮ್ ಉಕ್ತ್ವಾ ತಸ್ಯ ಅಭಿರಾಮಂ ರಾಮಾರ್ಥಯುಕ್ತಂ ವಚಃ ಪುನಃ ಶ್ರೋತುಂ ವಿರರಾಮ||

||Sloka meanings||

ದೇವೀ - divine lady
ತಂ ವಾನರೇಂದ್ರಂ ಮಹಾರ್ಥಂ ಮಧುರಾರ್ಥಂ ವಚನಮ್ ಉಕ್ತ್ವಾ -
having told the Vanara in meaningful and sweet words
ತಸ್ಯ ಅಭಿರಾಮಂ ರಾಮಾರ್ಥಯುಕ್ತಂ ವಚಃ -
about her beloved Rama and for Rama,
ಪುನಃ ಶ್ರೋತುಂ ವಿರರಾಮ -
remained silent waiting to hear again more

||Sloka summary||

"The divine lady thus having told the Vanara in meaningful and sweet words about her beloved Rama, then remained silent waiting to hear again more words about Rama." ||36.31||

Govindaraja in his Tika says , calling Hanuman ವಾನರೇಂದ್ರಂ , while there is Sugriva who was coronated by Rama, surely implies the leadership role in the matters of divinity.

||Sloka 36.32||

ಸೀತಾಯಾ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಾರುತಿ ರ್ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ|
ಶಿರಸ್ಯಂಜಲಿ ಮಾಧಾಯ ವಾಕ್ಯಮುತ್ತರಮಬ್ರವೀತ್||36.32||

ಸ||ಮಾರುತಿಃ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ ಸೀತಾಯಾಃ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶಿರಸ್ಯಂಜಲಿಂ ಆಧಾಯ ಉತ್ತರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್ ||

||Sloka meanings||

ಮಾರುತಿಃ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ -
Maruti the fierce warrior
ಸೀತಾಯಾಃ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ -
hearing the words of Sita
ಶಿರಸ್ಯಂಜಲಿಂ ಆಧಾಯ -
bowing his head in obeisance
ಉತ್ತರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್ -
said the following in his reply.

||Sloka summary||

"Maruti the fierce warrior, hearing the words of Sita , bowing his head in obeisance said the following in his reply." ||36.32||

||Sloka 36.33||

ನ ತ್ವಾ ಮಿಹಸ್ಥಾಂ ಜಾನೀತೇ ರಾಮಃ ಕಮಲ ಲೋಚನೇ|
ತೇನ ತ್ವಾಂ ನಾನಯ ತ್ಯಾಶು ಶಚೀಮಿವ ಪುರಂದರಃ||36.33||

ಸ|| ಕಮಲಲೋಚನೇ ತ್ವಾಂ ಇಹಸ್ಥಾಂ ರಾಮಃ ನ ಜಾನೀತೇ | ತೇನ ಪುರಂದರಃ ಶಚೀಮಿವ ತ್ವಾಂ ಆಶು ನ ಆನಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ಕಮಲಲೋಚನೇ -
lady with eyes like lotus petals
ತ್ವಾಂ ಇಹಸ್ಥಾಂ -
that you are here
ರಾಮಃ ನ ಜಾನೀತೇ -
Rama does not know
ಪುರಂದರಃ ಶಚೀಮಿವ -
like Indra got back Sachi
ತ್ವಾಂ ತೇನ ಆಶು ನ ಆನಯತಿ -
you were not brought back by him immediately

||Sloka summary||

"Oh Lady with eyes like lotus petals ! Rama does not know that you are here. So he has not brought you back immediately like Indra got back Sachi." ||36.33||

||Sloka 36.34||

ಶ್ರುತ್ವೈವ ತು ವಚೋ ಮಹ್ಯಂ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಮೇಷ್ಯತಿ ರಾಘವಃ|
ಚಮೂಂ ಪ್ರಕರ್ಷನ್ ಮಹತೀಂ ಹರ್ಯೃಕ್ಷಗಣಸಂಕುಲಾಮ್||36.34||

