Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 57

"सर्वथा कृतकार्यः" Means one who has successfully completed all tasks. Who is that? "असौ हनुमन्"; 'It is Hanuma'. Jambavan, on hearing the roar of Hanuma from the skies immediately says that.

When the Vanaras in search of Sita were facing a daunting task, the daunting task of crossing an ocean hundred Yojanas long, it is Jambavan who encourages Hanuma. And that was the beginning of Sundarakanda.

Hearing the roar of Hanuma in the return journey, Jambavan knew that success was achieved. Jambavan's faith in Hanuma is immense. This can be seen in another instance. That was during the war between the armies of Rama and Ravana.

During the war, Indrajit deploys the Brahmastra. All except Vibhishana and Hanuma are struck down unconscious. The whole army is knocked off. In that darkness of the battle, Vibhishana and Hanuma set about looking for survivors. They see the injured Jambavan in the battlefield.

Jambavan too recognizes Vibhishana by his voice and asks him. 'How is Hanuma?' Vibhishana was surprised by the question.

The hierarchy of people in the battle are Rama and Lakshmana. After them it is Sugriva, the Vanara King. So Jambavan's question was surprising. Surprised, Vibhishana asks the same from Jambavan.

Jambavan's reply is illuminating. Jambavan says, 'If Hanuma is alive, we will live even if we are half dead. If Hanuma is no more, we are as good as dead even if we are alive.' Such is the confidence in Hanuma. So as soon as he heard Hanuma's roar, he was sure Hanuma succeeded in his mission.

There are some more events in the return journey. The poet says "पर्वतेन्द्रं सुनाभं च समुस्पृश्य वीर्यवान्" That means he touched the king of mountains by way of paying respects.

Hanuma was matter of fact about his achievement. After landing on the Mahendra mountain, Hanuman tells the assembled Vanaras simply "दृष्टा सीतेति" That he has seen Sita.

That was enough for the other Vanaras to rejoice. There was no boasting of his conquests.

Now we go through Slokas of Sarga 57 with meanings and commentary and see how it happened in Valmiki's words.

The first line of the Sarga is as follows. 'स चन्द्र कुमुदं रम्यं..' (57.1) ; 'the moon was like a beautiful lotus'

With all anxieties set aside, the poet too was in exuberant mood. He starts the Sarga with a flowing description of the sky through which Hanuma was flying.

||Sloka 57.01||

స చంద్ర కుసుమం రమ్యం సార్క కారణ్డవం శుభం|
తిష్యశ్రవణకాదమ్బ మభ్రశైవాలశాద్వలమ్||57.01||

స|| స చంద్ర కుసుమం రమ్యం | సార్కకారండవమ్ శుభం| తిష్యశ్రవణ కాదమ్బం| అభ్రశైవాలశాద్వలమ్ |

||Sloka meanings||

స చంద్ర కుసుమం రమ్యం -
moon was like a beautiful lotus
సార్కకారండవమ్ శుభం -
sun was like auspicious water fowl
తిష్యశ్రవణ కాదమ్బం -
stars Tishya and Sravana were like sweet voiced swans
అభ్రశైవాలశాద్వలమ్ -
clouds for duckweeds and grassy spots

||Sloka summary||

"(With sky as ocean) the moon was like beautiful lotus, sun was like auspicious water fowl, Stars Tishya and Sravana were like sweet voiced swans, clouds were like duckweeds and grassy spots . "

The first six Slokas describe the Sky through which Hanuma is flying using the sea which he flying over.

||Sloka 57.02||

పునర్వసు మహామీనం లోహితాంగమహాగ్రహమ్|
ఇరావత మహాద్వీపం స్వాతీహంసవిలోళితమ్||57.02||

స|| పునర్వసుమహామీనం |లోహితాంగ మహాగ్రహం | ఈరావత మహాద్వీపం|స్వాతీహంసవిలోళితమ్|

||Sloka meanings||

పునర్వసుమహామీనం -
star Punarvasu was like a large fish
లోహితాంగ మహాగ్రహం -
planet Mars was like a crocodile
ఐరావత మహాద్వీపం -
Airavata was like a large island
స్వాతీహంసవిలోళితమ్ -
star Swati was like swan in water.

||Sloka summary||

"Star Punarvasu was like a large fish. The planet Mars was like a crocodile. Airavata was like a large island. Star Swati was like swan in water." ||57.02||

||Sloka 57.03||

వాతసంఘాతజాతోర్మి చన్ద్రాంశుశిశిరామ్బుమత్|
భుజంగయక్షగంధర్వ ప్రబుద్ధ కమలోత్పలమ్||57.03||

స|| వాతసంఘాత్జాతోర్మి |చన్ద్రశిశురాంబుమత్| భుజంగయక్షగంధర్వప్రబుద్ధ కమలోత్పలమ్|

||Sloka meanings||

వాతసంఘాత్జాతోర్మి -
waves produced by wind for its billows
చన్ద్రశిశురాంబుమత్ -
cool moon beams for cold water
భుజంగయక్షగంధర్వ -
Nagas, Yakshas and Gandharvas (in the skies together)
ప్రబుద్ధ కమలోత్పలమ్ -
like fully blossomed lotuses

||Sloka summary||

"The waves produced by wind for its billows. The cool moon beams for cold water. Nagas, Yakshas and Gandharvas in the skies together were like fully blossomed lotuses." ||57.03||

||Sloka 57.04||

హనుమాన్మారుతగతి ర్మహానౌరివ సాగరమ్|
అపార మపరిశ్రాంతం పుప్లువే గగనార్ణవమ్||57.04||

స|| అపారం అపరిశ్రాంతం గగనార్ణవమ్ మహనౌః సాగరం ఇవ హనుమాన్ మారుతగతిః పుప్లువే||

||Sloka meanings||

అపారం గగనార్ణవమ్ -
limit less skies
మహనౌః సాగరం ఇవ -
like a huge boat on the ocean
పెద్ద ఓడ సముద్రాన్ని దాటినట్లు
హనుమాన్ మారుతగతిః -
Hanuman with the speed of wind
అపరిశ్రాంతం పుప్లువే -
moved across with ease

||Sloka summary||

"Hanuman with the speed of wind moved across the limitless skies with ease like a huge boat on the ocean " ||57.04||

Having described the sky through which Hanuma is flying, poet looks at Hanuma and describes how he is flying in the next few Slokas .
.
||Sloka 57.05,06||

