||సుందరకాండ శ్లోకాలు||

|| పారాయణముకోసము||

|| సర్గ 1 ||

 


|| ఓమ్ తత్ సత్||

హరిః ఓమ్
ఓమ్ శ్రీరామాయ నమః
శ్రీమద్వాల్మీకి రామాయణే
సుందరకాండే
ప్రథమస్సర్గః

తతో రావణ నీతాయాః సీతాయాః శత్రుకర్షణః |
ఇయేషపదమన్వేష్టుం చారణాచరితే పథే ||1||

దుష్కర్షం నిష్ప్రతిద్వంద్వం చికీర్షన్ కర్మ వానరః |
సముదగ్ర శిరోగ్రీవో గవాంపతిరివాబభౌ|| 2 ||

అథ వైడూర్య వర్ణేషు శాద్వలేషు మహాబలః |
ధీరస్సలిలకల్పేషు విచచార యథాసుఖమ్ ||3||

ద్విజాన్ నిత్రాశయన్ ధీమాన్ ఉరసా పాదపాన్ హరన్ |
మృగాంశ్చ సుబహూన్ నిఘ్నన్ ప్రవృద్ధ వ కేశరీ ||4 ||

నీలలోహిత మాంజిష్ట పత్రవర్ణసితాసితైః |
స్వభావ విహితైశ్చితైః ధాతుభిః సమలంకృతమ్ ||5 ||

కామరూపిభిరావిష్టమ్ అభీక్ష్ణం సపరిఛ్ఛదైః |
యక్షకిన్నర గంధర్వైః దేవకల్పైశ్చ పన్నగైః ||6||

స తస్య గిరివరస్య తలే నాగవరాయుతే |
తిష్ఠన్ కపివరః తత్ర హ్రదే నాగ ఇవ బభౌ || 7 ||

స సూర్యాయ మహేంద్రాయ పవనాయ స్వయంభువే |
భూతేశ్చాభ్యలిం కృత్వా చకార గమనే మతిమ్ ||8 ||

అంజలిం ప్రాజ్ఞ్ముఖం కృత్వా పవనాయాత్మ యోనయే |
తతో హి వవృధే గంతుం దక్షిణో దక్షిణాం దిశమ్ ||9||

ప్లవంగ ప్రవరైద్రృష్టః ప్లవనే కృత నిశ్చయే |
వవృధే రామవృధ్యర్థం సముద్ర ఇవ సర్వసు || 10 ||

నిష్ప్రమాణశరీరస్సన్ లిలింఘయిషురర్ణవమ్ |
బాహుభ్యాం పీడయామాస చరాణాభ్యాం చ పర్వతమ్ || 11 ||

స చచాలచలశ్చాపి ముహూర్తం కపి పీడితః |
తరూణాం పుష్పితాగ్రాణాం సర్వం పుష్పమశాతయన్ ||12 ||

తేన పాదపముక్తేన పుష్పౌఘేణ సుగంధినా |
పర్వతః సంవృతశ్శైలో బభౌ పుష్పమయో యథా ||13 ||

తేన చోత్తమ వీర్యేణ పీడ్యమానస్స పర్వతః |
సలిలం సంప్రసుస్రావ మదం మత్త ఇవ ద్విపః ||14 ||

పీడ్యమానస్తు బలినా మహేంద్రస్తేన పర్వతః |
రీతిః నిర్వవర్తయామాస కాంచనాంజనరాజతీః || 15 ||

ముమోచ చ శిలాశ్శైలో విశాలాసమనశ్శిలాః |
మధ్యమేనార్చిషా జుష్ఠో ధూమరాజీః ఇవానలః|| 16||

గిరిణాపీడ్యమానేన పీడ్యమానాని పర్వతః |
గుహావిష్ఠావి భూతాని వినేదుర్వికృతైః సర్వైః ||17||

స మహాసత్వ సన్నాదః శైలపీడానిమిత్తజః |
పృథివీం పూరయామాస దిశశ్చోపవనాని చ ||18||

శిరోభిః పృథిభిః సర్వా వ్యక్త స్వస్తికలక్షణైః |
వమంతః పావకం ఘోరం దదంశుః దశనైశ్శిలాః ||19||

తాస్తదా సవిషైః దష్టాః కుపితైః తైః మహాశిలాః |
జజ్వలుః పావకోద్దీప్తా బిభిదుశ్చ సహస్రథా ||20||

యాని చౌషధజాలాని తస్మిన్ జాతాని పర్వతే |
విషఘ్నాన్యపి నాగానాం న శేకుః శమితం విషం||21||

అపరే తు మహాకాయా వమన్తోsగ్నిం స్వతేజసా|
కన్దరేభ్యో వినిష్పేతుః కపి పాదాని పీడితః ||22||

గిరేరాక్రమ్యమాణస్య తరవస్తరుణాంకురాః |
ముముచుః పుష్పవర్షాణి వ్యక్తముత్పలగన్ధినః ||23||

గైరికాంజనసంజుష్ఠాః హరితాలసమావృతాః |
వ్యదీర్యన్త గిరేస్తస్య శిలాస్తాః సమనః శిలాః||24||

భిద్యతేsయం గిరిభృతైరితి మత్వా తపస్వినః |
త్రస్తా విధ్యాధరః తస్మాత్ ఉత్పేతుః స్త్రీగణైసహ||25a||

