Sundarakanda Chapter 54
Burning of Lanka
Chapter 54:
Summary : Having successfully completed what he started out for Hanuman thought for a while on what more he can do. He decided that he should burn down Lanka to reduce their strength and proceeds to accomplish the same
సంక్షిప్త సుందరకాండ
ఏబది నాల్గవసర్గము:
వీక్షమాణస్తతో లంకాం కపిః కృతమనోరథః |
వర్ధమానసముత్సాహః కార్యశేషమచింతయత్ |
తా|| కృత మనోరథుడైన హనుమంతుడు లంకానగరమునుచూచుచూ ఉప్పొంగుచున్న ఉత్సాహముతో మిగిలిన కార్యముగురించి ఆలోచింప సాగెను.
వనం తావత్ ప్రమధితం ప్రకృష్టా రాక్షసా హతాః |
బలైకదేశః క్షపితః శేషం దుర్గవినాశనమ్ |
దుర్గేవినాశితే కర్మ భవేత్ సుఖపరిశ్రమమ్|
అల్పయత్నేన కార్యే అస్మిన్ మమస్యాత్ సఫలశ్శ్రమః|
తా| ఆ వనము ధ్వంసమైనది. ప్రముఖులైన రాక్షసులు నిహతులైరి. సైన్యములో ఒక భాగము నశించినది. దుర్గనాశనము మిగిలనిది. దుర్గము నశింపజేసినచో నేను ఇంతవరకు చేసిన కార్యముల సుఖము లభించును. స్వల్పయత్నముతో ఈ కార్యముకూడా పూర్తిచేసినచో నా శ్రమ అంతయూ సఫలము.
తతః ప్రదీప్త లాంగూలః సవిద్యుదివతోయదః |
భవనాగ్రేషు లంకాయ విచచార మహాకపిః ||
తా|| అఫ్ఫుడు వాలాగ్ని జ్వాలలతో గూడిన హనుమంతుడు విద్యుత్కాంతులతో మెఱయుచున్న మేఘమువలె విలసిల్లుచు లంకానగరమందలి భవనాగ్రములపై సంచరింపసాగెను.
సర్వేషాం సమతిక్రమ్య రాక్షశేంద్రస్య వీర్యవాన్ |
అససాదాధ లక్ష్మీవాన్ రావణస్య నివేశనమ్ ||
తతస్మిన్ గృహేముఖ్యే నానారత్నవిభూషితే|
మేరుమందరసంకాశే సర్వ మంగళ శోభితే ||
ప్రదిప్తమగ్నిముత్సృజ్య లాంగూలాగ్రే ప్రతిష్టితమ్|
ననాద హనుమాన్ వీరో యుగాంత జలదోయదా ||
తా|| సర్వలక్షణ సంపన్నుడైన హనుమంతుడు రాక్షసవీరులందరి గృహములను అగ్నికి ఆహుతియొనరిచ్చిన పిమ్మట రాక్షసరాజైన హనుమంతుని ప్రాసాదమునకు చేరెను.అప్పుడు హనుమంతుడు నానా రత్న విభూషితమైనది , మేరుమందర పర్వతముఅలవలే ఉన్నతమైనది అన్నీ శుభలక్షణములతో మంగళమైనదియూ అగు ఆ ముఖ్యగృహమునకు లాంగూలాగ్రముతో అగ్నిని అంటించి హనుమంతుడు ప్రళయకాల మేఘమువలె గర్జించెను.
సంజజ్ఞే తుములశ్శబ్దోరాక్షసానాం ప్రధావతామ్ |
స్వగృహ్యస్య పరిత్రాణేభగ్నోత్సాహోర్జితశ్రియామ్ |
నూనమేషోగ్ని రాయాతః కపిరూపేణ హాఇతి ||
తా|| స్వగృహమును రక్షించుటకై పరుగులిడుచున్నవారునూ, ఉత్సాహమును బలమును సంపదలను కోల్పోయినవారునూ అయిన రాక్షసులు " నిజముగా అగ్ని దేవుడే వానరుని రూపములో వచ్చినాడు" అని హహా కారములు చేసిరి.