గ్రసమాన ఇవాకాశం తారాధిప మివోల్లిఖన్|
హారన్నివ స నక్షత్రమ్ గగనం సార్క మణ్డలమ్||57.05||
మారుతస్యాత్మజః శ్రీమాన్కపి ర్వ్యోమచరో మహాన్|
హనుమన్మేఘజాలాని వికర్షన్నివ గచ్ఛతి||57.06||

స|| మారుతస్య ఆత్మజః శ్రీమాన్ మహాన్ కపిః హనుమాన్ వ్యోమచరః ఆకాసం గ్రసమానః ఇవ తారాధిపం ఉల్లిఖనివ సనక్షత్రం సార్కమండలం గగనం హరన్ ఇవ మేఘజాలాని వికర్షన్ ఇవ గచ్ఛతి||

||Sloka meanings||

మారుతస్య ఆత్మజః శ్రీమాన్ -
illustrious son of wind god
మహాన్ కపిః వ్యోమచరః హనుమాన్ -
great Vanara Hanuman flying in the sky
ఆకాసం గ్రసమానః ఇవ -
as if swallowing the space
తారాధిపం ఉల్లిఖనివ -
scratching the moon
సనక్షత్రం సార్కమండలం -
seizing the sun and along with stars
గగనం హరన్ ఇవ -
as if seizing skies
మేఘజాలాని వికర్షన్ ఇవ -
drawing the clusters of clouds
గచ్ఛతి - flew

||Sloka summary||

"The son of wind god, the illustrious Hanuman flew in the sky as if swallowing the space, scratching the moon, seizing the sun and along with stars, and drawing the clusters of clouds." ||57.05,06||

||Sloka 57.07||

పాణ్డురారుణవర్ణాని నీలమాంజిష్టకాని చ|
హరితారూణ వర్ణాని మహాభ్రాణీ చకాశిరే||57.07||

స|| పాణ్డురారుణ వర్ణాని నీలమాంజిష్టకాని చ హరితారుణ వర్ణాని మహభ్రాణి చకాశిరే||

||Sloka meanings||

పాణ్డురారుణ వర్ణాని -
with white and red colors
నీలమాంజిష్టకాని చ -
with blue and yellow colors
హరితారుణ వర్ణాని -
with greenish red colors
మహభ్రాణి చకాశిరే -
clouds shined brilliantly

||Sloka summary||

"The white and black colors , blue and yellow colors, greenish red color made clouds appear shining brilliantly." ||57.07||

||Sloka 57.08||

ప్రవిశన్నభ్రజాలాని నిష్పతం చ పునః పునః|
ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ చన్ద్రమా ఇవ లక్ష్యతే||57.08||

స|| అభ్రజాలాని ప్రవిశన్ పునః పునః నిష్పతంశ్చప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ చంద్రమాః లక్ష్యతే||

||Sloka meanings||

అభ్రజాలాని ప్రవిశన్ -
entering the clouds
పునః పునః నిష్పతంశ్చ -
again and again disappearing
ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ -
covered by and shining again
చంద్రమాః లక్ష్యతే -
appeared like the bright moon

||Sloka summary||

"(Hanuman) Entering the clouds and again and again disappearing he appeared like the bright moon." ||57.08||

||Sloka 57.09||

వివిధాభ్రఘనాపన్న గోచరో ధవళాంబరః|
దృశ్యాదృశ్యతనుర్వీరః తదా చన్ద్రాయతేఽమ్బరే||57.09||

స||తదా వివిధాభ్రఘనాపన్నగోచరః ధవళాంబరః దృశ్యాదృశ్య తనుః వీరః అమ్బరే చన్ద్రాయతే||

Govindaraja says- ధవళాంబరః శుక్లవాసాః దృశ్యాదృశ్య తనుః మేఘాన్తః ప్రవేశనిష్క్రమాణాభ్యాం ఇతి భావః।

||Sloka meanings||

తదా వివిధాభ్రఘనాపన్నగోచరః -
then passing through the clouds
ధవళాంబరః వీరః -
the hero Hanuman clad in white
దృశ్యాదృశ్య తనుః -
appearing and disappearing
అమ్బరే చన్ద్రాయతే -
looked like moon in the sky.

||Sloka summary||

"Then passing through the clouds the hero Hanuman clad in white appearing and disappearing looked like moon in the sky." ||57.09||

||Sloka 57.10||

తార్క్ష్యయమాణే గగనే భభాసే వాయునన్దనః|
దారయన్మేఘబృన్దాని నిష్ప్రతం చ పునః పునః||57.10||
నదన్నాదేన మహతా మేఘస్వనమహాస్వనః|

స||మేఘవృందాని దారయన్ పునః పునః నిష్పతంశ్చ మహతా నాదేన మేఘస్వన మహాస్వనః వాయునన్దనః గగనే తార్క్ష్యాయమానః బభాసే||

||Sloka meanings||

మేఘవృందాని దారయన్ -
making way through the clouds
పునః పునః నిష్పతంశ్చ -
again and again disappearing
మహతా నాదేన మేఘస్వన మహాస్వనః -
with a great roar like the roar of great clouds
వాయునన్దనః -
Hanuman the delight of Vayu
తార్క్ష్యాయమానః గగనే బభాసే-
shone like Garuda in the skies

||Sloka summary||

"Making way through the clouds again and again, disappearing and roaring like great clouds, Hanuman the delight of Vayu shone like Garuda in the skies." ||57.10||

||Sloka 57.11,12||

ప్రవరాన్ రాక్షసాన్ హత్వా నామ విశ్రావ్యచాత్మనః||57.11||
అకులాం నగరీం కృత్వా వ్యథయిత్వా చ రావణమ్|
అర్థయిత్వా బలం ఘోరం వైదేహీమభివాద్య చ||57.12||
అజగామ మహాతేజాః పునర్మధ్యేన సాగరమ్|

స|| మహాతేజః ప్రవరాన్ రాక్షసాన్ హత్వా ఆత్మనః నామ విశ్రావ్య నగరీం అకులం కృత్వా రావణమ్ వ్యధయిత్వా ఘోరం బలం అర్దయిత్వా వైదేహీం అభివాద్య చ పునః సాగరం మధ్యేన ఆజగామ||

||Sloka meanings||

మహాతేజః ప్రవరాన్ రాక్షసాన్ హత్వా -
brilliant Hanuman having killed eminent Rakshasas
ఆత్మనః నామ విశ్రావ్య -
having made his name known
నగరీం అకులం కృత్వా -
having made the city disoriented
ఘోరం బలం అర్దయిత్వా-
having defeated fierce army
రావణమ్ వ్యధయిత్వా -
having troubled Ravana
వైదేహీం అభివాద్య చ -
having offered salutation to Vaidehi
పునః సాగరం మధ్యేన ఆజగామ -
again back in the middle of the ocean.