పానభూమిగతం హిత్వా హైమమాసవభాజనమ్|
పాత్రాణి చ మహార్హాణి కరకాంశ్చ హిరణ్మయాన్ ||25b||

లేహ్యానుచ్చావచాన్ భక్ష్యాన్ మాంసాని వివిధాని చ|
ఆర్షభాణీ చ చర్మాణి ఖడ్గాంశ్చ కనకత్సరూన్ ||25c||

కృతకంఠగుణాః క్షీబా రక్తమాల్యానులేపనః|
రక్తాక్షాః పుష్కరాక్షాశ్చ గగనం ప్రతిపేదిరే ||25d||

హారనూపూర కేయూర పారిహార్యధరాః స్త్రియః |
విస్మితాః సస్మితాస్తస్థురాకాశే రమణైః సహ ||26||

దర్శయన్తో మహావిద్యాం విద్యాధరమహర్షయః |
సహితాస్తస్థురాకాశే వీక్షాంచక్రుశ్చ పర్వతమ్ ||27||

శుశ్రువుశ్చ తదాశబ్దం ఋషీణాం భవతాత్మనాం|
చారణానాంశ్చ సిద్ధానాం స్థితానాం విమలేంబరే||28||

ఏషపర్వత సంకాశో హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
తితీర్షతి మహావేగః సముద్రం మకరాలయమ్ ||29||

రామార్థం వానరార్థం చ చికీర్షన్ కర్మ దుష్కరమ్|
సముద్రస్య పరం పారం దుష్ప్రాపం ప్రాప్తుమిచ్ఛతి ||30||

ఇతి విద్యాధరాః శ్రుత్వా వచస్తేషాం తపస్వినామ్|
తమప్రమేయం దద్రుశుః పర్వతే వానరర్షభమ్||31||

దుధువేచ స రోమాణి చకంపే చాచ లోపమః|
ననాద సు మహానాదంసు మహానివ తోయదః||32||

ఆనుపూర్వేణ వృత్తస్య లాంగూలం లోమభిశ్చితమ్|
ఉత్పతిష్యన్ విచిక్షేప పక్షిరాజ ఇవోరగమ్ ||33||

తస్య లాంగూలమావిద్ధ మాత్త వేగస్య పృష్ఠతః|
దదృశే గరుడే నేవ హ్రియమాణో మహోరగః ||34||

బాహూసంస్తంభయామాస మహా పరిఘ సన్నిభౌ |
ససాద చ కపిః కట్యాం చరణౌ సంచుకోచ చ||35||

సంహృత్య చ భుజౌ శ్రీమాన్ తథైవ చ శిరోధరామ్|
తేజః సత్త్వం తథా వీర్య మావివేశ స వీర్యవాన్ ||36||

మార్గమాలోకయన్ దూరా దూర్ధ్వం ప్రణిహితేక్షణః|
రురోద హృదయే ప్రాణాన్ ఆకాశమవలోకయన్ ||37||

పద్భ్యాం దృఢమవస్థానం కృత్వా స కపికుంజరః|
నికుంచ్య కర్ణౌ హనుమాన్ ఉత్పతిష్యన్ మహాబలః||38||

వానరాన్ వానరశ్రేష్ఠ ఇదం వచన మబ్రవీత్ |
యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శ్శరశ్శ్వసన విక్రమః||39||

గచ్ఛేత్తద్వద్గమిష్యామి లంకాం రావణపాలితామ్|
న హి ద్రక్ష్యామి యది తాం లంకాయాం జనకాత్మజామ్||40||

అనేనైవ హి వేగేన గమిష్యామి సురాలయమ్ |
యది వా త్రిదివే సీతాం న ద్రక్ష్యా మ్యకృత శ్రమః||41||

బద్ద్వా రాక్షస రాజానం ఆనయిష్యామి సరావణమ్|
సర్వథా కృతకార్యోsహం ఏష్యామి సహ సీతయా ||42||

ఆనయిష్యామి వా లంకాం సముత్పాట్య స రావణమ్|
ఏవముక్త్వాతు హనుమాన్ వానరాన్ వానరోత్తమః ||43||

ఉత్పపాథ వేగేన వేగవాన్ అవిచారయన్ |
సుపర్ణమివ చ ఆత్మానం మేనే స కపికుంజరః ||44||

సముత్పతి తస్మింస్తు వేగాత్తే నగ రోహిణః|
సంహృత్య విటపాన్ సర్వాన్ సముత్పేతుః సమంతతః||45||

సమత్త కోయష్టిమకాన్ పాదపాన్ పుష్పశాలినః |
ఉద్వహన్నూరువేగేన జగామ విమలేంబరే ||46||

ఊరు వేగోద్ధతా వృక్షా ముహూర్తం కపి మన్వయుః|
ప్రస్థితం దీర్ఘమధ్వానం స్వబంధుమివ బాంధవః||47||

త మూరు వేగోన్మథితా స్సాలాశ్చాన్యే నగోత్తమాః|
అనుజగ్ముర్హనూమంతం సైన్యా ఇవ మహీపతిమ్||48||