హనుమతా వేగవతా వానరేణ మహాత్మనా
లంకాపురం ప్రదగ్ధం తత్ రుద్రేణ త్రిపురం యథా ||
తా|| మహాత్ముడు మహాబలపరాక్రమము గలవాడు అగు హనుమంతునిచే ఆ లంకానగరము రుద్రునిచే త్రిపురము దగ్ధమైనటుల వలె దగ్ధమాయెను.
వజ్రీ మహేంద్ర స్త్రిదశేశ్వరో వా
సాక్షాద్యమోవా వరుణోనిలోవా |
రుద్రోగ్నిరర్కో ధనదశ్చ సోమో
న వానరో అయమ్ స్వయమేవ కాలః |
ఇత్యేవమూచుర్బహవో విశిష్టా
రక్షోగణాస్తత్ర సమేత్య సర్వే||
స ప్రాణి సంఘాం సగృహాం సవృక్షాం
దగ్ధాం పురీం తాం సహసా సమీక్ష్య ||
తా| ఈతడు వజ్రాయుధము ధరించినవాడు దేవతలకు ప్రభువు అగు దేవెంద్రుడో లేక సాక్షాత్తు యముడో వరుణుడో , వాయుదేవుడో , రుద్రుడో , అగ్నియో కుబేరుడో సూర్యుడో కావచ్చును . లేనిచో స్వయముగా కాలపురుషుడో అయివుండవచ్చును. ఈతడు వానరుడు మాత్రము కాదు. గుంపులుగా గుమిగూడిన ధీశాలురూ రాక్షసులు ప్రాణి సంఘములతో , గృహములతో ,వృక్షములతో క్షణములో దగ్ధమైన లంకానగరిని చూచి ఆ విధముగా అనుకొనిరి
హా తాత హా పుత్రక కాంత మిత్ర
హా జీవితం భోగయుతం సుపుణ్యమ్|
రక్షోభిరేవంబహుధా బ్రువద్భిః
శబ్దః కృతో ఘోరతరస్సుభీమః||
తా| "అయ్యో తండ్రీ , హా కుమారా | హా నాధా | హా మిత్రా|" అని విలవిలలాడుచూ రాక్షసులందరూ రోదింపసాగిరి. వారి విఆప ధ్వనులు మిక్కిలి ఘోరముగా భయంకరముగా నుండెను.
తత్ర దేవాస్సగంధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః
దృష్ట్వా లంకాం ప్రదగ్ధాం తాం విస్మయం పరమం గతాః||
తం దృష్ట్వా వానరశ్రేష్టం హనుమంతం మహాకపిమ్ |
కాలాగ్నిరితి సంచింత్య సర్వభూతాని తత్రసుః ||
తా|| అంతట దేవతలు గంధర్వులు సిద్ధులు మహర్షులు అగ్నిజ్వాలలో దగ్ధమగుచున్న లంకాపురిని చూచి చకితులైరి. సకలప్రాణులూ ఆ వానరోత్తముని చూచి ప్రళయకాలాగ్ని స్వరూపముగా భావించి భయభ్రాంతులైనవి.
దేవాశ్చ సర్వే మునిపుంగవాశ్చ
గంధర్వ విద్యాధరనాగయక్షాః |
భూతాని సర్వాణి మహాంతి తత్ర
జగ్ముః పరాం ప్రీతితుల్యరూపామ్ ||
తా|| సమస్త దేవతలు మునీశ్వరులు గంధర్వులు విధ్యాధరులు నాగులు, యక్షులు పరమప్రీతినొందిరి. ఆచటనున్న సకలప్రాణులూ మహానంద భరితములాయెను
సంక్షిప్త సుందరకాండ
ఎబదినాలుగవ సర్గము
సమాప్తము