ಸ|| ಮಹ್ಯಂ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವೈವ ತು ರಾಘವಃ ಹರ್ಯಕ್ಷುಗಣಸಂಕುಲಾಂ ಮಹತೀಂ ಚಮೂಂ ಪ್ರಕರ್ಷನ್ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಏಷ್ಯತಿ||

||Sloka meanings||

ಮಹ್ಯಂ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವೈವ ತು -
hearing my words
ಹರ್ಯಕ್ಷುಗಣಸಂಕುಲಾಂ ಮಹತೀಂ ಚಮೂಂ ಪ್ರಕರ್ಷನ್ -
leading a huge army of the troops of Vanaras and bears
ರಾಘವಃ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಏಷ್ಯತಿ -
Raghava will immediately come here

||Sloka summary||

"Hearing my words Raghava will immediately come here leading a huge army of the troops of Vanaras and bears." ||36.34||

||Sloka 36.35||

ವಿಷ್ಟಂಭಯಿತ್ವಾ ಬಾಣೌಘೈ ರಕ್ಷೋಭ್ಯಂ ವರುಣಾಲಯಮ್|
ಕರಿಷ್ಯತಿ ಪುರೀಂ ಲಂಕಾಂ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಶಾಂತರಾಕ್ಷಸಾಮ್||36.35||

ಸ|| ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಅಕ್ಷೋಭ್ಯಂ ವರುಣಾಲಯಂ ಬಾಣೌಘೈಃ ವಿಷ್ಟಂಭಯಿತ್ವಾ ಲಂಕಾಂ ಪುರೀಂ ಶಾಂತರಾಕ್ಷಸಾಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ ||

Govindaraja Tika says- ವಿಷ್ಟಂಭಯಿತ್ವಾ ಸ್ತಬ್ಧಂ ಕೃತ್ವೇ ಇತಿ ಅರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ - Kakutstha
ಅಕ್ಷೋಭ್ಯಂ ವರುಣಾಲಯಂ -
the ocean that cannot be perturbed
ಬಾಣೌಘೈಃ ವಿಷ್ಟಂಭಯಿತ್ವಾ -
making still by a torrent of arrows
ಲಂಕಾಂ ಪುರೀಂ ಶಾಂತರಾಕ್ಷಸಾಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ-
will rid the city of Lanka of all Rakshasas

||Sloka summary||

"The Kakutstha making still the ocean by a torrent of arrows, will rid the city of Lanka of all Rakshasas" . ||36.35||

||Sloka 36.36||

ತತ್ರ ಯದ್ಯಂತರಾ ಮೃತ್ಯು ರ್ಯದಿ ದೇವಾ ಸ್ಸಹಾಸುರಾಃ|
ಸ್ಥಾಸ್ಯಂತಿ ಪಥಿ ರಾಮಸ್ಯ ಸ ತಾನಪಿ ವಧಿಷ್ಯತಿ||36.36||

ಸ|| ತತ್ರ ರಾಮಸ್ಯ ಪಥಿ ಅಂತರಾ ಮೃತ್ಯುಃ ಸಹಾಸುರಾಃ ದೇವಾಃ ಸ್ಥಾಸ್ಯಂತಿ ಯದಿ ಸಃ ತಾನ್ ಅಪಿ ವಧಿಷ್ಯತಿ ||

||Sloka meanings||

ತತ್ರ ರಾಮಸ್ಯ ಪಥಿ ಅಂತರಾ -
comes in the way of Rama
ಮೃತ್ಯುಃ ಸಹಾಸುರಾಃ ದೇವಾಃ -
death with Suras and gods
ಸ್ಥಾಸ್ಯಂತಿ ಯದಿ -
stand in the way
ಸಃ ತಾನ್ ಅಪಿ ವಧಿಷ್ಯತಿ -
he will destroy them also

||Sloka summary||

"There, if death or anybody else comes in the way of Rama , he will destroy them also." ||36.36||

||Sloka 36.37||

ತವಾದರ್ಶನಜೇ ನಾರ್ಯೇ ಶೋಕೇನ ಸ ಪರಿಪ್ಲುತಃ|
ನ ಶರ್ಮ ಲಭತೇ ರಾಮ ಸ್ಸಿಂಹಾರ್ದಿತ ಇವ ದ್ವಿಪಃ||36.37||