సపుషితాగ్రైర్భహుభిః పాదపైరన్వితః కపిః |
హనుమాన్ పర్వతాకారో భభూవాద్భుత దర్శనః||49||

సారవంతోsధయే వృక్షాన్యమజ్జన్ లవణాంభసి|
భయాదివ మహేంద్రస్య పర్వతా వరుణాలయే ||50||

స నానా కుసుమైః కీర్ణః కపిః సాంకుర కోరకైః|
శుశుభే మేఘ సంకాశః ఖద్యోతైరివ పర్వతః ||51||

విముక్తాః తస్య వేగేన ముక్త్వా పుష్పాణి తే ద్రుమాః |
అవశీర్యంత సలిలే నివృత్తాః సుహృదో యథా ||52||

లఘుత్వే నోపపన్నం తద్విచిత్రం సాగరే అపతత్ |
ద్రుమాణాం వివిథమ్ పుష్పం కపివాయు సమీరితమ్||53||

తారాశత మివాకాశం ప్రభభౌ స మహార్ణవః|
పుష్పౌఘే నానుబద్ధేన నానావర్ణేన వానరః ||54||

బభౌ మేఘ ఇవాకాశే విద్యుద్గణ విభూషితః|
తస్య వేగ సమధూతైః పుష్పైః తోయమదృశ్యత ||55||

తారాభి రభిరామాభి రుదితాభి రివాంబరమ్|
తస్యాంబర గతౌ బాహూ దదృశాతే ప్రసారితౌ ||56||

పర్వతాగ్రాత్ విష్క్రాంతౌ పంచాస్యావివ పన్నగౌ|
పిబన్నివ బభౌ చాపి సోర్మిమాలం మహార్ణవమ్||57||

పిపాసు రివ చాకాశం దదృశే స మహాకపిః |
తస్య విద్యుత్ప్రభాకారే వాయు మార్గాను సారిణః ||58||

నయనే విప్రకాశేతే పర్వతస్థావివానలౌ|
పింగే పింగాక్షముఖ్యస్య బృహతీ పరిమండలే ||59||

చక్షుషీ సంప్రకాశేతే చంద్రసూర్యావివోదితౌ |
ముఖం నాసికయా తస్య తామ్రయా తామ్ర మాబభౌ ||60||

సంధ్యయా సమభిస్పృష్టం యథా తత్సూర్యమండలమ్ |
లాంగూలం చ సమావిద్ధమ్ ప్లవమానస్య శోభతే ||61||

అంబరే వాయుపుత్రస్య శక్రధ్వజ ఇవోచ్ఛ్రితమ్|
లాంగూల చక్రేణ మహాన్ శుక్లదంష్ట్రోsనిలాత్మజః||62||

వ్యరోచత మహాప్రాజ్ఞః పరివేషీవ భాస్కరః|
స్ఫిగ్దేశే నాభితామ్రేణ రరాజ స మహాకపిః||63||

మహతా దారితేనేవ గిరిర్గైరిక ధాతునా |
తస్య వానరసింహస్య ప్లవమానస్య సాగరమ్||64||

కక్షాంతరగతో వాయుర్జీమూత ఇవ గర్జతి|
ఖే యథా నిపతుంత్యుల్కా హ్యుత్తరాంతాత్ వినిస్సృతాః||65||

దృశ్యతే సానుభంధా చ తథా స కపికుంజరః |
పతత్పతంగ సంకాశో వ్యాయత శ్శుశుభే కపిః||66||

ప్రవృద్ధ ఇవ మాతంగః కక్ష్యయా బధ్యమానయా|
ఉపరిస్టాత్ శరీరేణ చాయయా చావ గాఢయా ||67||

సాగరే మారుతావిష్టౌ నౌ రివాసీత్తదా కపిః |
యం యం దేశం సముద్రస్య జగామ స మహాకపిః ||68||

స స తస్యోరువేగేన సోన్మాద ఇవ లక్ష్యతే|
సాగర స్యోర్మిజాలానా మురసా శైలవర్ష్మణామ్||69||

అభిఘ్నంస్తు మహావేగః పుప్లువే స మహాకపిః|
కపివాతశ్చ బలవాన్ మేఘవాతశ్చ నిస్సృతః||70||

సాగరం భీమ నిర్ఘోషం కంపయామాసతు ర్భృశమ్|
వికర్షన్నూర్మి జాలాని బృహంతి లవణాంభసి||71||

పుప్లువే కపిశార్దూలో వికరన్నివ రోదసీ|
మేరుమందర సంకాశా నుద్ధతాన్ స మహార్ణవే||72||

అతిక్రామన్ మహావేగః తరంగాన్ గణయన్నివ |
తస్యవేగ సముద్ధూతం జలం సజలం యథా ||73||

అంబరస్థం విబభ్రాజ శారదాభ్ర మివాతతమ్ |
తిమినక్ర ఝుషాః కూర్మా దృశ్యంతే వివృతాస్తదా ||74||

వస్త్రాపకర్షణే నేవ శరీరాణి శరీరిణామ్ |
ప్లవమానం సమీక్ష్యాథ భుజంగా స్సాగరాలయాః ||75||

వ్యోమ్నితం కపిశార్దూలం సుపర్ణ ఇతి మేనిరే |
దశయోజన విస్తీర్ణా త్రింశత్ యోజనమాయతా||76||