||Sloka summary||

"The brilliant Hanuman having killed eminent Rakshasas, having made his name known , having made the city disoriented, having troubled Ravana, having tormented the terrific army , having offered salutation to Vaidehi again back in the middle of the ocean." ||57.11.12||

These lines echo the famous Jaya mantra, saying, 'జయత్యతి బలోరామో'; There announcing the names of Rama, Lakshmana, and Sugriva and adding his own capability to destroy Ravana, Hanuma adds that after paying obeisance to Maithili, he shall go away.

||Sloka 57.13||

పర్వతేన్ద్రం సునాభం చ సముస్పృశ్య వీర్యవాన్||57.13||
జ్యాముక్త ఇవ నారాచో మహావేగోఽభ్యుపాగతః|

స|| వీర్యవాన్ పర్వతేంద్రం సునాభం చ సముస్పృశ్య జ్యాముక్తః నారాచః ఇవ మహావేగః అభ్యుపాగతః||

||Sloka meanings||

వీర్యవాన్ -
hero Hanuman
పర్వతేంద్రం సునాభం చ సముస్పృశ్య -
having touched the lord of mountains
జ్యాముక్తః నారాచః ఇవ -
like an arrow released from a powerful bow string
మహావేగః అభ్యుపాగతః -
moved ahead at great speed

||Sloka summary||

"The hero Hanuman touched the lord of mountains from the center fondly , moved ahead at great speed like an arrow released from a powerful bow string." ||57.13||

In the first Sarga, Hanuma saying "प्रतिज्ञा च मया दत्ता "- meaning that he has taken a vow not to stop, Hanuma does not stop for resting on Mainaka, and proceeds like the arrow of Rama.

Remembering that encounter while going to Lanka, Hanuman flying north, touched the lord of mountains from skies fondly. He moved at great speed like an arrow released from a powerful bow string, just as he said he would, when he started the journey. "यथा राघव निर्मुक्तः शरः श्वसनविक्रमः" (1.39)

That is the way of Hanuma.

 

||Sloka 57.14||

స కించిదనుసంప్రాప్తః సమాలోక్య మహాగిరిమ్||57.14||
మహేన్ద్రం మేఘసంకాశం ననాద హరిపుంగవః|

స|| సః హరిపుంగవః మహాగిరిం మేఘసంకాశం మహేంద్రం కించిత్ అనుసంప్రాప్తః సమాలోక్య ననాద||

Govindaraja says - కించిదనుసంప్రాప్తః మైనాకాత్ పరం కచిత్ ప్రదేశం ప్రాప్తః|

||Sloka meanings||

సః హరిపుంగవః -
he, the best of Vanaras
కించిత్ అనుసంప్రాప్తః -
coming a little near to
మహాగిరిం మేఘసంకాశం మహేంద్రం -
Mahendra mountain which resembled mass of clouds
సమాలోక్య ననాద -
seeing thundered

||Sloka summary||

"Hanuman, the best of Vanaras coming a little near the Mahendra mountain which resembled mass of clouds thundered." ||57.14||

||Sloka 57.15||

స పూరయామాస కపిర్దిశో దశ సమన్తతః||57.15||
నదన్నదేన మహతా మేఘస్వనమహాస్వనః|

స||మేఘస్వనమహాస్వనః సః కపిః నదన్ మహతా నాదేన దశ దిశః సమన్తతః పూరయామాస||

||Sloka meanings||

మేఘస్వనమహాస్వనః -
with sound like the thundering noise of clouds
సః కపిః నదన్ మహతా నాదేన -
that Vanara with a great roar
దశ దిశః సమన్తతః పూరయామాస -
filled all the ten directions

||Sloka summary||

"The roar of the Vanara which is like the thundering noise of clouds, filled all the ten directions." ||57.15||

||Sloka 57.16||

స తం దేశమనుప్రాప్తం సుహృద్దర్శన లాలసా||57.16||
ననాద హరిశార్దూలో లాంగూలం చాప్యకమ్పయత్|

స||తం దేశం అనుప్రాప్తః సుహృత్ దర్శన లాలసః సా హరిశార్దూలః ననాద| లాంగూలం అకంప్యచ||

||Sloka meanings||

తం దేశం అనుప్రాప్తః -
having sighted that place
సుహృత్ దర్శన లాలసః -
anxious to see his friends
సా హరిశార్దూలః ననాద -
the tiger among Vanaras roared
లాంగూలం అకంప్యచ -
shook his tail too in joy

||Sloka summary||

"Having sighted that place anxious to see his friends, the tiger among Vanaras roared and shook his tail too in joy. " ||57.16||

||Sloka 57.17||

తస్య నానద్యమానస్య సుపర్ణ చరితే పథి||57.17||
ఫలతీవాస్య ఘోషేణ గగనం సార్కమణ్డలమ్|

స||సుపర్ణచరితే పథి నానద్యమానస్య అస్య ఘోషేణ సార్కమండలం గగనం ఫలతి ఇవ ( అభూత్)||

||Sloka meanings||

సుపర్ణచరితే పథి -
travelling the path of Suparna
నానద్యమానస్య అస్య ఘోషేణ -
by the roar of the roaring Hanuman
సార్కమండలం గగనం ఫలతి ఇవ -
seems to split the skies

||Sloka summary||

"Travelling the path of Suparna , the roar of the roaring Hanuman seems to split the skies." ||57.17||

||Sloka 57.18,19||

యేతు తత్రోత్తరే తీరే సముద్రస్య మహాబలాః||57.18||
పూర్వం సంవిష్ఠితాః శూరాః వాయుపుత్త్ర దిదృక్షవః|
మహతో వాతనున్నస్య తో యద స్యేవ గర్జితమ్||57.19||
శుశ్రువుస్తే తదా ఘోషం ఊరువేగం హనూమతః|

