Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 12.

( with word meanings summary and commentary)

Tika Traya summarizes the Sarga in the following words; ಚಿತ್ರ ಗೃಹ ನಿಕುಞ್ಜಾದಿ ನಾನಾ ಸ್ಥಾನೇ ಅನ್ವಿಷ್ಯ ಅಪ್ರಾಪ್ಯ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಸೀತಾ ದರ್ಶನೋ ಹನಮಾನ್ ತದಾ ರಾವಣೇನ ಪ್ರಮಾಪಣಾದಿ ಸಮ್ಭಾವ್ಯಾಕೃತಕಾರ್ಯತಯಾ ಸ್ವಯತ್ನ ವೈಫಲ್ಯಂ ಮನ್ವಾನಃ ಸುಗ್ರೀವ ದರ್ಶನಾದಿಷು ನಿರ್ವಿಣ್ಣೋಽಪಿ ನಿರ್ವೇದಸ್ಯ ಅನರ್ಥಪಾದಕತ್ವಂ ವಿಚಿನ್ತ್ಯ ಅನಿರ್ವೇದಶ್ಯೈವ ಫಲೋಪಾದಕತ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿನ್ವನ್ ಪುನರಪಿ ಅನ್ವೇಷ್ಠುಂ ಆರಭತೇ| ಅನ್ವಿಷ್ಠಾಖಿಲಪ್ರದೇಶೋಽಪ್ಯಲಭ್ದಸೀತಾ ದರ್ಶನಃ ಪುನಶ್ಚ ವಿಷೀದತಿ| ಇತಿ|| Tika Traya says, having searched in all places and not having found Sita, analyzing all possibilities of Ravana as the cause, realizing his own failure to find Sita makes it difficult to face the King Sugriva etc, realizing the danger of becoming dispirited, realizing the importance of being positive, Hanuma starts his search again. Again having gone through all places and not finding Sita, Hanuma again becomes sad. That is the brief summary of the twelfth Sarga

Though not as brief, the story of the twelfth Sarga can be summarized as follows.

In search for Sita, Hanuman, the son of Vayu , goes through the inner harem of Ravana . But "ನ ಚೇವ ತಾಂ ಪಶ್ಯತಿ" meaning , he was unable to see her. Then Hanuman goes into a deep thought. "I am unable to find Sita", "ಧೃವಂ ಹಿ ಸೀತಾ ಮ್ರಿಯತೇ" - meaning that "certainly she might have been dead". But he does not think it is right to go back to Kishkindha. He says to himself - "ನ ಮೇ ಅಸ್ತಿ ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪಗಾ ಗತಿಃ"- ""should not go near Sugriva" . Thinking further he wonders if his effort has been wasted. "ವೃಥಾ ಜಾತೋ ಮಮ ಶ್ರಮಃ"- "My effort has become a waste"

His thinking continues and he wonders. What he can share with the rest of the Vanaras and Jambavan? Realizing that his thinking is going in a gloomy direction, Hanuman recollects a general truth saying, "keeping the gloomy spirits at bay is essential for prosperity and critical for happiness. It is needed to carry on with all affairs at all times. It brings success to any endeavor that a man takes up."

Applying that general truth in his case for the current task on hand, Hanuman decides that he should put forth his best effort and search for Sita again. But unable to see Sita his mind was filled with sorrow.
Hanuman then goes into a deep thought.

That is the story of the twelfth Sarga.

Now we go through the Slokas with meanings and summary

||Sloka 12.01||

ಸ ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ಭವನಸ್ಯ ಮಾರುತಿಃ
ಲತಾಗೃಹಂ ಶ್ಚಿತ್ರಗಹಾನ್ನಿಶಾಗೃಹಾನ್|
ಜಗಾಮ ಸೀತಾಂ ಪ್ರತಿದರ್ಶನೋತ್ಸುಕೋ
ನ ಚೈವ ತಾಂ ಪಶ್ಯತಿ ಚಾರುದರ್ಶನಾಮ್||12.01||

ಸ|| ಸಃ ಮಾರುತಿಃ ತಸ್ಯ ಭವನಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ಸೀತಾಂ ಪ್ರತಿ ದರ್ಶನೋತ್ಸುಕಃ ಲತಾ ಗೃಹಾನ್ ಚಿತ್ರಗೃಹಾನ್ ನಿಶಾಗೃಹಾನ್ ಜಗಾಮ| ಚಾರುದರ್ಶನಾಮ್ ತಾಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ ಏವ ||

Rama Tika says- ತಸ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ಭವನಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ ಸಂಸ್ಥಿತೋ ಹನುಮಾನ್ ಸೀತಾಂ ಪ್ರತಿ ದರ್ಶನೋತ್ಸುಕಃ ಸನ್ ಲತಾಗೃಹಾನ್ ಲತಾ ಛ್ಚಾದಿತವೇಶ್ಮಾನಿ ಚಿತ್ರ ಗೃಹಾನ್ ಅನೇಕ ವಿಧ ಚಿತ್ರಲಿಖಿತ ಭವನಾನಿ ನಿಶಾಗೃಹಾನ್ ರಾತ್ರಿ ನಿವಾಸ ಯೋಗ್ಯ ಭವನಾನಿ ಚ ಜಗಾಮ| ಸೀತಾಂ ಚ ನೈವ ಪಶ್ಯತಿ||

||Sloka meanings||.

