Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda

Sarga 58

'ಕಥಂದೃಷ್ಟಾ ತ್ವಾಯಾ ದೇವೀ’

"ಕಥಂದೃಷ್ಟಾ ತ್ವಾಯಾ ದೇವೀ" means "how did you find Sita". Old and wise Jambavan asks Hanuma to tell everything.

Old and wise people have a method. When they ask a question they also indicate why. Jambavan says that without mincing his words.

ಶ್ರುತಾರ್ಥಾಃ ಚಿನ್ತಯಿಷ್ಯಾಮೋ ಭೂಯಃ ಕಾರ್ಯ ವಿನಿಶ್ಚಯಮ್|

ಯಶ್ಚಾರ್ಥ: ತತ್ರ ವಕ್ತವ್ಯೋ ಗತೈಃ ಅಸ್ಮಾಭಿರಾತ್ಮವಾನ್|

ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ ಚ ಯತ್ ತತ್ತ್ರ ತತ್ ಭವಾನ್ ವ್ಯಾಕರೋತು ನಃ|| (58.05)

"We can decide on the course of action. You also must decide what is to be too told, and what is to be protected"

Govindaraja in his commentary adds ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ means ಗೋಪ್ತವ್ಯಮ್ , that which is not be told in ರಾಮ ಸನ್ನಿಧೌ! in the presence of Rama.

||ಗೋ ಟೀ|| ತತ್ರ ರಾಮಸಮೀಪೇ ಗತೈಃ ಪ್ರಾಪ್ತೈಃ ಅಸ್ಮಾಭಿಃಯೋಽರ್ಥೋ ವಕ್ತವ್ಯಃ ಯತ್ ಚ ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ ಗೋಪನೀಯಂ ಅವ್ಯಕ್ತಮ್ ಇತಿ ತಾವತ್||

Commentaries are cryptic but unambiguous.

Jambavan asks Hanuma to tell everything. But he can also decide what is not to be told in presence of Rama. Jambavan is already foreseeing that there will be details,

which need not be told. It is a little mystifying to think that there would be such information.

But as we go along, we will see how Hanuman elaborates to Vanaras leaving some details and how he later elaborates the same to Rama.

On being thus requested Hanuma starts.

His first act is, "ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ದೇವ್ಯೈ ಸೀತಯೈ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ"|(58.06) Fully delighted to elaborate his exploits, he bows his head conveying his respect to Sita and then speaks. Hanuma is now a fully committed Sita Bhakta.

The story to be told was already heard from Valmiki. It starts with "ತತೋರಾವಣ ನೀತಾಯಾಃ"; Hanuma's flight across the ocean. "ದದರ್ಶಲಂಕಾಂ ಅಮರಾವತೀಮಿವ" - Hanuma saw Lanka resembling Amaravati,  ’ಏವಂ ಸೀತಾಂ ತದಾ ದೃಷ್ಟ್ವ’- then Hanuma saw that Sita, 

In this Sarga all of that is again told in Hanuma's own words

Hanuma mentions Mainaka."ಕಾಂಚನಂ ಶಿಖರಂ ದಿವ್ಯಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಸುಮನೋಹರಂ"|. (58.08); He mentions Nagamata Surasa."ತತಃ ಪಶ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ದೇವೀಂ ಸುರಸಾ ನಾಗಮಾತರಂ"| (58.21); Then he mentions " I saw Sita" "ತತಃ ಸೀತಾಂ ಅಪಶ್ಯನ್ತು".(58.52)

Hanuma tells about the destruction of Ashok Van, and killing of Rakshasa warriors. He tells about the discussion with Ravana." ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಂಭಾಷಿತಶ್ಚಾಹಂ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ"|(58.127) -"Saw and spoke to that cruel Ravana". He mentions that he burnt Lanka. " Lanka was burnt by me""ದಹತಾ ಚ ಮಯಾ ಲಙ್ಕಾಂ" | (58.155). 

This is a story told in first person. So, we hear the word "ಅಹಂ" or "I" many a time. These are not words spoken with "ಅಹಂ", the ego. The start with bowing to Sita clarifies that.

The ending lines to confirm that.

ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇಣ

ಭವತಾಮ್ ಚೈವ ತೇಜಸಾ| 

ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಚ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ 

ಮಯಾ ಸರ್ವಮನುಷ್ಥಿತಮ್ ||(58.165)

"Because of Rama's powers, and enthusiasm of all of you, I have accomplished everything to achieve Sugriva's purpose."

These are words of a devoted Rama's follower. The account was told in that tone.

After telling everything, Hanuma says, he did all of this as per the orders of the King of Vanaras.

"ಅತ್ರ ಯನ್ ಅಕೃತಂ ಶೇಷಂ" - "If there is anything left be done",  "ತತ್ ಸರ್ವಂ ಕ್ರಿಯತಾಮ್ ಇತಿ" "All of that is to be completed now".

There are a few thoughts to be noted in this narration.

Narrating the dream of Trijata, Hanuma repeats Trijata's claim about the result of seeing such a dream. Here Hanuma continues narration in the words of Trijata.

ಯಸ್ಯಾಃ  ಏವಂ ವಿಧಃ ಸ್ವಪ್ನೋ

 ದುಃಖಿತಾಯಾಃ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ|

ಸಾ ದುಃಖೈಃ ಬಹುಧಾ ಮುಕ್ತಾ ಸುಖ

ಮವಾಪ್ನೋತ್ಯನುತ್ತಮಮ್||(58.87)

'Who ever in a sorrowful state sees such a dream will be relieved of all sorrows and will also experience happiness'.

Ramayana tilaka in its commentary says, ಏತೇನ ಸ್ವಪ್ನಸ್ಯ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವೇಽಪಿ ತತ್ ದರ್ಶನ ಫಲಸ್ಯ ಸತ್ಯತ್ವಂ ಧ್ವನಿತಮ್|| By this, though the dream itself is imaginary,  the fruit of seeing that dream is indicated here. This having been repeated twice in Sundarakanda, it became part of the lore of Sundarakanda.

There is another interesting point to be noted. That is in the narration of encounter with Ravana. In this narration Hanuman adds a little more about Vanaras. The help rendered by the Vanaras to Gods. Advising Ravana that it is better he returns Sita to Rama, before the Vanara armies overpower Rakshasa armies, Hanuman adds the following in his narration.

"ವಾನರಾಣಾಂ ಪ್ರಭಾವೋ ಹಿ ನ ಕೇನ ವಿದಿತಃ ಪುರಾ|

ದೇವತಾನಾಂ ಸಕಾಶಂ ಚ ಯೇ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ನಿಮನ್ತ್ರಿತಾಃ||"(58.139)

"Who does not know the power of Vanaras in the olden times? They went to support Devas, being invited." 

The cause of the power of Vanaras, or even the extent of that power, is not clear except for the reference in Balakanda. In Balakanda (Sarga 15) Vishnu in response to the pleadings, announces that he will be born on earth to kill Ravana. He asks other devas to be born as Vanaras. Beyond that nowhere in the narration, we hear about the great past of Vanaras. We did hear about “monkey ness" "Kapitvam" on occasions.

Here in recounting the happenings in Lanka, Hanuma mentions that as part of his statement to Ravana. In his direct encounter with Ravana, this was only implied in his statement,  while speaking about the greatness of Vali and Sugriva.

In the end ever humble Hanuma, attributes his success to all.

"ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇನ ಭವತಾಂ ಚೈವ ತೇಜಸಾ | ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ  ಮಯಾ ಸರ್ವಮನುಷ್ಠಿತಮ್||".(58.165)

"Because of Rama's prowess, and your enthusiasm, all this has been accomplished, to serve the purpose of Sugriva."

So, in this Sarga we hear the entire story through Hanuma.

Now  we continue with the Slokas of Sarga  with meanings and commentary .

||Sloka 58.01||

 ತತಃ ತಸ್ಯ ಗಿರೇಃ ಶೃಙ್ಗೇ ಮಹೇನ್ದ್ರಸ್ಯ ಮಹಾಬಲಾಃ|

ಹನುಮತ್ಪ್ರಮುಖಾಃ ಪ್ರೀತಿಂ ಹರಯೋ ಜಗ್ಮುರುತ್ತಮಾಮ್||58.01||

ಸ|| ತತಃ ಮಹಾಬಲಾಃ ಹನುಮತ್ಪ್ರಮುಖಾಃ ಹರಯಃ ತಸ್ಯ ಮಹೇನ್ದ್ರಸ್ಯ ಗಿರೇಃ ಶೃಙ್ಗೇ ಉತ್ತಮಮ್ ಪ್ರೀತಿಂ ಜಗ್ಮುಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮಹಾಬಲಾಃ ಹನುಮತ್ಪ್ರಮುಖಾಃ ಹರಯಃ- 

then the mighty Hanuman and other Vanara leaders 

ತಸ್ಯ ಮಹೇನ್ದ್ರಸ್ಯ ಗಿರೇಃ ಶೃಙ್ಗೇ - 

in the peaks of the Mahendra mountain 

ಉತ್ತಮಮ್ ಪ್ರೀತಿಂ ಜಗ್ಮುಃ - 

felt very happy

||Sloka summary||

"Then the mighty Hanuman and other Vanara leaders who assembled on the peaks of Mahendra mountain felt very happy." ||58.01||

||Sloka 58.02|| 

ತಂ ತತಃ ಪ್ರೀತಿಸಂಹೃಷ್ಟಃ ಪ್ರೀತಿಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಪಿಮ್|

ಜಾಮ್ಬವಾನ್ಕಾರ್ಯವೃತ್ತಾನ್ತಂ ಅಪೃಚ್ಛದನಿಲಾತ್ಮಜಮ್||58.02||

ಸ|| ತತಃ  ಪ್ರೀತಿಸಂಹೃಷ್ಟಃ ಜಾಂಬವಾನ್ ತಂ ಪ್ರೀತಿಮನ್ತಂ  ಮಹಾಕಪಿಂ ಅನಿಲಾತ್ಮಜಂ ಕಾರ್ಯವೃತ್ತಂತಂ ಅಪೃಛ್ಛತ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ  ಪ್ರೀತಿಸಂಹೃಷ್ಟಃ ಜಾಂಬವಾನ್ - 

then very delighted Jambavan 

ತಂ ಪ್ರೀತಿಮನ್ತಂ ಮಹಾಕಪಿಂ -  

that very happy great Vanara

ಅನಿಲಾತ್ಮಜಂ - son of wind god 

ಕಾರ್ಯವೃತ್ತಂತಂ ಅಪೃಛ್ಛತ್ - 

asked about all that happened 

||Sloka summary||

"Then the very happy  Hanuman was asked by the very delighted Jambavan about all that happened." ||58.02||

||Sloka 58.03|| 

ಕಥಂ ದೃಷ್ಟಾ ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಕಥಂ ವಾ ತತ್ರ ವರ್ತತೇ|

ತಸ್ಯಾಂ ವಾ ಸ ಕಥಂ ವೃತ್ತಃ ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾ ದಶಾನನಃ||58.03||

ಸ|| ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಕಥಂ ದೃಷ್ಟಾ | ವಾ ತತ್ರ ಕಥಂ ವರ್ತತೇ | ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾ ಸಃ  ದಶಾನನಃ ತಸ್ಯಾಂ ಕಥಂ ವೃತ್ತಃ || 

Rama Tika says - ದೇವೀ ಸೀತಾ ತತ್ರ ಲಂಕಾಯಾಂ ತ್ವಯಾ ಕಥಂ ದೃಷ್ಟಾ, ದಶಾನನೋ ರಾವಣಃ ತಸ್ಯಾಂ ಸೀತಾಯಾಂ ಕಥಂ ವೃತ್ತಃ ಪ್ರವೃತಃ ಸೇವತೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ , ಏತತ್ ಸರ್ವಂ ತತ್ತ್ವತಃ ನಃ ತ್ವಂ ಪ್ರಬೄಹಿ|

||Sloka meanings||

ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಕಥಂ ದೃಷ್ಟಾ -

 how did you see the divine lady? 

ವಾ ತತ್ರ ಕಥಂ ವರ್ತತೇ -

 how is she in that place?

ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾ ಸಃ ದಶಾನನಃ - 

the evil minded Ravana

ತಸ್ಯಾಂ ಕಥಂ ವೃತ್ತಃ - 

how is he treating her?

||Sloka summary||

"How did you see the divine lady? How is she? How is the evil minded Ravana treating her?” ||58.03|| 

||Sloka 58.04|| 

ತತ್ತ್ವತಃ ಸರ್ವಮೇತನ್ ನಃ ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ ತ್ವಂ ಮಹಾಕಪೇ|

ಶ್ರುತಾರ್ಥಾಃ ಚಿನ್ತಯಿಷ್ಯಾಮೋ ಭೂಯಃ ಕಾರ್ಯವಿನಿಶ್ಚಯಮ್||58.04||

ಸ|| ಮಹಾಕಪೇ ಏತನ್ ಸರ್ವಂ ತ್ವಂ  ನಃ ತತ್ತ್ವತಃ ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ | ಶ್ರುತಾರ್ಥಾಃ ಭೂಯಃ ವಿನಿಶ್ಚಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಚಿನ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಃ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಕಪೇ ಏತನ್ ಸರ್ವಂ - 

oh great Vanara, all of that 

ತ್ವಂ ನಃ ತತ್ತ್ವತಃ ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ -

 you tell us truly everything

ಶ್ರುತಾರ್ಥಾಃ  - having heard 

ಭೂಯಃ ವಿನಿಶ್ಚಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ಚಿನ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಃ - 

then we can think of the next course of action

||Sloka summary||

"Oh Great Vanara,  tell us truly everything. Having heard, then we can think of the next course of action " ||58.04||. 

||Sloka 58.05|| 

ಯಶ್ಚಾರ್ಥಃ ತತ್ರ ವಕ್ತವ್ಯೋ ಗತೈರಸ್ಮಾಭಿರಾತ್ಮವಾನ್|

ರಕ್ಷಿತಂ ಚ ಯತ್ ತತ್ರ ತದ್ಭಾವಾನ್ವ್ಯಾಕರೋತು ನಃ||58.05||

ಸ|| ಗತೈಃ ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ತತ್ರ ಯಃ ವಕ್ತವ್ಯಃ ಯತ್ ತತ್ರ ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ ಚ ಆತ್ಮವಾನ್ ಭವಾನ್ ನಃ ವ್ಯಾಕರೋತು||

Govindaraja Tika says - ತತ್ರ ರಾಮ ಸನ್ನಿಧೌ ಯೋಽರ್ಥೋ ವಕ್ತವ್ಯಃ ವಕ್ತುಂ ಅರ್ಹಃ ಯತ್ ಚ ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ ಗೋಪ್ತವ್ಯಂ ತತ್ ಆತ್ಮವಾನ್ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ಭವಾನ್ ವ್ಯಾಕರೋತು||

||Sloka meanings||

ಗತೈಃ ಅಸ್ಮಾಭಿಃ - 

when we go

ತತ್ರ ಯಃ ವಕ್ತವ್ಯಃ - 

what is worth saying there.

ಯತ್ ತತ್ರ ರಕ್ಷಿತವ್ಯಂ ಚ - 

What is to be protected

ಆತ್ಮವಾನ್ ಭವಾನ್ ನಃ ವ್ಯಾಕರೋತು - 

you tell us in detail

||Sloka summary||

"When we go, we can decide what is worth saying. What is to be protected. Tell us in detail .You are wise". ||58.05||

||Sloka 58.06|| 

 ಸ ನಿಯುಕ್ತಃ ತತಃ ತೇನ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟತನೂರುಹಃ|

ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ದೇವ್ಯೈ ಸೀತಾಯೈ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ||58.06||

ಸ|| ತತಃ ತೇನ ನಿಯುಕ್ತಃ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟತನೂರುಹಃ ಸಃ ದೇವ್ಯೈ ಸೀತಾಯೈ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಣಮ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ||

||Sloka meanings||.

ತತಃ ತೇನ ನಿಯುಕ್ತಃ - 

thus having been asked

ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟತನೂರುಹಃ ಸಃ - 

he, Hanuman delighted about speaking on all of that 

ದೇವ್ಯೈ ಸೀತಾಯೈ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಣಮ್ಯ - 

bent his head in obeisance to the divine lady 

ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ - replied

||Sloka summary||

"Thus having been asked, delighted about speaking on all of that , he ( Hanuman) bent his head in obeisance to the divine lady and replied." ||58.06||

"ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ದೇವ್ಯೈ" , that act  bending his head in obeisance to Sita , before commencing his narration, tells us the transformation of Hanuman, who at one point could not understand the sorrow of Rama in separation form Sita, who has now become a true devotee of Sita.

||Sloka 58.07|| 

ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವ ಭವತಾಂ ಮಹೇನ್ದ್ರಾಽಗ್ರಾತ್ ಖಮಾಪ್ಲುತಃ|

ಉದಧೇರ್ದಕ್ಷಿಣಂ ಪಾರಂ ಕಾಂಕ್ಷಮಾಣಃ ಸಮಾಹಿತಃ||58.07||

ಸ|| ಉದಧೇಃ ದಕ್ಷಿಣಂ ಪಾರಂ ಕಾಂಕ್ಷಮಾಣಃ ಸಮಾಹಿತಃ  ಮಹೇನ್ದ್ರ ಅಗ್ರಾತ್ ಖಂ ಆಪ್ಲುತಃ ಭವತಾಂ  ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವ|| 

Govindaraja Tika says - ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವೇತಿ | ಇದಂ ನ ವಕ್ತವ್ಯಂ ಏವ ಇತಿ ಭಾವಃ||

||Sloka meanings||

ಉದಧೇಃ ದಕ್ಷಿಣಂ ಪಾರಂ ಕಾಂಕ್ಷಮಾಣಃ - 

intent on reaching the Southern shores

ಸಮಾಹಿತಃ ಭವತಾಂ - 

Infront of all you who gathered 

ಮಹೇನ್ದ್ರ ಅಗ್ರಾತ್ ಖಂ ಆಪ್ಲುತಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವ -  

rose up into the skies from the top of Mahendra  mountain

||Sloka summary||

"Intent on reaching the Southern shores, I rose up from the top of Mahendra  mountain where you were all present." ||58.07||

As you were all present, there is no need to elaborate is the essence.

||Sloka 58.08|| 

ಗಚ್ಛತಶ್ಚ ಹಿ ಮೇಘೋರಂ ವಿಘ್ನರೂಪಮಿವಾಭವತ್|

ಕಾಂಚನಂ ಶಿಖರಂ ದಿವ್ಯಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಸುಮನೋಹರಮ್||58.08||

ಸ||ಗಚ್ಛತಃ ಮೇ ಘೋರಂ ವಿಘ್ನ ರೂಪಂ ಇವಾ ಅಭವತ್ | ಮೇ ದಿವ್ಯಂ ಸುಮನೋಹರಂ ಕಾಂಚನಂ ಶಿಖರಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ || 

||Sloka meanings||

ಗಚ್ಛತಃ ಮೇ - 

While I was going

ಘೋರಂ ವಿಘ್ನ ರೂಪಂ ಇವಾ ಅಭವತ್ -

 felt a terrific form of obstruction that presented itself

ದಿವ್ಯಂ ಸುಮನೋಹರಂ - 

wonderful and very beautiful 

ಕಾಂಚನಂ ಶಿಖರಂ ಮೇ  ಪಶ್ಯಾಮಿ - 

golden peak I saw 

||Sloka summary||

"While going, I felt a terrific form of obstruction that presented itself. I saw a very beautiful wonderful golden peak". ||58.08||

||Sloka 58.09|| 

ಸ್ಥಿತಂ ಪನ್ಥಾನಮಾವೃತ್ಯ ಮೇನೇ ವಿಘ್ನಂ ಚ ತಂ ನಗಮ್|

ಉಪಸಂಗಮ್ಯ ತಂ ದಿವ್ಯಂ ಕಾಂಚನಂ ನಗಸತ್ತಮಮ್||58.09||

ಕೃತಾ ಮೇ ಮನಸಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಭೇತವ್ಯೋಽಯಂ ಮಯೇತಿ ಚ|

ಸ|| ಪನ್ಥಾನಂ ಆವೃತ್ಯ ಸ್ಥಿತಂ ತಂ ನಗಂ ವಿಘ್ನಮ್ ಮೇನೇ | ದಿವ್ಯಂ ಕಾಂಚನಂ ತಂ ನಗಸತ್ತಮಮ್ ಉಪಸಂಗಮ್ಯ ಅಯಂ ಮಯಾ ಭೇತವ್ಯಃ ಇತಿ ಮೇ ಮನಸಾ ಬುದ್ಧಿಃ ಕೃತಾ||

||Sloka meanings||

ಪನ್ಥಾನಂ ಆವೃತ್ಯ ಸ್ಥಿತಂ - 

standing in the path of travel

ತಂ ನಗಂ ವಿಘ್ನಮ್ ಮೇನೇ - 

that mountain I thought to be an obstruction 

ದಿವ್ಯಂ ಕಾಂಚನಂ ತಂ ನಗಸತ್ತಮಮ್ ಉಪಸಂಗಮ್ಯ - 

approaching that golden mountain 

 ಅಯಂ ಮಯಾ ಭೇತವ್ಯಃ ಇತಿ -

this is to be broken by me  

ಮೇ ಮನಸಾ ಬುದ್ಧಿಃ ಕೃತಾ - 

I thought so in my mind 

||Sloka summary||

 

"Standing in the path of travel I thought it is an obstruction. I thought in my mind that the wonderful golden peak shall be broken". ||58.09||

 

||Sloka 58.10|| 

ಪ್ರಹತಂ ಚ ಮಯಾ ತಸ್ಯ ಲಾಂಗೂಲೇನ ಮಹಾಗಿರೇಃ||58.10||

ಶಿಖರಂ ಸೂರ್ಯ ಸಂಕಾಶಂ ವ್ಯಶೀರ್ಯತ ಸಹಸ್ರಥಾ|

ಸ||ಮಯಾ ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರಹತಂ ತಸ್ಯ ಮಹಾಗಿರೇಃ ಸೂರ್ಯಸಂಕಾಶಂ ಶಿಖರಂ ಸಹಸ್ರಥಾ ವ್ಯಶೀರ್ಯತ||

||Sloka meanings||

ಮಯಾ ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರಹತಂ - 

hit with by my tail 

ತಸ್ಯ ಮಹಾಗಿರೇಃ ಸೂರ್ಯಸಂಕಾಶಂ ಶಿಖರಂ - 

the peak of that great mountain  radiating like Sun

ಸಹಸ್ರಥಾ ವ್ಯಶೀರ್ಯತ - 

broke into thousand pieces

||Sloka summary||

"I hit the great mountain with my tail. The peak of that great mountain radiating like Sun broke into thousand pieces. " ||58.10||

||Sloka 58.11|| 

ವ್ಯವಸಾಯಂ ಚ ತಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಸ ಹೋವಾಚ ಮಹಾಗಿರಿಃ||58.11||

ಪುತ್ರೇತಿ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ಮನಃ ಪಹ್ಲಾದಯನ್ನಿವ|

ಸ|| ಸಃ ಮಹಾಗಿರಿಃ ತಂ ವ್ಯವಸಾಯಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಮನಃ ಪ್ರಹ್ಲಾದಯನ್ನಿವ ಪುತ್ರ ಇತಿ ಮಧುರಂ ವಾಣೀಂ ಉವಾಚ ಹ|| 

||Sloka meanings||

ಸಃ ಮಹಾಗಿರಿಃ - 

that great mountain

ತಂ ವ್ಯವಸಾಯಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ - 

realizing that action 

ಮನಃ ಪ್ರಹ್ಲಾದಯನ್ನಿವ - 

in affectionate tones pleasing heart

ಪುತ್ರ ಇತಿ ಮಧುರಂ ವಾಣೀಂ ಉವಾಚ ಹ -  

spoke addressing me as son 

||Sloka summary||

"That great mountain, realizing that he is going to be smashed, spoke in affectionate tones addressing me as Son". ||58.11||

||Sloka 58.12|| 

ಪಿತೃವ್ಯಂ ಚಾಪಿ ಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಸಖಾಯಂ ಮಾತರಿಶ್ವನಃ||58.12||

ಮೈನಾಕಮಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತಂ ನಿವಸನ್ತಂ ಮಹಾದಧೌ|

ಸ|| ಮಹದಧೌ ನಿವಸನ್ತಂ ಮೈನಾಕಮಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತಂ ಮಾತರಶ್ವಿನಃ  ಸಖಾಯಂ| ಮಾಮ್ ಪಿತೃವ್ಯಂ ಚಾಪಿ ವಿದ್ಧಿ||

||Sloka meanings||

ಮಹದಧೌ ನಿವಸನ್ತಂ -

 living in the ocean

ಮೈನಾಕಮಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತಂ - 

known as Mainaka

ಮಾತರಶ್ವಿನಃ  ಸಖಾಯಂ -

 I am a friend of your uncle 

ಮಾಮ್ ಪಿತೃವ್ಯಂ ಚಾಪಿ ವಿದ್ಧಿ -

 know me as your father's brother

||Sloka summary||

" Known as Mainaka, I am a friend of the god of wind living in the ocean. Know me as your father's brother." ||58.12|| 

||Sloka 58.13|| 

ಪಕ್ಷವನ್ತಃ ಪುರಾ ಪುತ್ತ್ರ ಬಭೂವುಃ ಪರ್ವತೋತ್ತಮಾಃ||58.13||

ಛನ್ದತಃ ಪೃಥಿವೀಂ ಚೇರುರ್ಬಾಧಮಾನಾಃ ಸಮನ್ತತಃ|

ಸ|| ಪುತ್ತ್ರ ಪುರಾ ಪರ್ವತೋತ್ತಮಾಃ ಪಕ್ಷವನ್ತಃ ಬಭೂವುಃ ಬಾಧಮಾನಾಃ ಛನ್ದತಃ ಸಮನ್ತತಃ ಪೃಥಿವೀಂ ಚೇರುಃ||

||Sloka meanings||

ಪುತ್ತ್ರ ಪುರಾ ಪರ್ವತೋತ್ತಮಾಃ - 

O son, earlier the best of mountains

ಪಕ್ಷವನ್ತಃ ಬಭೂವುಃ - had wings

ಛನ್ದತಃ ಸಮನ್ತತಃ - moving around freely 

ಪೃಥಿವೀಂ ಬಾಧಮಾನಾಃ ಚೇರುಃ -

 tormenting the earth by the moving all over

||Sloka summary||

"Son ! Earlier the best of mountains had wings tormenting the earth by the moving all over at will ".||58.13||

Mainaka is explaining why he was hidden in the ocean.