స|| తత్ర సముద్రస్య ఉత్తరతీరే పూర్వం సంవిష్టితాః మహాబలాః శూరాః వాయుపుత్రదిద్రుక్షవః యే తే తదా వాతనున్నస్య మహతః తోయదయ గర్జితం ఇవ హనూమతః ఘోషం ఊరువేగం శుశ్రువుః||

||Sloka meanings||

తత్ర సముద్రస్య ఉత్తరతీరే -
there on the northern shores of the ocean
పూర్వం సంవిష్టితాః -
already waiting
మహాబలాః శూరాః - powerful warriors
వాయుపుత్రదిద్రుక్షవః -
desiring to see the son of wind god
యే తే తదా - then they
వాతనున్నస్య మహతః తోయదయ గర్జితం ఇవ -
thundering sound of the clouds produced by sweeping motion of Hanuman thighs
హనూమతః ఘోషం ఊరువేగం శుశ్రువుః-
heard the roar of Hanuman's speedy movement

||Sloka summary||

"There the powerful warriors waiting on the northern shores, waiting to see the son of wind god, then heard the roar and thundering sound of the clouds produced by sweeping motion of Hanuman thighs propelled by the speed of his movement." ||57.18,19||

||Sloka 57.20||

తే దీనమససః సర్వే శుశ్రువుః కాననౌకసః||57.20||
వానరేన్ద్రస్య నిర్ఘోషం పర్జన్య నినదోపమమ్|

స|| దీనమనసః తే సర్వే కాననౌకసః వానరేంద్రస్య పర్జన్య నినదోపమమ్ నిర్ఘోషం శుశ్రువుః||

Tilaka Tika says- వానరేంద్రస్య నిర్ఘోషం తస్య సింహనాదం|

Govindaraja says - తే దీనమనస ఇతి| అనిష్ట శ్రవణ శఙ్కాత్ ఇతి|

||Sloka meanings||

దీనమనసః తే సర్వే కాననౌకసః -
all of them feeling dejected and eager
వానరేంద్రస్య నిర్ఘోషం -
the sound of the best of Vanaras
పర్జన్య నినదోపమమ్ నిర్ఘోషం -
that sounded like thundering clouds
శుశ్రువుః - heard

||Sloka summary||

"The Vanaras who were feeling dejected and eager , heard the sound of Hanuman that sounded like thundering clouds". ||57.20||

For the Vanaras waiting on the northern shores , there is constant fear of the fact that the time limit given by the king is nearing. Though confident of Hanuman's capability , there is nagging fear of not being able to find Sita. Govindaraja says, with these fears they are దీనమనసః; This is meant to imply that Vanaras were scared with the possibility of hearing the bad news that Sita was not found, says Govindaraja

Vanara's roar is like lion's roar says Tilaka Tika.

||Sloka 57.21||

నిశమ్య నదతో నాదం వానరాః తే సమన్తతః||57.21||
బభూవురుత్సుకాః సర్వే సుహృద్దర్శనకాంక్షిణః|

స|| సర్వే సమన్తతః తే వానరాః నదతః నాదం నిశమ్య సుహృత్ దర్సన కాంక్షిణః ఉత్సుకాః బభూవుః||

||Sloka meanings||

సర్వే సమన్తతః తే వానరాః -
all the Vanaras who gathered
నదతః నాదం నిశమ్య -
hearing the sound of the one making the sound
సుహృత్ దర్సన కాంక్షిణః -
anxious to see their friend
ఉత్సుకాః బభూవుః -
became excited

||Sloka summary||

"All the Vanaras hearing the sound of the one making the sound, anxious to see their friend became excited. " ||57.21||

||Sloka 57.22||

జాంబవాన్ స హరిశ్రేష్ఠః ప్రీతిసంహృష్టమానసః||57.22||
ఉపామన్త్ర్య హరీన్ సర్వాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్|

స|| హరిశ్రేష్ఠః సః జామ్బవాన్ ప్రీతి సంహృష్టమానసః సర్వాన్ హరీన్ ఉపామన్త్ర్య ఇదం వచనం అబ్రవీత్ ||

||Sloka meanings||

హరిశ్రేష్ఠః సః జామ్బవాన్ -
best of Vanaras Jambavan
ప్రీతి సంహృష్టమానసః -
delighted very happy at heart
సర్వాన్ హరీన్ ఉపామన్త్ర్య -
gathered all the Vanaras
ఇదం వచనం అబ్రవీత్ -
said the following words

||Sloka summary||

"The best of Vanaras Jambavan delighted very happy at heart gathered all Vanaras and said the following words." ||57.22||

||Sloka 57.23||

సర్వథా కృతకార్యోఽసౌ హనుమాన్నాత్ర సంశయః||57.23||
న హ్యా స్యాకృతకార్యస్య నాద ఏవం విధో భవేత్|

స|| అసౌ హనుమాన్ సర్వథా కృతకార్యః | అకృతకార్యస్య అస్య నాదః ఏవం విధః న భవేత్ హి||

Rama Tika says - సర్వథా ఇతి| హి యతః అకృతకార్యస్య అస్య హనుమత ఏవం విధో నాదం న భవేత్| అతః అసౌ హనుమాన్ సర్వథా సర్వ ప్రకారేణ కృత కార్యః అత్ర సంశయః న|

||Sloka meanings||

అసౌ హనుమాన్ -
this Hanuman
సర్వథా కృతకార్యః -
always successful
అకృతకార్యస్య అస్య నాదః -
the sound of the one who is not successful
ఏవం విధః న భవేత్ హి-
will not be like this

||Sloka summary||

"This Hanuman is always successful. If he has not then his sound will not be like this." ||57.23||

In the roar of Hanuma, what we hear is the excitement of accomplishment , not of dejection due to inability to find Sita. That is why Jambavan says of Hanuma, if he has not then his sound will not be like this. We hear virtually same argument in Sarga 64 where Sugriva announces to Rama , when he hears the Angada and other arrive at Prasravana mountain.

||Sloka 57.24||

తస్య బాహూరువేగం చ నినాదం చ మహాత్మనః ||57.24||
నిశమ్య హరయో హృష్టాః సముత్పేతుః తతస్తతః |

