||Sundarakanda||

|| Sarga 45 ||

|| Meanings and Summary in English ||

Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 45

After Jambumali was killed Ravana orders the seven sons of the ministers to go and capture Hanuman. They too get killed in the battle with Hanuman. That is the story of forty fifth Sarga.

Now we go with the Slokas of Sarga forty-five.

||Sloka 45.01||

tatastē rākṣasēṁdrēṇa cōditā maṁtriṇassutāḥ|
niryayurbhavanāt tasmāt saptasaptārcivarcasaḥ ||45.01||

sa|| tataḥ rākṣasēṁdrēṇa uditāḥ maṁtriṇaḥ saptārti varcasaḥ sapta sutāḥ tasmāt bhavanā t niryayuḥ||

||Sloka meanings||
.
rākṣasēṁdrēṇa uditāḥ -
commanded by the king of Rakshasas,
maṁtriṇaḥ sapta sutāḥ -
the seven sons of the minister
saptārti varcasaḥ - energetic like fire
tataḥ tasmāt bhavanāt niryayuḥ- then departed from the palace.

||Sloka summary||

" Commanded by the king of Rakshasas, the seven sons of the minister, energetic like fire, then departed from the palace." ||45.01||

||Sloka 45.02||

mahabalaparīvārā dhanuṣmaṁtō mahābalāḥ|
kr̥tāstrāstravidāṁ śrēṣṭhāḥ parasparajayaiṣiṇaḥ ||45.02||

sa||mahābalaparīvārāḥ śrēṣṭhāḥ mahābalāḥ dhanuṣmaṁtaḥ kr̥tāstravidāṁ parasparajaiṣiṇaḥ syāt||

||Sloka meanings||

mahābalaparīvārāḥ -
endowed with great army
śrēṣṭhāḥ mahābalāḥ -
best and mighty
dhanuṣmaṁtaḥ kr̥tāstravidāṁ -
experts in archery, having learnt all about Astras
parasparajaiṣiṇaḥ syāt -
desirous of excelling over each other

||Sloka summary||

"They were endowed with great army. Mighty, best, experts in archery, having learnt all about Astras, they are desirous of excelling over each other." ||45.02||

||Sloka 45.03||

hēmajālaparikṣiptairdhvajavadbhiḥ patākibhiḥ|
tōyadasvananirghōṣai rvājīyuktarmahārathaiḥ||45.03||

sa||hēmajālaparikṣiptaiḥ dhvajadbhiḥ patākibhiḥ tōyadasvana nirghōṣaiḥ vājiyuktaiḥ mahārathaiḥ niryayuḥ||

||Sloka meanings||

hēmajālaparikṣiptaiḥ -
decked with golden mesh
dhvajadbhiḥ patākibhiḥ -
mounted with flag masts and flags
tōyadasvana nirghōṣaiḥ -
making sounds like stormy cloud
vājiyuktaiḥ mahārathaiḥ niryayuḥ -
went on chariots yoked with horses

||Sloka summary||

"(They went in) chariots decked with golden mesh mounted with flag masts and flags making sounds like stormy clouds" ||45.03||.

||Sloka 45.04||

taptakāṁcana citrāṇi cāpānyamita vikramāḥ|
viṣphārayaṁtaḥ saṁhr̥ṣṭāḥ taṭitvaṁta ivāṁbudāḥ||45.04||

sa||taptakāṁcana citrāṇi cāpāni viṣphārayaṁtaḥ taṭitvaṁtaḥ aṁbudā iva amita vikramāḥ saṁhr̥ṣṭāḥ niryayuḥ ||

||Sloka meanings||

taptakāṁcana citrāṇi cāpāni viṣphārayaṁtaḥ-
sporting wonderful bows shining with molten gold
taṭitvaṁtaḥ aṁbudā iva -
like clouds shining with lightning
amita vikramāḥ saṁhr̥ṣṭāḥ -
very valiant and delighted

||Sloka summary||

"(They were) Sporting wonderful bows shining with molten gold , like clouds shining with lightning, very valiant and delighted". ||45.04||