ಸೀತಾಂ ಪ್ರತಿ ದರ್ಶನೋತ್ಸುಕಃ - anxious to see Sita
ಸಃ ಮಾರುತಿಃ - that Maruti
ತಸ್ಯ ಭವನಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇ -
in the middle of those palace complex
ಲತಾ ಗೃಹಾನ್ ಚಿತ್ರಗೃಹಾನ್ ನಿಶಾಗೃಹಾನ್ ಜಗಾಮ -
went to the houses of creepers, picture galleries, night places
ಚಾರುದರ್ಶನಾಮ್ ತಾಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ ಏವ-
But he could not find the beautiful lady Sita.

||Sloka summary||

That Maruti anxious to see Sita went to the houses of creepers, picture galleries, night places in the middle of those palace complex. But he could not find the beautiful lady Sita. ||12.01||

||Sloka 12.02||

ಸ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ತತೋ ಮಹಾಕಪಿಃ
ಪ್ರಿಯಾಮಪಶ್ಯನ್ ರಘುನಂದನಸ್ಯ ತಾಮ್|
ಧ್ರುವಂ ಹಿ ಸೀತಾ ಮ್ರಿಯತೇ ಯಥಾ ನಮೇ
ವಿಚಿನ್ವತೋದರ್ಶನ ಮೇತಿ ಮೈಥಿಲೀ||12.02||

ಸ|| ತತಃ ಮಹಾಕಪಿಃ ರಘುನನ್ದನಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಾಮ್ ತಾಮ್ ಅಪಶ್ಯನ್ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ | ಮೈಥಿಲೀ ವಿಚಿನ್ವತಃ ಮೇ ಯಥಾ ದರ್ಶನಮ್ ನ ಉಪೈತಿ ಸೀತಾ ಧ್ರುವಮ್ ಮ್ರಿಯತೇ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಮಹಾಕಪಿಃ -
then the great Vanara
ರಘುನನ್ದನಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಾಮ್ -
beloved of Rama started
ತಾಮ್ ಅಪಶ್ಯನ್ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ -
unable to see (her) started thinking
ಮೈಥಿಲೀ ವಿಚಿನ್ವತಃ -
while searching for Mythili
ಯಥಾ ಮೇ ದರ್ಶನಮ್ ನ ಉಪೈತಿ -
I am unable to find her.
ಸೀತಾ ಧ್ರುವಮ್ ಮ್ರಿಯತೇ -
she might surely be dead

||Sloka summary||

"Then the great Vanara unable to see the beloved of Rama started thinking. "While searching for Mythili I am unable to find her. She might surely be dead."||12.02||

||Sloka 12.03||

ಸಾ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಪ್ರವರೇಣ ಜಾನಕೀ
ಸ್ವಶೀಲಸಂರಕ್ಷಣ ತತ್ಪರಾ ಸತೀ|
ಅನೇನ ನೂನಂ ಪ್ರತಿ ದುಷ್ಟ ಕರ್ಮಣಾ
ಹತಾ ಭವೇತ್ ಆರ್ಯಪಥೇ ಪರೇ ಸ್ಥಿತಾ||12.03||

ಸ|| ಸಾ ಜಾನಕೀ ಪರೇ ಆರ್ಯಪಥೇ ಸ್ಥಿತಾ ಸ್ವಶೀಲಸಂರಕ್ಷಣತತ್ಪರಾ ಸತೀ ಪ್ರತಿ ದುಷ್ಟಕರ್ಮಣಾ ಅನೇನ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಪ್ರವರೇಣ ಹತಾ ಭವೇತ್ ನೂನಂ||

||Sloka meanings||

ಸಾ ಜಾನಕೀ ಪರೇ ಆರ್ಯಪಥೇ ಸ್ಥಿತಾ -
that Janaki the follower of noble path
ಸ್ವಶೀಲಸಂರಕ್ಷಣತತ್ಪರಾ ಸತೀ -
focused on protecting her chastity
ಪ್ರತಿ ದುಷ್ಟಕರ್ಮಣಾ ಅನೇನ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಪ್ರವರೇಣ -
by him the evil mind of best of Rakshasas
ಹತಾ ಭವೇತ್ ನೂನಂ -
surely must have been killed.

||Sloka summary||

"That Janaki the follower of noble path who wishes to protect her chastity surely must have been killed by him the evil minded king of Rakshasas." ||12.03||

||Sloka 12.04||

ವಿರೂಪ ರೂಪಾ ವಿಕೃತಾ ವಿವರ್ಚಸೋ
ಮಹಾನನಾ ದೀರ್ಘವಿರೂಪ ದರ್ಶನಾಃ|
ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಾ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಯೋಷಿತೋ
ಭಯಾದ್ವಿನಷ್ಟಾ ಜನಕೇಶ್ವರಾತ್ಮಜಾ||12.04||

ಸ|| (ತಾಮ್) ವಿರೂಪರೂಪಾಃ ವಿಕೃತಾಃ ವಿವರ್ಚಸಃ ಮಹಾನನಾಃ ದೀರ್ಘವಿರೂಪ ದರ್ಶನಾಃ ರಾಕ್ಷಸರಾಜ ಯೋಷಿತಃ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಾ ಜನಕೇಶ್ವರಾತ್ಮಜಾ ಭಯಾತ್ ವಿನಷ್ಟಾ||

||Sloka meanings||

ವಿರೂಪರೂಪಾಃ ವಿಕೃತಾಃ ವಿವರ್ಚಸಃ -
ugly distorted dull women ,
ಮಹಾನನಾಃ ದೀರ್ಘವಿರೂಪ ದರ್ಶನಾಃ -
with huge faces, tall and with deformed looks
ರಾಕ್ಷಸರಾಜ ಯೋಷಿತಃ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
looking at women of the Rakshasa King
ಸಾ ಜನಕೇಶ್ವರಾತ್ಮಜಾ ಭಯಾತ್ ವಿನಷ್ಟಾ -
that daughter of king Janaka may have died out of fear

||Sloka summary||

"Looking at the women of the Rakshasa king, who are ugly, distorted, dull, with huge faces, tall and deformed, that daughter of king Janaka may have died out of fear."||12.04||

||Sloka 12.05||

ಸೀತಾಂ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾಹ್ಯನವಾಪ್ಯ ಪೌರುಷಮ್
ವಿಹೃತ್ಯ ಕಾಲಂ ಸಹ ವಾನರೈಶ್ಚಿರಮ್|
ನ ಮೇಽಸ್ತಿ ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪಗಾ ಗತಿಃ
ಸುತೀಕ್ಷ್ಣ ದಂಡೋ ಬಲವಾಂಶ್ಚ ವಾನರಃ||12.05||