స|| మహాత్మనః తస్య బాహూరువేగం చ నినాదం చ నిశమ్య హృష్టాః హరయః తతః తతః సముత్పేతుః||

||Sloka meanings||

మహాత్మనః - the great soul
తస్య బాహూరువేగం చ -
of speed of his arms
నినాదం చ నిశమ్య -
hearing the roar
హృష్టాః హరయః -
joyful Vanaras
తతః తతః సముత్పేతుః-
jumped in joy then and there

||Sloka summary||

"Hearing the sounds of speed of his arms and thighs the joyful Vanaras jumped in joy." ||57.24||

||Sloka 57.25||

తే నగాగ్రాన్ నగాగ్రాణీ శిఖరాత్ శిఖరాణి చ ||57.25||
ప్రహృష్టాః సమపద్యన్త హనూమన్తం దిదృక్షవః|

స|| తే ప్రహృష్టాః హనుమంతం దిద్రుక్షవః నగాగ్రాత్ నగాగ్రాణి శిఖరాత్ శిఖరాణి చ సముపద్యంత||

||Sloka meanings||

తే ప్రహృష్టాః -
they in their delight
వారు ఆ సంతోషముతో
హనుమంతం దిద్రుక్షవః-
longing to see Hanuman
నగాగ్రాత్ నగాగ్రాణి -
from top of one tree to another
శిఖరాత్ శిఖరాణి -
from one mountain peak to another
చ సముపద్యంత- jumped

||Sloka summary||

"The delighted Vanaras longing to see Hanuman jumped from one peak to another, from top of one tree to another. " ||57.25||

||Sloka 57.26||

తే ప్రీతాః పాదపాగ్రేషు గృహ్యశాఖాః సువిష్టితాః||57.26||
వాసాం సీవ ప్రశాఖాశ్చ సమావిధ్యన్త వానరాః|

స|| తే వానరాః ప్త్రీతాః పాదపాగ్రేషు శాఖాః గృహ్య సువిష్టితాః ప్రశాఖాః వాసాంసీవ సమావిధ్యంత||

Govindaraja Tika says - యథా మనుష్యాః దూరస్థస్వకీయానయనాయ వాసాంసు ధూన్వన్తి , తదైవ వానారాశ్చాన్యోన్యాయాహ్వానాయ పుష్పిత శాఖాః గృహీత్వా సమావిధ్యంత పర్యభ్రామయన్|

||Sloka meanings||

తే సువిష్టితాః వానరాః ప్త్రీతాః -
those waiting Vanaras delighted
పాదపాగ్రేషు శాఖాః గృహ్య -
on the top of the tree holding branches
ప్రశాఖాః వాసాంసీవ సమావిధ్యంత -
shook the branches like the clothes

||Sloka summary||

"The Vanaras delighted jumped from the tree tops holding branches . They shook the branches like the clothes ." ||57.26||

Govindaraja says, that when somebody known is returning from a long journey, humans tend to wave as soon as they see them even at a distance. Similarly the Vanaras too waved a tree branch of flowers, showing their jubilation , seeing Hanuma.

||Sloka 57.27||

గిరిగహ్వరసంలీనో యథా గర్జతి మారుతః||57.27||
ఏవం జగర్జ బలవాన్ హనుమాన్ మారుతాత్మజః|

స|| గిరిగహ్వర సంలీనః మారుతః యథా గర్జతి (తథా) బలవాన్ మారుతాత్మజః హనుమాన్ ఏవం జగర్జ||

||Sloka meanings||

గిరిగహ్వర సంలీనః మారుతః -
the wind in the mountain caves
యథా గర్జతి (తథా) -
the way it roars
బలవాన్ మారుతాత్మజః -
the powerful son of wind god
హనుమాన్ ఏవం జగర్జ -
Hanuman too roared similarly

||Sloka summary||

"Like the wind in the mountain caves , Hanuman the powerful son of wind god roared." ||57.27||

||Sloka 57.28||

తమభ్రఘనసంకాశ మాపతన్తం మహాకపిమ్||57.28||
దృష్ట్వా తే వానరాః సర్వే తస్థుః ప్రాంజలయస్తదా

స|| తదా అభ్రఘనసంకాసం ఆపతతంతం తం మహాకపిం దృష్ట్వా తే వానరః ప్రాంజలయః తస్థుః||

||Sloka meanings||

తదా అభ్రఘనసంకాసం -
one who was resembling a heavy cloudన
ఆపతతంతం తం -
him who was descending
మహాకపిం దృష్ట్వా -
seeing the great Vanara
తే వానరః ప్రాంజలయః తస్థుః -
those Vanaras stood with folded hands

||Sloka summary||

"Seeing Hanuman, who was resembling a heavy cloud, descending the Vanaras stood with folded hands." ||57.28||

||Sloka 57.29||

తతస్తు వేగవాం స్తస్య గిరేర్గిరినిభః కపిః||57.29||
నిపపాత మహేన్ద్రస్య శిఖరే పాదపాకులే |

స|| తతః గిరినిభః వేగవాన్ కపిః తస్య మహేన్ద్రస్య గిరేః పాదపాకులే శిఖరే నిపపాత||

||Sloka meanings||

తతః గిరినిభః వేగవాన్ కపిః -
then speedy Vanara who resembled a mountain
తస్య మహేన్ద్రస్య గిరేః నిపపాత-
descended on the peak of the Mahendra mountain
పాదపాకులే శిఖరే -
mountain full of trees.

||Sloka summary||

"There after the Vanara who resembled a mountain, descended with great speed on the peak of the Mahendra mountain full of trees." ||57.29||
'
||Sloka 57.30||

హర్షేణాపూర్యమాణోఽసౌ రమ్యే పర్వత నిర్ఝరే||57.30||
ఛిన్నపక్ష ఇవాఽఽకాశాత్ పపాత ధరణీ ధరః|

స|| హర్షేణ ఆపూర్యమాణః అసౌ ఛిన్నపక్షః ధరణీధరః ఇవ రమ్యే పర్వతనిర్ఝరే||

||Sloka meanings||
హర్షేణ ఆపూర్యమాణః -
full of immeasurable joy
అసౌ ఛిన్నపక్షః ధరణీధరః ఇవ -
that Hanuman who is like a mountain with wings cut off
రమ్యే పర్వతనిర్ఝరే -
dropped on the bank of a mountain stream

||Sloka summary||

"Full of immeasurable joy that Hanuman who is like a mountain with wings cut off, dropped on the bank of a mountain stream." ||57.30||

||Sloka 57.31,32||

తతస్తే ప్రీతమనసః సర్వే వానరపుంగవః||57.31||
హనుమన్తం మహాత్మానం పరివార్యోపతస్థిరే|
పరివార్య చ తే సర్వే పరాం ప్రీతి ముపాగతాః||57.32||