 

||Sloka 58.14|| 

ಶ್ರುತ್ವಾ ನಗಾನಾಂ ಚರಿತಂ ಮಹೇನ್ದ್ರಃ ಪಾಕಶಾಸನಃ||58.14||

ಚಿಚ್ಛೇದ ಭಗವಾನ್ ಪಕ್ಷಾನ್ ವಜ್ರೇಣೈಷಾಂ ಸಹಶ್ರಸಃ|

ಸ|| ನಗಾನಾಂ ಚರಿತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪಾಕಶಾಸನಃ ಮಹೇನ್ದ್ರಃ ವಜ್ರೇಣ ಏಷಾಂ ಸಹಸ್ರಸಃ ಪಕ್ಷಾನ್ ಚಿಚ್ಛೇದ||

||Sloka meanings||

ನಗಾನಾಂ ಚರಿತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

hearing about the moving mountains

ಪಾಕಶಾಸನಃ ಮಹೇನ್ದ್ರಃ - 

Mahendra , killer of Paka

ವಜ್ರೇಣ ಏಷಾಂ ಸಹಸ್ರಸಃ ಪಕ್ಷಾನ್ ಚಿಚ್ಛೇದ- 

cutoff  thousands of wings with his Vajra

||Sloka summary||

"Hearing about the moving mountains, Mahendra cut thousands of wings with his Vajra. ||58.14||

||Sloka 58.15|| 

ಅಹಂ ತು ಮೋಕ್ಷಿತಃ ತಸ್ಮಾತ್ ತವಪಿತ್ತ್ರಾ ಮಹಾತ್ಮನಾ||58.15||

ಮಾರುತೇನ ತದಾವತ್ಸ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ತೋಽಸ್ಮಿ ಮಹಾರ್ಣವೇ|

ಸ|| ಅಹಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ ತವ ಪಿತ್ತ್ರಾ ಮಾರುತೇನ ತಸ್ಮಾತ್ ಮೋಕ್ಷಿತಃ | ವತ್ಸ ತದಾ ಮಹಾರ್ಣವೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಅಸ್ಮಿ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತ್ಮನಾ - 

by the great soul

ತವ ಪಿತ್ತ್ರಾ ಮಾರುತೇನ - 

by your father Maruti

ಅಹಂ  ತಸ್ಮಾತ್ ಮೋಕ್ಷಿತಃ - 

I have been protected 

ವತ್ಸ ತದಾ ಮಹಾರ್ಣವೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ತಃ ಅಸ್ಮಿ- 

son from that time I am hidden in the great sea

||Sloka summary||

"I have been protected by a great soul, your father Maruti. Son from that time I am hidden in the great sea."  ||58.15||

||Sloka 58.16|| 

ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಮಯಾ ಸಾಹ್ಯೇ ವರ್ತಿತವ್ಯ ಮರಿನ್ದಮ||58.16||

ರಾಮೋ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಟೋ ಮಹೇನ್ದ್ರಸಮವಿಕ್ರಮಃ|

ಸ|| ಅರಿನ್ದಮ ಮಯಾ ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಸಾಹ್ಯೇ ವರ್ತಿತವ್ಯಂ| ರಾಮಃ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ  ಮಹೇನ್ದ್ರ ಸಮವಿಕ್ರಮಃ||

||Sloka meanings||

ಅರಿನ್ದಮ  - 

o subduer of enemies

ಮಯಾ ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಸಾಹ್ಯೇ ವರ್ತಿತವ್ಯಂ - 

I have to make efforts to help Rama

ರಾಮಃ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ - 

Rama is the best among all the followers of Dharma

ಮಹೇನ್ದ್ರ ಸಮವಿಕ್ರಮಃ - 

equal in valor to Mahendra

||Sloka summary||

"Oh Subduer of enemies ! Having been helped I have to make efforts to help Rama. Rama is the best among all the followers of Dharma. He is equal in valor to Mahendra".||58.16||

||Sloka 58.17, 18|| 

ಏತ ಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಚಸ್ತಸ್ಯ ಮೈನಾಕಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ||58.17||

ಕಾರ್ಯಮಾವೇದ್ಯ ತು ಗಿರೇ ರುದ್ಯತಂ ಚ ಮನೋ ಮಮ|

ತೇನ ಚಾಽಹ ಮನುಜ್ಞಾತೋಮೈನಾಕೇನ ಮಹತ್ಮನಾ ||58.18||

ಸ|| ಮಹಾತ್ಮನಃ ಮೈನಾಕಸ್ಯ ತಸ್ಯ  ಏತತ್ ವಚಃ  ಶ್ರುತ್ವಾ ಗಿರೇಃ ಕಾರ್ಯಂ ಆವೇದ್ಯ ಮನಃ ಉದ್ಯತಂ ಅಹಂ ತೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ ಮೈನಾಕೇನ ಅನುಜ್ಞಾತಃ ಚ|| 

||Sloka meanings||

ಮಹಾತ್ಮನಃ ಮೈನಾಕಸ್ಯ - 

of great soul Mainaka

ತಸ್ಯ  ಏತತ್ ವಚಃ  ಶ್ರುತ್ವಾ - 

hearing those words of great Mainaka

ಕಾರ್ಯ ಗಿರೇಃ ಉದ್ಯತಂ ಆವೇದ್ಯ ಮನಃ - 

having told him my intention to go for my duty 

ಅಹಂ  ತೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ ಮೈನಾಕೇನ ಅನುಜ್ಞಾತಃ ಚ - 

by that great soul, Mainaka I was allowed too

||Sloka summary||

"Hearing those words of great Mainaka, I told him my intention to go on. I told him my intention to go on. I have been allowed by the great Mainaka too" ||58.17,18||

||Sloka 58.19|| 

ಸ ಚಾಪ್ಯಸ್ತರ್ಹಿತಃ ಶೈಲೋ ಮಾನುಷೇಣ ವಪುಷ್ಮತಾ|

ಶರೀರೇಣ ಮಹಾಶೈಲಃ ಶೈಲೇನ ಚ ಮಹಾದಧೌ||58.19||

ಸ|| ಸಃ ಶೈಲಃ ಮಾನುಷೇಣ ವಪುಷ್ಮತಾ ಅನ್ತರ್ಹಿತಃ ಮಹಾಶೈಲಃ ಶೈಲೇನ ಶರೀರೇಣ ಚ ಮಹೋದಧೌ ಅನ್ತರ್ಹಿತಃ|| 

Rama Tika says- ವಪುಷ್ಮತಾ ಶೋಭನಾವಯವವಿಶಿಷ್ಟೇನ ಸೈಲೇನ ಶರೀರೇಣ ಶಿಲಾಮಯೇನ ಮಾನುಷೇಣ ಮನುಷ್ಯಾಕೃತಿನಾ ಶರೀರೇಣ ಉಪಲಕ್ಷಿತಾಃ  ಮಹಾನ್ತಃ ಶೈಲಾಃ ಗಿರಯೋ ಯಸ್ಯ ಗಿರೀಣಾಂ ರಾಜಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ಶೈಲಃ ಸಃ ಮೈನಾಕಃ ಮಹಾದಧೌ ಅನ್ತರ್ಹಿತಃ|

||Sloka summary||

ಸಃ ಶೈಲಃ ಮಾನುಷೇಣ-  

that mountain in the form of a human

ವಪುಷ್ಮತಾ ಅನ್ತರ್ಹಿತಃ - 

concealed in the ocean

ಮಹಾಶೈಲಃ ಶೈಲೇನ ಶರೀರೇಣ ಚ - 

great mountain on the form of mountain 

ಮಹೋದಧೌ ಅನ್ತರ್ಹಿತಃ - 

remained hidden in the ocean 

||Sloka summary||

"That mountain in the form of a human being hidden remained hidden in the ocean".||58.19||

||Sloka 58.20|| 

ಉತ್ತಮಂ ಜವಮಾಸ್ಥಾಯ ಶೇಷಂ ಪನ್ಥಾನ ಮವಸ್ಥಿತಃ|

ತತೋಽಹಂ ಸುಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವೇಗೇನಾಭ್ಯಗಮಂ ಪಥಿ||58.20||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಉತ್ತಮಂ ಜವಂ ಆಸ್ಥಾಯ ಶೇಷಂ ಪನ್ಥಾನಂ ಆಸ್ಥಿತಃ ಸುಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವೇಗೇನ ಅಭ್ಯಾಗಮಮ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ ಉತ್ತಮಂ ಜವಂ ಆಸ್ಥಾಯ - 

then reaching great speed 

 ಶೇಷಂ ಪನ್ಥಾನಂ ಆಸ್ಥಿತಃ - 

continued on the same path

ಸುಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವೇಗೇನ ಅಭ್ಯಾಗಮಮ್-  

speedily moved on for a long time 

||Sloka summary||

"Then reaching great speed  I continued on the remaining path for a long time." ||58.20||

||Sloka 58.21|| 

ತತಃ ಪಶ್ಯಾಮ್ಯಹಂ ದೇವೀಂ ಸುರಸಾಂ ನಾಗಮಾತರಂ|

ಸಮುದ್ರ ಮಧ್ಯೇ ಸಾ ದೇವೀವಚನಮ್ ಮಾಂ ಅಭಾಷತ||58.21||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಸಮುದ್ರ ಮಧ್ಯೇ ದೇವೀಂ ಸುರಸಾಂ ನಾಗಮಾತರಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ | ಮಾಂ ಸಾ ದೇವೀ ವಚನಂ ಅಭಾಷತ|| 

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ ಸಮುದ್ರ ಮಧ್ಯೇ - 

then in the middle of the sea

ದೇವೀಂ ಸುರಸಾಂ ನಾಗಮಾತರಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ- 

saw the divine mother of serpents, Surasa

ಮಾಂ ಸಾ ದೇವೀ ವಚನಂ ಅಭಾಷತ - 

divine lady spoke to me

||Sloka summary||

"Then in the middle of the sea I saw the divine mother of serpents, Surasa. That divine lady spoke to me". ||58.21||

||Sloka 58.22|| 

ಮಮಭಕ್ಷಃ ಪ್ರದಿಷ್ಟತ್ವಂ ಅಮರೈಃ ಹರಿಸತ್ತಮ|

ಅತಸ್ತ್ವಾಂ ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ ವಿಹಿತಸ್ತ್ವಂ ಚಿರಸ್ಯ ಮೇ||58.22||

ಸ|| ಹರಿಸತ್ತಮ ಅಮರೈಃ  ತ್ವಂ ಮಮಭಕ್ಷಃ ಪ್ರದಿಷ್ಟಃ | ಅತಃ ತ್ವಾಂ ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ|  ತ್ವಂ ಮೇ ಚಿರಸ್ಯ ವಿಹಿತಃ ||   

||Sloka meanings||

ಹರಿಸತ್ತಮ ಅಮರೈಃ  - 

o best of Vanaras  by the immortals.

ತ್ವಂ ಮಮಭಕ್ಷಃ ಪ್ರದಿಷ್ಟಃ - 

you have been destined to be my food

ಅತಃ ತ್ವಾಂ ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ - 

so I am devouring you

ತ್ವಂ ಮೇ ಚಿರಸ್ಯ ವಿಹಿತಃ- 

found you after a long time

||Sloka summary||

"Oh best of Vanaras ! You have been destined to be my food by the immortals. So I am devouring you. I have found you after a long time". ||58.22||

||Sloka 58.23|| 

ಏವಮುಕ್ತಃ ಸುರಸಯಾ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರಣತಃ ಸ್ಥಿತಃ|

ವಿಷಣ್ಣವದನೋ ಭುತ್ವಾ ವಾಕ್ಯಂ ಚೇದಮುದೀರಯಮ್||58.23||

ಸ||ಸುರಸಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರಣತಃ ಸ್ಥಿತಃ| ವಿವರ್ಣವದನಃ ಭೂತ್ವಾ ಇದಂ ವಾಕ್ಯಂ ಚ ಉದೀರಯಮ್||

||Sloka meanings||

ಸುರಸಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ - 

having been told thus by Surasa 

ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರಣತಃ ಸ್ಥಿತಃ - 

stood with folded hands

ವಿವರ್ಣವದನಃ ಭೂತ್ವಾ -

 with a face that turned pale

ಇದಂ ವಾಕ್ಯಂ ಚ ಉದೀರಯಮ್ - 

the following words were uttered

||Sloka summary||

 

" Having been told thus by Surasa, I  stood with folded hands. With a face that turned pale the following words were uttered ( by me)". ||58.23||

||Sloka 58.24|| 

ರಾಮೋ ದಾಶರಥಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋದಣ್ಡಕಾವನಮ್|

ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹಭ್ರಾತ್ರಾ ಸೀತಾಯಾ ಚ ಪರನ್ತಪಃ||58.24||

ಸ|| ಪರನ್ತಪಃ ರಾಮಃ ದಾಶರಥಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್  ಸೀತಾಯಾಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ ದಣ್ಡಕಾವನಂ || 

||Sloka meanings||

ಪರನ್ತಪಃ ರಾಮಃ ದಾಶರಥಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ - 

scorcher of enemies, Rama, the son of Dasaratha

ಸೀತಾಯಾಃ ಭ್ರಾತ್ರಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹ - 

along with Sita and brother Lakshmana  

ದಣ್ಡಕಾವನಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ - 

entered the Dandaka forest

||Sloka summary||

"The scorcher of enemies Rama, the son of Dasaratha, along with Sita and Lakshmana entered the Dandaka forest." ||58.24||  

||Sloka 58.25|| 

ತಸ್ಯ ಸೀತಾ ಹೃತಾ ಭಾರ್ಯಾ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ|

ತಸ್ಯಾಸ್ಸಕಾಶಂ ದೂತೋಽಹಂ ಗಮಿಷ್ಯೇ ರಾಮಶಾಸನಾತ್ ||58.25||

ಸ|| ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ಸೀತಾ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ ಹೃತಾ | ಅಹಂ  ತಸ್ಯಾಃ ದೂತಃ | ರಾಮಶಾಸನಾತ್ ಸಕಾಶಂ ಗಮಿಷ್ಯೇ ||

Tilaka Tika says - ಸಕಾಶಂ ಸಮೀಪಮ್|

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ಸೀತಾ - 

his wife Sita 

ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ ಹೃತಾ - 

abducted by the evil minded Ravana

ಅಹಂ ತಸ್ಯಾಃ ದೂತಃ - 

I am his messenger.

ರಾಮಶಾಸನಾತ್ ಸಕಾಶಂ ಗಮಿಷ್ಯೇ - 

by the orders of Rama I am going to meet her

||Sloka summary||

"His wife Sita was abducted by the evil minded Ravana. I am his messenger. By the orders of Rama I am going to meet her".||58.25||

 

||Sloka 58.26|| 

 ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ ರಾಮಸ್ಯ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ವಿಷಯೇ ಸತೀ|

ಅಥವಾ ಮೈಥಿಲೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರಾಮಂ ಚ ಕ್ಲಿಷ್ಟಕಾರಿಣಮ್||58.26||

ಆಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ವಕ್ತ್ರಂ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಶೃಣೋಮಿ ತೇ|

ಸ|| ಸತೀ ರಾಮಂ ಅಕ್ಲಿಷ್ಠಕಾರಿಣಂ ವಿಷಯೇ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ  |ಅಥವಾ ರಾಮಸ್ಯ ಮೈಥಿಲೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತೇ ವಕ್ತ್ರಂ ಆಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ | ತೇ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಶ್ರುಣೋಮಿ|  

Rama Tika says - ಕರ್ತುಂ ಇತಿ| ವಿಷಯೇ ರಾಮದೇಶೇ ಸತಿ ಇತಿ ವಿದ್ಯಮಾನೇ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ | ನನು ರಾಮಾತ್ ಅಹಂ ನ ಬಿಭೇಮಿ ಇತಿ ತ್ವಾಂ ಭಕ್ಷೈಷ್ಯಾಮ್ಯೆವೇತ್ಯತ ಆಹ ಅಥವಾ ಇತಿ| ಪ್ರತಿಶೃಣೋಮಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಂ ಕರೋಮಿ|

||Sloka meanings||

 ರಾಮಂ ಅಕ್ಲಿಷ್ಠಕಾರಿಣಂ  -  

Rama who can overcome all difficulties.

ಸತೀ ವಿಷಯೇ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ - 

Oh Lady ! You ought to help in this matter

ಅಥವಾ ರಾಮಸ್ಯ ಮೈಥಿಲೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ - 

else after seeing Rama's Maithili

ತೇ ವಕ್ತ್ರಂ ಆಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ - 

I will come back to your mouth.

ತೇ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಶ್ರುಣೋಮಿ- 

I am telling you the truth

||Sloka summary||

"Oh Lady ! You ought to help Rama who can overcome all difficulties. Else after seeing Maithili I will come back to your mouth. I am telling you the truth". ||58.26||

Hanuma is making a promise to come back after completing Rama's work.

||Sloka 58.27|| 

 ಏವಮುಕ್ತಾ ಮಯಾ ಸಾತು ಸುರಸಾ ಕಾಮರೂಪಿಣೀ||58.27||

ಅಬ್ರವೀನ್ನಾತಿವರ್ತೇತ ಕಶ್ಚಿದೇಷ ವರೋ ಮಮ|

ಸ|| ಮಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಾ ಸಾ ಸುರಸಾ ಕಾಮರೂಪಿಣಿ ಅಬ್ರವೀತ್ | ಕಶ್ಚಿತ್ ನ ಅತಿವರ್ತೇತ ಏಷಃ ವರಃ ಮಮ|

Tilaka Tika says - ನಾತಿವರ್ತೇತ ನಾತಿಕ್ರಮೇತ|

||Sloka meanings||

ಮಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಾ - 

having been told thus

ಸಾ ಸುರಸಾ ಕಾಮರೂಪಿಣಿ ಅಬ್ರವೀತ್ - 

Surasa who can assume any form at will said

ಕಶ್ಚಿತ್ ನ ಅತಿವರ್ತೇತ ಏಷಃ ವರಃ ಮಮ- 

It cannot be escaped, this is my boon 

||Sloka summary||

Having been told thus, Surasa who can assume any form at will said, "This is my boon . It cannot be escaped". ||58.27||

||Sloka 58.28|| 

ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸುರಸಯಾ ದಶಯೋಜನಮಾಯತಃ||58.28||

ತತೋರ್ಥಗುಣವಿಸ್ತಾರೋ ಬಭೂವಾಹಂ ಕ್ಷಣೇನ ತು|

ಸ|| ಸುರಸಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ ಅಹಂ ತತಃ ದಶಯೋಜನಮ್ ಆಯತಃ  ಅರ್ಥಗುಣವಿಸ್ತಾರಃ ಕ್ಷಣೇನ ಬಭೂವ||

||Sloka meanings||.

ಸುರಸಯಾ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ -

 thus having been told by Surasa

ಅಹಂ ತತಃ ದಶಯೋಜನಮ್ ಆಯತಃ  - 

I grew ten Yojanas long

ಅರ್ಥಗುಣವಿಸ್ತಾರಃ ಕ್ಷಣೇನ ಬಭೂವ - 

half as wide in a  moment

||Sloka summary||

"Thus having been told by Surasa  I grew ten Yojanas long and half as wide in a  moment." ||58.28||

||Sloka 58.29|| 

 ಮತ್ಪ್ರಮಾಣಾನುರೂಪಂ ಚ ವ್ಯಾದಿತಂ ಚ ಮುಖಂ ತಯಾ||58.29||

ತದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವ್ಯಾದಿತಂ ಚಾಸ್ಯಂ ಹ್ರಸ್ವಂ ಹ್ಯಕರವಂ ವಪುಃ|

ತಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಚ ಪುನಃ ಬಭೂವಾಂಗುಷ್ಠಮಾತ್ರಕಃ||58.30||

ಸ|| ತಯಾ ಮುಖಂ ಮತ್ಪ್ರಮಾಣಾನುರೂಪಂ ವ್ಯಾದಿತಂ| ವ್ಯಾದಿತಂ ತತ್ ಆಸ್ಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಪುಃ ಹ್ರಸ್ವಂ ಆಕಾರವಮ್ ತಸ್ಮಿನ್ ಮುಹೂರ್ತೇ ಪುನಃ ಅಂಗುಷ್ಠಮಾತ್ರಕಃ ಬಭೂವ||

Rama Tika says  - ದಶಯೋಜನಮಾಯತಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ದಶಯೋಜನ ವಿಸ್ತ್ರುತೋಽಹಂ ಯಸ್ಮಿನ್ ಕಾಲೇ ಸುರಸಯಾ ಎವಂ ಉಕ್ತಃ ತಸ್ಮಿನ್ ಕಾಲೇ  ಅರ್ಥಗುಣವಿಸ್ತಾರಃ  ಪಂಚಯೋಜನ ವಿಸ್ತ್ರುತೋಭಭೂವತಥಾ ಸುರಸಯಾತು ಕ್ಷಣೇನೈವ ಮತ್ ಪ್ರಮಾಣಾತ್ ಅಧಿಕಂ ಮುಖಂ ವ್ಯಾದಿತಂ ತದಾಸ್ಯಂ ವ್ಯಾದಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಅಹಂ ಹ್ರಸ್ವಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರೂಪ ಮಕರವಮ್|

||Sloka meanings||

ತಯಾ ಮುಖಂ ವ್ಯಾದಿತಂ -

 she opened her mouth

ಮತ್ಪ್ರಮಾಣಾನುರೂಪಂ  -

 in proportion to my size

ವ್ಯಾದಿತಂ ತತ್ ಆಸ್ಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ - 

seeing her open mouth 

ತಸ್ಮಿನ್ ಮುಹೂರ್ತೇ ಪುನಃ  -

 in that moment again 

ವಪುಃ ಹ್ರಸ್ವಂ ಆಕಾರವಮ್ ಬಭೂವ  - 

made my form small 

||Sloka summary||

"She opened her mouth in proportion to my size. When she opened her mouth. seeing her mouth , in a moment I made my form small "||58.29,||

There is no reference to growing as much as hundred Yojanas mentioned in the first Sarga. So the Slokas relating growth of twenty, forty,  sixty,  and hundred etc are not seen as part of original Ramayana according to Govindaraja.

||Sloka 58.30,31|| 

ತಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಚ ಪುನಃ ಬಭೂವಾಂಗುಷ್ಠಮಾತ್ರಕಃ||58.30||

ಅಭಿಪತ್ಯಾಶು ತದ್ವಕ್ತ್ರಂ ನಿರ್ಗತೋಽಹಂ ತತಃ ಕ್ಷಣಾತ್|

ಅಬ್ರವೀತ್ಸುರಸಾ ದೇವೀ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಮಾಂ ಪುನಃ||58.31||

ಸ||  ತಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಚ ಅಹಂ ಪುನಃ ಅಂಗುಷ್ಟಮಾತ್ರಕಃ ಆಸು ತತ್ ವಕ್ತ್ರಂ ಅಭಿಪತ್ಯ ಕ್ಷಣಾತ್ ನಿರ್ಗತಃ| ದೇವೀ ಸುರಸಯಾ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಪುನಃ ಮಾಂ ಅಬ್ರವೀತ್ ||

Rama Tika says - ಅಭಿಪತ್ಯ ಪ್ರವಿಶ್ಯ, ಕ್ಷಣಾತ್ ನಿರ್ಗತೋಽಸ್ಮಿ ಇತಿ|

||Sloka meanings||

ತಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಚ - 

in that moment 

ಅಹಂ ಪುನಃ ಅಂಗುಷ್ಟಮಾತ್ರಕಃ - 

again became of the size of a thumb 

ಆಸು ತತ್ ವಕ್ತ್ರಂ ಅಭಿಪತ್ಯ - 

entering her mouth quickly

ಕ್ಷಣಾತ್ ನಿರ್ಗತಃ - exited in a moment

ದೇವೀ ಸುರಸಯಾ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ- 

divine lady Surasa assuming her own form 

 ಪುನಃ ಮಾಂ ಅಬ್ರವೀತ್ - 

then spoke to me again

||Sloka summary||

"Then entering her mouth I exited in a moment. The divine lady Surasa assuming her own form then spoke to me".||58.30,31||

  

||Sloka 58.32|| 

 

 ಅರ್ಥ್ಯಸಿದ್ಧೈ ಹರಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಗಚ್ಛ ಸೌಮ್ಯ ಯಥಾಸುಖಮ್|

ಸಮಾನಯಚ ವೈದೇಹೀಂ ರಾಘವೇಣ ಮಹಾತ್ಮನಾ||58.32||

ಸುಖೀಭವಮಹಾಬಾಹೋ ಪ್ರೀತಾಽಸ್ಮಿ ತವ ವಾನರ|

ಸ|| ಸೌಮ್ಯ ಹರಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಅರ್ಥ್ಯಸಿದ್ಧ್ಯೈ ಯಥಾ ಸುಖಂ ಗಚ್ಚ| ವೈದೇಹೀಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ ರಾಘವೇಣ ಸಮಾನಯ| ಮಹಾಬಲೋ ವಾನರ ಸುಖೀ ಭವ | ತವ ಪ್ರೀತಾ ಅಸ್ಮಿ||

Rama Tika says - ಸಮಾನಯ ಸಂಯೋಜಯ|

||Sloka meanings||

ಸೌಮ್ಯ ಹರಿಶ್ರೇಷ್ಠ - 

o Noble one, best of Vanaras 

ಅರ್ಥ್ಯಸಿದ್ಧ್ಯೈ - achieve your task

ಯಥಾ ಸುಖಂ ಗಚ್ಚ - go happily

ವೈದೇಹೀಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ ರಾಘವೇಣ ಸಮಾನಯ - 

unite Vaidehi with the great Rama

ಮಹಾಬಲೋ ವಾನರ ಸುಖೀ ಭವ  - 

mighty Vanara be happy

ತವ ಪ್ರೀತಾ ಅಸ್ಮಿ- 

I am delighted

||Sloka summary||

"Oh Noble one ! Go happily and achieve your task. Unite Vaidehi with the great Rama. Mighty Vanara be happy. I am delighted". ||58.32||

||Sloka 58.33|| 

ತತೋಽಹಂ ಸಾಧು ಸಾಧ್ವಿತಿ ಸರ್ವಭೂತೈಃ ಪ್ರಶಂಸಿತಃ||58.33||

ತತೋನ್ತಽರಿಕ್ಷಂ ವಿಪುಲಂ ಪ್ಲುತೋಽಹಂ ಗರುಡೋ ಯಥಾ|

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಸಾಧು ಸಾಧು ಇತಿ ಸರ್ವಭೂತೈಃ ಪ್ರಶಂಶಿತಃ| ತತಃ ಅಹಂ ಗರುಡೋ ಯಥಾ ವಿಪುಲಂ ಅನ್ತರಿಕ್ಷಂ ಪ್ಲುತಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸರ್ವಭೂತೈಃ - 

then  by all creatures

ಅಹಂ ಸಾಧು ಸಾಧು ಇತಿ ಪ್ರಶಂಶಿತಃ - 

I was praised saying 'good', 'good'

ತತಃ ಗರುಡೋ ಯಥಾ - then like the Garuda"

ಅಹಂ ವಿಪುಲಂ ಅನ್ತರಿಕ್ಷಂ ಪ್ಲುತಃ - I flew across the vast skies

||Sloka summary||

 

"Then I was praised by all creatures saying 'good', 'good'. Then I flew across the vast skies like the Garuda".||58.33||

||Sloka 58.34,35|| 

 ಚಾಯಾಮೇ ನಿಗೃಹೀತಾ ಚ ನ ಚ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಕಿಂಚನ||58.34||

ಸೋಽಹಂ ವಿಗತವೇಗಸ್ತು ದಿಶೋದಶ ವಿಲೋಕಯನ್|

ನ ಕಿಂಚಿತ್ ತತ್ರ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಯೇನ ಮೇಽಪಹೃತಾ ಗತಿ||58.35||’

ಸ||ಮೇ ಛಾಯಾ ನಿಗೃಹೀತಾ ಕಿಂಚನ | ನ ಚ ಪಶ್ಯಾಮಿ| ವಿಗತವೇಗಃ ಸ ಅಹಂ ದಶ ದಿಶಃ ವಿಲೋಕಯನ್ ಯೇನ ಮೇ ಗತಿಃ ಅಪಹೃತಾ ಕಿಂಚಿತ್ ತತ್ರ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ || 

||Sloka meanings||

ಮೇ ಛಾಯಾ ನಿಗೃಹೀತಾ ಕಿಂಚನ - 

then my shadow was being held somehow

ನ ಚ ಪಶ್ಯಾಮಿ -

 I could not see anything

ವಿಗತವೇಗಃ  - with reduced speed  

ಅಹಂ ದಶ ದಿಶಃ ವಿಲೋಕಯನ್ -

 I looked in ten directions 

 ಯೇನ ಮೇ ಗತಿಃ ಅಪಹೃತಾ - 

to see who is seizing my movement

ಕಿಂಚಿತ್ ತತ್ರ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ - 

I could not see anything.

||Sloka summary||

"Then my shadow was being held somehow. I could not see  anything.  With reduced speed I looked in ten directions to see who is seizing my movement. I could not see anything." ||58.34,35||

||Sloka 58.36|| 

ತತೋ ಮೇ ಬುದ್ಧಿರುತ್ಪನ್ನಾ ಕಿನ್ನಾಮ ಗಗನೇ ಮಮ|

ಈದೃಶೋ ವಿಘ್ನ ಉತ್ಪನ್ನೋ ರೂಪಂ ಯತ್ರ ನ ದೃಶ್ಯತೇ||58.36||

ಸ||ತತಃ ಮೇಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ ಮಮ ಗಗನೇ ಯತ್ರ ರೂಪಂ ನ ದೃಶ್ಯತೇ ಕಿಂ ನಾಮ ಈದೃಶಃ ವಿಘ್ನಃ ಉತ್ಪನ್ನಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮೇಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ -

 then it occurred to me

 ಗಗನೇ ಯತ್ರ ರೂಪಂ ನ ದೃಶ್ಯತೇ - 

in the sky not being seen in any form 

ಕಿಂ ನಾಮ ಈದೃಶಃ ವಿಘ್ನಃ ಮಮ  ಉತ್ಪನ್ನಃ- 

who is creating this obstruction for me? 

||Sloka summary||

"Then it occurred to me "Who is obstructing in the sky not being seen. What is her name who is obstructing me this way?" ||58.36||. 

||Sloka 58.37|| 

ಅಧೋ ಭಾಗೇನ ಮೇ ದೃಷ್ಟಿಃ ಶೋಚತಾ ಪಾತಿತಾ ಮಯಾ|

ತತೋಽದ್ರಾಕ್ಷ ಮಹಂ ಭೀಮಾಂ ರಾಕ್ಷಸೀಂ ಸಲಿಲೇಶಯಾಮ್||58.37||

ಸ||ಶೋಚತಾ ಅಥೋ ಭಾಗೇನ ಮೇದೃಷ್ಟಿಃ ಮಯಾ ಪಾತಿತಾ | ತತಃ ಸಲಿಲೇಶಯಾಂ ಮಹಾಂ ಭೀಮಾಂ ರಾಕ್ಷಸೀಂ ಅದ್ರಾಕ್ಷಾಮ್||

||Sloka meanings||

ಶೋಚತಾ  - thinking so 

ಅಥೋ ಭಾಗೇನ ಮೇ ದೃಷ್ಟಿಃ ಮಯಾ ಪಾತಿತಾ - 

I looked downwards 

ತತಃ ಸಲಿಲೇಶಯಾಂ ಮಹಾಂ ಭೀಮಾಂ -

 then in those waters of the sea  a fierce

ರಾಕ್ಷಸೀಂ ಅದ್ರಾಕ್ಷಾಮ್ - 

Rakshasi was seen

||Sloka summary||

"Thinking so  I looked downwards. Then in those waters of the sea  a fierce  Rakshasi was seen". ||58.37|| 

||Sloka 58.38|| 

  

 ಪ್ರಹಸ್ಯ ಚ ಮಹಾನಾದ ಮುಕ್ತೋಽಹಂ ಭೀಮಯಾ ತಯಾ|

ಅವಸ್ಥಿತ ಮಸಂಭ್ರಾನ್ತಂ ಇದಂ ವಾಕ್ಯಮಶೋಭನಮ್||58.38||

ಸ||ಭೀಮಯಾ ತಯಾ ಮಹಾನಾದಂ ಪ್ರಹಸ್ಯ ಅವಸ್ಥಿತಂ ಅಸಮ್ಭ್ರಾಂತಂ ಇದಂ ಅಶೋಭನಮ್ ವಾಕ್ಯಂ (ತಯಾ) ಅಹಂ ಉಕ್ತಃ|| 

||Sloka meanings||

ಭೀಮಯಾ ತಯಾ ಮಹಾನಾದಂ ಪ್ರಹಸ್ಯ -

by her who was frightening, who was laughing loudly 

ಅವಸ್ಥಿತಂ ಅಸಮ್ಭ್ರಾಂತಂ - 

steadfast and without any hesitation 

ಇದಂ ಅಶೋಭನಮ್ ವಾಕ್ಯಂ (ತಯಾ) ಅಹಂ ಉಕ್ತಃ - 

I was addressed by her with the following inauspicious words 

||Sloka summary||

"I was addressed by her who was frightening, who was  laughing loudly. She was steadfast and without any hesitation." ||58.38|| 

||Sloka 58.39|| 

ಕ್ವಾಸಿ ಗನ್ತಾ ಮಹಾಕಾಯಾ ಕ್ಷುಧಿತಾಯಾ ಮಮೇಪ್ಸಿತಃ|

ಭಕ್ಷಃ ಪ್ರೀಣಯ ಮೇ ದೇಹಂ ಚಿರಮಾಹಾರವರ್ಜಿತಮ್||58.39||

ಸ||ಓ ಮಹಾಕಾಯ ಕ್ವ ಗನ್ತಾ ಅಸಿ| ಕ್ಷುಧಿತಾಯಾಃ ಮಮ ಈಪ್ಸಿತಃ ಭಕ್ಷಃ ಚಿರಂ ಆಹಾರ ವರ್ಜಿತಂ ಮೇ ದೇಹಂ ಪ್ರೀಣಯ||

||Sloka meanings||

ಓ ಮಹಾಕಾಯ ಕ್ವ ಗನ್ತಾ ಅಸಿ - 

one with huge body where are you going?