ಸ|| ಸೀತಾಂ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪೌರುಷಂ ಅನವಾಪ್ಯ ವಾನರೈಃ ಸಹ ಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವಿಹೃತ್ಯ ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪಗಾ ಗತಿಃ ನಾಸ್ತಿ | ವಾನರಃ (ಸುಗ್ರೀವಃ) ಸುತೀಕ್ಷ್ಣದಣ್ಡಃ ಬಲವಾಂಶ್ಚ||

Rama Tika says- ವಾನರೈಃ ಸಹ ಚಿರಕಾಲಂ ವಿಹೃತ್ಯ ಸೀತಾಮ್ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ ಅತ ಏವ ಪೌರುಷಂ ಪುರುಷ ಕಾರ್ಯಂ ಅನವಾಪ್ಯ ಅಪ್ರಾಪ್ಯ ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪಗಾ ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪ ಪ್ರಾಪಿಕಾ ನಮೇ ಗತೀ ಮಾರ್ಗಃ ನಾಸ್ತಿ ತತ್ರ ಹೇತುಃ ವಾನರಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ತೀಕ್ಷ್ಣ ದಣ್ಡಃ ಬಲವಾನ್ ಚ|

Govindaraja adds the following in his Tika - ಪೌರುಷಂ ಶತೃವಿಷಯ ಪರಾಕ್ರಮಮ್ | ಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವಿಹೃತ್ಯ ಅತಿಕ್ರಮ್ಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| It means that the time given for the Vanaras has expired, hence Hanuman says he cannot go back without seeing Sita. That is the comment of Govindaraja

||Sloka meanings||

ಸೀತಾಂ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ -
without seeing Sita
ಪೌರುಷಂ ಅನವಾಪ್ಯ -
without achieving he pride of achievement
ವಾನರೈಃ ಸಹ ಚಿರಂ ಕಾಲಂ ವಿಹೃತ್ಯ -
having passed time with Vanaras
ಸುಗ್ರೀವ ಸಮೀಪಗಾ ಗತಿಃ ನಾಸ್ತಿ -
not possible to go near Sugriva.
ವಾನರಃ (ಸುಗ್ರೀವಃ) ಸುತೀಕ್ಷ್ಣದಣ್ಡಃ ಬಲವಾಂಶ್ಚ -
that Vanara (Sugriva) punishes severely and is powerful.

||Sloka summary||

Without seeing Sita , searching for whom is the pride of achievement, having passed the time limit it is not possible to go to Sugriva. That Sugriva punishes severely and is powerful.||12.05|| .

||Sloka 12.06||

ದೃಷ್ಟಮಂತಃ ಪುರಂ ಸರ್ವಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರಾವಣಯೋಷಿತಾಃ |
ನ ಸೀತಾ ದೃಶ್ಯತೇ ಸಾಧ್ವೀ ವೃಥಾಜಾತೋ ಮಮ ಶ್ರಮಃ||12.06||

ಸ|| ಸರ್ವಂ ಅಂತಃ ಪುರಂ ದೃಷ್ಟಂ| ರಾವಣಯೋಷಿತಾಃ ದೃಷ್ಟಾ| ಸಾಧ್ವೀ ಸೀತಾ ನದೃಶ್ಯತೇ|ಮಮ ಶ್ರಮಃ ವೃಥಾ ಜಾತಃ||

||Sloka meanings||

ಸರ್ವಂ ಅಂತಃ ಪುರಂ ದೃಷ್ಟಂ -
all of the harem has been seen
ರಾವಣಯೋಷಿತಾಃ ದೃಷ್ಟಾ -
Ravana women were seen
ಸಾಧ್ವೀ ಸೀತಾ ನದೃಶ್ಯತೇ -
pious Sita is not seen
ಮಮ ಶ್ರಮಃ ವೃಥಾ ಜಾತಃ -
my effort has gone waste

||Sloka summary||

All the harem has been seen. All the Ravana women were seen. Pious Sita is not seen. My effort has gone waste. ||12.06||

||Sloka 12.07||

ಕಿಂನು ಮಾಂ ವಾನರಾಸ್ಸರ್ವೇ ಗತಂ ವಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಸಂಗತಾಃ|
ಗತ್ವಾ ತತ್ರ ತ್ವಯಾ ವೀರ ಕಿಂ ಕೃತಂ ತದ್ವದಸ್ಯ ನಃ ||12.07||

ಸ|| ಗತಂ ಮಾಂ ಸಂಗತಾಃ ಸರ್ವೇ ವಾನರಾಃ ಕಿಂ ನು ವಕ್ಷ್ಯಂತಿ |ವೀರ ತತ್ರ ಗತ್ವಾ ತ್ವಯಾ ಕಿಂ ಕೃತಂ | ತತ್ ನಃ ವದಸ್ವ||

||Sloka meanings||

ಗತಂ ಮಾಂ ಸಂಗತಾಃ -
once I go back together (meeting me)
ಸರ್ವೇ ವಾನರಾಃ ಕಿಂ ನು ವಕ್ಷ್ಯಂತಿ -
what will Vanaras say
ವೀರ ತತ್ರ ಗತ್ವಾ ತ್ವಯಾ ಕಿಂ ಕೃತಂ-
'valiant one ! what have you done after going there?
ತತ್ ನಃ ವದಸ್ವ -
that you tell us

||Sloka summary||

"Once I go back what will Vanaras say ? 'Valiant one ! what have you done after going there? That you tell us." ||12.07||

||Sloka 12.08||

ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕಿಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತಾಂ ಅಹಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಮ್|
ಧ್ರುವಂ ಪ್ರಾಯಮುಪೈಷ್ಯಂತಿ ಕಾಲಸ್ಯ ವ್ಯತಿವರ್ತನೇ||12.08||