||Sloka 45.05||

jananyastu tatastēṣāṁ viditā kiṁkarān hatān|
babhūvuśśōkasaṁbhrāṁtāḥ sabāṁdhavasuhr̥jjanāḥ||45.05||

sa|| tataḥ tēṣāṁ sabāṁdhavasuhr̥t janāḥ jananyastu kiṁkarān hatān viditvā kāmasaṁbhrāṁtāḥ babhūvuḥ||

||Sloka meanings||

tataḥ tēṣāṁ sabāṁdhavasuhr̥t janāḥ -
then their friends and relatives
jananyastu - mothers too
kiṁkarān hatān viditvā-
knowing that Kinkaras have been killed
kāmasaṁbhrāṁtāḥ babhūvuḥ -
became agitated

||Sloka summary||

"Then their friends and relatives , and mothers too knowing that Kinkaras have been killed have become agitated." ||45.05||

||Sloka 45.06||

tē parasparasaṁgharṣā taptakāṁcanabhūṣaṇāḥ|
abhipēturhanūmaṁtaṁ tōraṇastha mavasthitam||45.06||

sa|| taptakāṁcana bhūṣaṇāḥ parasparasaṁgharṣāt tōraṇasthaṁ avasthitam hanūmaṁtaṁ abhipētuḥ||

||Sloka meanings||

taptakāṁcana bhūṣaṇāḥ -
wearing burnished ornaments of gold
parasparasaṁgharṣāt -
competing with each other
tōraṇasthaṁ avasthitam -
perched on the archway
hanūmaṁtaṁ abhipētuḥ-
attacked Hanuman

||Sloka summary||

"Wearing burnished ornaments of gold which were dashing against each other, they attacked Hanuman perched on the archway. " ||45.06||

||Sloka 45.07||

sr̥jaṁtō bāṇavr̥ṣṭiṁ tē rathagarjita nissvanāḥ|
vr̥ṣṭimaṁta ivāṁbōdhā vicērurnairr̥tāṁbudāḥ||45.07||

sa|| rathagarjita nisvanāḥ tē nair̥tāṁbudāḥ bāṇavr̥ṣṭim sr̥jaṁtaḥ vr̥ṣṭimaṁtaḥ ambudā iva vicēruḥ||

||Sloka meanings||

rathagarjita nisvanāḥ - roaring with the chariots rattling
tē nair̥tāṁbudāḥ bāṇavr̥ṣṭim sr̥jaṁtaḥ -
they the clouds of demons sent forth torrent of arrows l
vr̥ṣṭimaṁtaḥ ambudā iva vicēruḥ-
went about like thundering clouds

||Sloka summary||

"Roaring with the chariots rattling , they sent forth torrent of arrows like the bursting stormy clouds." ||45.07||

||Sloka 45.08||

avakīrṇastatastābhirhanumān śaravr̥ṣṭibhiḥ|
abhavatsaṁvr̥tākāraḥ śailārāḍiva vr̥ṣṭibhiḥ||45.08||

sa|| tataḥ tābhiḥ śaravr̥ṣṭibhiḥ avakīrṇaḥ hanumān vr̥ṣṭibhiḥ saṁvr̥tākāraḥ śailārāḍivaabhavat ||

||Sloka meanings||

tataḥ tābhiḥ śaravr̥ṣṭibhiḥ avakīrṇaḥ -
then covered with the rain of arrows
hanumān - Hanuman
vr̥ṣṭibhiḥ saṁvr̥tākāraḥ śailārāḍiva -
like the king of mountains covered with showers of rain
abhavat - appeared

||Sloka summary||

"Then Hanuman covered with the rain of arrows appeared like king of mountains covered with showers of rain". ||45.08||

||Sloka 45.09||

sa śarānmōghayāmāsa tēṣā māśucaraḥ kapiḥ|
rathavēgaṁ ca vīrāṇāṁ vicaranvimalēṁbarē||45.09||

sa|| āśucaraḥ saḥ kapiḥ vimalē aṁbarē vicaran tēṣāṁ vīrāṇāṁ śarān rathavēgaṁ ca mōghayāmāsa||