ಸ|| ಆರ್ಯ ಸಃ ರಾಘವಃ ತವ ಅದರ್ಶನಜೇನ ಶೋಕೇನ ಪರಿಪ್ಲುತಃ ಸಿಂಹಾರ್ದಿತಃ ದ್ವಿಪಃ ಇವ ಶರ್ಮ ನ ಲಭತೇ||

||Sloka meanings||

ಆರ್ಯ ಸಃ ರಾಘವಃ - -noble Rama
ತವ ಅದರ್ಶನಜೇನ ಶೋಕೇನ ಪರಿಪ್ಲುತಃ --immersed in sorrow being unable to see you,
ಸಿಂಹಾರ್ದಿತಃ ದ್ವಿಪಃ ಇವ - like an elephant tormented by a lion
ಶರ್ಮ ನ ಲಭತೇ - he is not happy

||Sloka summary||

"Oh Gentle lady ! Not able to see you, immersed in sorrow he is unhappy like an elephant tormented by a lion." ||36.37||

||Sloka 36.38, 39||

ಮಲಯೇನ ಚ ವಿಂಧ್ಯೇನ ಮೇರುಣಾ ಮಂದರೇಣ ಚ|
ದರ್ದುರೇಣ ಚ ತೇ ದೇವಿ ಶಪೇ ಮೂಲಫಲೇನ ಚ||36.38||
ಯಥಾ ಸು ನಯನಂ ವಲ್ಗು ಬಿಂಬೋಷ್ಠಂ ಚಾರುಕುಂಡಲಮ್|
ಮುಖಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ ರಾಮಸ್ಯ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ಮಿವೋದಿತಮ್||36.39||

ಸ|| ದೇವಿ ಮಲಯೇನ ಚ ವಿಂಧ್ಯೇನ ಮೇರುಣಾ ದರ್ದುರೇಣ ಮೂಲಫಲೇನ ತೇ ಶಪೇ | ಯಥಾ ಸುನಯನಂ ವಲ್ಗು ಬಿಂಬೋಷ್ಠಂ ಚಾರುಕುಣ್ಡಲಂ ಉದಿತಂ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಂ ಇವ ರಾಮಸ್ಯ ಮುಖಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ||

||Sloka meanings||

ದೇವಿ ಮಲಯೇನ ಚ ವಿಂಧ್ಯೇನ ಮೇರುಣಾ -
in the name of Malaya , Vindhyas, the Meru Mountain,
ದರ್ದುರೇಣ ಮೂಲಫಲೇನ ತೇ ಶಪೇ -
Dardura and by the roots and fruits as well I swear
ಯಥಾ ಸುನಯನಂ ವಲ್ಗು ಬಿಂಬೋಷ್ಠಂ ಚಾರುಕುಣ್ಡಲಂ -
one with beautiful eyes red lips like Bimba fruit, with lovely ear rings
ಉದಿತಂ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಂ ಇವ -
like the rising full moon
ರಾಮಸ್ಯ ಮುಖಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ -
will see Rama's countenance

||Sloka summary||

"Oh Sita I swear in the name of Vindhyas, the Meru Mountain, Dardura and by the roots and fruits as well that you will soon see Rama with beautiful eyes red lips like Bimba fruit, with lovely ear rings and with a countenance resembling full moon".||36.38,39||

||Sloka 36.40||

ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ ವೈದೇಹಿ ರಾಮಂ ಪ್ರಸ್ರವಣೇ ಗಿರೌ|
ಶತಕ್ರತು ಮಿವಾಸೀನಂ ನಾಗರಾಜಸ್ಯ ಮೂರ್ಥನಿ||36.40||