ಸ|| ಕಾಲಸ್ಯ ವ್ಯತಿವರ್ತನೇ ತಾಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕಿಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ | ಧೃವಂ ಪ್ರಾಯಂ ಉಪೈಷ್ಯಂತಿ||

||Sloka meanings||

ಕಾಲಸ್ಯ ವ್ಯತಿವರ್ತನೇ -
having exceeded the time limit
ತಾಂ ಜನಕಾತ್ಮಜಾಂ ಅದೃಷ್ಟ್ವಾ -
not having seen the daughter of Janaka
ಕಿಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ - what can I say?
ಧೃವಂ ಪ್ರಾಯಂ ಉಪೈಷ್ಯಂತಿ -
they will surely sit and wait unto death

||Sloka summary||

"Not having seen the daughter of Janaka what can I say? Having exceeded the time limit, they will surely sit and wait unto death." ||12.08||

||Sloka 12.09||

ಕಿಂ ವಾ ವಕ್ಷ್ಯತಿ ವೃದ್ಧಶ್ಚ ಜಾಂಬವಾನ್ ಅಂಗದಶ್ಚ ಸಃ|
ಗತಂ ಪಾರಂ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ವಾನರಾಶ್ಚ ಸಮಾಗತಾಃ||12.09||

ಸ|| ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಪಾರಂ ಗತಂ (ಮಾಂ) ವೃದ್ಧಃ ಜಾಮ್ಬವಾನ್ ಕಿಂ ವಾ ವಕ್ಷ್ಯತಿ | ಸಃ ಅಂಗದಃ ಚ | ಸಮಾಗತಃ ವಾನರಾಶ್ಚ|

||Sloka meanings||

ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಪಾರಂ ಗತಂ (ಮಾಂ)-
Once I cross the sea
ವೃದ್ಧಃ ಜಾಮ್ಬವಾನ್ ಕಿಂ ವಾ ವಕ್ಷ್ಯತಿ -
what will the elder Jambavan say?
ಸಃ ಅಂಗದಃ ಚ ಸಮಾಗತಃ ವಾನರಾಶ್ಚ-
Angada and other Vanaras too

||Sloka summary||

"Once I cross the sea what will the elder Jambavan say. What will Angada and other Vanaras who gather say." ||12.09||

||Sloka 12.10||

ಅನಿರ್ವೇದ ಶ್ಶ್ರಿಯೋಮೂಲಂ ಅನಿರ್ವೇದಃ ಪರಂ ಸುಖಮ್|
ಅನಿರ್ವೇದೋ ಹಿ ಸತತಂ ಸರ್ವಾರ್ಥೇಷು ಪ್ರವರ್ತಕಃ||12.10||

ಸ|| ಅನಿರ್ವೇದಃ ಶ್ರಿಯಃ ಮೂಲಂ ಅನಿರ್ವೇದಃ ಪರಂ ಸುಖಂ ಅನಿರ್ವೇದಃ ಸತತಾಮ್ ಸರ್ವಾರ್ಥೇಷು ಪ್ರವರ್ತಕಃ ಹಿ

||Sloka meanings||

ಅನಿರ್ವೇದಃ ಶ್ರಿಯಃ ಮೂಲಂ -
Being free from despair is the cause of prosperity
ಅನಿರ್ವೇದಃ ಪರಂ ಸುಖಂ -
Being free from despair leads to ultimate happiness.
ಅನಿರ್ವೇದಃ ಸತತಾಮ್ -
one free from despair , will always
ಸರ್ವಾರ್ಥೇಷು ಪ್ರವರ್ತಕಃ ಹಿ -
prevails in achieving all objectives
ಪ್ರಯತ್ನಮುಲಲೋನೂ ಸಫಲುಡು ಅಗುನು

||Sloka summary||

"Being free from despair is the cause of prosperity. Being free from despair leads to ultimate happiness. one free from despair always prevails in achieving all objectives."||12.10||

||Sloka 12.11||

ಕರೋತಿಸಫಲಂ ಜಂತೋಃ ಕರ್ಮ ಯತ್ ತತ್ ಕರೋತಿ ಸಃ|
ತಸ್ಮಾತ್ ಅನಿರ್ವೇದಕೃತಂ ಯತ್ನಂ ಚೇಷ್ಟೇಽಹಮುತ್ತಮಮ್ ||12.11||
ಭೂಯಸ್ತಾವತ್ ವಿಚೇಷ್ಯಾಮಿ ದೇಶಾನ್ ರಾವಣಪಾಲಿತಾನ್|

ಸ|| ಯತ್ ಕರ್ಮ ಕರೋತಿ ಜಂತೋಃ ತತ್ ಸಫಲಂ ಕರೋತಿ ಸಃ| ತಸ್ಮಾತ್ ಅಹಂ ಅನಿರ್ವೇದಕೃತಂ ಉತ್ತಮಮ್ ಪ್ರಯತ್ನಂ ಚೇಷ್ಟೇ |ಭೂಯಃ ಅದೃಷ್ಟವಾನ್ ರಾವಣಪಾಲಿತಾನ್ ದೇಶಾನ್ ವಿಚೇಷ್ಟಾಮಿ ತಾವತ್||

Rama Tika says - ಸೋಽನಿರ್ವೇದಃ ಯತ್ ಕರ್ಮ ಜನ್ತುಃ ಕರೋತಿ ತತ್ ಜನ್ತೋಃ ಕರ್ಮ ಸಫಲಂ ಕರೋತಿ|

Govindaraja says - ಚಿರಂ ನಿರ್ವೇದಂ ಕಾರ್ಯಹಾನಿಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಮತ್ವಾ ಅನಿರ್ವೇದಮ್ ಅವಲಮ್ಬತೇ - ಅನಿರ್ವೇದ ಇತಿ|ಅನಿರ್ವೇದಃ ಉತ್ಸಾಹಃ ತತ್ಕೃತಂ ತತ್ ಪ್ರಯುಕ್ತಂ ಯತ್ನಂ ಚೇಷ್ಟೇ ಕರೋಮಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| ಯತ್ ಕರೋತಿ ಜನ್ತುರಿತಿ ಸಿದ್ಧಮ್ | ಜನ್ತೋಃ ಸಬನ್ಧೀ ತತ್ಸರ್ವಂ ಕರ್ಮ ಸಃ ಅನಿರ್ವೇದ ಏವ ಸಫಲಂ ಕರೋತಿ ಇತಿ ಅನ್ವಯಃ|