||Sloka meanings||

āśucaraḥ saḥ kapiḥ -
Vanara capable of moving very fast
vimalē aṁbarē vicaran -
moving fast in the clear sky
tēṣāṁ vīrāṇāṁ śarān -
the arrows of the heroes
rathavēgaṁ ca mōghayāmāsa -
speed of their chariots impotent

||Sloka summary||

"The Vanara moving fast in the clear sky rendered the arrows of the heroes and the speed of their chariots impotent." ||45.09||

||Sloka 45.10||

sa taiḥ krīḍan dhanuṣmadbhirvyōmni vīraḥ prakāśatē|
dhanuṣmadbhiryathā mēghairmārutaḥ prabhuraṁbarē||45.10||

sa|| vyōmni dhanuṣmadbhiḥ taiḥ krīḍan saḥ vīraḥ ambarē dhanuṣmadbhiḥ mēghaiḥ prabhuḥ mārutiḥ yathā prakāśatē||'

||Sloka meanings||

vyōmni dhanuṣmadbhiḥ taiḥ krīḍan -
(being) in the sky playing with those carrying bows in the sky
saḥ vīraḥ ambarē - the hero
ambarē mēghaiḥ prabhuḥ mārutiḥ yathā-
like the powerful wind god playing in the sky with the clouds
prakāśatē - shone

||Sloka summary||

"The hero playing with those carrying bows in the sky shone like the powerful wind god playing in the sky with the clouds." ||45.10||

||Sloka 45.11||

sakr̥tvā ninadaṁ ghōraṁ trāsayaṁ stāṁ mahācamūm|
cakāra hanumān vēgaṁ tēṣu rakṣassu vīryavān||45.11||

sa||vīryavān saḥ ghōraṁ ninadaṁ kr̥tvā tām mahācamūṁ trāsayan tēṣu rakṣassu vēgaṁ cakāra||

||Sloka meanings||

vīryavān saḥ ghōraṁ ninadaṁ kr̥tvā-
the hero making a loud noise
tām mahācamūṁ trāsayan -
frightening that army of Rakshasas
tēṣu rakṣassu vēgaṁ cakāra -
the hero moved among them very fast

||Sloka summary||

"The hero moved among them very fast making loud noise frightening the army of Rakshasas." ||45.11||

||Sloka 45.12||

talēnābhyahanatkāṁścit pādaiḥ kāṁścitparaṁtapaḥ
muṣṭinābhyahanatkāṁcin nakhaiḥ kāṁścidvyadārayat||45.12||

sa||paraṁtaḥ kāṁścit talēna abhyahanat | kāści pādaiḥ | kāścit muṣṭinā | kāścit nakhaiḥ vyadārayat ||

||Sloka meanings||

paraṁtaḥ kāṁścit talēna abhyahanat -
the scorcher of enemies hit some with palm
kāści pādaiḥ -
some with feet
kāścit muṣṭinā -
some with fist
kāścit nakhaiḥ vyadārayat -
some were pierced with nails

||Sloka summary||

"The scorcher of enemies hit some with palm, some with feet and some with fist. Some were pierced with nails." ||45.12||

||Sloka 45.13||

pramamāthōrasā kāṁścidūrūbhyāṁ aparān kapiḥ|
kēcittasya ninādēna tatraiva patitā bhuvi||45.13||

sa||kapiḥ kāṁścit urasā | aparān ūrubhyāṁ pramātha | kēcit tasya ninādēna tatraiva bhuvi patitāḥ||

||Sloka meanings||

kāṁścit urasā -
some with chest
aparān ūrubhyāṁ kapiḥ pramātha -
some others with thighs the Vanara strangled
tasya ninādēna - by his roar
kēcit tatraiva bhuvi patitāḥ -
some fell on the ground there itself

||Sloka summary||

"The Vanara strangled some with chest, some others with thighs. Some fell on the ground there itself by his roar " ||45.13||

||Sloka 45.14||

tatastēṣvavasannēṣu bhūmau nipatitēṣu ca|
tatsainyamagamat sarvaṁ diśōdaśa bhayārditam||45.14||

sa||tēṣu avasannēṣu bhūmau nipatitēṣu ca | tataḥ sarvaṁ sainyaṁ bhayārditaṁ daśa diśaḥ agamat||