ಕ್ಷುಧಿತಾಯಾಃ - hungry 

ಮಮ ಈಪ್ಸಿತಃ ಭಕ್ಷಃ -

I am eager to eat you

ಚಿರಂ ಆಹಾರ ವರ್ಜಿತಂ - 

without food for a long time 

ಮೇ ದೇಹಂ ಪ್ರೀಣಯ - 

do please my body

||Sloka summary||

'" Oh, one with huge body ! Where are you going. Hungry without food. I am eager to eat you. Do please my body".||58.39||

||Sloka 58.40|| 

 ಬಾಢಮಿತ್ಯೇನ ತಾಂ ವಾಣೀಂ ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಾ ಮಹಂ ತತಃ|

ಅಸ್ಯ ಪ್ರಮಾಣಾ ದಧಿಕಂ ತಸ್ಯಾಃ ಕಾಯ ಮಪೂರಯಮ್||58.40||

ಸ|| ಅಹಂ ಬಾಡಂ ಇತ್ಯೇವ  ತಾಂ ವಾಣೀಂ ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಾಂ | ತತಃ ತಸ್ಯಾಃ ಅಸ್ಯಪ್ರಮಾಣಾತ್ ಅಧಿಕಂ ಕಾಯಂ ಅಪೂರಯಮ್ ||

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ಬಾಡಂ ಇತ್ಯೇವ  - 

I said, well

ತತಃ ತಾಂ ವಾಣೀಂ ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಾಂ - 

then to be more than the size of her mouth.

ತಸ್ಯಾಃ ಅಸ್ಯಪ್ರಮಾಣಾತ್ ಅಧಿಕಂ - 

to be more than her size 

ಕಾಯಂ ಅಪೂರಯಮ್ - 

I enlarged my body

||Sloka summary||

I said 'well' and faced her mouth. Then I enlarged my body to be more than her size." ||58.40||

||Sloka 58.41|| 

ತಸ್ಯಾಶ್ಚಾಸ್ಯಂ ಮಹದ್ಭೀಮಂ ವರ್ಧತೇ ಮಮಭಕ್ಷಣೇ|

ನ ಚ ಮಾಂ ಸಾಧು ಬುಬುಧೇ ಮಮ ವಾ ವಿಕೃತಂ ಕೃತಮ್||58.41||

ಸ|| ತಸ್ಯಾಃ ಮಹತ್ ಭೀಮಂ ಆಸ್ಯಂ ಚ ಮಮಭಕ್ಷಣೇ | ವರ್ಧತೇ ಮಾಂ ಕೃತಂ ಮಮ ವಿಕೃತಂ ಸಾಧು ನ ಬುಬುಧೇ|| 

Tilaka Tika says  - ಮಾಂ ಸಾ ನ ಬುಬುಧೇ, ಅಯಂ ಕಾಮರೂಪೀ ಸರ್ವ ವಿಘ್ನನಿರ್ದಲನ ಇತಿ ಮಾಂ ನ ಜ್ಞಾತವತೀ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ಮಮ ಕೃತ ವಿಕೃತಂ ಮಯಾ ಕೃತಂ ವಿಕೃತಂ ವಿಕಾರ ಸ್ವರೂಪಮ್ ವಕ್ಷಮಾಣಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರೂಪತ್ವಂ ಚ ನ ಬುಬುಧೇ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯಾಃ ಮಹತ್ ಭೀಮಂ ಆಸ್ಯಂ ಚ - 

her big frightening mouth 

 ಮಮಭಕ್ಷಣೇ  ವರ್ಧತೇ - grew to eat me

ಮಾಂ ಕೃತಂ ಮಮ - the action by me 

ವಿಕೃತಂ ಸಾಧು ನ ಬುಬುಧೇ - 

did not know my plan 

||Sloka summary||

" Her big frightening mouth grew to eat me. She did not know the action by me ,did not know my plan too. " ||58.41||

The same was elaborated in Tilaka Tika.

||Sloka 58.42|| 

ತತೋಽಹಂ ವಿಪುಲಂ ರೂಪಂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ನಿಮಿಷಾನ್ತರಾತ್|

ತಸ್ಯಾ ಹೃದಯಮಾದಾಯ ಪ್ರಪತಾಮಿ ನಭಃ ಸ್ಥಲಮ್||58.42||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ನಿಮಿಷಾನ್ತರಾತ್ ವಿಪುಲಂ ರೂಪಂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ತಸ್ಯಾಃ ಹೃದಯಂ ಆದಾಯ ನಭಸ್ಥಲಂ ಪ್ರಪತಾಮಿ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ ನಿಮಿಷಾನ್ತರಾತ್ -

 I then in a moment 

ವಿಪುಲಂ ರೂಪಂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ - 

reducing my large size

ತಸ್ಯಾಃ ಹೃದಯಂ ಆದಾಯ - 

entered her  and plucked her heart 

ನಭಸ್ಥಲಂ ಪ್ರಪತಾಮಿ- 

sprang into the sky

||Sloka summary||

"I then in a moment reducing my large size, I entered her heart and sprang into the sky".||58.42||

 

||Sloka 58.43|| 

  ಸಾ ವಿಸೃಷ್ಟಭುಜಾ ಭೀಮಾ ಪಪಾತ ಲವಣಾಂಭಸಿ|

ಮಯಾ ಪರ್ವತಸಂಕಾಶಾ ನಿಕೃತ್ತ ಹೃದಯಾ ಸತೀ||58.43||

ಸ|| ಭೀಮಾ ಪರ್ವತಸಂಕಾಶಾ ಸಾ ಮಯಾ ನಿಕೃತ ಹೃದಯಾ ಸತೀ ವಿಶ್ರುಷ್ಟಭುಜಾ ಲವಣಾಂಭಸಿ ಪಪಾತ||

||Sloka meanings||

ಭೀಮಾ ಪರ್ವತಸಂಕಾಶಾ ಸಾ - 

she who resembled a mountain

ಮಯಾ ನಿಕೃತ ಹೃದಯಾ ಸತೀ - 

as I pulled her heart out.

ವಿಶ್ರುಷ್ಟಭುಜಾ ಲವಣಾಂಭಸಿ ಪಪಾತ - 

fell down in the sea with her arms hanging down

||Sloka summary||

"Then she who resembled a mountain, fell down in the sea with her arms hanging down as I pulled her heart out." ||58.43|| 

||Sloka 58.44|| 

ಶೃಣೋಮಿ ಖಗತಾನಾಂ ಚ ಸಿದ್ಧಾನಾಂ ಚಾರಣೈಃ ಸಹ|

ರಾಕ್ಷಸೀ ಸಿಂಹಿಕಾ ಭೀಮಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಹನುಮತಾ ಹತಾ||58.44||

ಸ|| ಚಾರಣೈಃ ಸಹ ಖಗತಾನಾಂ ಸಿದ್ಧಾನಾಂ ಚ ಭೀಮಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ಸಿಂಹಿಕಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಹನುಮತಾ ಹತಾ ಶ್ರುಣೋಮಿ ||

||Sloka meanings||

ಚಾರಣೈಃ ಸಹ ಖಗತಾನಾಂ ಸಿದ್ಧಾನಾಂ ಚ - 

all the Charanas , Siddhas and those residing in the skies

ಭೀಮಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ಸಿಂಹಿಕಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ -

 fierce demon Simhika in a moment

ಹನುಮತಾ ಹತಾ - 

killed by Hanuman 

ಶ್ರುಣೋಮಿ -  I heard 

||Sloka summary||

"The I heard all the Charanas , Siddhas and those residing in the skies, saying that the fierce Simhika has been killed in a moment". ||58.44||

||Sloka 58.45|| 

 ತಾಂ ಹತ್ವಾ ಪುನರೇವಾಽಹಂ ಕೃತ್ಯ ಮಾತ್ಯಯಿಕಂ ಸ್ಮರನ್|

ಗತ್ವಾ ಚಾಹಂ ಮಹಾಧ್ವಾನಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನಗಮಣ್ಡಿತಮ್||58.45||

ದಕ್ಷಿಣಂ ತೀರ ಮುದಧೇಃ ಲಂಕಾ ಯತ್ರ ಚ ಸಾ ಪುರೀ|

ಸ|| ಅಹಂ ತಾಮ್ ಹತ್ವಾ ಪುನರೇವ ಅತ್ಯಧಿಕಂ ಕೃತ್ಯಂ ಸ್ಮರನ್ ಮಹತ್ ಅಧ್ವಾನಂ ಗತ್ವಾ ಯತ್ರ ಸಾಲಂಕಾಪುರೀ (ಅಸ್ತಿ)  (ತತ್ರ) ಉದಧೇಃ ದಕ್ಷಿಣಮ್ ತೀರಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ||

Govindaraja Tika says- ಕೃತ್ಯಮಾತ್ಯಯಿಕಂ ಸ್ಮರನ್| ಪಾಣಾಂತಿಕಂ ತತ್ ಕರ್ಮ ವಿಚಿನ್ವನ್  ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ತಾಮ್ ಹತ್ವಾ -

 then having killed her

ಪುನರೇವ ಅತ್ಯಧಿಕಂ ಕೃತ್ಯಂ ಸ್ಮರನ್ - 

thinking again of the great work done 

ಮಹತ್ ಅಧ್ವಾನಂ ಗತ್ವಾ - 

travelling for a long distance 

(ತತ್ರ) ಉದಧೇಃ ದಕ್ಷಿಣಮ್ ತೀರಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ - 

saw the southern shores of the sea 

ಯತ್ರ ಸಾಲಂಕಾಪುರೀ (ಅಸ್ತಿ)  - 

where city of Lanka is situated 

||Sloka summary||

"Then having killed her, thinking again of the great work done , remembering the mission went ahead and saw the city of Lanka on the southern shores." ||58.45||

||Sloka 58.46|| 

ಅಸ್ತಂ ದಿನಕರೇ ಯಾತೇ ರಕ್ಷಸಾಂ ನಿಲಯಂ ಪುರಮ್||58.46||

ಪ್ರವಿಷ್ಟೋಽಹಂ ಅವಿಜ್ಞಾತೋ ರಕ್ಷೋಭಿರ್ಭೀಮವಿಕ್ರಮೈಃ|

ಸ|| ದಿನಕರೇ ಅಸ್ತಂ ಯಾತೇ  ಅಹಂ ಭೀಮವಿಕ್ರಮೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಅವಿಜ್ಞಾತಃ ರಕ್ಷಸಾಂ ನಿಲಯಂ ಪುರಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ||

Rama Tika says- ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಅವಿಜ್ಞಾತೋಽಹಂ ಪುರೀಂ ಲಂಕಾ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ|

||Sloka meanings||

ದಿನಕರೇ ಅಸ್ತಂ ಯಾತೇ  -

 after sun set 

 ಭೀಮವಿಕ್ರಮೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ - 

protected by the fierce Rakshasas

ರಕ್ಷಸಾಂ ನಿಲಯಂ ಪುರಂ - 

city which is abode of Rakshasas 

ಅಹಂ ಅವಿಜ್ಞಾತಃ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ - 

I entered unnoticed 

||Sloka summary||

"When the sun was setting, unnoticed,  I entered the city of Rakshasas, which was protected by the fierce Rakshasas."||58.46||

||Sloka 58.47|| 

 ತತ್ರ ಪ್ರವಿಶತಶ್ಚಾಪಿ ಕಲ್ಪಾನ್ತಘನಸನ್ನಿಭಾ||58.47||

ಅಟ್ಟಹಾಸಂ ವಿಮುಂಚ್ಯನ್ತೀನಾರೀ ಕಾಽಪ್ಯುತ್ಥಿತಾ ಪುರಃ|

ಸ|| ತತ್ರ ಪ್ರವಿಶತಃ ಪುರಃ ಕಲ್ಪಾನ್ತಘನಸನ್ನಿಭಾ ಕಾಪಿ ನಾರೀ ಅಟ್ಟಹಾಸಂ ವಿಮುಂಚನ್ತೀ ಉತ್ಥಿತಾ||

||Sloka meanings||

ತತ್ರ ಪ್ರವಿಶತಃ ಪುರಃ- 

as  I entered the city

ಕಲ್ಪಾನ್ತಘನಸನ್ನಿಭಾ ಕಾಪಿ ನಾರೀ - 

a woman resembling the cloud at the time of dissolution

ಅಟ್ಟಹಾಸಂ ವಿಮುಂಚನ್ತೀ ಉತ್ಥಿತಾ - 

stood in front of me making great noises 

||Sloka summary||

"As  I entered the city  a woman resembling the cloud at the time of dissolution, stood in front of me making great noises ." ||58.47||

||Sloka 58.48|| 

ಜಿಘಾಂ ಸನ್ತೀಂ ತತಸ್ತಾಂ ತು ಜ್ವಲದಗ್ನಿಶಿರೋರುಹಾಮ್||58.48||

ಸವ್ಯಮುಷ್ಟಿಪ್ರಹಾರೇಣ ಪರಾಜಿತ್ಯ ಸುಭೈರವಾಮ್|

ಪ್ರದೋಷಕಾಲೇ ಪ್ರವಿಶನ್ ಭೀತಯಾಽಹಂ ತಯೋದಿತಃ||58.49||

ಸ|| ತತಃ ಜಿಘಾಂಸನ್ತೀಂ ಜ್ವಲದಗ್ನಿ ಶಿರೋರುಹಾಂ ಸುಭೈರವಾಂ ತಾಂ ಸವ್ಯಮುಷ್ಟಿ ಪ್ರಹಾರೇನ  ಪರಾಜಿತ್ಯ ಪ್ರದೋಷಕಾಲೇ ಪ್ರವಿಶಂ ಅಹಂ ಭೀತಯಾ ತಯಾ ಉದಿತಃ|| 

Tilaka Tika says- ಸುಭೈರವಾಮ್ ಅತಿಶಯೇನ ಭಯಂಕರ ರೂಪಾಮ್

||Sloka meanings||

ತತಃ ಜಿಘಾಂಸನ್ತೀಂ - 

then burning  

ಜ್ವಲದಗ್ನಿ ಶಿರೋರುಹಾಂ - 

hair like that of sacrificial fire 

ಸುಭೈರವಾಂ - 

of frightening form, 

ತಾಂ ಸವ್ಯಮುಷ್ಟಿ ಪ್ರಹಾರೇನ ಪರಾಜಿತ್ಯ- 

defeated by me with the fist of my left hand.

ಪ್ರದೋಷಕಾಲೇ ಪ್ರವಿಶಂ ಅಹಂ - 

entering at the time of sunset 

ಅಹಂ ಭೀತಯಾ ತಯಾ ಉದಿತಃ -  

I was told by her who was scared  

||Sloka summary||

"Then the one with the frightening form who had  burning hair like sacrificial fire, was hit by me with the fist of my left hand and defeated. I was told by her." ||58.48,49||

||Sloka 58.50|| 

ಅಹಂ ಲಂಕಾಪುರೀ ವೀರ ನಿರ್ಜಿತಾ ವಿಕ್ರಮೇಣ ತೇ|

ಯಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಮಾದ್ವಿಜೇತಾಽಸಿ ಸರ್ವರಕ್ಷಾಂಸ್ಯಶೇಷತಃ||58.50||

ಸ|| ವೀರ ಅಹಂ ಲಂಕಾಪುರೀ ತೇ ವಿಕ್ರಮೇಣ ನಿರ್ಜಿತಾ| ತಸ್ಮಾತ್ ಸರ್ವರಕ್ಷಾಂಸಿ ಅಶೇಷತಃ ವಿಜೇತಾಸಿ||

Rama Tika says - ಯಸ್ಮಾತ್ - ತೇ ತ್ವಯಾ ಅಹಂ ನಿರ್ಜಿತಾ ತಸ್ಮಾತ್ ಸರ್ವರಕ್ಷಾಂಸಿ ತ್ವಂ ವಿಜೇತಾಽಸಿ||

||Sloka meanings||

ವೀರ ಅಹಂ ಲಂಕಾಪುರೀ -

 Oh Hero I am the city of Lanka

ತೇ ವಿಕ್ರಮೇಣ ನಿರ್ಜಿತಾ - 

won over by your valor.

ತಸ್ಮಾತ್ ಸರ್ವರಕ್ಷಾಂಸಿ ವಿಜೇತಾಸಿ -

 so you will defeat all Rakshasas

ಅಶೇಷತಃ - 

no one will be spared 

||Sloka summary||

" Oh Hero I am the city of Lanka, won over by your valor. So you will win over all Rakshasas, no one will be spared".||58.50||

 ||Sloka 58.51|| 

ತತ್ರಹಂ ಸರ್ವರಾತ್ರಂ ತು ವಿಚಿನ್ವನ್ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್|

ರಾವಣಾಂತಃ ಪುರಗತೋ ನ ಚಾಪಶ್ಯಂ ಸುಮಧ್ಯಮಾಮ್||58.51||

ಸ|| ಅಹಂ ತತ್ರ ರಾವಣಾಂತಃ ಪುರಃ  ಸರ್ವರಾತ್ರಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ವಿಚಿನ್ವನ್ ಗತಃಸುಮಧ್ಯಮಾಂ ನ ಅಪಶ್ಯಂ ಚ|| 

||Sloka meanings||

 ತತ್ರ ರಾವಣಾಂತಃಪುರಃ ಗತಃ -

 went there in the inner chambers of Ravana 

ಅಹಂ ಸರ್ವರಾತ್ರಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ವಿಚಿನ್ವನ್ ಗತಃ - 

all through the night searching for the daughter of Janka  

ಸುಮಧ್ಯಮಾಂ ನ ಅಪಶ್ಯಂ ಚ - 

could not see the one with slender waist 

||Sloka summary||

'Then through the night  I went through the inner chambers of Ravana in search of the daughter of Janaka, but could not see the one  with beautiful waist. ||58.51||

||Sloka 58.52|| 

ತತಸ್ಸೀತಾ ಮಪಶ್ಯಂಸ್ತು ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ|

ಶೋಕಸಾಗರಮಾಸಾದ್ಯ ನ ಪಾರ ಮುಪಲಕ್ಷಯೇ||58.52||

ಸ|| ತತಃ ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ ಸೀತಾಂ ಅಪಶ್ಯಂ ಶೋಕಸಾಗರಂ ಆಸಾದ್ಯ  ಪಾರಂ ನ ಉಪಲಕ್ಷಯೇ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ -

 then in the Ravana's palace 

ಸೀತಾಂ ಅಪಶ್ಯಂ -

 not finding Sita

ಶೋಕಸಾಗರಂ ಆಸಾದ್ಯ -

 having fallen into a sea of sorrow 

ಪಾರಂ ನ ಉಪಲಕ್ಷಯೇ - 

could not reach the other shore

||Sloka summary||

"Then not having found Sita, I could not reach the other shore of the sea of sorrows". ||58.52||

||Sloka 58.53|| 

ಶೋಚತಾ ಚ ಮಯಾದೃಷ್ಟಂ ಪ್ರಾಕಾರೇಣ ಸಮಾವೃತಮ್|

ಕಾಂಚನೇನ ವಿಕೃಷ್ಟೇನ ಗೃಹೋಪವನಮುತ್ತಮಮ್||58.53||

ಸ|| ಶೋಚತಾ ಮಯಾ  ಕಾಂಚನೇನ ವಿಕೃಷ್ಟೇನ   ಪ್ರಾಕಾರೇಣ ಸಮಾವೃತಂ ಉತ್ತಮಂ ಗೃಹೋಪವನಂ ದೃಷ್ಟಂ||

||Sloka meanings||

ಶೋಚತಾ ಮಯಾ - 

thus when I was worried 

ಕಾಂಚನೇನ ವಿಕೃಷ್ಟೇನ ಪ್ರಾಕಾರೇಣ ಸಮಾವೃತಂ - 

a long golden wall surrounding a

ಉತ್ತಮಂ ಗೃಹೋಪವನಂ ದೃಷ್ಟಂ - 

very beautiful and splendid garden was seen

||Sloka summary||

"Thus when I was worried,  a long golden wall surrounding a very beautiful and splendid garden was seen".||58.53||

||Sloka 58.54|| 

ಸಪ್ರಾಕಾರ ಮವಪ್ಲುತ್ಯ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಬಹುಪಾದಪಮ್|

ಅಶೋಕವನಿಕಾಮಧ್ಯೇ ಶಿಂಶುಪಾಪಾದಪೋಮಹಾನ್||58.54||

ತಮಾರುಹ್ಯ ಚ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಕಾಂಚನಂ ಕದಳೀವನಮ್|

ಸ|| ಸ ಪ್ರಾಕಾರಂ ಅವಪ್ಲುತ್ಯ ಬಹುಪಾದಪಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ| ಅಶೋಕವನಿಕಾ ಮಧ್ಯೇ ಮಹಾನ್ ಶಿಂಶುಪಾ ಪಾದಪಃ | ತಂ ಆರುಹ್ಯ ಕಾಂಚನಂ ಕದಲೀವನಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ||

Rama Tika says - ಸ ದೃಷ್ಟೋಪವನೋಽಹಂ ಬಹವಃ ಪಾದಪಾಃ ಯತ್ ಸಮೀಪೇ  ತಂ ಪ್ರಾಕಾರಮವಪ್ಲುತ್ಯ ಅಶೋಕ ವನಿಕಾ ಮಧ್ಯೇ ಯೋ ಮಹಾನ್ ಶಿಂಶುಪಾ ಪಾದಪಃ ತಂ ಆರುಹ್ಯ ಕಾಂಚನ ವರ್ಣ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕದಲೀವನಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಅಪಶ್ಯಮ್|

||Sloka meanings||

ಸ ಪ್ರಾಕಾರಂ ಅವಪ್ಲುತ್ಯ -

 climbing on to the boundary wall

ಬಹುಪಾದಪಂ  ಅಶೋಕವನಿಕಾ ಮಧ್ಯೇ - 

in the middle of Ashoka grove  full of many trees.

ಮಹಾನ್ ಶಿಂಶುಪಾ ಪಾದಪಃ ಪಶ್ಯಾಮಿ - 

saw a great Simsupa tree - 

 ತಂ ಆರುಹ್ಯ ಕಾಂಚನಂ ಕದಲೀವನಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ - 

climbing on the same saw a golden grove of  banana plants

||Sloka summary||

 "ಅ ಪ್ರಾಕಾರಮು ದಾಟಿ ಅನೇಕ ವೃಕ್ಷಮುಲು ಕಲ ಆ ಅಶೋಕವನಿಕ ಮಧ್ಯಲೋ ಒಕ ಮಹತ್ತರಮೈನ ಶಿಂಶುಪಾ ವೃಕ್ಷಮು ಚೂಚಿತಿನಿ. ಅದಿ ಎಕ್ಕಿ ಬಂಗಾರಪು ಕದಳೀ ವನಮು ಚೂಚಿತಿನಿ." ||58.54||

"Climbing on to the boundary wall I see a garden full of many trees. In the center of the Ashoka grove was a Simsupa tree. Climbing on that I saw golden grove of  banana plants."||58.54||

||Sloka 58.55,56,57|| 

 ಅದೂರೇ ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷಾತ್ ಪಶ್ಯಾಮಿ ವರವರ್ಣಿನೀಮ್||58.55||

ಶ್ಯಾಮಾಂ ಕಮಲಪತ್ರಾಕ್ಷೀ ಮುಪವಾಸಕೃಶಾನನಾಮ್|

ತದೇಕವಾಸಸ್ಸಂವೀತಾಂ ರಜೋಧ್ವಸ್ತ ಶಿರೋರುಹಾಮ್||58.56||

ಶೋಕಸನ್ತಾಪ ದೀನಾಂಗೀಂ ಸೀತಾಂ ಭರ್ತೃಹಿತೇ ಸ್ಥಿತಾಮ್|

ರಾಕ್ಷಸೀಭಿರ್ವಿರೂಪಾಭಿಃ ಕ್ರೂರಾಭಿ ರಭಿಸಂವೃತಾಮ್||58.57||

ಮಾಂಸಶೋಣಿತ ಭಕ್ಷಾಭಿಃ ವ್ಯಾಘ್ರೀಭಿರ್ಹರಿಣೀಮಿವ|

ಸ||  ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷಾತ್ ಅದೂರಾತ್ ವರವರ್ಣಿನೀಂ ಶ್ಯಾಮಾಂ ಕಮಲಪತ್ರಾಕ್ಷೀಂ ಉಪವಾಸಕೃಶಾನನಾಂ ತದೇಕ ವಾಸಃ ಸಂವೀತಾಂ ರಜೋಧ್ವಸ್ತ ಶಿರೋರುಹಾಂ ಶೋಕಸಂತಾಪ ದೀನಾಂಗೀಂ ಭರ್ತೃ ಹಿತೇ ಸ್ಥಿತಾಂ ವಿರೂಪಾಭಿಃ ಕ್ರೂರಾಭಿಃ ಮಾಂಸಶೋಣಿತ ಬಕ್ಷಾಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ವ್ಯಾಘ್ರಭೀಃ ಹರಿಣೀಂ ಇವ ಅಭಿಸಂವೃತಾಂ ಸೀತಾಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ||

Govindaraja Tika says - ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷಾತ್ ಶಿಂಶುಪಾ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ | ಶ್ಯಾಮಾಂ ಯೌವನಮಧ್ಯಸ್ಥಾಮ್ ತದೇಕವಾಸಃ ಸಂವೀತಾಂ ಯೇನ ವಾಸಸಾ ಹೃತಾ ತೇನೈಕವಾಸಸಾ ಸಂವೀತಾಂ ಯದ್ವಾ ತೇನ ತತ್ಕಾಲ ದೃಷ್ಟೇನ ಪೂರ್ವ ದೃಷ್ಟೇನ ಏಕೇನ ವಾಸಸಾ ಸಂವೀತಾಮ್ ವೇಪಾನ್ತರ ನಿಸ್ಸ್ಪೃಹಾಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ | ಮಾನಸಿಕತ್ವ ಕಾಯಿಕತ್ವ ಭೇದೇನ ಶೋಕಸಂತಾಪಯೋಃ ಭೇದಃ||  

||Sloka meanings||

ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷಾತ್ ಅದೂರಾತ್ -

 not far from the Simsupa tree

 ವರವರ್ಣಿನೀಂ ಶ್ಯಾಮಾಂ - 

beautiful, dark-complexioned lady 

ಕಮಲಪತ್ರಾಕ್ಷೀಂ ಉಪವಾಸಕೃಶಾನನಾಂ -

 with eyes resembling a lotus and a face emaciated due to fasting

ತದೇಕ ವಾಸಃ ಸಂವೀತಾಂ - 

wearing a single cloth.

ರಜೋಧ್ವಸ್ತ ಶಿರೋರುಹಾಂ - 

with hair filled with dust

ಶೋಕಸಂತಾಪ ದೀನಾಂಗೀಂ -

 lost in sorrow,

ಭರ್ತೃ ಹಿತೇ ಸ್ಥಿತಾಂ - 

a well-wisher of her husband

ವಿರೂಪಾಭಿಃ ಕ್ರೂರಾಭಿಃ - 

by ugly cruel Rakshasis 

ಮಾಂಸಶೋಣಿತ ಭಕ್ಷಾಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ - 

who eat flesh soaked in blood?

ವ್ಯಾಘ್ರಭೀಃ ಅಭಿಸಂವೃತಾಂ ಹರಿಣೀಂ ಇವ - 

like a deer surrounded by a group of tigers

ಸೀತಾಂ ಪಶ್ಯಾಮಿ - saw Sita 

||Sloka summary||

' Not far from the Simsupa tree I saw a  beautiful, dark-complexioned lady  who had eyes resembling a lotus. With a face emaciated due to fasting, she was wearing a single cloth. Her hair was filled with dust. She was lost in sorrow, and is a well-wisher of her husband. Surrounded by ugly cruel Rakshasis who eat flesh soaked in blood , she was like a deer surrounded by a group of tigers.' .||58.55,56,57||

||Sloka 58.58|| 

 ಸಾ ಮಯಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ಮಧ್ಯೇ ತರ್ಜ್ಯಮಾನಾ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ||58.58||

ಏಕವೇಣೀಧರಾ ದೀನಾ ಭರ್ತೃಚಿನ್ತಾಪರಾಯಣಾ|

ಭೂಮಿಶಯ್ಯಾ ವಿವರ್ಣಾಂಗೀ ಪದ್ಮಿನೀವ ಹಿಮಾಗಮೇ||58.59||

ರಾವಣಾತ್ ವಿನಿವೃತಾರ್ಥಾ ಮರ್ತವ್ಯಕೃತನಿಶ್ಚಯಾ|

ಕಥಂಚಿನ್ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀ ತೂರ್ಣಮಾಸಾದಿತಾ ಮಯಾ||58.60||

ಸ|| ಮುಮುರ್ಮುಹುಃ ತರ್ಜ್ಯಮಾನಾ ಏಕವೇಣೀ ಧರಾ ದೀನಾ ಭರ್ತೃ ಚಿನ್ತಾಪರಾಯಣಾ ಭೂಮಿಶಯ್ಯಾ ವಿವರ್ಣಾಂಗೀ ಹಿಮಾಗಮೇ ಪದ್ಮಿನೀಮ್ ಇವ ರಾವಣಾತ್  ವಿನಿವೃತಾರ್ಥಂ ಮರ್ತವ್ಯ ಕೃತನಿಶ್ಚಯಾ  ಸಾ ಮಯಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ಮಧ್ಯೇ ಅಸಾದಿತಾ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀ ಮಯಾ ಕಥಂ ಚಿತ್ ತೂರ್ಣಂ ಆಸಾದಿತಾ||

||Sloka meanings||

ಮುಮುರ್ಮುಹುಃ ತರ್ಜ್ಯಮಾನಾ - 

every moment being threatened

ಏಕವೇಣೀ ಧರಾ ದೀನಾ - 

wearing a single braid

ಭರ್ತೃ ಚಿನ್ತಾಪರಾಯಣಾ - 

thinking only about her husband

ಭೂಮಿಶಯ್ಯಾ - 

lying down on the ground.