ಸ||ವೈದೇಹಿ ಪ್ರಸ್ರವೇಣ ಗಿರೌ ರಾಮಂ ನಾಗರಾಜಸ್ಯ ಮೂರ್ಧನಿ ಆಸೀನಂ ಶತಕ್ರತುಂ ವ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ||

||Sloka meanings||

ವೈದೇಹಿ - Oh Vaidehi
ನಾಗರಾಜಸ್ಯ ಮೂರ್ಧನಿ ಆಸೀನಂ ಶತಕ್ರತುಂ ಇವ -
seated like Indra on the back of an elephant on the mount
ರಾಮಂ ಪ್ರಸ್ರವೇಣ ಗಿರೌ -
Rama seated on the mount Prasaravana,'
ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಸಿ -
will soon see

||Sloka summary||

"Oh Vaidehi ! You will see Rama seated on the back of an elephant on the mount Prasaravana, like the Indra who performed hundred Kratus." ||36.40||

||Sloka 36.41||

ನ ಮಾಂಸಂ ರಾಘವೋಭುಜ್ಞ್ಕೇ ನಚಾಽಪಿ ಮಧುಸೇವತೇ|
ವನ್ಯಂ ಸುವಿಹಿತಂ ನಿತ್ಯಂ ಭಕ್ತಮಶ್ನಾತಿ ಪಂಚಮಮ್||36.41||

ಸ||| ರಾಘವಃ ಮಾಂಸಂ ನ ಭುಜ್ಞ್ಕೇ | ಮಧು ಅಪಿ ನ ಸೇವತೇ | ನಿತ್ಯಂ ಪಂಚಮಂ ಸುವಿಹಿತಂ ವನ್ಯಂ ಭುಕ್ತಂ ಅಶ್ನಾತಿ ||

||Sloka meanings||

ರಾಘವಃ ಮಾಂಸಂ ನ ಭುಜ್ಞ್ಕೇ -
Raghava does not eat meat
ಮಧು ಅಪಿ ನ ಸೇವತೇ -
does not drink too
ನಿತ್ಯಂ ವನ್ಯಂ ಭುಕ್ತಂ ಅಶ್ನಾತಿ -
always eating forest food only
ಪಂಚಮಂ ಸುವಿಹಿತಂ -
only one fifth as prescribed

||Sloka summary||

"Raghava does not eat meat. Does not drink too. He is always eating only one fifth of the food as prescribed for ascetics." ||36.41||

||Sloka 36.42||

ನೈವದಂಶಾನ್ನ ಮಶಕಾನ್ನಕೀಟಾನ್ ನಸರೀಸೃಪಾನ್|
ರಾಘವೋಽಪನಯೇತ್ ಗಾತ್ರಾತ್ ತ್ವದ್ಗತೇ ನಾಂತರಾತ್ಮನಾ||36.42||

ಸ||ರಾಘವಃ ತ್ವದ್ಗತೇನ ಅಂತರಾತ್ಮನಾ ಗಾತ್ರಾತ್ ದಂಶಾನ್ ನೈವ ಅಪನಯೇತ್ ಅಸಕಾನ್ ನ ಕೀಟಾನ್ ನ ಸರೀಸೃಪಾನ್ ನ ||

||Sloka meanings||

ತ್ವದ್ಗತೇನ ಅಂತರಾತ್ಮನಾ -
always thinking about you after you left
ಗಾತ್ರಾತ್ ದಂಶಾನ್ ನೈವ -
flies from his limbs
ಮಶಕಾನ್ ನ ಕೀಟಾನ್ ನ ಸರೀಸೃಪಾನ್ -
or mosquitos nor insects or even serpents
ರಾಘವಃ ನ ಅಪನಯೇತ್ -
Rama does not drive away

||Sloka summary||

"After you left always thinking about you, Raghava no longer drives away flies or mosquitos nor insects or even serpents from his body." ||36.42||

||Sloka 36.43||

ನಿತ್ಯಂ ಧ್ಯಾನಪರೋ ರಾಮೋ ನಿತ್ಯಂ ಶೋಕಪರಾಯಣಃ|
ನಾನ್ಯ ಚ್ಚಿಂತಯತೇ ಕಿಂಚಿ ತ್ಸ ತು ಕಾಮವಶಂ ಗತಃ||36.43||