ఛాయా వానరసింహస్య జలే చారుతరాsభవత్|
శ్వేతాభ్ర ఘనరాజీవ వాయుపుత్త్రానుగామినీ||77||

తస్య సా శుశుభే ఛాయా వితతా లవణాంభసి|
శుశుభే స మహాతేజా మహాకాయో మహాకపిః||78||

వాయుమార్గే నిరాలంబే పక్షవానివ పర్వతః|
యే నాసౌ యాతి బలవాన్ వేగేన స కపికుంజరః||79||

తేన మార్గేణ సహసా ద్రోణీకృత ఇవార్ణవః|
అపాతే పక్షిసంఘానాం పక్షిరాజ ఇవ వ్రజన్ ||80||

హనుమాన్ మేఘజాలాని ప్రకర్షన్ మారుతో యథా|
పాండురారుణ వర్ణాని నీలమాజిష్ఠకాని చ||81||

కపినా కృష్యమాణాని మహాభ్రాణి చకాశిరే |
ప్రవిశన్నభ్రజాలాని నిష్పతంశ్చ పునః పునః||82||

ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ చంద్రమా ఇవ లక్ష్యతే|
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా ప్లవంగం త్వతితం తదా ||83||

వవర్షుః పుష్పవర్షాణి దేవ గంధర్వ దానవాః |
తతాప న హి తం సూర్యం ప్లవంతం వానరోత్తమమ్||84||

సిషేవే చ తదా వాయూ రామకార్యర్థ సిద్ధయే|
ఋషయః తుష్టువుశ్చైనం ప్లవమానం విహాయసా ||85||

జగుశ్చ దేవ గంధర్వాః ప్రశంసంతో మహోజసమ్ |
నాగాశ్చ తుష్టువు ర్యక్షా రక్షాంసి విబుధాః ఖగాః||86||

ప్రేక్ష్య సర్వే కపివరం సహసా విగత క్లమమ్|
తస్మిన్ ప్లవగ శార్దూలే ప్లవమానే హనూమతి||87||

ఇక్ష్వాకుకుల మానార్థీ చిన్తయామాస సాగరః|
సాహాయ్యం వానరేంద్రస్య యది నాహం హనూమతః||88||

కరిష్యామి భవిష్యామి సర్వ వాచ్యో వివక్షతామ్|
అహమిక్ష్వాకు నాథేన సగరేణ వివర్థితః||89||

ఇక్ష్వాకు సచివశ్చాయం నావసీదితు మర్హతి |
తథా మయా విధాతవ్యం విశ్రమేత యథా కపిః||90||

శేషం చ మయి విశ్రాంత స్సుఖేనాతి పతిష్యతి |
ఇతి కృత్వా మతిం సాధ్వీం సముద్రశ్చన్నమంభసి ||91||

హిరణ్య నాభం మైనాకం ఉవాచ గిరిసత్తమమ్ |
త్వమిహాసురసంఘానాం పాతాళతలవాసినామ్ ||92||

దేవరాజ్ఞా గిరిశ్రేష్ఠ పరిఘస్సన్నివేశితః |
త్వ మేషాం జాత వీర్యాణాం పునరేవోత్పతిష్యతామ్ ||93||

పాతాళ స్యాప్రమేయస్య ద్వారమావృత్య తిష్ఠసి |
తిర్యగ్ ఊర్ధ్వం అధశ్చైవ శక్తిః తే శైలవర్థితుమ్||94||

తస్మాత్ సంచోదయామి త్వాం ఉత్తిష్ఠ గిరిసత్తమ|
స ఏష కపిశార్దూలః త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||95||

హనుమాన్ రామకార్యార్థం భీమకర్మా ఖమాప్లుతః|
అస్య సాహ్యం మయా కార్యం ఇక్ష్వాకుకులవర్తినః||96||

మమ హీక్ష్వాకవః పూజ్యాః పరం పూజ్యతమాస్తవ |
కురుసాచివ్య మస్మాకం న నః కార్య మతిక్రమేత్ ||97||

కర్తవ్యం అకృతం కార్యం సతాం మన్యుముదీరయేత్ |
సలిలాత్ ఊర్ధ్వం ఉత్తిష్ఠ తిష్ఠత్వేష కపిస్త్వయి ||98||

అస్మాకం అతిథిశ్చైవ పూజ్యశ్చ ప్లవతాం వరః|
చామీకర మహానాభ దేవ గంధర్వ సేవిత||99||

హనుమాంస్త్వయి విశ్రాంతః తతః శేషం గమిష్యతి |
స ఏష కపిశార్దూల స్త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||
కాకుత్స్థస్యానృశంస్యం చ మైథిల్యాశ్చ నివాసనమ్||100||

శ్రమం చ ప్లవగేంద్రస్య సమీక్షోత్థాతుమర్హసి |
హిరణ్యనాభో మైనాకో నిశమ్య లవణాంభసః ||101||

ఉత్పపాత జలాత్తూర్ణం మహాద్రుమ లతా యుతః|
ససాగరజలం భిత్వా బభూవాభ్యుత్థితః తదా ||102||

యథా జలధరం భిత్వా దీప్తరశ్మిర్దివాకరః |
స మహాత్మ ముహూర్తేన పర్వతః సలిలావృతః ||103||