||Sloka meanings||

ಯತ್ ಕರ್ಮ ಕರೋತಿ ಜಂತೋಃ -
action performed by a being (free from despair)
ತತ್ (ಅನಿರ್ವೇದಮ್) ಸಫಲಂ ಕರೋತಿ -
always bears fruit
ತಸ್ಮಾತ್ ಅಹಂ - hence I
ಅನಿರ್ವೇದಕೃತಂ ಉತ್ತಮಮ್ ಪ್ರಯತ್ನಂ ಚೇಷ್ಟೇ -
free from despair I will do my best efforts
ಭೂಯಃ ಅದೃಷ್ಟವಾನ್ -
all places not seen before
ರಾವಣಪಾಲಿತಾನ್ ದೇಶಾನ್ ವಿಚೇಷ್ಟಾಮಿ-
will see in this land ruled by Ravana

||Sloka summary||

"Action performed by a being free from despair always bears fruit. Therefore without despairing I will do my best efforts. I will look at all places not seen in this land ruled by Ravana." ||12.11||

Here Hanuman who was moving towards despair in his search, being unable to find Sita, remembers a common saying. That being free from despair is the cause of prosperity. Being free from despair leads to ultimate happiness. one free from despair always prevails in achieving all objectives

Remembering this and applying it himself , he decides to proceed with the search without despairing.

This is an example of Hanuma's single minded focus.

||Sloka 12.12,13||

ಅಪಾನಶಾಲಾ ವಿಚಿತಾಃ ತಥಾ ಪುಷ್ಪಗೃಹಾಣಿ ಚ||12.12||
ಚಿತ್ರಶಾಲಾಶ್ಚ ವಿಚಿತಾ ಭೂಯಃ ಕ್ರೀಡಾ ಗೃಹಾಣಿ ಚ|
ನಿಷ್ಕುಟಾನ್ತರ ರಥ್ಯಾಶ್ಚ ವಿಮಾನಾನಿ ಚ ಸರ್ವಶಃ||12.13||

ಸ||ಪಾನಶಾಲಾಃ ವಿಚಿತಾಃ |ತಥಾ ಪುಷ್ಫಗೃಹಾಣಿ ಚ | ಚಿತ್ರಶಾಲಾಶ್ಚ ವಿಚಿತಾಃ |ಭೂಯಃ ಕ್ರೀಡಾಗೃಹಾಣಿ ಚ|ನಿಷ್ಕುಟಾನ್ತರ ರಥ್ಯಾಶ್ಚ| ವಿಮಾನಾನಿ ಚ| ಸರ್ವಶಃ||

||Sloka meanings||

ಪಾನಶಾಲಾಃ ವಿಚಿತಾಃ -
drinking places have been seen
ತಥಾ ಪುಷ್ಫಗೃಹಾಣಿ ಚ -
garden houses too
ಚಿತ್ರಶಾಲಾಶ್ಚ ವಿಚಿತಾಃ -
picture galleries too have been seen.
ಭೂಯಃ ಕ್ರೀಡಾಗೃಹಾಣಿ ಚ -
again the play houses too
ನಿಷ್ಕುಟಾನ್ತರ ರಥ್ಯಾಶ್ಚ -
paths through the gardens and mansions were seen
ವಿಮಾನಾನಿ ಚ -
chariot Pushpaka too
ಸರ್ವಶಃ -
all places have been seen

||Sloka summary||

"The drinking places are visited. The garden houses too. The picture galleries too. Again all the play houses too. The paths through the gardens and mansions were searched. Everywhere including the chariot Pushpaka were searched." ||12.12,13||

||Sloka 12.14,||

ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ಭೂಯೋಽಪಿ ವಿಚೇತು ಮುಪಚಕ್ರಮೇ|
ಭೂಮಿಗೃಹಾಂ ಶ್ಚೈತ್ಯ ಗೃಹಾನ್ ಗೃಹಾತಿಗೃಹಕಾನಪಿ||12.14||

ಸ|| ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ಭೂಮಿ ಗೃಹಾನ್ ಚೈತ್ಯ ಗೃಹಾನ್ ಗೃಹಾತಿಗೃಹಕಾನಪಿ ಭೂಯಃ ಅಪಿ ವಿಚೇತುಂ ಉಪಚಕ್ರಮೇ||

Rama Tika says- ಆಪಾನಶಾಲಾಪ್ರಭೃತಯೋ ಮಯಾ ವಿಚಿತಾಃ| ಅತಃ ಅನ್ಯತ್ರ ವಿಚೇತವ್ಯಮ್ ಇತಿ ಅರ್ಥಃ| ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ವಿಚೇತುಂ ಉಪಕ್ರಮೇ| ತತ್ರ ನಿಷ್ಕೂಟಾನ್ತರ ರಥ್ಥ್ಯಾಃ ಗೃಹಾರಾಮ ವೀಥ್ಯಾಃ ಭೂಮಿ ಗೃಹಾಃ ಭುವೋಽನ್ತರಾಲೇ ನಿರ್ಮಿತ ಭವನಾನಿ, ಗೃಹಾತ್ ಗೃಹಕಾಃ ಗೃಹೋಽಪರಿವಿದ್ಯಮಾನಗೃಹಾನ್ ಇತಿ ಕತಕಃ|

||Sloka meanings||

ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ -
having thought as above
ಭೂಮಿ ಗೃಹಾನ್ ಚೈತ್ಯ ಗೃಹಾನ್ -
underground houses, temples
ಗೃಹಾತಿಗೃಹಕಾನಪಿ -
the houses within houses
ಭೂಯಃ ಅಪಿ ವಿಚೇತುಂ ಉಪಚಕ್ರಮೇ -
again started searching

||Sloka summary||

"Having thought as above he again started searching the underground houses, temples, the houses within houses." ||12.14||

||Sloka 12.15,16||

ಉತ್ಪತನ್ ನಿಷ್ಪತಂ ಶ್ಚಾಪಿ ತಿಷ್ಠನ್ ಗಚ್ಚನ್ ಪುನಃ ಪುನಃ|
ಅಪಾವೃಣ್ವಂಶ್ಚ ದ್ವಾರಾಣಿ ಕವಾಟಾನ್ಯವಘಾಟಯನ್||12.15||