||Sloka meanings||

tēṣu avasannēṣu -
when they were dead
bhūmau nipatitēṣu ca -
fallen on the ground
tataḥ sarvaṁ sainyaṁ bhayārditaṁ -
then the army struck with fear f
daśa diśaḥ agamat -
fled in all directions

||Sloka summary||

" When they all dropped down dead on the ground , the army struck with fear fled in all directions." ||45.14||

||Sloka 45.15||

vinēdurvisvaraṁ nāgā nipēturbhuvi vājinaḥ|
bhagnanīḍadhvajaccatrairbhūśca kīrṇāsbhava drathaiḥ||45.15||

sa||nāgāḥ visvaram vinēduḥ | vājinaḥ bhuvi nipētuḥ| bhūśca bhagnanīḍadhvajacchatraiḥ rathaiḥ kīrṇā abhavat||

||Sloka meanings||

nāgāḥ visvaram vinēduḥ -
elephants trumpeted discordantly
vājinaḥ bhuvi nipētuḥ -
horses fell down on the ground
bhagnanīḍadhvajacchatraiḥ rathaiḥ-
with broken seats, parasols, flagstaffs and chariots.
bhūśca kīrṇā abhavat -
even earth was littered

||Sloka summary||

"The elephants trumpeted discordantly. Horses fell down on the ground. Even earth was littered with had the broken seats, parasols and flagstaffs." ||45.15||

||Sloka 45.16||

sravatārudhirēṇātha sravaṁtyō darśitāḥ pathi|
vividhaiśca svarairlaṁkā nanāda vikr̥taṁ tadā||45.16||

sa||athā sravatā rudhirēṇa pathi sravaṁtyaḥ darśitāḥ tadā laṁkā vividhaiḥ svaraiḥ vikr̥taṁ nanāda||

Govindaraja in his Tika says - sravantyaḥ nadyaḥ|

||Sloka meanings||


nanāda - mārumōgenu

athā pathi sravatā rudhirēṇa -
streetways with flowing blood
sravaṁtyaḥ darśitāḥ -
looked like streams
tadā laṁkā vividhaiḥ vikr̥taṁ svaraiḥ-
then Lanka was filled with many kinds of horrifying sounds
nanāda - reverberated

||Sloka summary||

"Streams of blood flowed. Then Lanka was filled with many kinds of horrifying sounds". ||45.16||

||Sloka 45.17||

satānpravr̥ddānvihatya rākṣasān
mahābalaścaṁḍaparākramaḥ kapiḥ|
yuyutsuranyaiḥ punarēva rākṣasaiḥ
tamēva vīrō'bhijagāma tōraṇam||45.17||

sa|| vīraḥ mahābalaḥ caṇḍa parākramaḥ sa kapiḥ pravr̥ddhān tān rākṣasān vinihr̥tya anyaiḥ yuyutsuḥ punarēva taṁ tōraṇamēva abhijagāma||

Rama Tika says- mahābalaḥ kapīḥ tān rākṣasān vinihitya anyaiḥ punaḥ yuyutsuḥ san tat pūrvamadhiṣṭitaṁ tōraṇaṁ abhijagāma|

||Sloka meanings||

vīraḥ mahābalaḥ -
the mighty hero
caṇḍa parākramaḥ sa kapiḥ -
fiercely valiant Vanara
pravr̥ddhān tān rākṣasān vinihr̥tya -
having killed mighty Rakshasas
anyaiḥ yuyutsuḥ -
desirous of battling others
punarēva taṁ tōraṇamēva abhijagāma -
again went to that archway.

||Sloka summary|

"The mighty hero , fiercely valiant Vanara having killed mighty Rakshasas desirous of battling others again went to that archway. ." ||45.17||

With the death of the minister's sons and Hanuman coming back to the archway in order to wait for more to come, the Sarga comes to an end.

ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē ādikāvyē vālmīkīyē
caturviṁśat sahasrikāyāṁ saṁhitāyām
śrīmatsuṁdarakāṁḍē paṁcacattvāriṁśassargaḥ ||

Thus ends Sarga forty-five of Sundarakanda in Ramayana the very first poem ever composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

||om tat sat||