స|| తతః సర్వే తే వానరపుంగవాః ప్రీతిమనసః మహాత్మానం హనుమంతం పరివార్య ఉపతస్థిరే ||

||Sloka meanings||

తతః సర్వే తే వానరపుంగవాః ప్రీతిమనసః -
then all the Vanara leaders delighted at heart
మహాత్మానం - the great soul
హనుమంతం పరివార్య ఉపతస్థిరే -
surrounded Hanuman and stood.
పరివార్య చ తే సర్వే -
all of them having surrounded
పరాం ప్రీతిముపాగతాః-
felt deeply delighted

||Sloka summary||

"Then all the Vanara leaders delighted surrounded Hanuman and stood. All the Vanaras, having surrounded him felt delighted " ||57.31,32||

||Sloka 57.33||

ప్రహృష్టవదనాః సర్వే తమరోగముపాగతమ్|
ఉపాయనాని చాదాయ మూలాని ఫలాని చ||57.33||
ప్రత్యర్చయన్ హరిశ్రేష్టం హరయో మారుతాత్మజమ్|

స|| సర్వే హరయః ప్రహృష్టవదనాః మూలాని ఫలాని చ ఉపాయనాని ఆదాయ ఆరోగం ఉపాగతం హరిశ్రేష్టం మారుతాత్మజం ప్రత్యర్పయన్||

||Sloka meanings||

సర్వే హరయః ప్రహృష్టవదనాః -
all of them extremely happy
మూలాని ఫలాని చ ఉపాయనాని ఆదాయ -
having brought fruits, roots and gifts
ఆరోగం ఉపాగతం- the one who returned safely
హరిశ్రేష్టం మారుతాత్మజం ప్రత్యర్పయన్-
offered to the son of wind god and best of Vanaras

||Sloka summary||

"All of them were extremely happy. All the Vanaras with happy faces brought fruits, roots and gifts for the best of Vanaras , the son of wind god, who returned unhurt." ||57.33||

||Sloka 57.34||

హనుమాంస్తు గురూన్ వృద్ధాన్
జాంబవత్ప్రముఖాం స్తదా||57.34||
కుమారమంగదం చైవ
సోఽవన్దత మహాకపిః|

స|| తదా మహాకపిః హనుమాంస్తు గురూన్ వృద్ధాన్ జాంబవత్ ప్రముఖాన్ కుమారం అంగదం చైవ అవన్దత||

||Sloka meanings||

తదా మహాకపిః హనుమాంస్తు-
then the great Vanara Hanauma too
గురూన్ వృద్ధాన్ జాంబవత్ ప్రముఖాన్ -
to the teachers, elders and Jambavan and other leaders
కుమారం అంగదం చైవ -
to prince Angda too
అవన్దత -
offered salutations

||Sloka summary||

"Then the great Vanara Hanuman too bowed to elders , Jambavan and other leader and also Angada." ||57.34||

||Sloka 57.35||

స తాభ్యాం పూజితః పూజ్యః కపిభిశ్చ ప్రసాదితః||57.35||
దృష్టా సీతేతి విక్రాన్తః సంక్షేపేణ న్యవేదయత్|

స|| పూజ్యః సః తాభ్యాం పూజితః కపిభిః ప్రసాదితః సీతా దృష్టా ఇతి సంక్షేపేణ నివేదయత్||

||Sloka meanings||

పూజ్యః సః తాభ్యాం పూజితః -
he, worthy of being worshipped, having been worshipped
కపిభిః ప్రసాదితః -
honored by the Vanaras
సీతా దృష్టా ఇతి -
that Sita was seen
సంక్షేపేణ నివేదయత్ -
conveyed briefly

||Sloka summary||

"The valiant Hanuman worthy of worship having been honored and pleased revealed in brief that he saw Sita." ||57.35||

With just two words, 'సీతా దృష్టా' , Hanuma announces that he completed the task. There is no mention of the obstacles he overcame.

||Sloka 57.36,37||

నిషసాద చ హస్తేన గృహీత్వా వాలినస్సుతమ్||57.36||
రమణీయే వనోద్దేశే మహేన్ద్రస్య గిరేస్తదా|
హనుమానబ్రవీద్దృష్టః తదా తాన్ వానరర్షభాన్||57.37||

స|| తదా వాలినః సుతం హస్తేన గృహీత్వా మహేన్ద్రస్య గిరేః రమణీయే వనొద్దేశే నిషసాద | తదా హృష్టః హనుమాన్ తాన్ వానరర్షభాన్ అబ్రవీత్|

||Sloka meanings||

తదా వాలినః సుతం హస్తేన గృహీత్వా -
then holding the hand of the son of Vali
మహేన్ద్రస్య గిరేః -
on the mount Mahendra
రమణీయే వనొద్దేశే నిషసాద చ -
sat at a beautiful place in the grove
తదా హృష్టః హనుమాన్ -
then Hanuman who was delighted
తాన్ వానరర్షభాన్ అబ్రవీత్ -
addressed the Vanara leaders
ఆ వానరపుంగవులతో ఇట్లు పలికెను

||Sloka summary||

"The holding the hand of the son of Vali, he sat down at a beautiful place in the garden on the mountain Mahendra. Then the delighted Hanuman addressed the Vanara leaders." ||57.36,37||

||Sloka 57.38,39||

అశోకవనికాసంస్థా దృష్టా సా జనకాత్మజా|
రక్ష్యమాణా సుఘోరాభీ రాక్షసీభిరనిన్దితా||57.38||
ఏకవేణీ ధరా బాలా రామదర్శన లాలసా|
ఉపవాసపరిశ్రాన్తా జటిలా మలినా కృశా||57.39||

స|| అశోకవనికాసంస్థా సుఘోరాభిః రాక్షసీభిః రక్ష్యమాణా అనిన్దితా ఏకవేణీ ధరా బాలా రామదర్శన లాలసా ఉపవాసపరిశ్రాంతా జటిలా మలినా కృశా సా జనకాత్మజా దృష్టా||