ಸ||ರಾಮಃ ನಿತ್ಯಂ ಧ್ಯಾನಪರಃ ನಿತ್ಯಂ ಶೋಕಪರಾಯಣಃ ಕಾಮವಶಂ ಗತಃ ಅನ್ಯತ್ ನ ಚಿಂತಯತೇ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಃ ನಿತ್ಯಂ ಶೋಕಪರಾಯಣಃ -
always immersed in sorrow
ನಿತ್ಯಂ ಕಾಮವಶಂ ಗತಃ ಧ್ಯಾನಪರಃ-
absorbed in love for you, Rama is always meditating.
ಅನ್ಯತ್ ನ ಚಿಂತಯತೇ -
does not think of anything else.

||Sloka summary||

"Always immersed in sorrow, Rama is always meditating. Absorbed in love for you, he does not think of anything else."
||36.43||

||Sloka 36.44||

ಅನಿದ್ರ ಸ್ಸತತಂ ರಾಮ ಸ್ಸುಪ್ತೋಽಪಿ ಚ ನರೋತ್ತಮಃ|
ಸೀತೇತಿ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ವ್ಯಾಹರನ್ ಪ್ರತಿಬುಧ್ಯತೇ||36.44||

ಸ|| ರಾಮಃ ಸತತಂ ಅನಿದ್ರಃ ನರೋತ್ತಮಃ ಸುಪ್ತೋ ಅಪಿ ಸೀತೇತಿ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ವ್ಯಾಹರನ್ ಪ್ರತಿಬುಧ್ಯತೇ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಃ ಸತತಂ ಅನಿದ್ರಃ -
Rama is never sleeping
ನರೋತ್ತಮಃ ಸುಪ್ತೋ ಅಪಿ -
even if he sleeps
ಸೀತೇತಿ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ -
(saying) Sita in sweet voice in
ವ್ಯಾಹರನ್ ಪ್ರತಿಬುಧ್ಯತೇ -
wakes up uttering

||Sloka summary||

". Rama is never sleeping. Even if he sleeps he will wake up uttering Sita in sweet voice in his sleep."||36.44||

||Sloka 36.45||

ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಪುಷ್ಪಂ ವಾ ಯದ್ವಾsನ್ಯ ತ್ಸುಮನೋಹರಮ್|
ಬಹುಶೋ ಹಾ ಪ್ರಿಯೇ ತ್ಯೇವಂ ಶ್ವಸಂ ಸ್ತ್ವಾಂ ಅಭಿಭಾಷತೇ||36.45||

ಸ|| ಫಲಂ ವಾ ಪುಷ್ಪಂ ವಾ ಯತ್ ವಾ ಸುಮನೋಹರಂ ಅನ್ಯತ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಶ್ವಸನ್ ಹಾ ಪ್ತ್ರಿಯೇತ್ಯೇವಂ ತ್ವಾಂ ಬಹುಶಃ ಅಭಿಭಾಷತೇ||

||Sloka meanings||

ಫಲಂ ವಾ ಪುಷ್ಪಂ ವಾ -
fruit or flower
ಯತ್ ವಾ ಸುಮನೋಹರಂ ಅನ್ಯತ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ-
or seeing anything beautiful
ಶ್ವಸನ್ ಹಾ ಪ್ತ್ರಿಯೇ ಇತಿ -
deeply sighing calls out saying 'O Dear
ಏವಂ ತ್ವಾಂ ಬಹುಶಃ ಅಭಿಭಾಷತೇ -
thus many times speaking of you

||Sloka summary||

"Whenever he sees fruit or flower, deeply sighing he calls out again and again saying 'Oh Dear oh Dear'."||36.45||

||Sloka 36.46||

ಸ ದೇವಿ ನಿತ್ಯಂ ಪರಿತಪ್ಯಮಾನ ಸ್ತ್ವಾಂ ಏವ ಸೀತೇ ತ್ಯಭಿಭಾಷಮಾಣಃ|
ಧೃತವ್ರತೋ ರಾಜಸುತೋ ಮಹಾತ್ಮಾ ತವೈವ ಲಾಭಾಯ ಕೃತಪ್ರಯತ್ನಃ||36.46||