దర్శయామాస శృంగాణి సాగరేణ నియోజితః |
శాతకుంభమయైః శృంగైః సకిన్నరమహోరగైః ||104||

ఆదిత్యోదియ సంకాశైరాలిఖిద్భిరివాంబరమ్|
తప్తజాంబూనదైః శృంగైః పర్వతస్య సముత్థితైః ||105||

ఆకాశం శస్త్ర సంకాశం అభవత్కాంచనప్రభమ్|
జాతరూపమయై శ్శృంగైర్భ్రాజమానైః స్వయం ప్రభైః ||106||

ఆదిత్య శత సంకాశ స్సోsభవత్ గిరిసత్తమః|
తముత్థిత మసంగేన హనుమానగ్రతస్థితమ్ ||107||

మధ్యే లవణతోయస్య విఘ్నోయమితి నిశ్చితః|
స తముచ్ఛ్రిత మత్యర్థం మహావేగో మహాకపిః ||108||

ఉరసా పాతయామాస జీమూత మివ మారుతః
స తదా పాతితః తేన కపినా పర్వతోత్తమః||109||

బుద్ధ్వా తస్య కపేర్వేగం జహర్ష చ ననంద చ |
త మాకాశగతం వీరం ఆకాశే సముపస్థితః ||110||

ప్రీతో హృష్ఠమనా వాక్యం అబ్రవీత్ పర్వతః కపిమ్|
మానుషం ధారయన్ రూపం ఆత్మనః శిఖరే స్థితః||111||

దుష్కరం కృతవాన్కర్మ త్వమిదం వానరోత్తమః|
నిపత్య మమ శృంగేషు విశ్రమస్వ యథాసుఖం||112||

రాఘవస్య కులే జాతే రుదధిః పరివర్తితః |
స త్వాం రామహితే యుక్తం ప్రత్యర్చయతి సాగరః ||113||

కృతే చ ప్రతికర్తవ్యం ఏష ధర్మః సనాతనః|
సోsయం త్వత్ప్రతీకారార్థీ త్వత్తస్సమ్మాన మర్హతి ||114||

త్వన్నిమిత్తమనేనాహం బహుమానాత్ ప్రచోదితః|
తిష్ఠత్వం కపిశార్దూల మయి విశ్రమ్య గమ్యతామ్||115||

యోజనానాం శతం చాపి కపిరేష సమాప్లుతః |
తవ సానుషు విశ్రాంతః శేషం ప్రక్రమతాం ఇతి||116||

తదిదం గంధవత్ స్వాదు కందమూలఫలమ్ బహు|
తదాస్వాద్య హరిశ్రేష్ఠ విశ్రాంతోsనుగమిష్యసి ||117||

అస్మాకమపి సంబంధః కపిముఖ్య త్వయాsస్తివై |
ప్రఖ్యాతః త్రిషు లోకేషు మహాగుణ పరిగ్రహః ||118||

వేగవంతః ప్లవంతో యే ప్లవగామారుతాత్మజః|
తేషాం ముఖ్యతమః మన్యే త్వామహం కపికుంజర||119||

అతిథిః కిల పూజార్హః ప్రాకృతోsపి విజానత|
ధర్మం జిజ్ఞాసమానేన కిం పునస్త్వాదృశో మహాన్ ||120||

త్వం హి దేవ వరిష్ఠస్య మారుతస్య మహాత్మనః|
పుత్రః తస్యైవ వేగేన సదృశః కపికుంజరః||121||

పూజితే త్వయి ధర్మజ్ఞ పూజాం ప్రాప్నోతి మారుతః|
తస్మాత్ త్వం పూజనీయో మే శృణుచాప్యత్ర కారణమ్||122||

పూర్వం కృత యుగే తాత పర్వతాః పక్షిణోsభవన్|
తే హి జగ్ముర్దిశస్సర్వా గరుడానిల వేగినః||123||

తతస్తేషు ప్రయాతేషు దేవసంఘాస్సహర్షిభిః |
భూతాని చ భయం జగ్ముః తేషాం పతనశంకయా ||124||

తతః క్రుద్ధః సహస్రాక్షః పర్వతానాం శతక్రతుః|
పక్షాం శ్చిచ్ఛేద వజ్రేణ తత్ర తత్ర సహస్రశః||125||

సమాముపాగతః క్రుద్ధో వజ్రముద్యమ దేవరాట్|
తతోsహం సహసా క్షిప్త శ్వసనేన మహాత్మనా||126||

అస్మిన్ లవణతోయే చ ప్రక్షిప్తః ప్లవగోత్తమః|
గుప్తపక్ష సమగ్రశ్చ తవపిత్రాsభి రక్షితః||127||

తతోsహం మానయామి త్వాం మాన్యోహి మమ మారుతః |
త్వయా మే హ్యేష సంబంధః కపిముఖ్య మహాగుణః||128||

అస్మిన్నేవం గతే కార్యే సాగరస్య మమైవ చ|
ప్రీతిం ప్రీతమనాః కర్తుం త్వమర్హసి మహాకపే ||129||

శ్రమం మోక్షయ పూజాం చ గృహాణ కపిసత్తమ |
ప్రీతిం చ బహు మన్యస్వ ప్రీతోsస్మి తవ దర్శనాత్ ||131||