Rama Tika says - పృష్టో హనుమాన్ సుఘోరాభిః రాక్షసీభిః రక్ష్యమాణా అనిన్దితా నిన్దాసంసర్గ రహితా రామదర్శనలాలసా కృశా అశోకవనికా సంస్థా జనకాత్మజా మయా దృష్టేతి వానరర్ష్భాన్ అబ్రవీత్

||Sloka meanings||

అశోకవనికాసంస్థా -
in the Ashoka grove
సుఘోరాభిః రాక్షసీభిః రక్ష్యమాణా -
protected by fearsome Rakshasis
అనిన్దితా ఏకవేణీధరా బాలా -
young, blameless one and wearing hair in a single plait,
రామదర్శన లాలసా -
eager to see Rama
ఉపవాసపరిశ్రాంతా కృశా -
emaciated due to fastingన
జటిలా మలినా -
with soiled clothes and matted hair
సా జనకాత్మజా దృష్టా-
that daughter of Janka was seen

||Sloka summary||

"I saw Sita in the Ashoka grove protected by fearsome Rakshasis. Blameless and wearing hair in a single plait, eager to see Rama , she is young emaciated due to fasting with soiled and matted hair"||57.38,39||

Here, also Hanuma's focus is on Sita; he does not talk about his battles.

||Sloka 57.40||

తతో దృష్టేతి వచనం మహార్థం అమృతోపమమ్|
నిశమ్య మారుతేః సర్వే ముదితా వానారాభవన్||57.40||

స|| తతః దృష్టా ఇతి మారుతేః మహార్థం అమృతోపమం వచనం నిశమ్య సర్వే వానరాః ముదితా అభవత్||

||Sloka meanings||

తతః దృష్టా ఇతి - seen etc
మారుతేః మహార్థం -
Hanuman's most meaningful
అమృతోపమం వచనం నిశమ్య -
having heard words like nectar
సర్వే వానరాః ముదితా అభవత్ -
all the Vanara's became delighted.

||Sloka summary||

"Then hearing those words " saw Sita" of great meaning, and like nectar, all the Vanaras were delighted." ||57.40||

||Sloka 57.41||

క్ష్వేళన్త్యన్యే ననదన్తన్యే గర్జన్తన్యే మహాబలాః|
చక్రుః కిల కిలాం అన్యే ప్రతిగర్జన్తి చాపరే||57.41||

స|| మహాబలాః అన్యే క్ష్వేళంతి |అన్యే నదన్తి |అన్యే గర్జంతి |అన్యే కిల్కిలాం చక్రుః |అపరే ప్రతిగర్జంతి||

Govindaraja says - క్ష్వేళంతి సింహనాదం కుర్వన్తి| నన్దన్తి అవ్యక్త శబ్దం కుర్వన్తి| గర్జన్తి వృషభనాదం కుర్వన్తి| కిలికిలాం స్వజాతి ఉపచిత కిలకిలాశబ్దం|

||Sloka meanings||

మహాబలాః అన్యే క్ష్వేళంతి -
some powerful Vanaras howled
అన్యే నదన్తి -
some chattered.
అన్యే గర్జంతి -
some other roared
అన్యే కిల్కిలాం
చక్రుః -
some others screamed
అపరే ప్రతిగర్జంతి -
some others responded to the roar

||Sloka summary||

"Then some powerful Vanaras howled. Some chattered. Some roared. Some others screamed. Some others echoed the roaring." ||57.41||

||Sloka 57.42||

కేచిదుచ్ఛ్రితలాంగూలాః ప్రహృష్టాః కపికుంజరాః|
అంచితాయుతదీర్ఘాణి లాంగూలాని ప్రవివధ్యుః||57.42||

స|| ప్రహృష్టాః కేచిత్ కపికుంజరః ఉచ్ఛ్రితలాంగూలాః ఆయతాంచిత దీర్ఘాణి లాంగూలాని ప్రవివ్యధుః ||

||Sloka meanings||

ప్రహృష్టాః కేచిత్ కపికుంజరః -
some of the elephants among Vanaras being delighted
ఉచ్ఛ్రితలాంగూలాః -
lifted their tails
ఆయతాంచిత దీర్ఘాణి -
long and beautiful
లాంగూలాని ప్రవివ్యధుః-
shook the tails smashing the floor with that.

||Sloka summary||

"Delighted some of the elephants among Vanaras lifted their tails and hit the ground with them." ||57.42||

||Sloka 57.43||

అపరే చ హనూమంతం వానరావారణోపమం|
ఆప్లుత్య గిరిశృంగేభ్యః సంస్పృశన్తి స్మ హర్షితాః||57.43||

స|| అపరే వానరాః హర్షితాః గిరిశ్రుంగేభ్యః ఆప్లుత్య వారణోపమం హనూమంతం సంస్పృశన్తి చ||

||Sloka meanings||

అపరే వానరాః హర్షితాః -
Other delighted Vanaras
గిరిశ్రుంగేభ్యః ఆప్లుత్య-
having jumped down from the peaks of the mountains
వారణోపమం హనూమంతం -
Hanuman who was like an elephant
సంస్పృశన్తి చ- touched him too

||Sloka summary||

"Other Vanaras delighted jumped down from the peaks of the mountains, touching the elephant like Hanuman. " ||57.43||

||Sloka 57.44||

ఉక్తవాక్యం హనూమన్తం అంగదః తమ్ అథాబ్రవీత్|
సర్వేషాం హరివీరాణాం మధ్యే వచనముత్తమమ్||57.44||

స|| అథ అంగదః ఉక్తవాక్యం హనూమంతం సర్వేషాం హరివీరాణాం మధ్యే ఉత్తమం వచనం అబ్రవీత్ ||

||Sloka meanings||

అథ అంగదః ఉక్తవాక్యం -
then Angada with appropriate words
సర్వేషాం హరివీరాణాం మధ్యే -
in the middle of all Vanaras
హనూమంతం ఉత్తమం వచనం అబ్రవీత్ -
spoke to Hanuman with best words

||Sloka summary||

"Then Angada spoke to Hanuman with appropriate words in the middle of all Vanaras." ||57.44||

||Sloka 57.45||

స త్వే వీర్యే న తే కశ్చిత్సమో వానర విద్యతే|
యదవప్లుత్య విస్తీర్ణం సాగరం పునరాగతః||57.45||