ಸ|| ದೇವೀ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಃ ರಾಜಸುತಃ ನಿತ್ಯಂ ಪರಿತಪ್ಯಮಾನಃ ಸೀತೇತಿ ತ್ವಾಮೇವ ಅಭಿಭಾಷಮಾನಃ ಧೃತವರ್ತಃ ತವ ಲಾಭಾಯ ಕೃತಪ್ರಯತ್ನಃ |

||Sloka meanings||

ದೇವೀ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಃ ರಾಜಸುತಃ -
Oh Devi the great soul and the prince
ನಿತ್ಯಂ ಪರಿತಪ್ಯಮಾನಃ -
always burning away
ಸೀತೇತಿ ತ್ವಾಮೇವ ಅಭಿಭಾಷಮಾನಃ-
saying Sita always wanting to talk to you
ಧೃತವ್ರತಃ -firm in his decision
ತವ ಲಾಭಾಯ ಕೃತಪ್ರಯತ್ನಃ-
makes efforts to secure you only

||Sloka summary||

"Oh Devi the great soul and the prince always burning away, wanting to talk about you. Firm about his decision, he makes efforts to secure you only." ||36.46||

||Sloka 36.47||

ಸಾ ರಾಮಸಂಕೀರ್ತನವೀತಶೋಕಾ ರಾಮಸ್ಯ ಶೋಕೇನ ಸಮಾನಶೋಕಾ|
ಶರಮ್ಮಖೇ ಸಾಂಬುದಶೇಷ ಚಂದ್ರಾ ನಿಶೇವ ವೈದೇಹಸುತಾ ಬಭೂವ||36.47||

ಸ|| ರಾಮಸ್ಯ ಶೋಕೇನ ಸಮಾನಶೋಕಾ ರಾಮಸಂಕೀರ್ತನ ವೀತ ಶೋಕಾ ಸಾ ವೈದೇಹ ಸುತಾ ಶರನ್ ಮುಖೇ ಸಾಮ್ಬುದಶೇಷಚಂದ್ರಾ ನಿಶೇವ ಬಭೂವ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಸ್ಯ ಶೋಕೇನ ಸಮಾನಶೋಕಾ -
equally sad because of his sorrow
ರಾಮಸಂಕೀರ್ತನ ವೀತ ಶೋಕಾ -
sorrow mitigated by hearing about Rama,
ಸಾ ವೈದೇಹ ಸುತಾ -
that Vaidehi
ಶರನ್ಮುಖೇ ನಿಶೇವ -
like a night at the advent of autumn
ಸಾಮ್ಬುದಶೇಷ ಚಂದ್ರಾ ಬಭೂವ-
moon looking partly muffled by clouds and partly bright

||Sloka summary||

'Though equally sad because of his sorrow, that Vaidehi , with her sorrow mitigated by hearing about Rama, appeared like the moon on a night at the advent of autumn looking partly muffled by clouds and partly bright".||36.47||.

Poet says that on hearing that Rama is ever in sorrow because of separation, Sita whose sorrow equals Rama's sorrow, was sad, though happy to know that Rama is well and doing all to get her back. She shone like the moon, that is at once bright and not bright too, on a clouded monsoon sky.

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಷಟ್ರ್ತ್ರಿಂಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

Thus ends Sarga thirty-six of Sundarakanda in Ramayana the first ever poem composed by the first poet sage Valmiki.

||om tat sat||