ವಿವರ್ಣಾಂಗೀ ಹಿಮಾಗಮೇ ಪದ್ಮಿನೀಮ್ ಇವ -

pale , like a lotus at the onset of winter,

ರಾವಣಾತ್  ವಿನಿವೃತಾರ್ಥಂ - 

not knowing how to escape Ravana

ಮರ್ತವ್ಯ ಕೃತನಿಶ್ಚಯಾ - 

set on giving up life.

ರಾಕ್ಷಸೀ ಮಧ್ಯೇ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷೀ - 

in the middle of the Rakshasa women,  

ಸಾ ಮಯಾ ಕಥಂಚಿತ್ ತೂರ್ಣಂ ಆಸಾದಿತಾ - 

she was somehow quickly seen by me

||Sloka summary||

"She was every moment being threatened, wearing a single braid, looking piteous , thinking only about her husband , lying down on the ground.  Pale , like a lotus at the onset of winter, not knowing how to escape Ravana, she was set on giving up life. Seated in the middle of the Rakshasa women, with eyes like that of a deer, she was somehow quickly seen by me".||58.58,59,60||

||Sloka 58.61|| 

ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಾದೃಶೀಂ ನಾರೀಂ ರಾಮಪತ್ನೀಂ ಯಶಸ್ವಿನೀಮ್|

ತತ್ರೈವ ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷೇ ಪಶ್ಯನ್ನಹಮವಸ್ಥಿತಃ||58.61||

ಸಾ|| ಅಹಂ ತಾದೃಶೀಮ್ ನಾರೀಂ ಯಶಸ್ವಿನೀಮ್ ತಾಂ ರಾಮಪತ್ನೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತತ್ರ ಶಿಂಶುಪಾ ವೃಕ್ಷೇ ಅವಸ್ಥಿತಃ||

||Sloka meanings||

ತಾದೃಶೀಮ್ ನಾರೀಂ ಯಶಸ್ವಿನೀಮ್ -

 such  renowned woman,

ತಾಂ ರಾಮಪತ್ನೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ- 

seeing the wife of Rama 

ಅಹಂ ತತ್ರ ಶಿಂಶುಪಾ ವೃಕ್ಷೇ ಅವಸ್ಥಿತಃ-

 I remained on the Simsupa tree.

||Sloka summary||

 "Seeing the renowned woman, the wife of Rama, I remained on the Simsupa tree." ||58.61||

||Sloka 58.62|| 

 ತತೋ ಹಲಹಲಾಶಬ್ದಂ ಕಾಞ್ಚೀನೂಪುರಮಿಶ್ರಿತಮ್|

ಶ್ರುಣೋಮ್ಯಧಿಕ ಗಮ್ಭೀರಂ ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ||58.62||

ಸ|| ತತಃ ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ ಕಾಚಿನೂಪುರ ಮಿಶ್ರಿತಂ ಅಧಿಕ ಗಂಭೀರಂ ಹಲಹಲಾಶಬ್ದಂ ಶೃಣೋಮಿ ||

||Sloka meanings||.

ತತಃ ರಾವಣಸ್ಯ ನಿವೇಶನೇ -

 then from the Ravana's harem

ಕಾಚಿನೂಪುರ ಮಿಶ್ರಿತಂ - 

mixed with sounds of jingling golden anklets.

ಅಧಿಕ ಗಂಭೀರಂ ಹಲಹಲಾಶಬ್ದಂ ಶೃಣೋಮಿ -

 I heard a loud noise

||Sloka summary||

"Then I heard a loud noise from the Ravana's harem mixed with sounds of jingling golden anklets." ||58.62|| 

||Sloka 58.63|| 

ತತೋಽಹಂ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಃ ಸ್ವಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತಿಸಂಹರನ್|

ಅಹಂ ತು ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷೇ ಪಕ್ಷೀವ ಗಹನೇ ಸ್ಥಿತಃ||58.63||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಃ ಸ್ವಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತ್ಯಸಂಹರನ್ ಅಹಂ ತು ಗಹನೇ ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷೇ ಪಕ್ಷೀವ ಸ್ಥಿತಃ||

Rama Tika says - ಪ್ರತ್ಯಸಂಹರನ್ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಅಕರವಮ್|

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಃ - 

then very scared 

ಸ್ವಂ ರೂಪಂ ಪ್ರತ್ಯಸಂಹರನ್ - 

I contracted my form

ಅಹಂ ತು ಗಹನೇ ಶಿಂಶುಪಾವೃಕ್ಷೇ - 

remained on the Simsupa tree.

ಪಕ್ಷೀವ ಸ್ಥಿತಃ - 

 like a bird 

||Sloka summary||

"Then very scared I contracted my form and  remained  like a bird  on the Simsupa tree." ||58.63|| 

||Sloka 58.64|| 

ತತೋ ರಾವಣ ದಾರಾಶ್ಚ ರಾವಣಶ್ಚ ಮಹಾಬಲಃ|

ತಂ ದೇಶಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾ ಯತ್ರ ಸೀತಾಽಭವತ್ ಸ್ಥಿತಾ||58.64||

ಸ|| ತತಃ ಮಹಾಬಲಃ ರಾವಣಃ ರಾವಣಶ್ಚ ದಾರಾಃ ಚ  ಯತ್ರ ಸೀತಾ  ಸ್ಥಿತಾ ಅಭವತ್ ತಂ ದೇಶಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾಃ||

||Sloka meanings||.

ತತಃ ಮಹಾಬಲಃ ರಾವಣಃ - 

then the mighty Ravana 

ರಾವಣಶ್ಚ ದಾರಾಃ ಚ  -

 Ravana's wives too  

ಯತ್ರ ಸೀತಾ  ಸ್ಥಿತಾ ಅಭವತ್ - 

where Sita is seated. 

ತಂ ದೇಶಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾಃ -

 came to the place

||Sloka summary||

" Then the mighty Ravana along with his wives came to the place where Sita is seated. ||58.64||

||Sloka 58.65|| 

  ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಽಥ ವರಾರೋಹಾ ಸೀತಾ ರಕ್ಷೋಗಣೇಶ್ವರಮ್|

ಸಂಕುಚ್ಯೋರೂಸ್ತನೌ ಪೀನೌ ಬಾಹೂಭ್ಯಾಂ ಪರಿರಭ್ಯ ಚ||58.65||

ಸ|| ಅಥ ವರಾರೋಹಾ ಸೀತಾ ರಕ್ಷೋಗಣೇಶ್ವರಂ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಊರು ಬಾಹುಭ್ಯಾಂ  ಸಂಕುಚ್ಯ ಪೀನೌ ಸ್ತನೌ ಪರಿರಭ್ಯಚ ||

||Sloka meanings||

ಅಥ ವರಾರೋಹಾ ಸೀತಾ -

 then the best among women

ರಕ್ಷೋಗಣೇಶ್ವರಂ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ - 

seeing the lord of the Rakshasas

ಊರು ಬಾಹುಭ್ಯಾಂ ಸಂಕುಚ್ಯ - 

pulled in her thighs and shoulders 

ಪೀನೌ ಸ್ತನೌ ಪರಿರಭ್ಯಚ - 

covered her plump breasts

||Sloka summary||

"The then best among women seeing the lord of the Rakshasas, covered her plump breasts with her shoulders and thighs". ||58.65||

||Sloka 58.66|| 

ವಿತ್ರಸ್ತಾಂ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಾಂ ವೀಕ್ಷಮಾಣಾಂ ತತಸ್ತತಃ|

ತ್ರಾಣಾಂ ಕಿಂಚಿದಪಶ್ಯನ್ತೀಂ ವೇಪಮಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಮ್||58.66||

ಸ|| ವಿತ್ರಸ್ತಾಮ್ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಾಂ ತತಃ ತತಃ ವೀಕ್ಷಮಾನಾಂ ಕಿಂಚಿತ್ ತ್ರಾಣಾಂ ಅಪಶ್ಯನ್ತೀಂ ವೇಪಮಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಂ ||

Rama Tika says 

 - ಕಂಚಿತ್ ತ್ರಾಣಾಂ ತ್ರಾಣಕಾರಕಮ್ ಅಪಶ್ಯನ್ತೀಂ ಅತಯೇವ  ವಿತ್ರಸ್ತಾಮ್ ಅತಯೇವ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಾಂ ಅತಯೇವ ಇತಃ ತತಃ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಮಾಣಾಂ  ತಾಂ ಸೀತಾಂ ರಾವಣಃ ಉವಾಚ | 

||Sloka meanings||

ವಿತ್ರಸ್ತಾಮ್ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಾಂ -

 full of fear and was very much worried 

ತತಃ ತತಃ ವೀಕ್ಷಮಾನಾಂ -

 looking here and there 

ಕಿಂಚಿತ್ ತ್ರಾಣಾಂ ಅಪಶ್ಯನ್ತೀಂ  - 

not seeing anybody who can protect her 

ವೇಪಮಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಂ - 

trembling and who is ever meditating 

||Sloka summary||

"Sita who was full of fear and was very much worried , who is looking here and there, who is ever meditating, who is in sorrow. ||58.66||

||Sloka 58.67|| 

ತಾಮುವಾಚ ದಶಗ್ರೀವಃ ಸೀತಾಂ ಪರಮದುಃಖಿತಾ|

ಅವಾಕ್ಛಿರಾಃ ಪ್ರಪತಿತೋ ಬಹುಮನ್ಯಸ್ವ ಮಾಮಿತಿ||58.67||

ಸ|| ಪರಮದುಃಖಿತಾಂ ತಾಂ ಸೀತಾಂ ದಶಗ್ರೀವಃ ಅವಾಕ್ಚಿರಾಃ ಪ್ರತೀತಂ ಮಾಮ್ ಬಹುಮನ್ಯಸ್ವ ಇತಿ ಉವಾಚ|| 

Govindaraja Tika says - ಅವಾಕ್ಶಿರಾಃ ಅವನತ ಮೂರ್ಧಾ ಪ್ರಪತಿತಃ ಭೂಮಾವಿತಿ ಶೇಷಃ|

Rama Tika says - ಅವಾಕ್ಶಿರಾಃ ಸನ್ ಪ್ರಯತಿತೋ ದಶಗ್ರೀವಂ ಮಾಂ ಬಹು ಅಧಿಕ ಸೇವಾಕರ್ತೃತ್ವೇನ ಅಧಿಕಂ ಮನ್ಯಸ್ವ| 

||Sloka meanings||.

ಪರಮದುಃಖಿತಾಂ ತಾಂ ಸೀತಾಂ - 

to Sita who  was trembling with fear

ದಶಗ್ರೀವಃ ಅವಾಕ್ಚಿರಾಃ ಪ್ರತೀತಂ - 

Ravana with his head bent down 

ಪ್ರತೀತಂ ಮಾಮ್- trust me 

ಬಹುಮನ್ಯಸ್ವ ಇತಿ ಉವಾಚ-

 respect me he said .

||Sloka summary||

Sita who  was trembling with fear  was addressed by Ravana who bent his head down and said "Trust me and respect me." 

||Sloka 58.68|| 

ಯದಿಚೇತ್ತ್ವಂ ತು ದರ್ಪಾನಾಮಾಂ ನಾಭಿನನ್ದಸಿ ಗರ್ವಿತೇ|

ದ್ವೌಮಾಸಾನನ್ತರಂ ಸೀತೇ ಪಾಸ್ಯಾಮಿ ರುಧಿರಂ ತವ||58.68||

ಸ|| ಗರ್ವಿತೇ ಸೀತೇ ತ್ವಂ ದರ್ಪಾತ್ ಮಮ ನ ಅಭಿನನ್ದಸಿ ಯದಿ ಚೇತ್ ದ್ವೌ ಮಾಸೌ ತವ ರುಧಿರ ಪಶ್ಯಾಮಿ||

||Sloka meanings||

ಗರ್ವಿತೇ ಸೀತೇ - o proud Sita

ತ್ವಂ ದರ್ಪಾತ್ ಮಮ -

 in your pride

ಮಮ ನ ಅಭಿನನ್ದಸಿ ಯದಿ ಚೇತ್ - 

if you do not respect me

ದ್ವೌ ಮಾಸೌ ತವ ರುಧಿರ ಪಶ್ಯಾಮಿ-

 in two months I will see your blood

||Sloka summary||

"Oh Proud Sita ! In your pride if you do not respect me in two months I will see your blood ".||58.68||

||Sloka 58.69|| 

  ಏತತ್ಚ್ರುತ್ವಾ ವಚಸ್ತಸ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ದುರಾತ್ಮನಃ|

ಉವಾಚ ಪರಮಕೃದ್ಧಾ ಸೀತಾ ವಚನಮುತ್ತಮಮ್||58.69||

ಸಾ|| ದುರಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪರಮಕೃದ್ಧಾ ಸೀತಾ ಉತ್ತಮಂ ವಚನಂ ಉವಾಚ||

||Sloka meanings||

ದುರಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

hearing those words of the evil minded Ravana 

ಪರಮಕೃದ್ಧಾ ಸೀತಾ -

Sita who was very angry

ಉತ್ತಮಂ ವಚನಂ ಉವಾಚ- 

spoke these excellent words

||Sloka summary||

"Hearing those words of the evil minded Ravana, Sita was very angry and spoke these excellent words."||58.69||

||Sloka 58.70|| 

ರಾಕ್ಷಸಾಧಮ ರಾಮಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಮಮಿತ ತೇಜಸಃ|

ಇಕ್ಷ್ವಾಕುಕುಲನಾಥಸ್ಯ ಸ್ನುಷಾಂ ದಶರಥಸ್ಯ ಚ||58.70||

ಅವಾಚ್ಯಂ ವದತೋ ಜಿಹ್ವಾ ಕಥಂ ನ ಪತಿತಾ ತವ|

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸಾಧಮ ಅಮಿತ ತೇಜಸಃ ರಾಮಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಂ ಇಕ್ಷ್ವಾಕುಕುಲ ನಾಥಸ್ಯ ದಶರಥಸ್ಯ ಸ್ನುಷಾಂ ಚ ಅವಾಚ್ಯಂ ವದತಃ ತವ ಜಿಹ್ವಾ ಕಥಂ ನ ಪತಿತಾ||

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸಾಧಮ - 

O worst among Rakshasas

ಅಮಿತ ತೇಜಸಃ ರಾಮಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಂ - 

to the wife of highly valorous Rama

ಇಕ್ಷ್ವಾಕುಕುಲ ನಾಥಸ್ಯ ದಶರಥಸ್ಯ ಸ್ನುಷಾಂ ಚ - 

the daughter in law of Dasaratha , the leader of Ikshvaku race,

ಅವಾಚ್ಯಂ ವದತಃ - 

speaking words that shall not be spoken

ತವ ಜಿಹ್ವಾ ಕಥಂ ನ ಪತಿತಾ - 

how is it that your tongue has not fallen down?

||Sloka summary||

"Oh Worst among Rakshasas! speaking words that shall not be spoken to the wife of highly valorous Rama, the daughter in law of Dasaratha , the leader of Ikshvaku race, how is it that your tongue has not fallen down." ||58.70||

||Sloka 58.71|| 

ಕಿಂಚಿದ್ವೀರ್ಯಂ ತವಾನಾರ್ಯಂ ಯೋ ಮಾಂ ಭರ್ತುರಸನ್ನಿಧೌ||58.71||

ಅಪಹೃತ್ಯಾಽಽಗತಃ ಪಾಪ ತೇನಾಽದೃಷ್ಟೋ ಮಹಾತ್ಮನಾ|

ಸ|| ನ ಆರ್ಯ ಪಾಪ ಯಃ ಭರ್ತುಃ ಅಸನ್ನಿಧೌ ಮಾಮ್ ಅಪಹೃತ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಾ ತೇನ ಅದೃಷ್ಟಃ ಆಗತಃ ತವ ವೀರ್ಯಂ ಕಿಂಚಿತ್||

||Sloka meanings||

ನ ಆರ್ಯ ಪಾಪ - o ignoble sinner

ಯಃ ಭರ್ತುಃ ಅಸನ್ನಿಧೌ ಮಾಮ್ ಅಪಹೃತ್ಯ - 

abducting me when my husband is not nearby,

ಮಹಾತ್ಮನಾ ತೇನ ಅದೃಷ್ಟಃ ಆಗತಃ - 

coming unseen by the great one

ತವ ವೀರ್ಯಂ ಕಿಂಚಿತ್- what is your courage ?

||Sloka summary||

" Oh Ignoble sinner ! Abducting me when my husband is not near, coming unseen by the great one, you have no courage." ||58.71||

||Sloka 58.72|| 

ನ ತ್ವಂ ರಾಮಸ್ಯ ಸದೃಶೋ ದಾಸ್ಯೇಽಪ್ಯಸ್ಯ ನ ಯುಜ್ಯಸೇ||58.72||

ಯಜ್ಞೀಯಃ ಸತ್ಯವಾದೀ ಚ ರಣಶ್ಲಾಘೀ ಚ ರಾಘವಃ|

ಸ|| ತ್ವಂ ರಾಮಸ್ಯ ಸದೃಶಃ  ನ | ಅಸ್ಯ ದಾಸ್ಯೇ ಅಪಿ ನ ಯುಜ್ಯಸೇ |ರಾಘವಃ ಯಜ್ಞೀಯಃ | ಸತ್ಯವಾದೀ| ರಣಶ್ಲಾಘೀ ಚ||

||Sloka meanings||

ತ್ವಂ ರಾಮಸ್ಯ ಸದೃಶಃ ನ - 

you are not equal to Rama.

ಅಸ್ಯ ದಾಸ್ಯೇ ಅಪಿ ನ ಯುಜ್ಯಸೇ -

 you cannot be even his servant

ರಾಘವಃ ಯಜ್ಞೀಯಃ - 

Rama is a performer of Yagnyas

ಸತ್ಯವಾದೀ ರಣಶ್ಲಾಘೀ ಚ - 

he is truthful and valiant in war"

||Sloka summary||

"You are not equal to Rama. You cannot be even his servant . Rama is a performer of Yagnyas. He is truthful  and valiant in war".||58.72||

||Sloka 58.73|| 

 ಜಾನಕ್ಯಾ ಪರುಷಂ ವಾಕ್ಯಮೇವ ಮುಕ್ತೋ ದಶಾನನಃ||58.73||

ಜಜ್ವಾಲ ಸಹಸಾ ಕೋಪಾ ಚ್ಚಿತಾಸ್ಥ ಇವಪಾವಕಃ|

ಸ|| ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಏವಂ ಪರುಷಂ ವಾಕ್ಯಂ ಉಕ್ತಃ ದಶಾನನಃ ಸಹಸಾ ಚಿತಾಸ್ಥಃ ಪಾವಕಃ ಇವ ಕೋಪಾತ್ ಜಜ್ವಾಲ||  

||Sloka meanings||

ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಏವಂ ಪರುಷಂ ವಾಕ್ಯಂ ಉಕ್ತಃ - 

having been told in such harsh words by Janaki 

ದಶಾನನಃ ಸಹಸಾ - 

the ten-headed one immediately

ಚಿತಾಸ್ಥಃ ಪಾವಕಃ ಇವ ಕೋಪಾತ್ ಜಜ್ವಾಲ- 

blazed up in anger like the funeral fire

||Sloka summary||

"Hearing those harsh words of Janaki, the ten-headed one immediately blazed up in anger like the funeral fire." ||58.73||

||Sloka 58.74|| 

ವಿವೃತ್ಯ ನಯನೇ ಕ್ರೂರೇ ಮುಷ್ಟಿಮುದ್ಯಮ ದಕ್ಷಿಣಮ್||58.74||

ಮೈಥಿಲೀಂ ಹನ್ತುಮಾರಬ್ದಃ ಸ್ತ್ರೀಭಿರ್ಹಾಹಾಕೃತಂ ತದಾ|

ಸ|| ಕೄರೇ ನಯನೇ ವಿವೃತ್ಯ ದಕ್ಷಿಣಂ ಮುಷ್ಟಿಂ ಉದ್ಯಮ್ಯ ಮೈಥಿಲೀಂ ಹನ್ತುಂ ಆರಬ್ಧಃ ತದಾ ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಹಾಹಾಕೃತಂ||

||Sloka meanings||

ಕೄರೇ ನಯನೇ ವಿವೃತ್ಯ - 

raising his eyebrows

ದಕ್ಷಿಣಂ ಮುಷ್ಟಿಂ ಉದ್ಯಮ್ಯ - 

lifting his right fist 

ಮೈಥಿಲೀಂ ಹನ್ತುಂ ಆರಬ್ಧಃ - 

as he got ready to strike at Maithili

ತದಾ ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಹಾಹಾಕೃತಂ - 

then ladies raised their voice

||Sloka summary||

"Raising his eyebrows, lifting his right fist he got ready to strike at Maithili. Then the ladies raised their voice.||58.74||

||Sloka 58.75|| 

ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ದುರಾತ್ಮನಃ||58.75||

ವರಾ ಮಂಡೋದರೀ ನಾಮ ತಯಾ ಚ ಪ್ರತಿಷೇದಿತಃ |

ಸ|| ದುರಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ಮಂಡೋದರೀ ನಾಮ ವರಾ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ತಯಾ ಸಃ ಪ್ರತಿಷೇಧಿತಃ||

Rama Tika says - ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಇತಿ| ತಸ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ಮನ್ದೋದರೀ ನಾಮ ಯಾ ವರಾ ಭಾರ್ಯಾ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ಸ ರಾವಣಃ ಮಧುರಾಂ ವಾನೀಂ ಉಕ್ತಃ ಅತಏವ ಪ್ರತಿಷೇಧಿತಃ|

||Sloka meanings||

ದುರಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ - 

wife of evil minded one

ಮಂಡೋದರೀ ನಾಮ - by name Mandodari

ವರಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ - 

getting up  from among the best of women

ತಯಾ ಪ್ರತಿಷೇಧಿತಃ - 

prevented him

||Sloka summary||

"The wife of evil minded one, a noble one  by name Mandodari  getting up  from among the women prevented him." ||58.75|| 

She prevented him with sweet words is the theme.

In Sarga one, the name of Dhyanamalini was mentioned , here it is Mandodari. It could be that Dhanyamalini may be another name of Mandodari is the comment in Tilaka Tika

||Sloka 58.76|| 

ಉಕ್ತಶ್ಚ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ತಯಾ ಸ ಮದನಾರ್ದಿತಃ||58.76||

ಸೀತಾಯಾ ತವ ಕಿಂ ಕಾ ರ್ಯಂ ಮಹೇನ್ದ್ರಸಮವಿಕ್ರಮಃ|

ಸ|| ಮದನಾರ್ದಿತಃ ಸಃ ತಯಾ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ಉಕ್ತಶ್ಚ | ಮಹೇನ್ದ್ರಸಮವಿಕ್ರಮಃ ಸೀತಯಾ ತವ ಕಿಂಕಾರ್ಯಂ ||

||Sloka meanings||

ಮದನಾರ್ದಿತಃ ಸಃ - 

to him who was tormented by God of love. 

ತಯಾ ಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ಉಕ್ತಶ್ಚ - 

sweet words were spoken by her 

ಮಹೇನ್ದ್ರಸಮವಿಕ್ರಮಃ - 

being equal to Mahendra in Valor 

ಸೀತಯಾ ತವ ಕಿಂಕಾರ್ಯಂ- 

what is your desire with Sita?

||Sloka summary||

"She spoke sweet words to him who was tormented by god of love. " Oh Being equal to Mahendra in Valor ! What is your desire with Sita.”? 

||Sloka 58.77|| 

ದೇವಗನ್ಧರ್ವಕನ್ಯಾಭಿಃ ಯಕ್ಷಕನ್ಯಾಭಿ ರೇವ ಚ||58.77||

ಸಾರ್ಥಂ ಪ್ರಭೋ ರಮಸ್ವೇಹ ಸೀತಯಾ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ|

ಸ|| ಪ್ರಭೋ ದೇವಗನ್ಧರ್ವಕನ್ಯಾಭಿಃ ಯಕ್ಷಕನ್ಯಾಭಿರೇವ ಚ ಸಾರ್ಧಂ ಇಹ ರಮಸ್ವ| ಸೀತಯಾ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ||

||Sloka meanings||

ಪ್ರಭೋ - oh lord 

ದೇವಗನ್ಧರ್ವಕನ್ಯಾಭಿಃ - 

with Deva Gandharva women

ಯಕ್ಷಕನ್ಯಾಭಿರೇವ ಚ -

 with Yaksha women too 

ಸಾರ್ಧಂ ಇಹ ರಮಸ್ವ-

 meaningfully you may enjoy here

ಸೀತಯಾ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ - 

Why do you need Sita?

||Sloka summary||

"ಓ ಪ್ರಭೋ ದೇವ ಗಂಧರ್ವ ಕನ್ಯಲತೋ ಯಕ್ಷಕನ್ಯಲತೋ ಯಧೇಚ್ಛಗಾ ರಮಿಂಚುಮು. ಸೀತತೋ ಏಮಿ ಚೇಸ್ತಾವು?"||58.77||

"Oh Lord you can enjoy with Deva Gandharva Yaksha women. Why do you need Sita?".||58.77||

||Sloka 58.78|| 

 ತತಸ್ತಾಭಿಃ ಸಮೇತಾಭಿರ್ನಾರೀಭಿಃ ಸ ಮಹಾಬಲಃ||58.78||

ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಸಹಸಾ ನೀತೋ ಭವನಂ ಸ್ವಂ ನಿಶಾಚರಃ|

ಸ|| ತತ್ಃ ಮಹಾಬಲಃ ಸಃ ನಿಶಾಚರಃ ಸಮೇತಾಭಿಃ ತಾಭಿಃ ನಾರೀಭಿಃ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಸಹಸಾ ಸ್ವಂ ಭವನಂ ನೀತಃ||

||Sloka meanings||

ತತ್ಃ ಮಹಾಬಲಃ ಸಃ ನಿಶಾಚರಃ - 

then that mighty night being

ಸಮೇತಾಭಿಃ ತಾಭಿಃ ನಾರೀಭಿಃ ಪ್ರಸಾದ್ಯ - 

won over by all the women gathered

ಸಹಸಾ ಸ್ವಂ ಭವನಂ ನೀತಃ-  

taken back to his palace quickly 

||Sloka summary||

Then that mighty night being quickly won over by all the women gathered , was taken back to his palace. 

||Sloka 58.79|| 

ಯಾತೇ ತಸ್ಮಿನ್ ದಶಗ್ರೀವೇ ರಾಕ್ಷಸ್ಯೋ ವಿಕೃತಾನನಃ||58.79||

ಸೀತಾಂ ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸಯಾಮಾಸುಃ ವಾಕ್ಯೈಃ ಕ್ರೂರೈಃ ಸುದಾರುಣೈಃ|

ಸ|| ತಸ್ಮಿನ್ ದಶಗ್ರೀವೇ ಯಾತೇ ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ಕೄರೈಃ ಸುದಾರುಣೈಃ ವಾಕ್ಯೈಃ ಸೀತಾಂ ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸಯಾಮಾಸುಃ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಮಿನ್ ದಶಗ್ರೀವೇ ಯಾತೇ -

 when the ten-headed one went

ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ - 

the ugly faced Rakshasis

ಕೄರೈಃ ಸುದಾರುಣೈಃ ವಾಕ್ಯೈಃ - 

with cruel and frightening words 

ಸೀತಾಂ ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸಯಾಮಾಸುಃ- 

started threatening Sita

||Sloka summary||

'When the ten-headed one went , the ugly faced Rakshasis , started threatening Sita with frightful words'.

||Sloka 58.80|| 

ತೃಣವದ್ಭಾಷಿತಂ ತಾಸಾಂ ಗಣಯಾಮಾಸ ಜಾನಕೀ||58.80||

ಗರ್ಜಿತಂ ಚ ತದಾ ತಾಸಾಂ ಸೀತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ನಿರರ್ಥಕಮ್|

ಸ||ಜಾನಕೀ ತಾಸಾಂ ಭಾಷಿತಂ ತೃಣವತ್ ಗಣಯಾಮಾಸ| ತದಾ ತಾಸಾಂ ಗರ್ಜಿತಾಂ ಸೀತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ನಿರರ್ಥಕಂ||