ఏవముక్తః కపిశ్రేష్ఠః తం నగోత్తమమ్ అబ్రవీత్ |
ప్రీతోsస్మి కృతామాతిథ్యం మన్యురేషోsపనీయతామ్||131||

త్వరతే కార్యకాలోమే అహశ్చాప్యతివర్తతే |
ప్రతిజ్ఞా చ మయాదత్తా న స్థాతవ్య మిహాంతరే ||132||

ఇత్యుక్త్వా పాణినా శైలం ఆలభ్య హరిపుంగవః|
జగామాకాశమావిశ్య వీర్యవాన్ ప్రహసన్నివ ||133||

స పర్వత సముద్రాభ్యాం బహుమానాదవేక్షితః |
పూజితశ్చోపపనాభి రాశీర్భి రవినిలాత్మజః ||134||

అథోర్థ్వం దూరముత్ప్లుత్య హిత్వా శైలమహార్ణవౌ |
పితుః పంథాన మాస్థాయ జగామ విమలేంబరే||135||

భూశ్చోర్ధ్వగతిం ప్రాప్య గిరిం తం అవలోకయన్ |
వాయుసూనునిరాలంబే జగామ విమలేంబరే||136||

తద్వితీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మసుదుష్కరమ్|
ప్రశశంసు స్సురాస్సర్వే సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః||137||

దేవతాశ్చాభవన్ హృష్టాః తత్రస్థాస్తస్య కర్మణా|
కాంచనస్య సునాభస్య సహస్రాక్షశ్చ వాసవః||138||

ఉవాచ వచనం ధీమాన్ పరితోషాత్ సగద్గదమ్|
సునాభం పర్వత శ్రేష్ఠం స్వయమేవ శచీపతిః ||139||

హిరణ్యనాభ! శైలేంద్ర! పరితుష్టోsస్మి తే భృశమ్|
అభయం తే ప్రయచ్ఛామి తిష్ఠ సౌమ్య యథా సుఖమ్||140||

సాహ్యం కృతం తే సుమహద్విక్రాంతస్య హనూమతః|
క్రమతో యోజనశతం నిర్భయస్య భయే సతి||141||

రామస్యైష హి దూత్యేన యాతి దాశరథేర్హరిః |
సత్ క్రియాం కుర్వతా తస్య తోషితోsస్మి దృఢం త్వయా||142||

తతః ప్రహర్షమగమ ద్విపులం పర్వతోత్తమః |
దేవతానాం పతిం దృష్ట్వా పరితుష్ఠం శతక్రతుమ్||143||

సవై దత్తవరశైలో బభూవాస్థితః తదా |
హనుమాంశ్చ ముహుర్తేన వ్యతిచక్రామ సాగరమ్||144||

తతో దేవాః సగంధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః|
అబ్రువన్ సూర్యసంకాశాం సురసాం నాగమాతరమ్||145||

అయం వాతాత్మజ శ్శ్రీమాన్ ప్లవతే సాగరోపరి|
హనుమాన్నామ తస్య త్వం ముహూర్తం విఘ్నమాచర||146||

రాక్షసం రూపమాస్థాయ సుఘోరం పర్వతోపమమ్|
దంష్ట్రా కరాళం పింగాక్షం వక్త్రం కృత్వా నభస్సమమ్||147||

బలమిచ్చామహే జ్ఞాతుం భూయశ్చాస్య పరాక్రమమ్|
త్వాం విజేష్యత్ ఉపాయేన విషాదం వా గమిష్యతి ||148||

ఏవముక్త్వాతు సా దేవీ దైవతైరభిసత్కృతా |
సముద్ర మధ్యే సురసా భిభ్రతీ రాక్షసం వపుః||149||

వికృతం చ విరూపం చ సర్వస్య చ భయావహమ్|
ప్లవమానం హనూమంతం ఆవృత్యేదమువాచహ||150||

మమభక్షః ప్రదిష్టస్త్వం ఈశ్వరైర్వానరర్షభ |
అహం త్వాం భక్షయిష్యామి ప్రవిశేదం మమాననమ్||151||

ఏవముక్తః సురసయా ప్రాంజలిర్వానరర్షభ|
ప్రహృష్టవదనః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||152||

రామోదాశరథిర్నామ ప్రవిష్టో దండకావనమ్|
లక్ష్మణేన సహ భ్రాతా వైదేహ్యాచాపి భార్యయా||153||

అన్యకార్యవిషక్తస్య బద్ధవైరస్య రాక్షసైః |
తస్య సీతా హృతా భార్యా రావణేన యశస్వినీ||154||

తస్యాః సకాసం దూతోsహం గమిష్యే రామ శాసనాత్ |
కర్తుమర్హసి రామస్య సాహ్యం విషయవాసిని||155||

అథవా మైథిలీం దృష్ట్వా రామం చాక్లిష్ఠకారిణమ్|
ఆగమిష్యామి తే వక్త్రం సత్యం ప్రతిశ్రుణోమి తే||156||

ఏవముక్తా హనుమతా సురసా కామరూపిణీ|
అబ్రవీన్నాతివర్తేన్మాం కశ్చిదేషవరో మమ||157||

తం ప్రయాంతం సముద్వీక్ష్య సురసా వాక్య మబ్రవీత్|
బలం జిజ్ఞాసమానా వై నాగమాతా హనూమతః||157-1||