ಪ್ರವಿಶನ್ ನಿಷ್ಪತಂ ಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಪತನ್ ಉತ್ಪತತನ್ ಅಪಿ|
ಸರ್ವಮಪ್ಯವಕಾಶಂ ಸ ವಿಚಚಾರ ಮಹಾಕಪಿಃ||12.16||

ಸ|| ಸಃ ಮಹಾಕಪಿಃ ಪುನಃ ಪುನಃ ಉತ್ಪತನ್ ನಿಷ್ಪತಂಶ್ಚಾಪಿ ತಿಷ್ಠನ್ ಗಚ್ಛನ್ ದ್ವಾರಾಣಿ ಅಪಾವೃಣ್ವನ್ ಕವಾಟಾನಿ ಅವಘಾಟಯನ್ ಪ್ರವಿಶನ್ ನಿಷ್ಪತಂಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಪತನ್ ಉತ್ಪತನ್ನಪಿ ಸರ್ವಂ ಅಪಿ ಅವಕಾಶಮ್ ವಿಚಚಾರ||

||Sloka meanings||

ಸಃ ಮಹಾಕಪಿಃ -
The great Vanara
ಪುನಃ ಪುನಃ ಉತ್ಪತನ್ ನಿಷ್ಪತಂಶ್ಚಾಪಿ -
again and again going up and down
ತಿಷ್ಠನ್ ಗಚ್ಛನ್ ದ್ವಾರಾಣಿ ಅಪಾವೃಣ್ವನ್ -
stopping for some time and moving, opening doors
ಕವಾಟಾನಿ ಅವಘಾಟಯನ್ -
crossing the doors
ಪ್ರವಿಶನ್ ನಿಷ್ಪತಂಶ್ಚಾಪಿ -
entering, and exiting
ಪ್ರಪತನ್ ಉತ್ಪತನ್ನಪಿ -
jumping up and down
ಸರ್ವಂ ಅಪಿ ಅವಕಾಶಮ್ ವಿಚಚಾರ -
moved about wherever there was scope

||Sloka summary||

"The great Vanara searched again going up and down, stopping for some time and moving, opening and closing doors by crossing, entering, and exiting , jumping up and down. He searched wherever there was scope for search." ||12.15,16||

||Sloka 12.17||

ಚತುರಂಗುಳಮಾತ್ರೋಽಪಿ ನಾವಕಾಶ ಸ್ಸವಿದ್ಯತೇ|
ರಾವಣಾಂತಃಪುರೇ ತಸ್ಮಿನ್ ಯಂ ಕಪಿರ್ನಜಗಾಮ ಸಃ||12.17||

ಸ|| ತಸ್ಮಿನ್ ರಾವಣಾಂತಃಪುರೇ ಸಃ ಕಪಿಃ ಯಂ ನ ಜಗಾಮ ಸಃ ಅವಕಾಶಃ ಚತುರಂಗುಳಮಾತ್ರೋಽಪಿ ನ ವಿದ್ಯತೇ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಮಿನ್ ರಾವಣಾಂತಃಪುರೇ -
in that Ravana's harem
ಸಃ ಕಪಿಃ ಯಂ ನ ಜಗಾಮ -
the places he did not go
ಸಃ ಅವಕಾಶಃ -
that space
ಚತುರಂಗುಳಮಾತ್ರೋಽಪಿ ನ ವಿದ್ಯತೇ -
was not even four fingers wide

||Sloka summary||

"In that inner palaces of Ravana's harem he did not leave space of even four fingers. He went through." ||12.17||

||Sloka 12.18||

ಪ್ರಾಕಾರಾನ್ತರರಥ್ಯಾಶ್ಚ ವೇದಿಕಾಶ್ಚೈತ್ಯ ಸಂಶ್ರಯಾಃ|
ದೀರ್ಘಿಕಾಃ ಪುಷ್ಕರಿಣ್ಯಶ್ಚ ಸರ್ವಂ ತೇ ನಾವಲೋಕಿತಮ್||12.18||

ಸ|| ಪ್ರಾಕಾರಾನ್ತರರಥ್ಯಾಶ್ಚ ಚೈತ್ಯಸಂಶ್ರಯಾಃ ವೇದಿಕಾಃ ದೀರ್ಘಿಕಾಃ ಪುಷ್ಕರಿಣಶ್ಚ ಸರ್ವಮ್ ತೇನ ಅವಲೋಕಿತಮ್||

||Sloka meanings||

ಪ್ರಾಕಾರಾನ್ತರರಥ್ಯಾಶ್ಚ-
the lanes inside the boundaries,
ವೇದಿಕಾಶ್ಚೈತ್ಯ ಸಂಶ್ರಯಾಃ -
around the temples, the pandals,
ದೀರ್ಘಿಕಾಃ ಪುಷ್ಕರಿಣಶ್ಚ -
the wells and ponds.
ಸರ್ವಮ್ ತೇನ ಅವಲೋಕಿತಮ್ -
all of them were searched by him

||Sloka summary||

"He went through the lanes inside the boundaries, around the temples, the pandals, the wells and ponds. He searched all of them." ||12.18||

||Sloka 12.19||

ರಾಕ್ಷಸ್ಯೋ ವಿವಿಧಾಕಾರಾ ವಿರೂಪಾ ವಿಕೃತಾಸ್ತಥಾ|
ದೃಷ್ಟಾ ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ನತು ಸಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ||19||