Rama Tika says- ತಾಸಾಂ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ಭಾಷಿತಂ ಜಾನಕೀ ತೃಣವತ್ ಗಣಯಾಮಾಸ  ಅತ ಏವ ತಾಸಾಂ ಗರ್ಜಿತಂ ಸೀತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ನಿರರ್ಥಕಂ ಅಭವತ್ ಇತಿ ಶೇಷಃ|

||Sloka meanings||

ತಾಸಾಂ ಭಾಷಿತಂ - 

their words 

ಜಾನಕೀ ತೃಣವತ್ ಗಣಯಾಮಾಸ - 

Janaki considered them as worthless as a blade of grass 

ತದಾ ತಾಸಾಂ ಗರ್ಜಿತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ - 

their frightening threats too

ಸೀತಾಂ ನಿರರ್ಥಕಂ- 

no effect on Sita

||Sloka summary||

"Janaki considered their words as worthless as a blade of grass, their frightening threats were of no use." ||58.80||

||Sloka 58.81|| 

ವೃಥಾಗರ್ಜಿತ ನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಾ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ಪಿಶಿತಾಶನಾಃ||58.81||

ರಾವಣಾಯ ಶಶಂಸುಸ್ತಾಃ ಸೀತಾಽಧ್ಯವಸಿತಂ ಮಹತ್|

ಸ||ಪಿಶಿತಾಶನಾಃ ತಾಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ವೃಧಾಗರ್ಜಿತನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಾಃ ಮಹತ್ ತತ್ ಸೀತಾದ್ಯವಸಿತಮ್ ರಾವಣಾಯ ಶಶಂಸುಃ||

Govindaraja Tika says - ವೃಧಾಗರ್ಜಿತನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಾಃ ವೃಥಾ ಗರ್ಜಿತೇನ  ನಿರ್ವ್ಯಾಪಾರಾಃ|

||Sloka meanings||

ಪಿಶಿತಾಶನಾಃ ತಾಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ - 

the flesh eating Rakshasis 

ವೃಧಾಗರ್ಜಿತನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಾಃ - 

with their threats being useless,

ಮಹತ್ ತತ್ ಸೀತಾದ್ಯವಸಿತಮ್ - 

about the great determination of Sita

ರಾವಣಾಯ ಶಶಂಸುಃ- 

reported to Ravana

||Sloka summary||

"The flesh eating Rakshasis with their threats being useless, reported to Ravana about the great determination of Sita." ||58.81||

||Sloka 58.82|| 

ತತಸ್ತಾಃ ಸಹಿತಾ ಸರ್ವಾ ನಿಹಿತಾಶಾ ನಿರುದ್ಯಮಾಃ||58.82||

ಪರಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಸಮನ್ತಾತ್ ತಾಂ ನಿದ್ರಾವಶಮುಪಾಗತಾಃ|

ಸ||ತತಃ ಸರ್ವಾಃ ಸಹಿತಾಃ ನಿಹತ ಆಶಾಃ ನಿರುದ್ಯಮಾಃ ತಾಂ ಸಮನ್ತಾತ್ ನಿದ್ರಾವಸಮ್ ಉಪಾಗತಾಃ||

ರಾಮ ಟೀಕಾಲೋ - ವಿಹತಾಶಾಃ ರಾವಣಾನುಕೂಲ್ಯಂ ಅಸ್ಮಾಭಿರವಶ್ಯಂ  ಸಂಪಾದ್ಯಂ ಇತಿ ತಾಸಾಂ ಆಶಾ, ಅತ ಏವ ತತ್ ವಿಷಯೇ ನಿರುದ್ಯಮಾಃ|

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸರ್ವಾಃ ಸಹಿತಾಃ - 

then all of them

ನಿಹತ ಆಶಾಃ ನಿರುದ್ಯಮಾಃ- 

having given up the hopes

ತಾಂ ಸಮನ್ತಾತ್ -

all of them together

ನಿದ್ರಾವಶಮ್ ಉಪಾಗತಾಃ - 

fell asleep

||Sloka summary||

"Then all of them , having given up the hopes, having given up the efforts too, fell asleep."||58.82||

||Sloka 58.83|| 

  ತಾಸುಚೈವ ಪ್ರಸುಪ್ತಾಸು ಸೀತಾ ಭರ್ತೃಹಿತೇ ರತಾ||58.83||

ವಿಲಪ್ಯ ಕರುಣಂ ದೀನಾ ಪ್ರಶುಶೋಚ ಸುದುಃಖಿತಾ|

ಸ|| ತಾಸು ಪ್ರಸುಪ್ತಾಸು ಭರ್ತೃಹಿತೇ ರತಾ ಸೀತಾ ದೀನಾ ಕರುಣಂ ವಿಲಪ್ಯ ಸುದುಃಖಿತಾ ಪ್ರಶುಶೋಚ||

||Sloka meanings||

ತಾಸು ಪ್ರಸುಪ್ತಾಸು - 

while they were sleeping

ಭರ್ತೃಹಿತೇ ರತಾ ಸೀತಾ - 

Sita committed to the well-being of her husband,

ದೀನಾ ಕರುಣಂ ವಿಲಪ್ಯ - 

lamenting piteously 

ಸುದುಃಖಿತಾ ಪ್ರಶುಶೋಚ- 

very sad 

||Sloka summary||

"While they were sleeping , Sita , committed to the well-being of her husband, piteous , very sad, lamented." ||58.83||

||Sloka 58.84,85|| 

ತಾಸಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸಮುತ್ಥಾಯ ತ್ರಿಜಟಾ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್||58.84||

ಆತ್ಮಾನಂ ಖಾದತ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ನ ಸೀತಾ ವಿನಶಿಷ್ಯತಿ|

ಜನಕಸ್ಯಾತ್ಮಜಾ ಸಾಧ್ವೀ ಸ್ನುಷಾ ದಶರಥಸ್ಯ ಚ||58.85||

ಸ|| ತಾಸಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸುಮುತ್ಥಾಯ ತ್ರಿಜಟಾ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್| ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಖಾದತ ||ಜನಕಸ್ಯ ಆತ್ಮಜಾ ಸಾಧ್ವೀ ದಶರಥಸ್ಯ ಸ್ನುಷಾ ಸೀತಾ ನ ವಿನಶಿಷ್ಯತಿ||

Rama Tika says - ತ್ರಿಜಟಾ ಅಬ್ರವೀತ್ - ಆತ್ಮಾನಂ ಖಾದತ ಜನಕಸ್ಯಾತ್ಮಜಾಂ ನ ಖಾದತ ಏತೇನ ಸೀತಾಯಾಃ  ವಿನಾಶ ಅಭಾವಃ ರಾಕ್ಷಸೀನಾಂ ಆಸನ್ನ ವಿನಾಶಶ್ಚ ಸೂಚಿತಃ|

||Sloka meanings||

ತಾಸಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ ಸುಮುತ್ಥಾಯ - 

getting up from among them

ತ್ರಿಜಟಾ ವಾಕ್ಯಂ ಅಬ್ರವೀತ್ - 

Trijata spoke these words

ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಖಾದತ - 

you eat yourselves.

ಜನಕಸ್ಯ ಆತ್ಮಜಾ ಸಾಧ್ವೀ - 

the pious daughter of Janaka

ದಶರಥಸ್ಯ ಸ್ನುಷಾ ಸೀತಾ - 

daughter -in- law of Dasaratha

ನ ವಿನಶಿಷ್ಯತಿ - 

will not be destroyed

||Sloka summary||

"From among them Trijata woke up and spoke these words. " You eat yourselves.  the daughter of Janaka and the daughter " in law of Dasaratha will not be destroyed." ||58.84,85||

||Sloka 58.86|| 

ಸ್ವಪ್ನೋ ಹ್ಯದ್ಯ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟೋ ದಾರುಣೋ ರೋಮಹರ್ಷಣಃ|

ರಕ್ಷಸಾಂ ಚ ವಿನಾಶಾಯ ಭರ್ತುರಸ್ಯಾ ಜಯಾಯ ಚ||58.86||

ಸ|| ಅದ್ಯ ಮಯಾ ದಾರುಣಃ ರೋಹಹರ್ಷಣಃ ಸ್ವಪ್ನಃ ದೃಷ್ಟಾ| ಅಸ್ಯ ಭರ್ತುಃ ಜಯಾಯ ರಕ್ಷಸಾಂ ವಿನಾಶಾಯ ಚ|| 

||Sloka meanings||

ಅದ್ಯ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟಾ ದಾರುಣಃ - 

today I saw a horrible

ರೋಹಹರ್ಷಣಃ ಸ್ವಪ್ನಃ  -

 hair raising dream

ಅಸ್ಯ ಭರ್ತುಃ ಜಯಾಯ -

 victory of her husband 

ರಕ್ಷಸಾಂ ವಿನಾಶಾಯ ಚ -

 destruction of Rakshasas too (is foreseen)

||Sloka summary||

"Today I saw a horrible hair-raising dream. The victory of her husband and the destruction of Rakshasas is foreseen."||58.86||

||Sloka 58.87|| 

ಅಲಮಸ್ಮಾತ್ ಪರಿತ್ರಾತುಂ ರಾಘವಾದ್ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಂ|

ಅಭಿಚಾಯಾಮ ವೈದೇಹೀ ಮೇ ತದ್ದಿ ಮಮರೋಚತೇ||58.87||

ಸ|| ಅಸ್ಮಾತ್ ರಾಘವಾತ್ ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಂ ಪರಿತ್ರಾತುಂ ಅಲಂ ವೈದೇಹೀಂ ಅಭಿಯಾಚಾಮ | ಏತತ್ ಮಮ ರೋಚತೇ ಹಿ||

||Sloka meanings||

ರಾಘವಾತ್ - from Raghava 

ಅಸ್ಮಾತ್  ರಾಕ್ಷಸೀಗಣಂ ಪರಿತ್ರಾತುಂ - 

to protect the legions of Rakshasas 

ಅಲಂ ವೈದೇಹೀಂ ಅಭಿಯಾಚಾಮ -

 plead with Vaidehi only.

ಏತತ್ ಮಮ ರೋಚತೇ ಹಿ- 

that indeed is appropriate I think

||Sloka summary||

"To protect us from Raghava  we should  plead with Vaidehi only. That indeed is appropriate I think".||58.87||

||Sloka 58.88|| 

 ಯಸ್ಯಾ ಹ್ಯೇನಂ ವಿಧಃ ಸ್ವಪ್ನೋ ದುಃಖಿತಾಯಾಃ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ|

ಸಾ ದುಃಖೈರ್ವಿವಿಧೈರ್ಮುಕ್ತಾ ಸುಖಮಾಪ್ನೊತ್ಯನುತ್ತಮಮ್||58.88||

ಸ|| ಯಸ್ಯಾಃ ದುಃಖಿತಾಯಾಃ ಏವಂ ವಿಧಃ ಸ್ವಪ್ನಃ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ ಸಾ ವಿವಿಧೈಃ ದುಃಖೈಃ ವಿಮುಕ್ತಾ ಅನುತ್ತಮಂ ಸುಖಂ ಆಪ್ನೋತಿ | 

||Sloka meanings||.

ಯಸ್ಯಾಃ ದುಃಖಿತಾಯಾಃ -

 whoever in a sorrowful state

ಏವಂ ವಿಧಃ ಸ್ವಪ್ನಃ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ -

 sees such a dream 

ಸಾ ವಿವಿಧೈಃ ದುಃಖೈಃ ವಿಮುಕ್ತಾ - 

will be relieved of all sorrows  

ಅನುತ್ತಮಂ ಸುಖಂ ಆಪ್ನೋತಿ - 

also experience happiness.

||Sloka summary||

"Whoever in a sorrowful state sees such a dream will be relieved of all sorrows and will also experience happiness."||58.88|| 

||Sloka 58.89|| 

ಪ್ರಣಿಪಾತಾ ಪ್ರಸನ್ನಾ ಹಿ ಮೈಥಿಲೀ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ|

ತತಸ್ಸಾ ಹ್ರೀಮತೀ ಬಾಲಾ ಭರ್ತುರ್ವಿಜಯಹರ್ಷಿತಾ||58.89||

ಅವೋಚತ್ ಯದಿ ತತ್ ತಥ್ಯಂ ಭವೇಯಂ ಶರಣಂ ಹಿ ವಃ|

ಸ|| ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ಮೈಥಿಲೀ ಪ್ರಣಿಪಾತ ಪ್ರಸನ್ನಾ ಹಿ||ತತಃ ಸಾ ಹ್ರೀಮತೀ ಬಾಲಾ ಸಾ ಭರ್ತುಃ ವಿಜಯಹರ್ಷಿತಾ ಅವೋಚತ್| ತತ್ ತಥ್ಯಂ ಯದಿ ವಃ ಶರಣಂ ಭವೇಯಂ||

||Sloka meanings||

ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ಮೈಥಿಲೀ ಪ್ರಣಿಪಾತ -  

Janaka's daughter, Sita being propiated 

ಪ್ರಸನ್ನಾ ಹಿ - will be pleased 

ತತಃ ಸಾ ಹ್ರೀಮತೀ ಬಾಲಾ - 

then that bashful young lady

ಸಾ ಭರ್ತುಃ ವಿಜಯಹರ್ಷಿತಾ ಅವೋಚತ್ - 

delighted to hear about her husband's victory spoke.

ತತ್ ತಥ್ಯಂ ಯದಿ ವಃ ಶರಣಂ ಭವೇಯಂ - 

if that is true I shall protect you

||Sloka summary||

. The Janaka's daughter, Sita, will bless us with protection. Then that bashful young lady delighted to hear about her husband's victory spoke. "If that is true I shall protect you".||58.89||

||Sloka 58.90|| 

  ತಾಂ ಚಾಹಂ ತಾದೃಶೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸೀತಾಯಾ ದಾರುಣಾಂ ದಶಾಮ್||58.90||

ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ ವಿಕ್ರಾನ್ತೋ ನ ಚ ಮೇ ನಿರ್ವೃತಂ ಮನಃ|

ಸ|| ಅಹಂ  ಸೀತಾಯಾಃ ತಾದೃಶೀಂ ತಾಮ್ ದಶಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ| ವಿಕ್ರಾನ್ತಃಮೇಮನಃ ನ ನಿರ್ವೃತಮ್||

||Sloka meanings||

 ಸೀತಾಯಾಃ ತಾದೃಶೀಂ ದಶಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ- 

seeing that state of Sita

 ಅಹಂ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ - 

I started thinking

ವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ಮೇಮನಃ ನ ನಿರ್ವೃತಮ್ -

 though heroic my mind was not at peace.

||Sloka summary||

"Seeing that state of Sita , I started thinking. Though heroic my mind was not at peace " ||58.90||

||Sloka 58.91|| 

ಸಂಭಾಷಣಾರ್ಥಂ ಚ ಮಯಾ ಜಾನಕ್ಯಾಶ್ಚಿನ್ತಿತೋ ವಿಧಿಃ||58.91||

ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಂ ಹಿ ವಂಶಸ್ತು ತತೋ ಮಮ ಪುರಸ್ಕೃತಃ|

ಸ|| ಮಯಾ ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಸಂಭಾಷಣಾರ್ಥಂ ವಿಧಿ ಚಿನ್ತಿತಃ ತತಃ ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಂ ವಂಶಸ್ತು ಮಮ ಪುರಸ್ಕೃತಃ||

Rama Tika says  - ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಸಂಭಾಷಣಾರ್ಥೇ ವಿಧಿರೂಪಾಯೋ ಮಯಾ ಚಿನ್ತಿತಃ  ಅತ ಏವ ಪುರ್ಸ್ಕೃತಃ ಸರ್ವೈಃ ಅಗ್ರೇ ಉಕ್ತಃ ಇಕ್ಷ್ವಾಕುಕುಲವಂಶಃ ಮಮ ಮಯಾ ಸ್ತುತಃ|| 

||Sloka meanings||

ಮಯಾ ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಸಂಭಾಷಣಾರ್ಥಂ -

 to start the conversation with Sita

 ವಿಧಿ ಚಿನ್ತಿತಃ - thought of a way 

ತತಃ ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಂ ವಂಶಸ್ತು - 

then the race of Ikshwakus 

ಮಮ ಪುರಸ್ಕೃತಃ- I praised 

||Sloka summary||

"To start the conversation with Sita I thought of a way  of praising the Ikshvaku race".||58.91||

||Sloka 58.92|| 

 ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ಗದಿತಾಂ ವಾಚಂ ರಾಜರ್ಷಿ ಗಣಪೂಜಿತಾಮ್||58.92||

ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ ಮಾಂ ದೇವೀಭಾಷ್ಪೈಃ ಪಿಹಿತಲೋಚನಾ|

ಸ|| ದೇವೀ ರಾಜರ್ಷಿಗಣಪೂಜಿತಾಮ್ ಗದಿತಾಂ ವಾಚಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪಿಹಿತಲೋಚನಃ ಮಾಮ್ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ|| 

||Sloka meanings||

ರಾಜರ್ಷಿಗಣಪೂಜಿತಾಮ್ -  

in praise of the royal seers

ಗದಿತಾಂ ವಾಚಂ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

hearing the words spoken by me

ದೇವೀ  ಪಿಹಿತಲೋಚನಃ ಮಾಮ್ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ- 

with tears in her eyes, divine lady she spoke to me.

||Sloka summary||

"The divine lady too hearing those words spoken by me in praise of the royal seers, with tears in her eyes, she spoke to me." ||58.92||

||Sloka 58.93|| 

ಕಸ್ತ್ವಂ ಕೇನ ಕಥಂ ಚೇಹ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ವಾನರಪುಂಗವ||58.93||

ಕಾಚ ರಾಮೇಣ ತೇ ಪ್ರೀತಿಃ ತನ್ಮೇ ಶಂಸಿತುಮರ್ಹಸಿ|

ಸ||ವಾನರಪುಂಗವ ತ್ವಂ ಕಃ | ಕೇನ ಕಥಂ ಇಹ ಪ್ರಾಪ್ತಃ| ತೇ ರಾಮೇಣ ಪ್ರೀತಿಃ ಕಾ | ತತ್ ಶಂಸಿತುಂ ಅರ್ಹಸಿ||

||Sloka meanings||

ವಾನರಪುಂಗವ ತ್ವಂ ಕಃ -

 o foremost of Vanaras who are you

ಕೇನ ಕಥಂ ಇಹ ಪ್ರಾಪ್ತಃ -

 why and how you have come here.

ತೇ ರಾಮೇಣ ಪ್ರೀತಿಃ ಕಾ -

 how did you become friends with Rama?

ತತ್ ಶಂಸಿತುಂ ಅರ್ಹಸಿ- 

that you deserve to tell me

||Sloka summary||

"Oh Foremost of Vanaras ! Who are you? Why and how you have come here. How did you become friends with Rama?  That you deserve to tell me".||58.93||

||Sloka 58.94,95|| 

ತಸ್ಯಾಸ್ತದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಹ್ಯಹ ಮಪ್ಯಬ್ರುವಂ ವಚಃ||58.94||

ದೇವಿ ರಾಮಸ್ಯ ಭರ್ತುಸ್ತೇ ಸಹಾಯೋ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ|

ಸುಗ್ರೀವೋ ನಾಮ ವಿಕ್ರಾನ್ತೋ ವಾನರೇನ್ದ್ರೋ ಮಹಾಬಲಃ||58.95||

ಸ|| ತಸ್ಯಾಃ ತತ್ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಅಹಂ ಅಪಿ ವಚಃ ಅಬ್ರುವನ್|| ದೇವಿ ಭರ್ತುಃ ಸಹಾಯಃ ಮಹಾಬಲಃ ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ ಸುಗ್ರೀವೋ ನಾಮ ವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ವಾನರೇಂದ್ರಃ | 

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯಾಃ ತತ್ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ -

then hearing those words

ಅಹಂ ಅಪಿ ವಚಃ ಅಬ್ರುವನ್ - 

I also spoke in reply

ದೇವಿ ಭರ್ತುಃ ಸಹಾಯಃ ಮಹಾಬಲಃ - 

oh queen your husband’s helper and powerful 

ಭೀಮವಿಕ್ರಮಃ ಸುಗ್ರೀವೋ ನಾಮ - 

fierce warrior by name Sugriva 

ವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ವಾನರೇಂದ್ರಃ - 

valorous  king of Vanaras 

||Sloka summary||

"Hearing those words I also spoke in reply. "Oh Queen ! Sugriva the warrior of fierce valor and King of Vanaras developed friendship with your husband."||58.94,95||

||Sloka 58.96|| 

ತಸ್ಯಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಭೃತ್ಯಂ ತ್ವಂ ಹನುಮನ್ತ ಮಿಹಾಽಽಗತಮ್|

ಭರ್ತ್ರಾಽಹಂ ಪ್ರೇಷಿತಃ ತುಭ್ಯಂ ರಾಮೇಣಾಽಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಃ||58.96||

ಸ|| ಇಹ ಆಗತಂ ಮಾಮ್ ತಸ್ಯ ಭೃತ್ಯಂ ತ್ವಂ ವಿದ್ಧಿ| ಅಹಂ ಭರ್ತ್ರಾ ಅಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಾ ರಾಮೇಣ ತುಭ್ಯಂ ಪ್ರೇಷಿತಃ||

||Sloka meanings||

ಇಹ ಆಗತಂ ಮಾಮ್ - 

me who has come here 

ತಸ್ಯ ಭೃತ್ಯಂ ತ್ವಂ ವಿದ್ಧಿ - 

know me who is here as his servant

ಭರ್ತ್ರಾ ಅಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಾ ರಾಮೇಣ - 

by your husband Rama who is tireless in action

ಅಹಂ  ತುಭ್ಯಂ ಪ್ರೇಷಿತಃ- 

I have been sent for you

||Sloka summary||

"Know me who is here as his servant. I have been sent for you by your husband Rama who is tireless in action."||58.96||

||Sloka 58.97|| 

ಇದಂ ಚ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ದಾಶರಥಿಃ ಸ್ವಯಮ್| 

ಅಂಗುಳೀಯ ಮಭಿಜ್ಞಾನ ಮದಾತ್ ತುಭ್ಯಂ ಯಶಸ್ವಿನಿ||58.97||

ಸ|| ಯಶಸ್ವಿನಿ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಃ  ಶ್ರೀಮಾನ್ ದಾಶರಥಿಃ ಸ್ವಯಂ ಅಂಗುಳೀಯಂ ತುಭ್ಯಂ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ಆದಾತ್||

||Sloka meanings||

ಯಶಸ್ವಿನಿ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಃ  ಶ್ರೀಮಾನ್ ದಾಶರಥಿಃ - oh glorious lady the tiger among men, the illustrious son of Dasaratha

ಸ್ವಯಂ ಅಂಗುಳೀಯಂ - 

himself gave this ring

ತುಭ್ಯಂ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ಆದಾತ್- 

as a token of identity for you

||Sloka summary||

"Oh Glorious lady ! The tiger among men, the Illustrious son of Dasaratha gave this ring as a token of identity".||58.97||

||Sloka 58.98|| 

ತದಿಚ್ಛಾಮಿ ತ್ವಯಾಽಽಜ್ಞಪ್ತಂ ದೇವಿ ಕಿಂಕರವಾಣ್ಯಹಮ್|

ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಯೋಃ ಪಾರ್ಶ್ವಂ ನಯಾಮಿ ತ್ವಾಂ ಕಿಮುತ್ತರಮ್||58.98||

ಸ|| ದೇವಿ ತತ್ ತ್ವಯಾ ಆಜ್ಞಾಪ್ತಂ ಇಚ್ಛಾಮಿ | ಅಹಂ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ | ತ್ವಾಂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಯೋಃ ಪಾರ್ಶ್ವಂ ನಯಾಮಿ| ಉತ್ತರಂ ಕಿಂ||

Tilaka Tika says - ತ್ವಯಾಽಽಜ್ಞಪ್ತಂ ತ್ವತ್ಕರ್ತುಕಂ ಆಜ್ಞಾಪನಮ್|

Rama Tika says - ತ್ವಯಾಽಽಜ್ಞಪ್ತಂ ತದುತ್ತರಂ ಕಿಂ, ಕಿಂಚಿತ್ ಕರವಾಣೀತ್ಯಹಂ ಇಛ್ಛಾಮಿ

||Sloka meanings||

ದೇವಿ ತತ್ ತ್ವಯಾ ಆಜ್ಞಾಪ್ತಂ ಇಚ್ಛಾಮಿ - 

o Devi I am ready to be ordered by you

ಅಹಂ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ - What should I do 

ತ್ವಾಂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಯೋಃ ಪಾರ್ಶ್ವಂ ನಯಾಮಿ - 

I can take you to be by the side of Rama and Lakshmana

ಉತ್ತರಂ ಕಿಂ- what do you say

||Sloka summary||

"Of Devi I am ready to be ordered by you. What should I do? I can take you to be by the side of Rama and Lakshmana. What do you say?" ||58.98||. 

||Sloka 58.99|| 

ಏತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಿದಿತ್ವಾ ಚ ಸೀತಾ ಜನಕನನ್ದಿನೀ|

ಅಹ ರಾವಣ ಮುತ್ಸಾದ್ಯ ರಾಘವೋ ಮಾಂ ನಯತ್ವಿತಿ ||58.99||

ಸ|| ಜನಕನಂದಿನೀ ಸೀತಾ ಏತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಿದಿತ್ವಾ ಚ ರಾಘವಃ ರಾವಣಂ ಉತ್ಸಾದ್ಯ ಮಾಂ  ನಯತು ಇತಿ ಆಹ||

||Sloka meanings||

ಜನಕನಂದಿನೀ ಸೀತಾ ಏತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

Sita, the delight of Janaka having heard this

ವಿದಿತ್ವಾ ಚ - having thought over 

ರಾಘವಃ ರಾವಣಂ ಉತ್ಸಾದ್ಯ ಮಾಂ ನಯತು -

 Rama should kill Ravana and take me 

 ಇತಿ ಆಹ -  so she said 

||Sloka summary||

"Sita, the delight of Janaka having heard this and having thought over said " Rama should kill Ravana and take me". ||58.99||

||Sloka 58.100|| 

ಪ್ರಣಮ್ಯ ಶಿರಸಾ ದೇವೀ ಮಹಮಾರ್ಯಾ ಮನಿನ್ದಿತಾಮ್|

ರಾಘವಸ್ಯ ಮನೋಹ್ಲಾದ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ಮಯಾಚಿಷಮ್||58.100||

ಸ|| ಅಹಂ ಅರ್ಯಾಂ ಅನಿಂದಿತಾಂ ದೇವೀಂ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಣಮ್ಯ ರಾಘವಸ್ಯ ಮನೋಹ್ಲಾದ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ಅಯಾಚಿಷಂ||

||Sloka meanings||.

ಅರ್ಯಾಂ ಅನಿಂದಿತಾಂ - 

to that noble and blameless lady 

ದೇವೀಂ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಣಮ್ಯ - 

bowing down with my head

ರಾಘವಸ್ಯ ಮನೋಹ್ಲಾದ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ- 

a token that will be pleasing to Raghava 

ಅಹಂ ಅಯಾಚಿಷಂ - 

I asked for 

||Sloka summary||

"Then bowing down with my head and offering salutations to the blameless lady , I asked for a token that will be pleasing to Raghava".||58.100||

||Sloka 58.101|| 

 ಅಥ ಮಾಮಬ್ರವೀತ್ ಸೀತಾ ಗೃಹ್ಯತಾಮಯಮುತ್ತಮಃ|

ಮಣಿರ್ಯೇನ ಮಹಾಬಾಹೂ ರಾಮಸ್ತ್ವಾಂ ಬಹುಮನ್ಯತೇ||58.101||

ಸ|| ಅಥ ಸೀತಾ ಮಾಂ ಅಬ್ರವೀತ್ | ಉತ್ತಮಃ ಅಯಂ ಮಣಿಃ ಗೃಹ್ಯತಾಮ್ ಯೇನ ಮಹಾಬಾಹುಃ ರಾಮಃ ತ್ವಾಂ ಬಹುಮನ್ಯತೇ ||

||Sloka meanings||

ಅಥ ಸೀತಾ ಮಾಂ ಅಬ್ರವೀತ್ - 

then Sita spoke to me

ಉತ್ತಮಃ ಅಯಂ ಮಣಿಃ ಗೃಹ್ಯತಾಮ್ - 

take this best of gems

ಯೇನ ಮಹಾಬಾಹುಃ ರಾಮಃ ತ್ವಾಂ ಬಹುಮನ್ಯತೇ - 

with this the long-armed Rama will respect you.

||Sloka summary||

Then Sita spoke to me. "Take this best of gems, with this the long-armed Rama will respect you." ||58.101||

||Sloka 58.102|| 

ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾತು ವರಾರೋಹಾ ಮಣಿಪ್ರವರಮದ್ಭುತಮ್|

ಪ್ರಾಯಚ್ಛತ್ ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಾ ವಾಚಾ ಮಾಂ ಸಂದಿದೇಶ ಹ||58.102||

ಸ|| ವರಾರೋಹಾ ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ ಅದ್ಭುತಂ ಮಣಿಪ್ರವರಂ ಪ್ರಾಯಚ್ಛತ್|ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಃ ಮಾಮ್ ವಾಚಾ ಸನ್ದಿದೇಶ ಚ||

Tilaka Tika says- ಸಂದಿದೇಶ| ಕಾಕವೃತ್ತಾಂತಂ ತಿಲಕ ಕರಣಂ ಚ ರಾಮಮಾತ್ರೈಕವೇದ್ಯಂ ಕಥಯಾಮಾಸ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||.