ప్రవిశ్య వదనం మేsద్య గంతవ్యమ్ వానరోత్తమ|
వర ఏషా పురా దత్తో మమధాత్రేతి సత్వరా||157-2||

వ్యాదాయ విపులం వక్త్రం స్థితా సా మారుతేః పురః|
ఏవముక్తః సురసయా క్రుద్ధో వానరపుంగవః||157-3||

అబ్రవీత్కురువై వక్త్రం యేన మాం విషహిష్యసే|
ఇత్యుక్త్వా సురసా క్రుద్ధా దశయోజనమాయతా ||157-4||

దశయోజనవిస్తారో బభూవ హనుమాంస్తదా |
తం దృష్ట్వా మేఘసంకాశం దశయోజనమాయతమ్||157-5||

చకార సురసా చాస్యం వింశద్యోజన మాయతమ్|
హనుమాంస్తు తదా క్రుద్ధః త్రింశద్యోజన మాయతః||157-6||

చకార సురసా వక్త్రం చత్వారింశత్తథోచ్ఛ్రితమ్ |
బభూవ హనుమాన్వీరః పంచాశద్యోజనోచ్ఛ్రితః||157-7||

చకార సురసా వక్త్రం షష్టియోజన మాయతమ్|
తథైవ హనుమాన్వీరః సప్తతీ యోజనోచ్ఛ్రితః||157-8||

చకార సురసా వక్త్రం అశీతీ యోజనాయతమ్ |
హనుమాన్ అచలప్రఖ్యో నవతీ యోజనోచ్ఛ్రితః ||157-9||

చకార సురసా వక్త్రం శతయోజన మాయతమ్|
తం దృష్ట్వా వ్యాదితం త్వాస్యం వాయుపుత్త్రః సుబుద్ధిమాన్||157-10||

దీర్ఘజిహ్వం సురసయా సుఘోరం నరకోపమమ్|
సుసంక్షిప్యాత్మనః కాయం బభూవాంగుష్టమాత్రకః||158||

సోsభిపత్యాశు తద్వక్త్రం నిష్పత్య చ మహాబలః|
అంతరిక్షే స్థితః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||159||

ప్రవిష్టోsస్మి హి తే వక్త్రం దాక్షాయనీ నమోస్తుతే|
గమిష్యే యత్ర వైదేహీ సత్యం చాసీద్వరస్తవ ||160||

తం దృష్ట్వా వదానాన్ముక్తం చంద్రం రాహుముఖాదివ|
అబ్రవీత్సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ వానరమ్||161||

అర్థసిధ్యై హరిశ్రేష్ట గచ్ఛసౌమ్య యథాసుఖమ్|
సమానయస్వ వైదేహీం రాఘవేణ మహాత్మనా ||162||

తతృతీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మ సుదుష్కరమ్|
సాధు సాధ్వితి భూతాని ప్రశశంసుః తదా హరిమ్ ||163||

స సాగర మనాధృష్య మభ్యేత్య వరుణాలయమ్|
జగామాకాశమావిశ్య వేగేన గరుడోపమః||164||

సేవితే వారిదారాభిః పతగైశ్చ నిషేవితే |
చరితే కైశికాచార్యైః ఇరావతనిషేవితే||165||

సింహకుంజర శార్దూల పతగోరగవాహనైః|
విమానైః సంపతద్భిశ్చ విమలైః సమలంకృతే||166||

వజ్రాశనిసమహాఘాతైః పావకైరుపశోభితే |
కృతపుణ్యై ర్మహాభాగైః స్వర్గజిద్భిరలంకృతే||167||

వహతా హవ్య మతర్థం సేవితే చిత్రభానునా |
గ్రహనక్షత్ర చంద్రార్క తారాగణ విభూషితే||168||

మహర్షి గణ గంధర్వ నాగయక్ష సమాకులే
వివిక్తే విమలే విశ్వే విశ్వావసు నిషేవితే ||169||

దేవరాజ గజాక్రాంతే చంద్రసూర్య పథే శివే|
వితానే జీవలోకస్య వితతే బ్రహ్మనిర్మితే ||170||

బహుశస్సేవితే వీరై ర్విద్యాధరగణైర్వరైః|
జగామ వాయు మార్గేతు గరుత్మానివ మారుతః||171||

ప్రదృశ్యమాన సర్వత్ర హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
భేజేssమ్‍బరమ్ నిరాలంబం లంబపక్ష ఇవాద్రిరాట్||172||

ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా సింహికా నామ రాక్షసీ|
మనసా చింతయామాస ప్రవృద్ధా కామరూపిణీ ||173||

అద్య దీర్ఘస్య కాలస్య భవిష్యామ్యహమాశితా |
ఇదం హి మే మహత్ సత్వం చిరస్య వశమాగతమ్||174||

ఇతి సంచిత్య మనసా ఛాయమస్య సమాక్షిపత్ |
ఛాయాయాం గృహ్యమాణాయాం చింతయామాస వానరః||175||