ಸ|| ತತ್ರ ಹನುಮತಾ ವಿವಿಧಾಕಾರಾಃ ವಿಕೃತಾಃ ವಿರೂಪಾಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ದೃಷ್ಟಾ | ಸಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ನ ತು||

||Sloka meanings||

ತತ್ರ ಹನುಮತಾ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ವಿವಿಧಾಕಾರಾಃ -
there Hanuman saw Rakshasas of different types
ವಿಕೃತಾಃ ವಿರೂಪಾಃ -
ugly and deformed.
ದೃಷ್ಟಾ - saw
ಸಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ನ ತು -
did not see the daughter of Janaka

||Sloka summary||

There Hanuman saw Rakshasas of different types ugly and deformed. But he did not see the daughter of Janaka ||12.19||

||Sloka 12.20||

ರೂಪೇಣಾ ಪ್ರತಿಮಾ ಲೋಕೇ ವರಾ ವಿಧ್ಯಾಧರಸ್ತ್ರಿಯಃ|
ದೃಷ್ಟಾ ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ನತು ರಾಘವನನ್ದಿನೀ||20||

ಸ|| ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ಲೋಕೇ ರೂಪೇಣ ಅಪ್ರತಿಮಾ ವರಾಃ ವಿಧ್ಯಾಧರಸ್ತ್ರಿಯಃ ದೃಷ್ಟಾ| ನ ತು ರಾಘವನನ್ದಿನೀ|

||Sloka meanings||

ತತ್ರ ಲೋಕೇ ರೂಪೇಣ ಅಪ್ರತಿಮಾ -
there matchless beauty of the world
ವರಾಃ ವಿಧ್ಯಾಧರಸ್ತ್ರಿಯಃ ದೃಷ್ಟಾ -
best Vidyadharas women were seen
ನ ತು ರಾಘವನನ್ದಿನೀ -
but not the daughter of Janaka

||Sloka summary||

"Hanuman saw Vidyadharas women who are of matchless beauty, but not the daughter of Janaka". ||12.20||

||Sloka 12.21||

ನಾಗಕನ್ಯಾ ವರಾರೋಹಾಃ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರನಿಭಾನನಾಃ|
ದೃಷ್ಟಾ ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ನತು ಸೀತಾ ಸುಮಧ್ಯಮಾ||12.21||

ಸ|| ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ವರಾರೋಹಾಃ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ನಿಭಾನನಾಃ ನಾಗಕನ್ಯಾಃ ದೃಷ್ಟಾ| ನ ತು ಸುಮಧ್ಯಮಾ ಸೀತಾ||

||Sloka meanings||

ವರಾರೋಹಾಃ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ನಿಭಾನನಾಃ -
very lovely women with moon like faces
ನಾಗಕನ್ಯಾಃ ದೃಷ್ಟಾ -
daughters of Nagas were seen
ನ ತು ಸುಮಧ್ಯಮಾ ಸೀತಾ -
but not see Sita with slender waist

||Sloka summary||

"Hanuman saw lovely Naga women with moon like faces, but he did not see Sita with slender waist". ||12.21||

||Sloka 12.22||

ಪ್ರಮಧ್ಯ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ದೇವಕನ್ಯಾ ಬಲಾದ್ದೃತಾಃ|
ದೃಷ್ಟಾ ಹನುಮತಾ ತತ್ರ ನತು ಸಾ ಜನಕನನ್ದಿನೀ||12.22||

ಸ||ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ಪ್ರಮಥ್ಯ ಬಲಾತ್ ಹೃತಾಃ ನಾಗಕನ್ಯಾಃ ತತ್ರ ಹನುಮತಾ ದೃಷ್ಟಾ| ನ ತು ಸಾ ಜನಕನಂದಿನೀ||

||Sloka meanings||.

ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ಪ್ರಮಥ್ಯ -
defeated by the king of Rakshasas
ಬಲಾತ್ ಹೃತಾಃ ನಾಗಕನ್ಯಾಃ -
Naga women brought by force
ತತ್ರ ಹನುಮತಾ ದೃಷ್ಟಾ -
there Hanuman saw
ನ ತು ಸಾ ಜನಕನಂದಿನೀ -
but not Sita

||Sloka summary||

"Hanuman saw the Naga women forcibly taken away after defeating them. But not Sita."||12.22||

||Sloka 12.23||

ಸೋಽಪಶ್ಯಂ ಸ್ತಾಂ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪಶ್ಯಂ ಶ್ಚಾನ್ಯಾ ವರಸ್ತ್ರಿಯಃ|
ವಿಷಸಾದ ಮುಹುರ್ಥೀಮಾನ್ ಹನುಮಾನ್ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ||12.23||

ಸ|| ಮಹಾಬಾಹುಃ ಧೀಮಾನ್ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ಸಃ ಹನುಮಾನ್ ತಾಮ್ ( ಸೀತಾಂ ) ಅಪಶ್ಯನ್ ಅನ್ಯಾಃ ವರಸ್ತ್ರಿಯಃ ಪಶ್ಯನ್ ಮುಹುಃ ವಿಷಸಾದ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಬಾಹುಃ ಧೀಮಾನ್ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ -
the great armed Vanara, son of wind god
ಸಃ ಹನುಮಾನ್ ತಾಮ್ ( ಸೀತಾಂ ) ಅಪಶ್ಯನ್ -
Hanuman, not being able to see Sita
ಅನ್ಯಾಃ ವರಸ್ತ್ರಿಯಃ ಪಶ್ಯನ್ -
seeing other great women
ಮುಹುಃ ವಿಷಸಾದ -
again despondent

||Sloka summary||

"Hanuman, the great armed Vanara not being able to see Sita while seeing other great women was again despondent." ||12.23||

||Sloka 12.24||

ಉದ್ಯೋಗಂ ವಾನರೇಂದ್ರಾಣಾಂ ಪ್ಲವನಂ ಸಾಗರಸ್ಯ ಚ|
ವ್ಯರ್ಥಂ ವೀಕ್ಷ್ಯಾನಿಲಸುತಃ ಚಿಂತಾಂ ಪುನರುಪಾಗಮತ್||12.24||