ವರಾರೋಹಾ ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ - 

best among ladies having said so

ಅದ್ಭುತಂ ಮಣಿಪ್ರವರಂ ಪ್ರಾಯಚ್ಛತ್ - 

gave the wonderful gem

ಪರಮೋದ್ವಿಗ್ನಃ ಮಾಮ್ ವಾಚಾ ಸನ್ದಿದೇಶ ಚ - 

being anxious she gave a message also

ಅತಿ ದುಃಖಮುತೋ ಅಮೆ ತನ ಸಂದೇಶಮು ಕೂಡಾ ಇಚ್ಚೆನು.

||Sloka summary||

"The best among ladies having said so, gave the wonderful gem. Being anxious she gave a message also."  ||58.102||

The message includes the Story of crow, as well as the story of "Ganda Tilaka" says Govindaraja 

||Sloka 58.103|| 

ತತಸ್ತಸ್ಯೈ ಪ್ರಣಮ್ಯಾಹಂ ರಾಜಪುತ್ಯ್ರೈ ಸಮಾಹಿತಃ|

ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಪರಿಕ್ರಾಮ ಮಿಹಾಭ್ಯುದ್ಗತಮಾನಸಃ||58.103||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಮ್ ತಸ್ಯೈ ರಾಜಪುತ್ರ್ಯೈ ಪ್ರಣಮ್ಯ ಸಮಾಹಿತಃ ಇಹ ಅಭ್ಯುದಾಗಮನ ಮಾನಸಃ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಪರಿಕ್ರಾಮಮ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಮ್ ತಸ್ಯೈ ರಾಜಪುತ್ರ್ಯೈ ಪ್ರಣಮ್ಯ - 

then I having paid obeisance to the princess

ಸಮಾಹಿತಃ ಇಹ ಅಭ್ಯುದಾಗಮನ ಮಾನಸಃ - 

with a focused mind on going back

 ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಪರಿಕ್ರಾಮಮ್ - circumambulated her again

||Sloka summary||

"Then I having paid obeisance to the princess, with a focused mind on going back circumambulated her again". ||58.102||

||Sloka 58.104|| 

  ಉಕ್ತೋಽಹಂ ಪುನರೇವೇದಂ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಮನಸಾ ತಯಾ|

ಹನುಮಾನ್ಮಮ ವೃತ್ತಾನಂ ವಕ್ತು ಮರ್ಹಸಿ ರಾಘವೇ||58.104||

ಸ|| ಅಹಮ್ ತಯಾ ಮನಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಇದಂ ಪುನರೇವ ಉಕ್ತಃ | ಹನುಮಾನ್ ರಾಘವೇ ಮಮ  ವೃತ್ತಾಂತಂ ವಕ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ||

||Sloka meanings||

ತಯಾ ಮನಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ- 

again deliberating in her mind

ಅಹಮ್ ಇದಂ ಪುನರೇವ ಉಕ್ತಃ - 

I was spoken to.

ಹನುಮಾನ್ ರಾಘವೇ ಮಮ - 

o Hanuman  

ರಾಘವೇ ಮಮ ವೃತ್ತಾಂತಂ ವಕ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ - 

you should tell my story to Rama

||Sloka summary||

"Again deliberating in her mind I was spoken to. “Oh Hanuman You should tell my story to Rama." ||58.104||

||Sloka 58.105|| 

ಯಥಾಶ್ರುತ್ವೈವ ನ ಚಿರಾತ್ತಾವುಭೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ|

ಸುಗ್ರೀವಸಹಿತೌ ವೀರಾ ವುಪೇಯಾತಾಂ ತಥಾ ಕುರು||58.105||

ಸ|| ವೀರೌ ತೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಉಭೌ ಶ್ರುತ್ವೈವ ಸುಗ್ರೀವಸಹಿತೌ ಅ ಚಿರಾತ್ ಯಥಾ ಉಪೇಯಾತಾಂ ತಥಾ ಕುರು||

||Sloka meanings||

ವೀರೌ ತೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಉಭೌ- 

two heroes Rama and Lakshmana

 ಶ್ರುತ್ವೈವ ಸುಗ್ರೀವಸಹಿತೌ  - 

along with Sugriva having heard  

ಅಚಿರಾತ್ ಯಥಾ ಉಪೇಯಾತಾಂ  - 

how they may come without delay you do it 

ತಥಾ ಕುರು - 

do it accordingly

||Sloka summary||

"You may convey in a way that the two heroes along with Sugriva should come here as soon as they hear." ||58.105|| 

||Sloka 58.106|| 

ಯದನ್ಯಥಾ ಭವೇದೇತತ್  ದ್ವೌಮಾಸೌ ಜೀವಿತಂ ಮಮ|

ನ ಮಾಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥೋಮ್ರಿಯೇ ಸಾಽಹಮನಾಥವತ್||58.106||

ಸ|| ಯದಿ ಅನ್ಯಥಾ ಭವೇತ್ ಮಮ ಜೀವಿತಂ ದ್ವೌಮಾಸೌ (ಹಿ)| (ಯದಿ) ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಮಾಮ್ ನದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ (ತದಾ) ಅಹಂ ಅನಾಧವತ್ ಮ್ರಿಯೇ ||

Rama Tika says  - ಯತ್ ಯದಿ ಅನ್ಯಥಾ ವಿಲಮ್ಬೋ ಭವೇತ್ ತರ್ಹಿ ಮಾಂ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥೋ ನ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ| ಅತ್ರ ಹೇತುಃ ದ್ವೌಮಾಸೇವ ಮಮ ಜೀವಿತಂ ಜೀವನಂ ಅನನ್ತರಂ ಅನಾಥವತ್ ಮ್ರಿಯೇ |

||Sloka meanings||

ಯದಿ ಅನ್ಯಥಾ ಭವೇತ್ - or else 

ಮಮ ಜೀವಿತಂ ದ್ವೌಮಾಸೌ (ಹಿ) - 

my life is only for two months only

(ಯದಿ) ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಃ ಮಾಮ್ ನದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ - 

if the Kakutstha does not save me  

(ತದಾ) ಅಹಂ ಅನಾಧವತ್ ಮ್ರಿಯೇ - 

will die like an orphan

||Sloka summary||

"Or else Kakutstha will not see me, as my life is only for two more months. I will die like an orphan". ||58.106||

||Sloka 58.107|| 

ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಕರುಣಂ ವಾಕ್ಯಂ ಕ್ರೋಧೋ ಮಾಮಭ್ಯವರ್ತತ|

ಉತ್ತರಂ ಚ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟಂ ಕಾರ್ಯಶೇಷಮನಂತರಮ್||58.107||

ಸ|| ತತ್ ಕರುಣಂ ವಾಕ್ಯಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಾಮ್ ಕ್ರೋಧಃ ಅಭ್ಯವರ್ತತ| ಮಯಾ  ಉತ್ತರಂ ಅನಂತರಂ ಕಾರ್ಯಶೇಷಂ ದೃಷ್ಟಮ್ ಚ||

||Sloka meanings||

ತತ್ ಕರುಣಂ ವಾಕ್ಯಂ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

hearing those piteous words

ಮಾಮ್ ಕ್ರೋಧಃ ಅಭ್ಯವರ್ತತ - 

I became very angry

ಮಯಾ  ಉತ್ತರಂ ಅನಂತರಂ - 

course of action by me after her reply

ಕಾರ್ಯಶೇಷಂ ದೃಷ್ಟಮ್ ಚ- saw the action left to be done

||Sloka summary||

"Hearing those piteous words I became very angry. After her reply I saw the action left to be done." ||58.107||

The action left is only destruction of Lanka

||Sloka 58.108|| 

ತತೋಽವರ್ಧತ ಮೇ ಕಾಯಸ್ತದಾ ಪರ್ವತಸನ್ನಿಭಃ|

ಯುದ್ಧಕಾಂಕ್ಷೀ ವನಂ ತಚ್ಚ ವಿನಾಶಯಿತುಮಾರಭೇ||58.108||

ಸ|| ತತಃ ಯುದ್ಧಕಾಂಕ್ಷೀ ಮೇ ಕಾಯಃ ತದಾ ಪರ್ವತಸನ್ನಿಭಃ ಅವರ್ಧತ| ತತ್ ವನಂ ವಿನಾಶಯಿತುಂ ಆರಭೇ ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಯುದ್ಧಕಾಂಕ್ಷೀ - 

desirous of a battle

ಮೇ ಕಾಯಃ ತದಾ ಪರ್ವತಸನ್ನಿಭಃ ಅವರ್ಧತ - 

I grew my size to that of mountain

ತತ್ ವನಂ ವಿನಾಶಯಿತುಂ ಆರಭೇ- 

then I started  destroying the grove

||Sloka summary||

"Then desirous of a battle I grew my size to that of mountain. Then I started  destroying the grove. "||58.108||

||Sloka 58.109|| 

ತದ್ಭಗ್ನಂ ವನಷಣ್ಡಂ ತು ಭ್ರಾನ್ತತ್ರಸ್ತ ಮೃಗದ್ವಿಜಮ್|

ಪ್ರತಿಬುದ್ಧಾ ನಿರೀಕ್ಷನ್ತೇ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಾ ವಿಕೃತಾನನಃ||58.109||

ಸ|| ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ಪ್ರತಿಬುದ್ಧಾಃ ಭಗ್ನಂ ಭ್ರಾನ್ತತ್ರಸ್ತಮೃಗದ್ವಿಜಂ  ತತ್ ವನಷಣ್ಡಂ ನಿರೀಕ್ಷನ್ತೇ||

||Sloka meanings||

ವಿಕೃತಾನನಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ -  

ugly Rakshasa women 

ಪ್ರತಿಬುದ್ಧಾಃ  - woke up 

ತತ್ ಭಗ್ನಂ ವನಷಣ್ಡಂ -

 that grove being destroyed 

ಭ್ರಾನ್ತಃತ್ರಸ್ತ ಮೃಗದ್ವಿಜಂ  -

 with terrified birds and beasts

ನಿರೀಕ್ಷನ್ತೇ- saw

||Sloka summary||

"The ugly Rakshasa women , woke up and saw the destroyed garden, with terrified birds and beasts". ||58.109||

||Sloka 58.110|| 

 ಮಾಂ ಚ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವನೇ ತಸ್ಮಿನ್ ಸಮಾಗಮ್ಯ ತತಸ್ತತಃ|

ತಾಃ ಸಮಭ್ಯಾಽಽಗತಾಃ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ರಾವಣಾಯಚ ಚಕ್ಷಿರೇ||58.110||

ಸ|| ತತಸ್ತತಃ ಸಮಾಗಮ್ಯ ತಸ್ಮಿನ್ ವನೇ ಮಾಮ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಸಮಭ್ಯಾಗತಃ ರಾವಣಾಯ ಆಚಚಕ್ಷಿರೇ||

||Sloka meanings||

ತತಸ್ತತಃ ಸಮಾಗಮ್ಯ - 

having gathered together

ತಸ್ಮಿನ್ ವನೇ ಮಾಮ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ -

 seeing me in the grove,

ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಸಮಭ್ಯಾಗತಃ - 

understanding at once

ರಾವಣಾಯ ಆಚಚಕ್ಷಿರೇ -

 at once they reported to Ravana

||Sloka summary||

"Having gathered together, seeing me in the grove, understanding at once they reported to Ravana." ||58.110||  

||Sloka 58.111|| 

ರಾಜನ್ ವನಮಿದಂ ದುರ್ಗಂ ತವ ಭಗ್ನಂ ದುರಾತ್ಮನಾ|

ವಾನರೇಣ ಹ್ಯವಿಜ್ಞಾಯ ತವ ವೀರ್ಯಂ ಮಹಾಬಲ||58.111||

ಸ|| ಮಹಾಬಲ ರಾಜನ್ ದುರಾತ್ಮನಾ ವಾನರೇಣ ತವ ವೀರ್ಯಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ತವ ದುರ್ಗಂ ಇದಂ ವನಂ ಭಗ್ನಂ ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಬಲ ರಾಜನ್ - 

o mighty King

ತವ ವೀರ್ಯಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ - 

not knowing your strength

ದುರಾತ್ಮನಾ ವಾನರೇಣ - 

by the evil minded Vanara

ಇದಂ ತವ ದುರ್ಗಂ  ವನಂ ಭಗ್ನಂ - 

this your inaccessible grove destroyed

||Sloka summary||

" Oh Mighty King ! , Not knowing your strength, the grove in the fort has been destroyed by an evil minded Vanara." ||58.111|| 

||Sloka 58.112|| 

ದುರ್ಬುದ್ಧೇಸ್ತಸ್ಯ ರಾಜೇನ್ದ್ರ ತವ ವಿಪ್ರಿಯಕಾರಿಣಃ|

ವಧಮಾಜ್ಞಾಪಯ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಯಥಾಽಸೌ ವಿಲಯಂ ಪ್ರಜೇತ್||58.112||

ಸ|| ರಾಜೇನ್ದ್ರ ತವ ವಿಪ್ರಿಯಕಾರಿಣಃ ದುರ್ಬುದ್ಧೇಃ ತಸ್ಯ ವಧಂ ಆಜ್ಞಾಪಯ ಅಸೌ ವಿಲಯಂ ವ್ರಜೇತ್ ||

||Sloka meanings||

ರಾಜೇನ್ದ್ರ ತವ ವಿಪ್ರಿಯಕಾರಿಣಃ - 

o king of kings the one doing unpleasant things 

ದುರ್ಬುದ್ಧೇಃ ತಸ್ಯ ವಧಂ ಆಜ್ಞಾಪಯ - 

that evil one must be ordered to be killed

ಅಸೌ ವಿಲಯಂ ವ್ರಜೇತ್ - 

he shall be punished immediately

||Sloka summary||

Oh King of kings ! The aimless wanderer acting contrary to you interest must be ordered to be killed".||58.112||

||Sloka 58.113|| 

 ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರೇಣ ವಿಸೃಷ್ಟಾ ಭೃಶದುರ್ಜಯಾಃ|

ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕಿಂಕರಾ ನಾಮ ರಾವಣಸ್ಯ ಮನೋಽನುಗಾಃ||58.113||

ಸ||ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರೇಣ ಭೃಶ ದುರ್ಜಯಾಃ ರಾವಣಸ್ಯ ಮನೋನುಗಾಃ ಕಿಂಕರಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ವಿಸ್ರುಷ್ಟಾಃ||

Rama Tika says - ವಿಸ್ರುಷ್ಟಾಃ ಪ್ರೇಷಿತಾಃ|

||Sloka meanings||

ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರೇಣ - 

having heard that, the king of Rakshasas 

ಭೃಶ ದುರ್ಜಯಾಃ - 

invincible soldiers 

ಕಿಂಕರಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ವಿಸ್ರುಷ್ಟಾಃ- 

Rakshasas by the name Kinkaras were sent

ರಾವಣಸ್ಯ ಮನೋನುಗಾಃ -  

knowers of Ravana's mind 

||Sloka summary||

"Having heard that, the king of Rakshasas, sent Rakshasas by the name Kinkaras who are invincible , who know his mind." ||58.113|| 

||Sloka 58.114|| 

ತೇಷಾಮಶೀತಿ ಸಾಹಸ್ರಂ ಶೂಲಮುದ್ಗರಪಾಣಿನಾಮ್|

ಮಯಾ ತಸ್ಮಿನ್ ವನೋದ್ದೇಶೇ ಪರಿಘೇಣ ನಿಷೂದಿತಮ್||58.114||

ಸ||ತಸ್ಮಿನ್ ವನೋದ್ದೇಶೇ ಶೂಲಮುದ್ಗರಪಾಣಿನಾಮ್ ಅಶೀತಿ ಸಾಹಸ್ರಂ ಮಯಾ ಪರಿಘೇಣ ನಿಷೂದಿತಂ|| 

||Sloka meanings||

ತಸ್ಮಿನ್ ವನೋದ್ದೇಶೇ - in that grove

ಶೂಲಮುದ್ಗರಪಾಣಿನಾಮ್ - 

armed with spears and maces 

ಅಶೀತಿ ಸಾಹಸ್ರಂ - eighty thousand 

ಮಯಾ ಪರಿಘೇಣ ನಿಷೂದಿತಂ -

 killed by me with an iron bar 

||Sloka summary||

"In that grove with an iron bar I killed eighty thousand Rakshasas who were armed with spears and maces ."||58.114||

||Sloka 58.115|| 

ತೇಶಾಂ ತು ಹತಶೇಷಾ ಯೇ ತೇ ಗತ್ವಾ ಲಘುವಿಕ್ರಮಾಃ|

ನಿಹತಂ ಚ ಮಹತ್ ಸೈನ್ಯಂ ರಾವಣಾಯಾಚಚಕ್ಷಿರೇ||58.115||

ಸ||ತೇಷಾಂ ಯೇ ಹತಶೇಷಾಃ ತೇ ಲಘುವಿಕ್ರಮಾಃ ಗತ್ವಾ ಮಹತ್ ಸೈನ್ಯಂ ನಿಹತಂ ರಾವಣಾಯ ಆಚಚಕ್ಷಿರೇ||

||Sloka meanings||

ತೇಷಾಂ ಯೇ ಹತಶೇಷಾಃ -

 among them those that are not killed

ತೇ ಲಘುವಿಕ್ರಮಾಃ ಗತ್ವಾ - 

the less powerful ones, having gone 

ಮಹತ್ ಸೈನ್ಯಂ ನಿಹತಂ - 

the great army has been destroyed

ರಾವಣಾಯ ಆಚಚಕ್ಷಿರೇ - 

reported to Ravana

||Sloka summary||

"Among them those that are not killed, the less powerful ones went and reported to Ravana that the great army has been destroyed". ||58.115||

 

||Sloka 58.116|| 

 ತತೋ ಮೇ ಬುದ್ಧಿರುತ್ಪನ್ನಾ ಚೈತ್ಯ ಪ್ರಾಸಾದಮಾಕ್ರಮಮ್|

ತತ್ರಸ್ಥಾನ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ಹತ್ವಾ ಶತಂ ಸ್ತಮ್ಭೇನ ವೈಪುನಃ||58.116||

ಲಲಾಮ ಭೂತೋ ಲಂಕಾಯಾಃ ಸ ವೈವಿಧ್ವಂಸಿತೋ ಮಯಾ|

ಸ||ತತಃ ಮೇ ಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ ಚೈತ್ಯಪ್ರಾಸಾದಂ ಆಕ್ರಮಂ ಸ್ತಂಭೇನ ತತ್ರಸ್ಥಾನ್ ಶತಮ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ಹತ್ವಾ ಪುನಃ ಮಯಾ ಲಂಕಾಯಾಃ ಲಲಾಮಭೂತಃ ಸಃ ವಿಧ್ವಂಸಿತಃ||

Rama Tika says  - ಲಂಕಾಯಾಃ ಲಲಾಮಭೂತಂ ಅಲಂಕಾರಭೂತಃ ಚೈತ್ಯಪ್ರಾಸಾದಮ್|

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮೇ ಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ - 

then it occurred to me

ಚೈತ್ಯಪ್ರಾಸಾದಂ ಆಕ್ರಮಂ - 

to take hold of the high-rise mansion

ಸ್ತಂಭೇನ ತತ್ರಸ್ಥಾನ್ ಶತಮ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ಹತ್ವಾ - 

having killed hundred Rakshasas stationed there with a pillar

ಲಲಾಮಭೂತಃ ಸ ಮಯಾ ವಿಧ್ವಂಸಿತಃ- 

that decorative mansion was destroyed by me 

ಪುನಃ ಲಂಕಾಯಾಃ - again of Lanka 

||Sloka summary||

"Then it occurred to me to take hold of the high-rise mansion. Having killed hundred Rakshasas stationed there with a pillar, I destroyed the decorative mansion". ||58.116||

 

||Sloka 58.117|| 

  ತತಃ ಪ್ರಹಸ್ತಸ್ಯ ಸುತಂ ಜಂಬುಮಾಲಿನಮಾದಿಶತ್||58.117||

ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಸಾರ್ಥಂ ಘೋರರೂಪ ಭಯಾನಕೈಃ|

ಸ|| ತತಃ ಘೋರರೂಪೈಃ ಭಯಾನಕೈಃ ಬಹುಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಪ್ರಹಸ್ತಸ್ಯ ಸುತಂ ಜಮ್ಬುಮಾಲಿನಮ್ ಆದಿಶತ್ ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಘೋರರೂಪೈಃ ಭಯಾನಕೈಃ -

then Rakshasas who are terrific in appearance, who are frightening

ಬಹುಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಾರ್ಧಂ- 

with many Rakshasas 

ಪ್ರಹಸ್ತಸ್ಯ ಸುತಂ ಜಮ್ಬುಮಾಲಿನಮ್ ಆದಿಶತ್ - 

Prahasta's son and Jambumali  were ordered

||Sloka summary||

"Then  many Rakshasas who are terrific in appearance, who are frightening,  together with Prahasta's son and Jambumali  were ordered."  ||58.117||

||Sloka 58.118|| 

ತಂ ಮಹಾಬಲಸಂಪನ್ನಂ ರಾಕ್ಷಸಂ ರಣಕೋವಿದಮ್||58.118||

ಪರಿಘೇಣಾತಿ ಘೋರೇಣ ಸೂದಯಾಮಿ ಸಹಾನುಗಂ|

ಸ||ಮಹಾಬಲಸಂಪನ್ನಂ ರಣಕೋವಿದಂ ಸಹಾನುಗಂ ತಂ ರಾಕ್ಷಸಂ ಘೋರೇಣ ಪರಿಘೇಣ ಸೂದಯಾಮಿ ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಬಲಸಂಪನ್ನಂ - 

ones endowed with great strength

ರಣಕೋವಿದಂ  - 

experts in war endowed

ಸಹಾನುಗಂ -  

along with their followers  

ತಂ ರಾಕ್ಷಸಂ ಘೋರೇಣ ಪರಿಘೇಣ ಸೂದಯಾಮಿ - 

those Rakshasa were killed using the terrific iron bar.

||Sloka summary||

"Then that expert in war endowed with great strength , along with other Rakshasas who accompanied him were killed using the terrific iron bar." ||58.118|| 

||Sloka 58.119|| 

 ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಸ್ತು ಮಂತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ಮಹಾಬಲಾನ್||58.119||

ಪದಾತಿ ಬಲಸಂಪನ್ನಾನ್ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ರಾವಣಃ|

ಸ|| ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರಃ ಮಹಾಬಲಾನ್ ಪದಾತಿಬಲಸಂಪನ್ನಾನ್ ಮನ್ತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ರಾವಣಃ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾವಣಃ ರಾಕ್ಷಸೇನ್ದ್ರಃ - 

hearing that the king of Rakshasas

ಮಹಾಬಲಾನ್ ಪದಾತಿಬಲಸಂಪನ್ನಾನ್ -

powerful ones along with mighty foot soldiers 

ಮನ್ತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ -

 sent the sons of the minister

||Sloka summary||

"Hearing that the king of Rakshasas sent powerful sons of the minister along with mighty foot soldiers." ||58.119|| 

||Sloka 58.120|| 

ಪರಿಘೇಣೈವ ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ನಯಾಮಿ ಯಮಸಾದನಮ್||58.120||

ಮಂತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ಹತಾನ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ಸಮರೇ ಲಘುವಿಕ್ರಮಾನ್|

ಪಂಚ ಸೇನಾಗ್ರಗಾನ್ ಶೂರಾನ್ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ರಾವಣಃ||58.121||

ಸ|| ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ಪರಿಘೇಣೈವ ಯಮಸಾದನಂ ನಯಾಮಿ |ರಾವಣಃ ಮನ್ತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ಹತಾನ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ಲಘುವಿಕ್ರಮಾನ್ ಪಂಚ ಸೇನಾಗ್ರಗಾನ್ ಸಮರೇ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ||

Rama Tika says - ಲಘುವಿಕ್ರಮಾನ್ ಶೀಘ್ರ ವಿಕ್ರಮಕಾರಿಣಃ ಮನ್ತ್ರಿಪುತ್ರಾನ್ ಹತಾನ್ ಶ್ರುತ್ವಾ  ಸೇನಾಗ್ರಗಾನ್ ಪಂಚ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ|

||Sloka meanings||

ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ಪರಿಘೇಣೈವ - 

all of them with iron bar 

ಯಮಸಾದನಂ ನಯಾಮಿ - 

sent them to the abode of Yama

ರಾವಣಃ ಮನ್ತ್ರಿಪುತ್ತ್ರಾನ್ ಹತಾನ್ ಶ್ರುತ್ವಾ - 

Ravana hearing that the sons of the minister were killed 

ಲಘುವಿಕ್ರಮಾನ್ ಪಂಚ ಸೇನಾಗ್ರಗಾನ್ - 

five generals capable of achieving victory quickly 

ಸಮರೇ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ - 

sent them to the battle

||Sloka summary||

"I sent all of them to the abode of Yama  with that iron bar. Ravana hearing that the less valiant sons of the minister were killed, sent five army generals." ||58.120,121||

 

||Sloka 58.122|| 

ತಾನಹಂ ಸಹಸೈನ್ಯಾನ್ ವೈ ಸರ್ವಾನೇವಾಭ್ಯಸೂದಯಮ್|

ತತಃ ಪುನರ್ದಶಗ್ರೀವಃ ಪುತ್ತ್ರಮಕ್ಷಂ ಮಹಾಬಲಮ್||58.122||

ಬಹುಭೀ ರಾಕ್ಷಸೈಸ್ಸಾರ್ಥಂ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ರಾವಣಃ|

ಸ|| ಅಹಂ ಸಹಸೈನ್ಯಾನ್ ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ಅಭ್ಯಸೂದಯಮ್| ತತಃ ದಶಗ್ರೀವಃ  ರಾವಣಃ ಮಹಾಬಲಂ ಪುತ್ರಂ ಅಕ್ಷಂ ಬಹುಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ಸಹಸೈನ್ಯಾನ್ ಅಭ್ಯಸೂದಯಮ್ - 

I killed all of them along with their army.

ತತಃ ದಶಗ್ರೀವಃ  ರಾವಣಃ - 

then the ten-headed Ravana

ಮಹಾಬಲಂ ಪುತ್ರಂ ಅಕ್ಷಂ - 

his powerful son Aksha

ಬಹುಭಿಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ- 

sent along with many Rakshasas.

||Sloka summary||

"I  killed all of them along with their army. Then the ten-headed Ravana ordered his powerful son Aksha along with many Rakshasas. "||58.122||

||Sloka 58.123, 124|| 

ತಂ ತು ಮನ್ಡೋದರೀಪುತ್ತ್ರಂ ಕುಮಾರಂ ರಣಪಣ್ಡಿತಮ್||58.123||

ಸಹಸಾ ಖಂ ಸಮುತ್ಕ್ರಾನ್ತಂ ಪಾದಯೋಶ್ಚ ಗೃಹೀತವಾನ್ |

ಚರ್ಮಾಸಿನಂ ಶತಗುಣಂ ಭ್ರಾಮಯಿತ್ವಾ ವ್ಯಪೇಷಯಮ್||58.124||

ಸ|| ರಣಪಣ್ಡಿತಂ ಮನ್ದೋದರೀ ಪುತ್ತ್ರಂ ಖಮ್ ಉತ್ಕ್ರಾಂತಂ ಚರ್ಮಾಸಿನಂ ಕುಮಾರಂ ಸಹಸಾ ಪಾದಯೋಃ ಗೃಹೀತವಾನ್ | ಶತಗುಣಂ ಭ್ರಾಮಯಿತ್ವಾ ವ್ಯಪೇಷಯಮ್|

||Sloka meanings||

ರಣಪಣ್ಡಿತಂ ಮನ್ದೋದರೀ ಪುತ್ತ್ರಂ - 

expert in war, and son of Mandodari

ಖಮ್ ಉತ್ಕ್ರಾಂತಂ  - 

as he rose up in the skies 

ಕುಮಾರಂ - prince 

ಸಹಸಾ ಪಾದಯೋಃ ಚರ್ಮಾಸಿನಂ ಗೃಹೀತವಾನ್ - 

quickly caught him by his feet

ಶತಗುಣಂ ಭ್ರಾಮಯಿತ್ವಾ ವ್ಯಪೇಷಯಮ್ - 

whirled around hundred times he was smashed to the ground

||Sloka summary||

"The expert in war, and son of Mandodari, when he rose up in the skies he was caught by his feet. Whirled around hundred times he was smashed to the ground". ||58.123,124||

||Sloka 58.125|| 

  ತಂ ಅಕ್ಷಮಾಗತಮ್ ಭಗ್ನಂ ನಿಶಮ್ಯ ಸ ದಶಾನನಃ|

ತತ ಇನ್ದ್ರಜಿತಂ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯಂ ರಾವಣಸ್ಸುತಮ್||58.125||

ವ್ಯಾದಿದೇಶ ಸುಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ಬಲಿನಂ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಮ್|

ಸ|| ದಶಾನನಃ ರಾವಣಃ ಆಗತಂ ಅಕ್ಷಂ ಭಗ್ನಂ ನಿಶಮ್ಯ ಸುಸಂಕೃದ್ಧಃ | ತತಃ ಬಲಿನಂ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಮ್ ಇನ್ದ್ರಜಿತಂ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯಂ ಸುತಂ ವ್ಯಾದಿದೇಶ||

||Sloka meanings||

ದಶಾನನಃ ರಾವಣಃ - 

ten-headed Ravana

ಆಗತಂ ಅಕ್ಷಂ ಭಗ್ನಂ ನಿಶಮ್ಯ -

 hearing that Aksha was killed

ಸುಸಂಕೃದ್ಧಃ - enraged 

ತತಃ ಬಲಿನಂ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಮ್ - 

then powerful and thirsting for war 

ಇನ್ದ್ರಜಿತಂ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯಂ ಸುತಂ - 

second son by name Indrajit 

ವ್ಯಾದಿದೇಶ - sent 

||Sloka summary||

"The ten-headed Ravana hearing that Aksha was killed became enraged. Then he ordered his second son the mighty Indrajit who is thirsting for war".||58.125||

||Sloka 58.126|| 

  ತಚ್ಚಾಪ್ಯಹಂ ಬಲಂ ಸರ್ವಂ ತಂ ಚ ರಾಕ್ಷಸಪುಂಗವಮ್||58.126||

ನಷ್ಟೌಜಸಂ ರಣೇ ಕೃತ್ವಾ ಪರಂ ಹರ್ಷಮುಪಾಗಮಮ್|

ಸ|| ಅಹಮ್ ಸರ್ವಂ ತತ್ ಬಲಂ ಚ ತಂ ರಾಕ್ಷಸಪುಂಗವಂ ರಣೇ ನಷ್ಟೌಜಸಂ ಕೃತ್ವಾ ಪರಂ ಹರ್ಷಂ ಉಪಾಗಮಮ್||

||Sloka meanings||

ತತ್ ರಾಕ್ಷಸಪುಂಗವಂ ಸರ್ವಂ ಬಲಂ ಚ - 

 the whole army of the best of Rakshasas 

ರಣೇ ತಂ ನಷ್ಟೌಜಸಂ ಕೃತ್ವಾ -

 having destroyed them in the battle 

ಅಹಮ್  ಪರಂ ಹರ್ಷಂ ಉಪಾಗಮಮ್- I was very happy

||Sloka summary||

"Having destroyed  the whole army and the Rakshasa warriors in the battle I was very happy." ||58.126||

||Sloka 58.127|| 

ಮಹತಾಽಪಿ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪ್ರತ್ಯಯೇನ ಮಹಾಬಲಃ||58.127||