సమాక్షిప్తోsస్మి సహసా పంగూకృత పరాక్రమః|
ప్రతిలోమేన వాతేన మహానౌరివ సాగరే||176||

తిర్యగూర్ధ్వమథశ్చైవ వీక్షమాణస్తతః కపిః|
దదర్శ స మహత్ సత్త్వం ఉత్థితం లవణాంభసి||177||

తదృష్ట్వా చింతయామాస మారుతిర్వికృతాననః|
కపిరాజేన కథితం సత్త్వమద్భుత దర్శనమ్||178||

ఛాయాగ్రాహీ మహావీర్యం తదిదం నాత్ర సంశయః|
సతాం బుద్వార్థతత్వేన సింహికాం మతిమాన్కపిః||179||

వ్యవర్థత మహాకాయః పావృషీవ వలాహకః|
తస్య సా కాయముద్వీక్ష్యవర్థమానం మహాకపేః||180||

వక్త్రం ప్రసారమాయాస పాతాళాంతర సన్నిభమ్|
ఘనరాజీవ గర్జంతీ వానరం సమభిద్రవత్||181||

స దదర్శ తతస్తస్యా వివృతం సుమహాన్ముఖమ్|
కాయమాత్రం చ మేధావీ మర్మాణి చ మహాకపిః||182||

స తస్యా వివృతే వక్త్రే వజ్రసంహననః కపిః|
సంక్షిప్త్య ముహురాత్మానం నిష్పపాత మహాబలః||183||

అస్యే తస్యా నిమజ్జంతం దదృశు సిద్ధచారణాః|
గ్రస్యమానం యథా చంద్రం పూర్ణం పర్వణి రాహుణా||184||

తతస్తస్యా నఖైస్తీక్ష్ణైర్మర్మాణ్యుత్కృత్య వానరః|
ఉత్పపాథ వేగేన మనః సంపాతవిక్రమః||185||

తాం తు దృష్ట్యా చ ధృత్యాచ దాక్షిణ్యేన నిపాత్య చ|
స కపిప్రవరో వేగాద్వవృధే పునరాత్మవాన్ |186||

హృతహృత్సా హనుమాత పపాత విధురాంభసి|
తాం హతాం వానరేణాశు పతితాం వీక్ష్య సింహికామ్||187||

భూతాన్యాకాశచారీణి తమూచుః ప్లవగోత్తమమ్|
భీమమద్యకృతం కర్మ మహత్ సత్వం త్వయా హతమ్||188||

సాధయార్థమభిప్రేతం అరిష్టంప్లవతాం వర|
యస్యత్వేతాని చత్వారి వానరేంద్ర యథా తవ||189||

ధృతిర్దృష్టిర్మతి దాక్ష్యం స్వకర్మసు సీదతి|
సతైః సంభావితః పూజ్యః ప్రతిపన్న ప్రయోజనః||190||

జగామాకాసమావిశ్య పన్నగాశనవత్కపిః|
ప్రాప్తభూయిష్ట పారస్తు పర్వతః ప్రతిలోకయన్ ||191||

యోజనానాం శతస్యాంతే వనరాజిం దదర్శ సః|
దదర్శ చ పతన్నేవ వివిధ ద్రుమభూషితమ్||192||

ద్వీపం శాఖామృగశ్రేష్ఠో మలయోపవనాని చ|
సాగరం సాగరానూపం సాగరా నూపజాన్ద్రుమాన్ ||193||

సాగరస్య చ పత్నీనాం ముఖాన్యపి విలోకయన్|
స మహామేఘసంకాశం సమీక్ష్యాత్మాన మాత్మవాన్||194||

నిరుంధత మివాకాశం చకార మతిమాన్మతిమ్|
కాయవృద్ధిం ప్రవేగం చ మమదృష్ట్వైవ రాక్షసాః||195||

మయి కౌతూహలం కుర్యురితి మేనే మహాకపిః|
తతః శరీరం సంక్షిప్య తన్మహీధరసన్నిభమ్||196||

పునః ప్రకృతి మాపేదే వీతమోహా ఇవాత్మవాన్|
తద్రూప మతి సంక్షిప్య హనుమాన్ ప్రకృతౌ స్థితః||
త్రీన్క్రమానివ విక్రమ్య బలివీర్యహరో హరిః||197||

స చారునానావిధరూపధారీ
పరం సమాసాద్య సముద్ర తీరమ్|
పరైరశక్యః ప్రతిపన్నరూపః
సమీక్షితాత్మా సమవేక్షితార్థః||198||

తతస్సలంబస్య గిరేః సమృద్ధే
విచిత్ర కూటే నిపపాత కూటే|
సకేత కోద్దాలకనాళికేరే
మహాద్రికూట ప్రతిమో మహాత్మా||199||

తతస్తు సంప్రాప్య సముద్ర తీరం
సమీక్ష్య లంకాం గిరివర్యమూర్ధ్ని|
కపిస్తు తస్మిన్ నిపపాత పర్వతే
విధూయ రూపం వ్యధయన్ మృగద్విజాన్||200||

స సాగరం దానవపన్నగాయుతమ్
బలేన విక్రమ్య మహోర్మిమాలినమ్|
నిపత్య తీరే చ మహోదధే స్తదా
దదర్శ లంకాం అమరావతీమ్ ఇవ|| 201||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ప్రథమస్సర్గః||

|| Om tat sat ||