ಸ|| ಅನಿಲಸುತಃ ತಾಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ವಾನರೇಂದ್ರಾಣಾಮ್ ಉದ್ಯೋಗಮ್ ಸಾಗರಸ್ಯ ಚ ಪ್ಲವನಂ ಚ ವ್ಯರ್ಥಮ್ (ಇತಿ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ)| ಸಃ ಪುನಃ ಚಿನ್ತಾಮ್ ಉಪಾಗಮತ್||

||Sloka meanings||

ಅನಿಲಸುತಃ ತಾಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ -
Hanuman looking at them
ವಾನರೇಂದ್ರಾಣಾಮ್ ಉದ್ಯೋಗಮ್ -
task assigned by the king of Vanaras
ಸಾಗರಸ್ಯ ಚ ಪ್ಲವನಂ ವ್ಯರ್ಥಮ್ -
the effort of crossing the sea is wasted
ಸಃ ಪುನಃ ಚಿನ್ತಾಮ್ ಉಪಾಗಮತ್ -
again he started to brood

||Sloka summary||

"Looking at them, task assigned by the king of Vanaras was lost, the son of wind god felt that the effort of crossing the sea are wasted. Again he started to brood." ||12.24||

||Sloka 12.25||

ಅವತೀರ್ಯ ವಿಮಾನಾಚ್ಚ ಹನುಮಾನ್ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ |
ಚಿಂತಾಮುಪಜಗಾಮಾ ಥ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ||25||

ಸ|| ಅಥ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ಹನುಮಾನ್ ವಿಮಾನಾತ್ ಅವತೀರ್ಯ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ ಚಿಂತಾಂ ಉಪಜಗಾಮ||

||Sloka meanings||

ಅಥ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ಹನುಮಾನ್ -
then Hanuman the son of wind god
ವಿಮಾನಾತ್ ಅವತೀರ್ಯ -
got down from the chariot
ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ -
with a mind stricken with grief
ಚಿಂತಾಂ ಉಪಜಗಾಮ -
started to think

||Sloka summary||

"Then with a mind stricken with grief, the Hanuman got down from the chariot and started to think." ||12.25||

The twelfth Sarga ends with this Sloka

The high point of this Sarga is when he loses his heart on being unable to find Sita and wonders , "ವೃಥಾ ಜಾತೋ ಮಮ ಶ್ರಮ". That his effort of crossing the ocean has become a waste. But he quickly rouses himself by resorting to an old maxim

The general maxim is that to achieve success in any given task one must work with enthusiasm. That is also the message we hear in this Sarga through Hanuman. .

ಅನಿರ್ವೇದಃ ಶ್ರಿಯೋಮೂಲಂ ಅನಿರ್ವೇದಃ ಪರಂ ಸುಖಂ|
ಅನಿರ್ವೇದೋ ಹಿ ಸತತಂ ಸರ್ವಾರ್ಥೇಷು ಪ್ರವರ್ತಕಃ||

"Being free from despair is the cause of prosperity. Being free from despair leads to ultimate happiness. Being free from despair is needed to carry on with all affairs at all times."

Here we have interesting commentaries from Tika Traya.

Govinda Tika says - ಚಿರಂ ನಿರ್ವೇದಂ ಕಾರ್ಯಹಾನಿಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಮತ್ವಾ ಅನಿರ್ವೇದಮವಲಮ್ಬತೇ - ಅನಿರ್ವೇದ ಇತಿ| ಅನಿರ್ವೇದ ಉತ್ಸಾಹಃ ತತ್ಕೃತಂ ತತ್ಪ್ರಯುಕ್ತಂ ಯತ್ ಚೇಷ್ಟೇ ಕರೋಮೀತ್ಯರ್ಥಃ| ಅನಿರ್ವೇದ ಏವ ಸಫಲಂ ಕರೋತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| "Thinking that being distressed for long is damaging he decides to be 'without distress'. It means that 'That action without distress and with enthusiasm is what I will do'. Being without distress only make the being successful"

Ramayana tilaka says: - ಉತ್ಸಾಹಸ್ಯ ಸಂಪತ್ತಿಮೂಲಕತ್ವಂ ಉಪಪಾದಯನ್ ಆಹ - ಅನಿರ್ವೇದ ಇತಿ| To emphasize that enthusiasm is at the root of wealth fortune he said this Aniverda etc"

In Valmiki Ramayan , we hear the general truths of that period and many of them may also be valid today.
The thought about being free from despair or having enthusiasm is one such. Having remembered the maxim , Hanuman tries to apply it for himself says the following.

"ಕರೋತಿ ಸಫಲಂ ಜಂತೋಃ ಕರ್ಮ ಯತ್ ಕರೋತಿ ಸಃ|
ತಸ್ಮಾತ್ ಅನಿರ್ವೇದ ಕೃತಂ ಯತ್ನಂಚೇಷ್ಟೇಹಮುತ್ತಮಂ"||

" That enthusiasm or being free of distress makes the actions of the beings successful. Therefore, I shall put forth my best effort without feeling despondent. 

Then Hanuma gets on with the search.

The point being made is that even if the effort is not successful , one should not give up and pursue again with renewed enthusiasm". Just as we pursue the goals in normal life in spite of many failures, one should also pursue search for "Self" in spite of many obstacles.

Among thousands of seekers only few achieve the goal of "Self-realization". That search faces innumerable obstacles. Disheartened by the obstacle many give up. Only a few will continue towards the goal in spite of those obstacles. In the search for Self-one has to overcome those obstacles. . Overcome them with vigor and enthusiasm and an unwavering mind. It is not something one overcomes with diffidence .

That is the point conveyed in this Sarga.

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ದ್ವಾದಶಸ್ಸರ್ಗಃ||

thus ends the 12th Sarga of Sundarakanda.

||ಓಮ್ ತತ್ ಸತ್||

||om tat sat||

updated 23/10/2022 0555