ಪ್ರೇಷಿತೋ ರಾವಣೇ ನೈವ ಸಹವೀರೈರ್ಮದೋತ್ಕಟೈಃ|

ಸ|| ಮಹಾಬಾಹುಃ ಮಹಾಬಲಃ ಮದೋತ್ಕಟೈಃ ವೀರೈ ಸಹ ರಾವಣೇನೈವ ಮಹತಾ ಪ್ರತ್ಯಯೇನ ಪ್ರೇಷಿತಃ||

Tilaka Tikaa says- ಮಹತಾ ಪ್ರತ್ಯಯೇನ ವಿಶ್ವಾಸೇನ|

||Sloka meanings||

ಮಹಾಬಾಹುಃ ಮಹಾಬಲಃ - 

strong armed and powerful 

ಮದೋತ್ಕಟೈಃ ವೀರೈ ಸಹ - 

along with intoxicated warriors 

ರಾವಣೇನೈವ ಮಹತಾ ಪ್ರತ್ಯಯೇನ - 

Ravana with great confidence

ಪ್ರೇಷಿತಃ- sent them 

||Sloka summary||

"ಮದೋನ್ಮತ್ತುಡೈನ ಮಹಾಬಲುಡು ರಾವಣುನಿಚೇತ ಯುದ್ಧಮುನಕೈ ಮಹಾಬಾಹುವುಲು ಕಲವಾಡು (ಇಂದ್ರಜಿತ್ತು) ಪಂಪಬಡೆನು." ||58.127||  

"Ravana again sent warriors who are  strong armed, powerful, intoxicated, with great confidence". ||58.127||

||Sloka 58.128|| 

  ಸೋಽವಿಷಹ್ಯಂ ಹಿ ಮಾಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ 

ಸ್ವಂ ಬಲಂ ಚಾವಮರ್ದಿತಮ್||58.128||

ಬ್ರಾಹ್ಮೇಣಾಸ್ತ್ರೇಣ ಸ ತು ಮಾಂ

 ಪ್ರಾಬಧ್ನಾಚ್ಚಾತಿವೇಗಿತಃ|

ಸ||ಸಃ ಮಾಂ ಅವಿಷಹ್ಯಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಸ್ವಂ ಬಲಂ ಚ ಅವಮರ್ದಿತಂ ಸ ತು ಅತಿವೇಗಿತಃ  ಮಾಮ್ ಬ್ರಹ್ಮೇಣ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಪ್ರಬಧ್ನಾತ್||

Rama Tikaa says-  ಮಹತಾ ಪ್ರತ್ಯಯೇನ ವಿಶ್ವಾಸೇನ ವೀರೈಃ ಸಹ ಪ್ರಹಿತಃ ಪ್ರೇಷಿತಃ ಸ ಏಷ ಇನ್ದ್ರಜಿತ್  ಸ್ವ ಸೈನ್ಯಂ ಅವಮರ್ದಿತಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಅತಏವ ಮಮವಿಷ್ಯಹ್ಯಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಬನ್ಧ್ತುಂ ಇಚ್ಛತಿ ಇತಿ ಶೇಷಃ|

||Sloka meanings||

ಸಃ ಮಾಂ ಅವಿಷಹ್ಯಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ - 

realizing that I cannot be killed

ಸ್ವಂ ಬಲಂ ಚ ಅವಮರ್ದಿತಂ - 

knowing that his forces too are reduced ,

ಸ ತು ಅತಿವೇಗಿತಃ  - 

very quickly

ಮಾಮ್ ಬ್ರಹ್ಮೇಣ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಪ್ರಬಧ್ನಾತ್- 

captured me with Brahma astra

||Sloka summary||

"Realizing that I cannot be killed , knowing that his power is reduced , he quickly captured me with Brahma astra." ||58.128|| 

||Sloka 58.129|| 

ರಜ್ಜುಭಿಶ್ಚಾಪಿ ಬಧ್ನನ್ತಿ ತತೋ ಮಾಂ ತತ್ರ ರಾಕ್ಷಸಾಃ||58.129||

ರಾವಣಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ಚ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಮಾಮುಪಾನಯನ್|

ಸ||ತತಃ ತತ್ರ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಮಾಮ್ ರಜ್ಜುಭಿಃ ಅಭಿಭಧ್ನನ್ತಿ| ಮಾಮ್ ಗೃಹೀತ್ವಾ ರಾವಣಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ಉಪಾನಯನ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತತ್ರ ರಾಕ್ಷಸಾಃ - 

then Rakshasas there

ಮಾಮ್ ರಜ್ಜುಭಿಃ ಅಭಿಭಧ್ನನ್ತಿ - 

tied me up with ropes

ಮಾಮ್ ಗೃಹೀತ್ವಾ - dragging me  

ರಾವಣಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ಉಪಾನಯನ್ - 

they took me near Ravana.

||Sloka summary||

"Then Rakshasas there tied me up with ropes. Dragging me, they brought me near Ravana." ||58.129|| 

||Sloka 58.130|| 

ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಂಭಾಷಿತಶ್ಚಾಹಂ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ||58.130||

ಪೃಷ್ಟಶ್ಚ ಲಂಕಾಗಮನಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಚ ತಂ ವಧಮ್|

ಸ|| ಅಹಂ ದುರಾತ್ಮನಾ ರಾವಣೇನ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಂಭಾಷಿತಃ ಚ | ಲಂಕಾಗಮನಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ತಂ ವಧಂ ಪೃಷ್ಟಶ್ಚ||

||Sloka meanings||

ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದುರಾತ್ಮನಾ ರಾವಣೇನ - 

after having seen 

ಅಹಂ ದುರಾತ್ಮನಾ ರಾವಣೇನ ಸಂಭಾಷಿತಃ ಚ - 

I was spoken to by the evil minded Ravana.

ಲಂಕಾಗಮನಂ - 

coming to Lanka 

ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ತಂ ವಧಂ ಪೃಷ್ಟಶ್ಚ- 

the killing of Rakshasas too was asked

||Sloka summary||

"After having seen I was spoken to by the evil minded Ravana. He asked me about my coming to Lanka and the killing of Rakshasas."||58.130||

||Sloka 58.131|| 

ತತ್ಸರ್ವಂ ಚ ಮಯಾ ತತ್ರ ಸೀತಾರ್ಥಮಿತಿ ಜಲ್ಪಿತಮ್||58.131||

ಅಸ್ಯಾಹಂ ದರ್ಶನಾಕಾಂಕ್ಷೀ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ತದ್ಭವನಂ ವಿಭೋ|

ಸ||ತತ್ ಸರ್ವಂ ಸೀತಾರ್ಥಂ ಇತೋ ಮಯಾ ತತ್ರ ಜಲ್ಪಿತಂ  ವಿಭೋ| ಅಸ್ಯಾಃ ದರ್ಶನಕಾಂಕ್ಷೀ ತ್ವದ್ಭವನಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | 

Govindaraja Tika says - ಅಸ್ಯಾಃ ಸೀತಾಯಾಃ|

||Sloka meanings||

ವಿಭೋ ತತ್ ಸರ್ವಂ ಸೀತಾರ್ಥಂ - 

oh king all that was for Sita sake

ಮಯಾ ತತ್ರ ಜಲ್ಪಿತಂ -

 it was burnt by me 

ಅಸ್ಯಾಃ ದರ್ಶನಕಾಂಕ್ಷೀ - 

desiring to see her

ಇತೋ  ತ್ವದ್ಭವನಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ- 

I came to your mansion

||Sloka meanings||

"Oh King ! All that was burnt for Sita sake. Desiring to see her, I came to your mansion." ||58.131||

||Sloka 58.132|| 

ಮಾರುತಸ್ಯೌರಸಃ ಪುತ್ತ್ರೋ ವಾನರೋ ಹನುಮಾನಹಮ್||58.132||

ರಾಮದೂತಂ ಚ ಮಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಸುಗ್ರೀವ ಸಚಿವಂ ಕಪಿಮ್|

ಸೋಽಹಂ ದೂತ್ಯೇನ ರಾಮಸ್ಯ ತ್ವತ್ಸಕಾಶ ಮಿಹಾಗತಃ||58.133||

ಸ||ಅಹಂ ಮಾರುತಸ್ಯ ಔರಸಃ ಪುತ್ತ್ರಃ ವಾನರಃ ಹನುಮಾನ್ ||ಕಪಿಂ ಮಾಂ ರಾಮದೂತಂ ಸುಗ್ರೀವ ಸಚಿವಂ ವಿದ್ಧಿ| ಅಹಂ ರಾಮಸ್ಯ ದೂತ್ಯೇನ ತ್ವತ್ ಸಕಾಸಂ ಇಹ ಆಗತಃ||

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ಮಾರುತಸ್ಯ ಔರಸಃ ಪುತ್ತ್ರಃ-

 I am legitimate son of wind god.

ವಾನರಃ ಹನುಮಾನ್ - 

a Vanara by name Hanuman 

ಕಪಿಂ ಮಾಂ ರಾಮದೂತಂ - 

Vanara me as Rama's messenger  

ಸುಗ್ರೀವ ಸಚಿವಂ ವಿದ್ಧಿ - 

know me as Sugriva's minister 

 ರಾಮಸ್ಯ ದೂತ್ಯೇನ - 

as a messenger of Rama  

ಅಹಂ ತ್ವತ್ ಸಕಾಸಂ ಇಹ ಆಗತಃ- 

I came here to convey the message 

||Sloka summary||

"ನೇನು ಮಾರುತಿ ಔರಸಪುತ್ರುನಿ. ವಾನರುಡನು ಹನುಮಂತುಡನು. ವಾನರುಡನೈನ ನನ್ನು ರಾಮದೂತ ಗಾ ಸುಗ್ರೀವುನಿ ಭೃತ್ಯುನಿಗಾ ತೆಲಿಸಿಕೊಮ್ಮು. ನೇನು ರಾಮ ದೂತ್ಯಮುತೋ ನೀ ಕೊಱಕೈ ವಚ್ಚಿತಿನಿ".||58.132,133||

"I am a Vanara , son of wind god, by name Hanuman. Know me, a Vanara, as the messenger of Rama and the minister of Sugriva. I have come here with a message of Rama to be delivered to you".||58.132,133||

  

||Sloka 58.134|| 

ಸುಗ್ರೀವಶ್ಚ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸ ತ್ವಾಂ ಕುಶಲಮಬ್ರವೀತ್|

ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಸಹಿತಂ ಹಿತಂ ಪಥ್ಯ ಮುವಾಚ ಚ||58.134||

ಸ|| ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ತ್ವಾಂ ಕುಶಲಂ ಅಬ್ರವೀತ್ || ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಸಹಿತಂ ಹಿತಂ ಪಥ್ಯಂ ಉವಾಚ ಹ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸುಗ್ರೀವಃ - 

highly powerful Sugriva

ತ್ವಾಂ ಕುಶಲಂ ಅಬ್ರವೀತ್ - 

enquires about your welfare

ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಸಹಿತಂ ಹಿತಂ ಪಥ್ಯಂ -

 beneficial advice which is righteous too

ಉವಾಚ ಹ - he conveyed

||Sloka summary||

"The highly powerful Sugriva enquires about your welfare. He sent beneficial advice which is righteous too." ||58.134||

||Sloka 58.135|| 

ವಸತೋ ಋಷ್ಯಮೂಕೇ ಮೇ ಪರ್ವತ ವಿಪುಲದ್ರುಮೇ|

ರಾಘವೋ ರಣವಿಕ್ರಾನ್ತೋ ಮಿತ್ರತ್ವಂ ಸಮುಪಾಗತಃ||58.135||

ಸ|| ವಿಪುಲದ್ರುಮೇ ಋಷ್ಯಮೂಕೇ ವಸತಃ ಮೇ  ರಣವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ರಾಘವಃ ಮಿತ್ರತ್ವಂ ಉಪಾಗತಃ||

||Sloka meanings||

ವಿಪುಲದ್ರುಮೇ ಋಷ್ಯಮೂಕೇ ವಸತಃ ಮೇ- 

living on Rishyamuka with plenty of trees

ರಣವಿಕ್ರಾನ್ತಃ ರಾಘವಃ - 

with Raghava who is skilled in war

ಮಿತ್ರತ್ವಂ ಉಪಾಗತಃ-  

I made a treaty of friendship

||Sloka summary||

"Living on Rishyamuka with plenty of trees, I made a treaty of friendship with Raghava who is skilled in war".||58.135||

||Sloka 58.136|| 

  ತೇನ ಮೇ ಕಥಿತಂ ರಾಜ್ಞಾ ಭಾರ್ಯಾ ಮೇ ರಕ್ಷಸಾ ಹೃತಾ|

ತತ್ರ ಸಾಹಾಯ್ಯ ಮಸ್ಮಾಕಂ ಕಾರ್ಯಂ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ತ್ವಯಾ||58.136||

ಸ|| ರಾಜ್ಞಾ ತೇನ ಮೇ ಕಥಿತಂ | ಮೇ ಭಾರ್ಯಾ ರಕ್ಷಸಾ ಹೃತಾ | ತತ್ರ ತ್ವಯಾ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ಅಸ್ಮಾಕಂ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಂ ||

||Sloka meanings||

ರಾಜ್ಞಾ ತೇನ ಮೇ ಕಥಿತಂ  - 

o king he told me

ಮೇ ಭಾರ್ಯಾ ರಕ್ಷಸಾ ಹೃತಾ - 

my wife is abducted by Rakshasas

ತತ್ರ ತ್ವಯಾ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ - 

there you have to in all ways 

ಅಸ್ಮಾಕಂ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಂ -

 help us in our tasksಮಾಕು 

||Sloka summary||

" O King  ! He told me 'My wife is abducted by Rakshasas. There you have to help us by all means".||58.136|| 

||Sloka 58.137|| 

ಮಯಾ ಚ ಕಥಿತಂ ತಸ್ಮೈ ವಾಲಿನಶ್ಚ ವಧಂ ಪ್ರತಿ|

ತತ್ರ ಸಹಾಯ್ಯ ಹೇತೋರ್ಮೇ ಸಮಯಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ||58.137||

ಸ|| ಮಯಾ ಚ ವಾಲಿನಃ ವಧಂ ಪ್ರತಿ ತಸ್ಮೈ ಕಥಿತಂ| ತತ್ರ ಸಹಾಯ್ಯಹೇತೋಃ ಸಮಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ||

Tilaka Tika says- ಸಮಯಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಂ|

||Sloka meanings||

ವಾಲಿನಃ ವಧಂ ಪ್ರತಿ  - 

about killing Vali  

ಮಯಾ ಚ ತಸ್ಮೈ ಕಥಿತಂ-

 was told to him by me 

ತತ್ರ ಸಹಾಯ್ಯಹೇತೋಃ - 

there for helping 

ಸಮಯಂ ಕರ್ತುಂ ಅರ್ಹಸಿ - 

need to make an agreement

||Sloka summary||

"I have also told him about killing of Vali. It is proper to make an agreement to help."  ||58.137||

||Sloka 58.138|| 

ವಾಲಿನಾ ಹೃತರಾಜ್ಯೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಮಹಾಪ್ರಭುಃ|

ಚಕ್ರೇಽಗ್ನಿ ಸಾಕ್ಷಿಕಂ ಸಖ್ಯಂ ರಾಘವಃ ಸಹಲಕ್ಷ್ಮಣಃ||58.138||

ಸ|| ಮಹಾಪ್ರಭುಃ ಸಹ ಲಕ್ಷ್ಮನಃ ರಾಘವಃ ವಾಲಿನಾ ಹೃತರಾಜ್ಯೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಅಗ್ನಿಸಾಕ್ಷಿಕಂ ಸಖ್ಯಂ ಚಕ್ರೇ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಪ್ರಭುಃ ರಾಘವಃ ಸಹ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ - 

great lord Raghava along with Lakshmana

ವಾಲಿನಾ ಹೃತ ರಾಜ್ಯೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ - 

with Sugriva whose kingdom was usurped by Vali 

ಅಗ್ನಿಸಾಕ್ಷಿಕಂ ಸಖ್ಯಂ ಚಕ್ರೇ- 

with fire as witness  made an agreement

||Sloka summary|

"With fire as witness , that great lord Raghava along with Lakshmana made an agreement with Sugriva whose kingdom was usurped by Vali".||58.138||

||Sloka 58.139|| 

ತೇನ ವಾಲಿನಮುತ್ಪಾಟ್ಯ ಶರೇಣೈಕೇನ ಸಂಯುಗೇ|

ವಾನರಾಣಾಂ ಮಹಾರಾಜಃ ಕೃತಃ ಸ ಪ್ಲವತಾಂ ಪ್ರಭುಃ||58.139||

ಸ|| ತೇನ ಸಂಯುಗೇ ಏಕೇನ ಶರಣೇ ವಾಲಿನಂ ಉತ್ಪಾಟ್ಯ ಪ್ಲವತಾಂ ಪ್ರಭುಃ ಸಃ ವಾನರಾಣಾಮ್ ಮಹಾರಾಜಃ ಕೃತಃ||

||Sloka meanings||

ತೇನ ಸಂಯುಗೇ - then in the battle 

ಏಕೇನ ಶರಣೇವಾಲಿನಂ ವಾಲಿನಂ ಉತ್ಪಾಟ್ಯ - 

Vali was killed with one arrow,

ಪ್ಲವತಾಂ ಪ್ರಭುಃ - the king of flyers 

ಸಃ ವಾನರಾಣಾಮ್ ಮಹಾರಾಜಃ ಕೃತಃ -  

He, Sugriva was made the king of Vanaras 

||Sloka summary||

"Then in the battle Vali was killed with one arrow, and Sugriva, the king of flyers, was made the king of Vanaras. "||58.139||

||Sloka 58.140|| 

ತಸ್ಯಸಾಹಯ್ಯಮಸ್ಮಾಭಿಃ ಕಾರ್ಯಂ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ತ್ವಿಹ|

ತೇನ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತಃ ತುಭ್ಯಂ ಸಮೀಪ ಮಿಹ ಧರ್ಮತಃ||58.140||

ಸ|| ಇಹ ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ತಸ್ಯ ಸಹಾಯ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಂ | ತೇನ ತುಭ್ಯಂ ಸಮೀಪಂ ಧರ್ಮತಃ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತಃ||

Tilaka Tikaa says- ತಸ್ಯ ರಾಮಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ಕಾರ್ಯಂ ಅತಃ ತೇನ ಮಯಾ ತುಭ್ಯಂ ತವ ಸಮೀಪಂ ಇತಃ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತಃ ದೂತ ಇತಿ ಶೇಷಃ|

||Sloka meanings||

ಇಹ ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ - here for us too in all ways 

ತಸ್ಯ ಸಹಾಯ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಂ - 

help him in this task 

ಧರ್ಮತಃ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತಃ- 

hence following the righteous path  

ತೇನ ತುಭ್ಯಂ ಸಮೀಪಂ ಧರ್ಮತಃ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತಃ - 

message was sent to you  by him  on righteous grounds.

||Sloka summary||

"Then we too have to help him in this task. A message was sent to you  by him  on righteous grounds." ||58.140||

||Sloka 58.141|| 

ಕ್ಷಿಪ್ರಮಾನೀಯತಾಂ ಸೀತಾ ದೀಯತಾಂ ರಾಘವಾಯ ಚ|

ಯಾವನ್ನಹರಯೋ ವೀರಾ ವಿಧಮನ್ತಿ ಬಲಂ ತವ||58.141||

ಸ|| ವೀರಾಃ ಹರಯಃ  ತವ ಬಲಂ ಯಾವತ್ ನ ವಿಧಮನ್ತಿ (ತಾವತ್)  ಸೀತಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಆನೀಯತಾಂ ರಾಘವಾಯ ದೀಯತಾಂ |

Rama Tika says- ಹರಯೋ ವಾನರಾಃ ಯಾವತ್  ತೇ ಬಲಂ ನ ವಿಧಮನ್ತಿ ತಾವದೇವ ರಾಘವಸ್ಯ ಸೀತಾ ಆನೀಯತಾಂ ದೀಯತಾಂ ಚ|

||Sloka meanings||

ಯಾವತ್ ವೀರಾಃ ಹರಯಃ - 

before the Vanara warriors

ತವ ಬಲಂ ನ ವಿಧಮನ್ತಿ - 

destroy your army

(ತಾವತ್)  ಸೀತಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಆನೀಯತಾಂ ರಾಘವಾಯ ದೀಯತಾಂ- 

Sita may be brought and  returned to Rama at once

||Sloka summary||

"Before the Vanara warriors destroy your army , Sita may be brought and  returned to Rama at once."||58.141||

||Sloka 58.142|| 

ವಾನರಾಣಾಂ ಪ್ರಭಾವೋ ಹಿ ನ ಕೇನ ವಿದಿತಃ ಪುರಾ|

ದೇವತಾನಾಂ ಸಕಾಶಂ ಚ ಯೇ ಗಚ್ಚನ್ತಿ ನಿಮನ್ತ್ರಿತಾಃ||58.142||

ಸ|| ಯೇ ನಿಮನ್ತ್ರಿತಾಃ ದೇವತಾನಾಂ ಸಂಕಾಶಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪುರಾ ವಾನರಾಣಾಮ್ ಪ್ರಭಾವಃ ಕೇನ ನವಿದಿತಃ||

Rama Tika says - ನನ್ವಿತಿ ಬಲವತೋ ಮೇ ವಾನರಾಃ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯನ್ತೀ ಇತಿ ಆಹ- ನ ವಾನರಾಣಾಂ ಇತಿ| ನಿಮನ್ತ್ರಿತಾಃ ಪ್ರಬಲಸ್ವರಿಪುಘಾತಾಯ ದೇವೈಃ ಆಹುತಾಃ ಯೇ ವಾನರಾಃ ದೇವತಾನಾಂ ಸಕಾಸಂ ಸಮೀಪಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ತೇಷಾಂ ವಾನರಾಣಾಂ ಅಯಂ ಪ್ರಭಾವಃ ಕೇನ ಸಾಧಾರಣೇನ್ ಜನೇನ ನ ವಿದಿತಃ ಕಿಂಚ ಸ್ವರ್ಗೋಽಪಿ  ನ ವಿದಿತೋ ವಿದಿತ ಏವ

Tilaka Tika says- ವಾನರಾಣಾಮಿತಿ| ಏವಂ ಚ ಲಂಕಾನಾಶನೇ ವಾನರಾ ಅಸಮರ್ಥಾ ನ ಇತಿ ಮನ್ತವ್ಯಂ ಇತಿ ಭಾವಃ|

||Sloka meanings||

ಪುರಾ ದೇವತಾನಾಂ ಸಕಾಶಂ - old time for Devas 

ಯೇ ನಿಮನ್ತ್ರಿತಾಃ ಗಚ್ಛನ್ತಿ - who were deployed and went 

ವಾನರಾಣಾಮ್ ಪ್ರಭಾವಃ ಕೇನ ನವಿದಿತಃ- 

power of those Vanaras who does not know 

||Sloka summary||

"Who does not know the power of Vanaras who  were deployed and went in old times for Devas ". ||58.142||

Here, the strength of Vanaras as elaborated by referring to the service provided to even Devas. Implication is that they have the capability to destroy Rakshasas 

||Sloka 58.143|| 

 ಇತಿ ವಾನರರಾಜಃ ತ್ವಾಮಾಹೇತ್ಯಭಿಹಿತೋ ಮಯಾ|

ಮಾಮೈಕ್ಷತ ತತಃ ಕ್ರುದ್ಧಃ ಚಕ್ಷುಸಾ ಪ್ರದಹನ್ನಿವ||58.143||

ಸ|| ಇತಿ ವಾನರಾಜಃ ತ್ವಾಂ ಆಹ ಇತಿ ಮಯಾ ಅಭಿಹಿತಃ| ತತಃ ಕೃದ್ಧಃ ಚಕ್ಷುಷಾ ಪ್ರದಹನ್ನಿವ ಮಾಮ್ ಏಕ್ಷತ||

||Sloka meanings||

ಇತಿ ವಾನರಾಜಃ ತ್ವಾಂ ಆಹ - 

thus the king of Vanaras spoke to you

ಇತಿ ಮಯಾ ಅಭಿಹಿತಃ - 

I was ordered 

ತತಃ ಕೃದ್ಧಃ ಚಕ್ಷುಷಾ - 

then he with anger in his eyes

ಪ್ರದಹನ್ನಿವ ಮಾಮ್ ಏಕ್ಷತ - 

looked at me like he was going to burn me.

||Sloka summary||

I told him that "Thus the king of Vanaras spoke to you" . Then he looked at me with anger in his eyes like he was going to burn me. ||58.144||

||Sloka 58.143|| 

ತೇನ ವಧ್ಯೋಽಹಮಾಜ್ಞಪ್ತೋ ರಕ್ಷಸಾ ರೌದ್ರಕರ್ಮಣಾ|

ಮತ್ಪ್ರಭಾವಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ರಾವಣೇನ ದುರಾತ್ಮನಾ||58.144||

ಸ|| ರೌದ್ರಕರ್ಮಣಾ ರಕ್ಷಸಾ ದುರಾತ್ಮನಾ ತೇನ ರಾವಣೇನ ಮತ್ಪ್ರಭಾವಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ ಅಹಂ ವಧ್ಯಃಆಜ್ಞಾಪತಃ||

||Sloka meanings||

ರೌದ್ರಕರ್ಮಣಾ ರಕ್ಷಸಾ ದುರಾತ್ಮನಾ - 

the evil-minded Rakshasa 

ತೇನ ರಾವಣೇನ - by Ravana

ಮತ್ಪ್ರಭಾವಂ ಅವಿಜ್ಞಾಯ-  

not knowing my powers 

 ಅಹಂ ವಧ್ಯಃಆಜ್ಞಾಪತಃ- 

ordered that I be killed.

||Sloka summary||

"Then the evil-minded Rakshasa Ravana, not knowing my powers, ordered that I be killed||58.144||.

||Sloka 58.145|| 

  ತತೋ ವಿಭೀಷಣೋ ನಾಮ ತಸ್ಯ ಭ್ರಾತಾ ಮಹಾಮತಿಃ|

ತೇನ ರಾಕ್ಷರಾಜೋಽಸೌ ಯಾಚಿತೋ ಮಮಕಾರಣಾತ್||58.145||

ಸ|| ತತಃ ತಸ್ಯ ಭ್ರಾತಾ ಮಹಾಮತಿಃ ವಿಭೀಷಣಃ ಮಮಕಾರಣಾತ್ ತೇನ  ರಾಕ್ಷಸರಾಜಃ ಯಾಚಿತಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತಸ್ಯ ಭ್ರಾತಾ ಮಹಾಮತಿಃ ವಿಭೀಷಣಃ - 

then his highly intelligent  brother Vibhishana

ಮಮಕಾರಣಾತ್ ತೇನ -on my behalf

ರಾಕ್ಷಸರಾಜಃ ಯಾಚಿತಃ- begged the king .

||Sloka summary||

"Then his highly intelligent  brother Vibhishana begged the king on my behalf. " ||58.145||

. 

||Sloka 58.146|| 

ನೈವಂ ರಾಕ್ಷಸಶಾರ್ದೂಲ ತ್ಯಜತಾ ಮೇಷ ನಿಶ್ಚಯಃ|

ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರವ್ಯಪೇತೋ ಹಿ ಮಾರ್ಗಃ ಸಂಸೇವ್ಯತೇ ತ್ವಯಾ||58.146||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸ ಶಾರ್ದೂಲ  ಏವಂ ನ ಏಷಃ ನಿಶ್ಚಯಃ ತ್ಯಜತಾಮ್ | ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರವ್ಯಪೇತಃ ಮಾರ್ಗಃ ತ್ವಯಾ ಸಂಸೇವ್ಯತೇ ಹಿ ||  

||Sloka meanings||

 

ರಾಕ್ಷಸ ಶಾರ್ದೂಲ - 

o tiger among Rakshasas   

ಏವಂ ನ ಏಷಃ ನಿಶ್ಚಯಃ ತ್ಯಜತಾಮ್  -

 you must drop such decision.

ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರವ್ಯಪೇತಃ ಮಾರ್ಗಃ ತ್ವಯಾ ಸಂಸೇವ್ಯತೇ ಹಿ -

 the path you have taken is not according to science of diplomacy

||Sloka summary||

"Tiger among Rakshasas, you must drop such decision. The path you have taken is not according to science of diplomacy ".||58.146||

||Sloka 58.147|| 

ದೂತವಧ್ಯಾ ನ ದೃಷ್ಟಾ ಹಿ ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ರಾಕ್ಷಸ|

ದೂತೇನ ವೇದಿತವ್ಯಂ ಚ ಯಥಾರ್ಥಂ ಹಿತವಾದಿನಾ||58.147||

ಸ|| ತತಃ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ದೂತವಧ್ಯಾ ಅ ದೃಷ್ಟಾ ಹಿ | ಹಿತವಾದಿನಾ ದೂತೇನ ಯಧಾರ್ಥಂ ವೇದಿತವ್ಯಂ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ರಾಕ್ಷಸ - o Rakshasa king 

ರಾಜಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ದೂತವಧ್ಯಾ ಅ ದೃಷ್ಟಾ ಹಿ - 

in diplomacy the killing of messenger is not seen indeed

ಹಿತವಾದಿನಾ ದೂತೇನ - a well-wishing messenger

ಯಧಾರ್ಥಂ ವೇದಿತವ್ಯಂ - expected to tell the truth 

||Sloka summary||

"Oh Rakshasa ! In diplomacy the killing of messenger is not seen indeed. A well-wishing messenger is to convey the truth." ||58.147||

||Sloka 58.148|| 

ಸುಮಹತ್ಯಪರಾಧೇಽಪಿ ದೂತಸ್ಯಾತುಲವಿಕ್ರಮ|

ವಿರೂಪಕರಣಂ ದೃಷ್ಟಂ ನ ವಧೋಽಸ್ತೀತಿ ಶಾಸ್ತ್ರತಃ||58.148||

ಸ|| ಹೇ ಅತುಲವಿಕ್ರಮಃ ಸುಮಹತಿ ಅಪರಾಧಃ ಅಪಿ ದೂತಸ್ಯ ವಿರೂಪಕರಣಂ ದೃಷ್ಟಂ ಶಾಸ್ತ್ರತಃ ವಧಃ ನಾಸ್ತಿ||

Rama Tika says  - ದೂತಸ್ಯ ಅಪರಾಧೇ ಸುಮಹತ್ ಅಪಿ ವಿರೂಪಕರಣಂ ದೃಷ್ಟಂ ವಧೋ ನ ದೃಷ್ಟಃ ಇತಿ|

||Sloka meanings||

ಹೇ ಅತುಲವಿಕ್ರಮಃ - 

o Ravana of immeasurable courage 

ಸುಮಹತಿ ಅಪರಾಧಃ ಅಪಿ - 

even if a big harm of any kind is done

ದೂತಸ್ಯ ವಿರೂಪಕರಣಂ ದೃಷ್ಟಂ -

mutilation of the messenger is seen

ಶಾಸ್ತ್ರತಃ ವಧಃ ನಾಸ್ತಿ- 

killing is not done according to sastras

||Sloka summary||

"Oh Ravana of immeasurable courage! Even if a harm of any kind is done, the messenger may only be mutilated as per sastras. Killing is not done".||58.148||

||Sloka 58.149|| 

ವಿಭೀಷಣೇನೈವ ಮುಕ್ತೋ ರಾವಣಃ ಸಂದಿದೇಶ ತಾನ್ |

ರಾಕ್ಷಸಾನೇತ ದೇವಾಸ್ಯ ಲಾಂಗೂಲಂ ದಹ್ಯತಾಮಿತಿ||58.149|

ಸ|| ವಿಭೀಷಣೇನ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ ರಾವಣಃ ಅಸ್ಯ ಏತತ್ ಲಾಂಗೂಲಂ ದಹ್ಯತಾಂ ಇತಿ ತಾನ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ಸನ್ದಿದೇಶ||

||Sloka meanings||.

ವಿಭೀಷಣೇನ ಏವಂ ಉಕ್ತಃ - 

thus told by Vibhishana

ಅಸ್ಯ ಏತತ್ ಲಾಂಗೂಲಂ ದಹ್ಯತಾಂ ಇತಿ - 

that his tail may be set on fire

ಇತಿ ತಾನ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ರಾವಣಃ ಸನ್ದಿದೇಶ - 

Ravana ordered the Rakshasas.

||Sloka summary||

"Thus told by Vibhishana, Ravana ordered the Rakshasas that his tail may be set on fire." ||58.149||

||Sloka 58.150|| 

  ತತಸ್ತಸ್ಯ ವಚಶ್ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಮ ಪುಚ್ಚಂ ಸಮನ್ತತಃ|

ವೇಷ್ಟಿತಂ ಶಣವಲ್ಕೈಶ್ಚ ಜೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ಪಾಸಜೈಃ ಪಟೈಃ||58.150||

ಸ|| ತತಃ ತಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಮ ಪುಚ್ಛಂ ಸಮನ್ತತಃ ಶಣವಲ್ಕೈಃ ಜೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ಪಾಸಜೈಃ ಪಟೈಃ ವೇಷ್ಟಿತಂ|| 

||Sloka meanings||

ತತಃ ತಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ -

 hearing those words of Ravana

ಮಮ ಪುಚ್ಛಂ ಸಮನ್ತತಃ ವೇಷ್ಟಿತಂ - 

wrapped my tail fully 

ಶಣವಲ್ಕೈಃ ಜೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ಪಾಸಜೈಃ ಪಟೈಃ- 

with cloth made of fiber, and pieces of cotton. .

||Sloka summary||

"Then hearing those words of Ravana, all of them together wrapped my tail with saris made of fiber, and pieces of cotton."||58.150||

||Sloka 58.151|| 

ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಸಿದ್ಧಸನ್ನಾಹಾಃ ತತಸ್ತೇ ಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮಾಃ| 

ತದಾಽದಹ್ಯನ್ತ ಮೇ ಪುಚ್ಚಂ ನಿಘ್ನನ್ತಃ ಕಾಷ್ಠಮುಷ್ಟಿಭಿಃ||58.151||

ಬದ್ಧಸ್ಯ ಬಹುಭಿಃ ಪಾಶೈರ್ಯನ್ತ್ರಿತಸ್ಯ ಚ ರಾಕ್ಷಸೈಃ|

ಸ|| ತತಃ ಸಿದ್ಧಸನ್ನಾಹಾಃ ಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕಾಷ್ಠಮುಷ್ಟಿಭಿಃ ನಿಘ್ನನ್ತಃ ಬಹುಭಿಃ ಪಾಶೈಃ ಬದ್ದಸ್ಯ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಯನ್ತ್ರಿತಸ್ಯ ಮೇ ಪುಚ್ಛಂ ತದಾ ಅದಹ್ಯತ|| 

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸಿದ್ಧಸನ್ನಾಹಾಃ - 

then those well set with preparation

ಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ - 

the ferocious Rakshasas

ಕಾಷ್ಠಮುಷ್ಟಿಭಿಃ ನಿಘ್ನನ್ತಃ - 

hitting me with fire sticks and fists 

ಬಹುಭಿಃ ಪಾಶೈಃ ಬದ್ದಸ್ಯ ರಾಕ್ಷಸೈಃ - 

tied by the Rakshasas with many ropes 

ಯನ್ತ್ರಿತಸ್ಯ ಮೇ ಪುಚ್ಛಂ ತದಾ ಅದಹ್ಯತ - 

thus fastened my tail was set fire 

||Sloka summary||

"Then the ferocious Rakshasas who were all set, hit me with fire sticks and fists, while I was tied with ropes. Then they set my tail on fire." ||58.151|| 

||Sloka 58.152|| 

ತತಸ್ತೇ ರಾಕ್ಷಸಾ ಶ್ಶೂರಾ ಬದ್ಧಂ ಮಾಮಗ್ನಿಸಂವೃತಮ್||58.152||

ಅಘೋಷಯನ್ ರಾಜಮಾರ್ಗೇ ನಗರದ್ವಾರಮಾಗತಾಃ|

ಸ|| ತತಃ ಶೂರಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಬದ್ಧಂ ಅಗ್ನಿಸಂವೃತಂ ಮಾಮ್ ರಾಜಮಾರ್ಗೇ ಅಘೋಷಯನ್ ನಗರದ್ವಾರಂ ಆಗತಾಃ

"ಅಪ್ಪುಡೂ ಆ ಶೂರುಲೂ ರಾಕ್ಷಸುಲೂ ನಗರ ದ್ವಾರಮು ವದ್ದಕು ನನ್ನು ತೀಸುಕುಪೋಯಿ ರಾಜವೀಥುಲಲೋ ಘೋಷಣ ಚೇಸಿರಿ." ||58.152||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಶೂರಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ -  

then those Rakshasa warriors 

ಬದ್ಧಂ ಅಗ್ನಿಸಂವೃತಂ ಮಾಮ್ - 

me who was bound and set on fire,

ರಾಜಮಾರ್ಗೇ ಅಘೋಷಯನ್ - 

announcing in the royal streets

ನಗರದ್ವಾರಂ ಆಗತಾಃ - 

reached the gate of the city

||Sloka summary||

"Then those Rakshasa warriors took me, who was bound and set on fire, announcing along the royal streets, reached the gate of the city." ||58.152||

||Sloka 58.153,154|| 

  ತತೋಽಹಂ ಸುಮಹದ್ರೂಪಂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ಪುನರಾತ್ಮನಃ||58.153||

ವಿಮೋಚಯಿತ್ವಾ ತಂ ಬದ್ಧಂ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಃ ಸ್ಥಿತಃ ಪುನಃ|

ಆಯಸಂ ಪರಿಘಂ ಗೃಹ್ಯ ತಾನಿ ರಕ್ಷಾಂಸ್ಯಸೂದಯಮ್||58.154||

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಆತ್ಮನಃ ಸುಮಹತ್ ರೂಪಂ ಪುನಃ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ತಂ ಬಂಧಂ ವಿಮೋಚಯಿತ್ವಾ ಪುನಃ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಃ ಸ್ಥಿತಃ ಆಯಸಮ್ ಪರಿಘಂ ಗೃಹ್ಯ ತಾನಿ ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಅಸೂದಯಮ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ - then I

ಆತ್ಮನಃ ಸುಮಹತ್ ರೂಪಂ ಪುನಃ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ್ಯ - 

reduced my huge form again to a small size

 ತಂ ಬಂಧಂ ವಿಮೋಚಯಿತ್ವಾ - 

freeing myself from the bonds 

ಪುನಃ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಃ ಸ್ಥಿತಃ  - 

again came  back to my natural  form

ಆಯಸಮ್ ಪರಿಘಂ ಗೃಹ್ಯ -  

took the iron bar                   

ತಾನಿ ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಅಸೂದಯಮ್ -

 killed all the Rakshasas

||Sloka summary||

"Then having reduced my huge form to a small size and having got rid of the bonds, again came back to my natural form. I took the iron bar and killed all the Rakshasas." ||58.153,154||

||Sloka 58.155|| 

ತತಸ್ತನ್ನಗರದ್ವಾರಂ ವೇಗೇ ನಾಪ್ಲುತವಾನಹಮ್|

ಪುಚ್ಛೇನ ಚ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ತಾಂ ಪುರೀಂ ಸಾಟ್ಟಗೋಪುರಾಮ್||58.155||

ದಹಾಮ್ಯಹಮಸಂಭ್ರಾನ್ತೋ ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿರಿವ ಪ್ರಜಾಃ|

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ವೇಗೇನ ತತ್ ನಗರದ್ವಾರಂ ಅಸಂಭ್ರಾನ್ತಃ ಆಪ್ಲುತವಾನ್ | ಅಹಂ  ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿಃ ಇವ ಪ್ರಜಾಃ ಇವ ಸಾಟ್ಟಪ್ರಾಕಾರ ಗೋಪುರಂ ತಾಂ ಪುರೀಂ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ಪುಚ್ಚೇನ ದಹಾಮಿ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ ವೇಗೇನ ತತ್ ನಗರದ್ವಾರಂ ಆಪ್ಲುತವಾನ್ - 

then I quickly jumped on the city gate 

ಅಸಂಭ್ರಾನ್ತಃ ಅಹಂ  - 

ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿಃ ಇವ ಪ್ರಜಾಃ ಇವ - 

like the fire at the time of the dissolution

ಸಾಟ್ಟಪ್ರಾಕಾರ ಗೋಪುರಂ ತಾಂ ಪುರೀಂ ದಹಾಮಿ - 

burnt the city along with all its boundary walls the towers

ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ಪುಚ್ಚೇನ - with the fire at the tip of my tail 

||Sloka summary||

"Then I quickly jumped on the city gate without being perplexed. Then like the fire at the time of the dissolution, I burnt the city along with all its boundary walls the towers, with the fire at the tip of my tail " ||58.155||

||Sloka 58.156|| 

ವಿನಷ್ಟಾ ಜಾನಕೀ ವ್ಯಕ್ತಂ ನ ಹ್ಯದಗ್ಧಃ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ||58.156||

ಲಂಕಾಯಾಂ ಕಶ್ಚಿದುದ್ದೇಶಃ ಸರ್ವಾ ಭಸ್ಮೀಕೃತಾ ಪುರೀ|

ಸ|| ವ್ಯಕ್ತಂ ಜಾನಕೀ ವಿನಷ್ಟಾ ಲಂಕಾಯಾಂ ಕಶ್ಚಿತ್ ಉದ್ದೇಶಃ ಅದಗ್ಧಃ ನ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ | ಸರ್ವಾ ಪುರೀ ಭಸ್ಮೀಕೃತಾ||

Rama Tika says - ವಿನಷ್ಟೇತಿ| ಯತಃ ಪುರೀ ಲಂಕಾ ಮಯಾ ಭಸ್ಮೀಕೃತಾ , ಅತಏವ ಲಂಕಾಯಾಃ ಕಶ್ಚಿ ದುದ್ದೇಶಃ ಅದಗ್ಧೋ ನದೃಶ್ಯತೇ ಅತಏವ ಜಾನಕೀ ವಿನಷ್ಟಾ|

||Sloka meanings||

 

ಸರ್ವಾ ಪುರೀ ಭಸ್ಮೀಕೃತಾ-

 full city was burnt to ashes

ಲಂಕಾಯಾಂ ಅದಗ್ಧಃ ಉದ್ದೇಶಃ -

 unburnt place in Lanka 

ಕಶ್ಚಿತ್ ನ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ - 

not one  was seen

ವ್ಯಕ್ತಂ ಜಾನಕೀ ವಿನಷ್ಟಾ - 

seemed like Janaki was also lost 

||Sloka summary||

"Full city was burnt to ashes. Not one unburnt place in Lanka was seen. Seemed like Janaki was also lost." ||58.156||

||Sloka 58.157|| 

ದಹತಾ ಚ ಮಯಾ ಲಂಕಾಂ ದಗ್ಧಾ ಸೀತಾ ನ ಸಂಶಯಮ್||58.157||

ರಾಮಸ್ಯಹಿ ಮಹತ್ಕಾರ್ಯಂ ಮಯೇದಂ ವಿತಥೀಕೃತಮ್|

ಸ|| ಮಯಾ ಲಂಕಾಂ ದಹತಾ ಚ| ಸೀತಾ ದಗ್ಧಾ ಸಂಶಯಂ ನ|| ಮಯಾ ಇದಂ ರಾಮಸ್ಯ ಮಹತ್ ಕಾರ್ಯಂ ವಿತಧೀಕೃತಂ|| 

Rama Tika says- ಮಯಾ ಸೀತಾ ದಗ್ಧಾ ಅತ ಏವ ರಾಮಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಂ ಮಯಾ ವಿಫಲೀಕೃತಂ ಇತಿ ಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟೋಽಹಂ ಚಿನ್ತಾಂ ಉಪಾಗತಃ||

||Sloka meanings||

ಮಯಾ ಲಂಕಾಂ ದಹತಾ ಚ -

 Lanka was burnt by me 

ಸೀತಾ ದಗ್ಧಾ ಸಂಶಯಂ ನ - 

Sita too was burnt without doubt

ಮಯಾ ಇದಂ ರಾಮಸ್ಯ ಮಹತ್ ಕಾರ್ಯಂ ವಿತಧೀಕೃತಂ- 

the great mission of Rama has been spoilt by me

||Sloka summary||

"Lanka was burnt by me . Sita too was burnt without doubt. The great mission of Rama has been spoilt by me." ||58.157|| 

||Sloka 58.158,159|| 

 

 ಇತಿ ಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಃ ಚಿನ್ತಾಮಹಮುಪಾಗತಃ||58.158||

ಅಥಾಹಂ ವಾಚ ಮಶ್ರೌಷಂ ಚಾರಣಾನಾಂ ಶುಭಾಕ್ಷರಾಮ್|

ಜಾನಕೀ ನ ಚ ದಗ್ಧೇತಿ ವಿಸ್ಮಯೋದನ್ತ ಭಾಷಿಣಾಮ್||58.159||

ಸ|| ಇತಿ ಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಃ ಅಹಂ ಚಿನ್ತಾಂ ಉಪಾಗತಃ| ಅಥ ಅಹಂ ಜಾನಕೀ ನ ಚ ದಗ್ಧಾ ಇತಿ ವಿಸ್ಮಯೋದನ್ತಭಾಷನಂ ಚಾರಣಾನಾಂ ಶುಭಾಕ್ಷರಂ ವಾಚಂ ಅಶ್ರೌಷಂ||

||Sloka meanings||

ಇತಿ ಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಃ -

 thus over taken by sorrow

ಅಹಂ ಚಿನ್ತಾಂ ಉಪಾಗತಃ - 

I started thinking

ಅಥ ಜಾನಕೀ ನ ಚ ದಗ್ಧಾ ಇತಿ -

 then that Sita was not burnt 

 ವಿಸ್ಮಯೋದನ್ತ ಭಾಷಿಣಾಮ್ -

 words spoken in wonder 

ಚಾರಣಾನಾಂ ಶುಭಾಕ್ಷರಂ ವಾಚಂ -

 auspicious spoken words of charanas 

 ಅಹಂ ಅಶ್ರೌಷಂ- I heard 

||Sloka summary||

Thus over taken by sorrow I started thinking. Then I heard auspicious spoken words of charanas, spoken in wonder  that Sita was not burnt  ." ||58.158,159||

||Sloka 58.160|| 

ತತೋ ಮೇ ಬುದ್ಧಿರುತ್ಪನ್ನ ಶ್ರುತ್ವಾ ತಾಮದ್ಭುತಾಂ ಗಿರಮ್|

ಅದಗ್ಧಾ ಜಾನಕೀತ್ಯೇವಂ ನಿಮಿತ್ತೈಶ್ಚೋಪಲಕ್ಷಿತಾ||58.160||

ಸ|| ಅದ್ಭುತಾಂ ತಾಂ ಗಿರಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ತತಃ ಜಾನಕೀ ಅದಗ್ಧಾ ಇತ್ಯೇವಂ ಮೇ ಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ ನಿಮಿತ್ತೈಶ್ಚ ಉಪಲಕ್ಷಿತಾ||

Govindaraja says- ನಿಮಿತ್ತೈಶ್ಚೋಪಲಕ್ಷಿತಾ- ಶಕುನಾದಿಭಿಶ್ಚ ಸೀತಾ ನದಗ್ಧೇತಿ ಜ್ಞಾತೇತಿ ಅರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ತತಃ ಜಾನಕೀ ಅದಗ್ಧಾ ಇತ್ಯೇವಂ -

 then that Janaki was not burnt

ಅದ್ಭುತಾಂ ತಾಂ ಗಿರಂ ಶ್ರುತ್ವಾ- 

hearing those wonderful words

ಮೇ ಬುದ್ಧಿಃ ಉತ್ಪನ್ನಾ -  

it occurred to me in my mind 

ನಿಮಿತ್ತೈಶ್ಚ ಉಪಲಕ್ಷಿತಾ - 

understood by the omens too.

||Sloka summary||

"Hearing those wonderful words that Janaki was not burnt, it occurred to me in my mind understood by the omens too." ||58.160||

||Sloka 58.161|| 

ದೀಪ್ಯಮಾನೇ ತು ಲಾಂಗೂಲೇ ನಮಾಂ ದಹತಿ ಪಾವಕಃ|

ಹೃದಯಂ ಚ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಂ ಮೇ ವಾತಾಃ ಸುರಭಿಗನ್ದಿನಃ||58.161||

ಸ|| ಲಾಂಗೂಲೇ ದೀಪ್ಯಮಾನೇ ಪಾವಕಃ ಮಾಮ್ ನ ದಹತಿ| ಮೇ ಹೃದಯಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಂ ವಾತಾಃ ಸುರಭಿಗನ್ಧಿನಃ||

||Sloka meanings||

ಲಾಂಗೂಲೇ ದೀಪ್ಯಮಾನೇ -

 though tail was set on fire 

ಪಾವಕಃ ಮಾಮ್ ನ ದಹತಿ - 

fire did not burn me

ಮೇ ಹೃದಯಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಂ - 

there was joy in my heart

ವಾತಾಃ ಸುರಭಿಗನ್ಧಿನಃ-

 wind carried fragrance

||Sloka summary||

"The tail though set on fire did not burn me. There was joy in my heart and wind carried fragrance." ||58.161||

||Sloka 58.162|| 

ತೈರ್ನಿಮಿತ್ತೈಶ್ಚ ದೃಷ್ಟಾರ್ಥೈಃ ಕಾರಣೈಶ್ಚ ಮಹಾಗುಣೈಃ|

ಋಷಿವಾಕ್ಯೈಶ್ಚ ಸಿದ್ದಾರ್ಥೈರಭವಂ ಹೃಷ್ಟಮಾನಸಃ||58.162||

ಸ|| ನಿಮಿತ್ತೈಃ ದೃಷ್ಟಾರ್ಥೈಃ  ಮಹಾಗುಣೈಃ  ಕಾರಣೈಶ್ಚ ಋಷಿವಾಕ್ಯೈಶ್ಚ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥೈಃ ತೈಃ ಹೃಷ್ಟಮಾನಸಃ ಅಭವಂ||

ಗೋವಿನ್ದರಾಜ ಟೀಕಾಲೋ - ದೃಷ್ಟಾರ್ಥೈಃ ದಷ್ಟಫಲೈಃ ನಿಮಿತ್ತೈಃ ಶಕುನೈಃ ಕಾರಣೈಃ ನೇತ್ರ ಸ್ಫುರಾಣಾದಿಭಃ | ಮಹಾಗುಣೈಃ ಫಲವ್ಯಾಪ್ತೈಃ |

||Sloka meanings||

ನಿಮಿತ್ತೈಃ ದೃಷ್ಟಾರ್ಥೈಃ  - 

by such signs seen before 

ಮಹಾಗುಣೈಃ  ಕಾರಣೈಶ್ಚ - 

by great virtues and reasons

ಋಷಿವಾಕ್ಯೈಶ್ಚ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥೈಃ ತೈಃ - 

 by  the words of Rishis and Siddhas 

ಹೃಷ್ಟಮಾನಸಃ ಅಭವಂ- 

 felt happy at heart

||Sloka summary||

"By such signs, great virtues  and reasons, by  the words of Rishis and Siddhas I  felt happy at heart." ||58.162||

||Sloka 58.163|| 

ಪುನರ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚ ವೈದೇಹೀಂ ವಿಸೃಷ್ಟಶ್ಚತಯಾ ಪುನಃ|

ತತಃ ಪರ್ವತಮಾಸಾದ್ಯ ತತ್ರಾರಿಷ್ಟಮಹಂ ಪುನಃ||58.163||

ಪ್ರತಿಪ್ಲವನಮಾರೇಭೇ ಯುಷ್ಮದ್ದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಯಾ|

ಸ|| ವೈದೇಹೀಂ ಪುನಃ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಯಾ ವಿಸೃಷ್ಟಶ್ಚ ತತಃ ಪುನಃ ಅಹಂ ಅರಿಷ್ಟಂ ಪರ್ವತಂ ಆಸಾದ್ಯ ಯುಷ್ಮತ್ ದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಯಾ ಪ್ರತಿಪ್ಲವನಂ ಆರಭೇ ||

||Sloka meanings||

ವೈದೇಹೀಂ ಪುನಃ ದೃಷ್ಟ್ವಾ -

 seeing Vaidehi again

ತಯಾ ವಿಸೃಷ್ಟಶ್ಚ - 

seeking her permission

ತತಃ ಪುನಃ ಅಹಂ ಅರಿಷ್ಟಂ ಪರ್ವತಂ ಆಸಾದ್ಯ - 

then again I ascended the mountain Arista 

ಯುಷ್ಮತ್ ದರ್ಶನ ಕಾಂಕ್ಷಯಾ - 

desirous of meeting you all

ಪ್ರತಿಪ್ಲವನಂ ಆರಭೇ - 

started the return leap.

||Sloka summary||

"Seeing Vaidehi again , seeking her permission, I ascended the mount Arista again, desirous of meeting you all, started the leap." ||58.163||

||Sloka 58.164|| 

ತತಃ ಪವನಚನ್ದ್ರಾರ್ಕ ಸಿದ್ಧಗಂಧರ್ವ ಸೇವಿತಮ್||58.164||

ಪನ್ಥಾನಮಹಮಾಕ್ರಮ್ಯ ಭವತೋ ದೃಷ್ಟವಾನಿಹ|

ಸ|| ತತಃ ಅಹಂ ಪವನ ಚನ್ದ್ರಾರ್ಕ ಸಿದ್ಧ ಗನ್ಧರ್ವಸೇವಿತಂ  ಪನ್ದಾನಂ ಆಶ್ರಿತ್ಯ ಇಹ ಭವತಃ ದ್ರಷ್ಟುವಾನ್||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಹಂ - Then I 

ಪವನ ಚನ್ದ್ರಾರ್ಕ ಸಿದ್ಧ ಗನ್ಧರ್ವಸೇವಿತಂ - 

followed by the Siddhas , Gandharvas

ಪನ್ದಾನಂ ಆಶ್ರಿತ್ಯ - 

came through the path travelled  

ಇಹ ಭವತಃ ದ್ರಷ್ಟುವಾನ್ - 

here to see you al

||Sloka summary||

"Then I following the path followed by the Siddhas , Gandharvas I have come here to see you all. " ||58.164||

||Sloka 58.165|| 

ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇನ ಭವತಾಂ ಚೈವ ತೇಜಸಾ||58.165||

ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಚ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ ಮಯಾ ಸರ್ವಮನುಷ್ಠಿತಮ್|

ಸ|| ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇಣ ಭವತಾಂ ತೇಜಸಾ ಚೈವ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ ಚ ಮಯಾ ಸರ್ವಂ ಅನುಷ್ಟಿತಾಮ್||

||Sloka meanings||

ರಾಘವಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವೇಣ -

 by the power of Rama

ಭವತಾಂ ತೇಜಸಾ ಚೈವ - 

and your powers too 

ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ ಚ -

 for  achieving Sugriva's purpose 

ಮಯಾ ಸರ್ವಂ ಅನುಷ್ಟಿತಾಮ್ - 

everything has been accomplished by me

||Sloka summary||

"By the power of Rama, and your powers,  for  achieving Sugriva's purpose  everything has been accomplished by me ".||58.165||

||Sloka 58.167|| 

  ಏತತ್ಸರ್ವಂ ಮಯಾ ತತ್ರ ಯಥಾವದುಪಪಾದಿತಮ್||58.166||

ಅತ್ರಯನ್ನ ಕೃತಂ ಶೇಷಂ ತತ್ ಸರ್ವಂ ಕ್ರಿಯತಾಮಿತಿ ||58.167|| 

ಸ|| ಏತತ್ ಸರ್ವಂ ತತ್ರ ಮಯಾ ಯಥಾವತ್ ಉಪಪಾದಿತಂ ಅತ್ರ| ಯತ್ ನಕೃತಂ ಶೇಷಂ ತತ್ ಸರ್ವಂ ಕ್ರಿಯತಾಮ್||

Rama Tika says- ತತ್ರ ಸಾಗರಾದೌ ಜಾತಮ್ ಏತತ್ ಸರ್ವಂ ಕರ್ಮ ಮಯಾ ಉಪಪಾದಿತಂ , ಯತ್ ಮಯಾ ನ ಕೃತಂ  ಅತ ವ ಶೇಷಂ ಅವಶಿಷ್ಟಂ ತತ್ ಸರ್ವಂ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಇತಿ ಸೇಷಃ 

||Sloka meanings||

ಏತತ್ ಸರ್ವಂ ತತ್ರ ಯಥಾವತ್  -

 all of it as it was there  

ಮಯಾ ಉಪಪಾದಿತಂ - told by me 

ಅತ್ರ ಯತ್ ನಕೃತಂ ಶೇಷಂ - 

that which remains to be done 

ತತ್ ಸರ್ವಂ ಕ್ರಿಯತಾಮ್- 

all of that is to be accomplished 

||Sloka summary||

All this has been told by me as it is. That which is not done, that which remains to be done is to be accomplished."||58.166,67||

As a last word Hanuma said , by the power of Rama, and your enthusiasm,  everything has been accomplished by me,

for achieving Sugriva's purpose, with an added  suggestion that whatever is left undone is to be completed, etc.

With that Hanuma's long narration, Sarga fifty-eight comes to an end.

This is a unique Sarga which is also second longest in Sundarakanda with nearly hundred and seventy Slokas. Starting with Sloka six, with  bowing in the direction of Sita before starting his narration , Hanuman speaks for hundred and sixty Slokas. This is longest uninterrupted speech by any character in Ramayana, the second longest narrative speech is also by Hanuman in response to Sita's queries in Sarga 35, stretching over nearly eighty Slokas. These narratives , would remind a discerning reader of Rama's comments to Lakshmana about Hanuman's dexterity in speech, in the very first meeting of the three. 

The complete story was narrated by Hanuma starting from Sloka 1 of Sundarakanda in first person.

In the Jayamantram we hear “ದಾಸೋಽಹಂ". "ದಾಸೋಽಹಂ" means I am the "servant of” Rama. When we read Jayamantram that being in first person, it is as though we are shouting

that we are servants of Rama too. We get the benefit of that Mantra.

Very much in that fashion, when we read Hanuma's narration in this Sarga, it is as though we are there in search of Sita. It is as though we are telling the story.

That is why it is said reading this Sarga alone is as good as reading the entire Sundarakanda. We say so be it.

 ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ 

ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್

ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಅಷ್ಟಪಂಚಾಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

|| om tat sat||