స|| వానర ! యత్ విస్తీర్ణం సాగరం అవప్లుత్య పునః ఆగతః సత్త్వే వీర్యే తే సమః కశ్చిత్ నా విద్యతే||

||Sloka meanings||

వానర - o Vanara
యత్ విస్తీర్ణం సాగరం -
such wide ocean
అవప్లుత్య పునః ఆగతః -
having crossed and come back
కశ్చిత్ సత్త్వే వీర్యే తే సమః -
one who can equal you in strength and valor
నా విద్యతే - will not be there

||Sloka summary||

" Oh Vanara ! having leaped across such a wide ocean and returned, there is none who can equal you in strength and valor." ||57.45||,

||Sloka 57.46||

అహో స్వామిని తే భక్తిరహో వీర్యమహో ధృతిః|
దిష్ట్యా దృష్టా త్వయా దేవీ రామపత్నీ యశస్వినీ||57.46||
దిష్ట్యా త్యక్ష్యతి కాకుత్స్థః శోకం సీతావియోగజమ్|

స|| స్వామిని తే భక్తిః అహో | ధృతిః అహో| దిష్ట్యా త్వయా రామపత్నీ యశస్వినీ దేవీ దృష్టా| దిష్ట్యా కాకుత్స్థః సీతావియోగజం శోకం తక్ష్యతి||

||Sloka meanings||

స్వామిని తే భక్తిః అహో -
What reverence for the master?
ధృతిః అహో - what fortitude
దిష్ట్యా రామపత్నీయశస్వినీ -
luckily the illustrious wife of Rama
దేవీ త్వయా దృష్టా - Devi was seen by you
దిష్ట్యా కాకుత్స్థః సీతావియోగజం -
luckily sorrow of Kakutstha born out of separation from Sita.
శోకం తక్ష్యతి -
will be removed

||Sloka summary||

"What reverence for the master. what fortitude. Luckily you have seen the illustrious wife of Rama. Luckily you can remove the sorrow of Kakutstha born out of separation from Sita." ||57.46||

||Sloka 57.47||

తతోఙ్గదం హనూమన్తం జాంబవన్తం చ వానరాః||57.47||
పరివార్య ప్రముదితా భేజిరే విపులాః శిలాః|

స|| తతః వానరాః ప్రముదితాః అంగదం హనూమంతం జాంబవంతం చ పరివార్య విపులాః శిలాః భేజిరే||

||Sloka meanings||

తతః వానరాః ప్రముదితాః -
then the delighted Vanaras
అంగదం హనూమంతం జాంబవంతం చ పరివార్య -
surrounding Angada, Hanuman and Jambavan too.
విపులాః శిలాః భేజిరే-
occupied big rocks.

||Sloka summary||

"Then the Vanaras delighted went round Angada, Hanuman and Jambavan and occupied big rocks . " ||57.47||

||Sloka 57.48,49||

శ్రోతుకామాః సముద్రస్య లంఘనం వానరోత్తమాః||57.48||
దర్శనం చాపి లంకాయాః సీతాయా రావణస్య చ|
తస్థుః ప్రాంజలయః సర్వే హనుమద్వదనోన్ముఖాః||57.49||

స|| సర్వే వానరోత్తమాః సముద్రస్య లంఘనం లంకాయాః సీతాయాః రావణస్య దర్శనం చాపి శ్రోతుకామాః ప్రాంజలయః హనుమద్వచనోన్ముఖాః తస్థుః ||

||Sloka meanings||

సర్వే వానరోత్తమాః -
all the Vanara leaders
సముద్రస్య లంఘనం -
the leap across the ocean
లంకాయాః సీతాయాః రావణస్య దర్శనం చాపి -
meeting Sita in Lanka, and Ravana too
శ్రోతుకామాః - wanting to hear about
హనుమద్వచనోన్ముఖాః -
directly from the lips of Hanuman
ప్రాంజలయః తస్థుః -
sat with folded hands

||Sloka summary||

"Then all the Vanara leaders, wanting to hear about the leap across the ocean, meeting Sita in Lanka, meeting Ravana too directly from the lips of Hanuman kept watching with folded hands".||57.48,49||

||Sloka 57.50||

తస్థౌ తత్రాఽజ్ఞ్గదః శ్రీమాన్వానరైర్బహుభిర్వృతః|
ఉపాస్యమానో విబుధైః దివిదేవపతిర్యథా||57.50||

స|| తత్ర శ్రీమాన్ బహుభిః వానరైః వృతః అంగదః దివి విబుధైః ఉపాశ్యమానః దేవపతిః యథా తస్థౌ||

||Sloka meanings||

తత్ర శ్రీమాన్ అంగదః -
there illustrious Angada
బహుభిః వానరైః వృతః -
surrounded by many Vanaras
దేవపతిః యథా తస్థౌ-
was like the Lord of Gods
విబుధైః ఉపాశ్యమానః -
surrounded and being attended by Devas

||Sloka summary||

"There surrounded by many Vanaras Angada was shining like Indra , the lord of gods attended by the Devas." ||57.50||.

||Sloka 57.51||

హనూమతా కీర్తిమతా యశస్వినా
తథాంగదే నాంగదబద్ధబాహునా|
ముదా తదాsధ్యాసితమున్నతం మహాన్
మహీధరాగ్రం జ్వలితం శ్రియాఽభవత్||57.51||

స|| కీర్తిమతా హనూమతా తథా యశస్వినా అంగదబద్ధబాహునా అంగదేన తదా ముదా అధ్యాసితం ఉన్నతం మహత్ మహీధరాగ్రం తదా శ్రియా జ్వలితం అభవత్ ||

గోవిన్దరాజ టీకాలో - కీర్తిమతేతి హనుమత్ విశేషణం| యశస్వినేతి అఙ్గద ద విశేషణం | భృత్యా కీర్త్యా స్వామినః కీర్తిః | అన్యథా పౌనరుక్త్యాత్| యద్వా బుద్ధిమత్వజన్యా కీర్తిః| శౌర్య జన్యం యశః|

||Sloka meanings||

కీర్తిమతా హనూమతా -
by famous Hanuman
తథా యశస్వినా అంగదబద్ధబాహునా అంగదేన -
similarly by illustrious Angada bedecked with armlets
తదా ముదా అధ్యాసితం - then seated gracefully
ఉన్నతం మహత్ మహీధరాగ్రం - the great mountain top
తదా శ్రియా జ్వలితం అభవత్ - shone brilliantly

||Sloka summary||

"Graced by the famous Hanuman, and illustrious Angada bedecked with armlets, seated gracefully, the mountain top shone brilliantly." ||57.51||.

So, the mountain top graced by the famous Hanuman,
and Angada bedecked with armlets, seated gracefully appeared like a center of great joy and splendor

Thus ends Sarga fifty seventh Sarga in Sundarakanda

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే సప్తపంచాశస్సర్గః ||

|| om tat sat||