Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||'
Sundarakanda
Sarga 48

'ತೇಜೋಬಲಸಮಾಯುಕ್ತಂ' means endowed with spirit and strength. 'ತಪಂತಮಿವ ಭಾಸ್ಕರಮ್' means "shining like the Sun". Who is being described in such glowing terms? That is Ravana.

That was the impression of Hanuma, when he saw the king of Rakshasas. So Hanuma, who wanted to meet Ravana, and who used his strength as means to that goal, finally achieves his goal. He reaches the assembly of the King of Rakshasas. How that was achieved is story of this Sarga.

Now we proceed with Slokas of Sarga 48

||Sloka 48.01||

ತತಸ್ಸರಕ್ಷೋಽಧಿಪತಿರ್ಮಹಾತ್ಮಾ
ಹನೂಮತಾಕ್ಷೇ ನಿಹತೇ ಕುಮಾರೇ|
ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ ಸದೇವಕಲ್ಪಂ
ಸಮಾದಿದೇಶೇಂದ್ರಜಿತಂ ಸರೋಷಮ್||48.01||

ಸ|| ತತಃ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪತಿಃ ಮಹಾತ್ಮಾ ಹನುಮತಾ ಕುಮಾರೇ ಅಕ್ಷೇ ನಿಹತೇ ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ ಸರೋಷಂ ದೇವಕಲ್ಪಂ ಇಂದ್ರಜಿತಂ ಸಮಾದಿದೇಶ ||

Govindaraja Tika says- ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ ಧೈರ್ಯಂ ಕೃತ್ವೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

Rama Tika says - ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ ಸ್ಥಿರೀಕೃಯ ಶೋಕಂ ವಿಮುಚ್ಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ತತಃ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪತಿಃ -
the king of Rakshasas
ಮಹಾತ್ಮಾ ಹನುಮತಾ ಕುಮಾರೇ ಅಕ್ಷೇ ನಿಹತೇ -
after prince Aksha was killed by great Hanuman
ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ -
controlling his mind
ಸರೋಷಂ ದೇವಕಲ್ಪಂ ಇಂದ್ರಜಿತಂ ಸಮಾದಿದೇಶ -
angrily ordered Indrajit who is like a gods

||Sloka summary||

"Angry because of prince Aksha being killed by great Hanuman ,the king of Rakshasas controlling his mind then ordered Indrajit who is like a god." ||48.01||

The Sarga starts with, "ತತಃ ಸ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪತಿರ್ ಮಹಾತ್ಮಾ." (48.01). The focus is on Ravana, the King of Rakshasas.

Ravana was angry because of the death of prince Aksha at the hands of Hanuma. Controlling his mind shaken by the events, Ravana orders Indrajit who is equal in prowess to Gods, to go and capture the Vanara.

Indrajit is the most powerful son of Ravana. He is knowledgeable about all weapons (ಅಸ್ತ್ರ ವಿದ್) including Brahmastra. He has the power of penance (ತಪೊ ಬಲಮ್). He has the confidence (ಆತ್ಮ ಬಲಮ್ ಚ). He defeated Indra. He is known for trickery in battles which will be seen vividly in Yuddha Kanda. He is as powerful as Ravana himself. With him in the forefront Ravana has no worries So now the desperate Ravana turns to him. Ravana's speech reveals all about himself and Indrajit. Poet said earlier that with the death of Aksha Kumara,
'ಚಕಾರ ರಕ್ಷೋಧಿಪತೇರ್ಮಹತ್ ಭಯಮ್' Ravana was gripped with great fear.

Now Ravana's words also reveal his fear.

Ravana tells Indrajit as follows.

||Sloka 48.02||

ತ್ವಮಸ್ತ್ರವಿಚ್ಛಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠಃ
ಸುರಾಸುರಾಣಾಮಪಿ ಶೋಕದಾತಾ|
ಸುರೇಷುಸೇಂದ್ರೇಷು ಚ ದೃಷ್ಟಕರ್ಮಾ
ಪಿತಾಮಹಾರಾಧನಸಂಚಿತಾಸ್ತ್ರಃ||48.02||

ಸ|| ತ್ವಂ ಅಸ್ತ್ರವಿತ್ ಶಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠಃ | ಸುರಾಣಾಂ ಅಸುರಾಣಾಂ ಅಪಿ ಶೋಕ ದಾತಾ| ಸ
ಇಂದ್ರೇಷು ಸುರೇಷು ದೃಷ್ಟಕರ್ಮಾ | ಪಿತಾಮಹಾರಾಧನ ಸಂಚಿತಾಸ್ತ್ರಃ||

||Sloka meanings||

ತ್ವಂ ಅಸ್ತ್ರವಿತ್ ಶಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠಃ -
you are knower of weapons and the best among the knowers of weapons too
ಸುರಾಣಾಂ ಅಸುರಾಣಾಂ ಅಪಿ ಶೋಕ ದಾತಾ -

you brought grief to Suras and Asuras
ಸ ಇಂದ್ರೇಷು ಸುರೇಷು ದೃಷ್ಟಕರ್ಮಾ -
warrior of proven ability among gods including Indra
ಪಿತಾಮಹಾರಾಧನ ಸಂಚಿತಾಸ್ತ್ರಃ -
acquired many weapons by propitiating Brahma

||Sloka summary||

"You are knower of weapons and the best among the knowers of weapons too. You brought grief to Suras and Asuras. A warrior of proven ability among gods including Indra, you have acquired many weapons by propitiating Brahma". ||48.02||

||Sloka 48.03||

ತವಾಸ್ತ್ರಬಲಮಾಸಾದ್ಯ ನಾಸುರಾ ನ ಮರುದ್ಗಣಾಃ|
ನ ಶೇಕುಃ ಸಮರೇಸ್ಥಾತುಂ ಸುರೇಶ್ವರ ಸಮಾಶ್ರಿತಾಃ||48.03||

ಸ|| ತವ ಅಸ್ತ್ರಬಲಂ ಆಸಾದ್ಯ ನ ಅಸುರಾ ನ ಮರುದ್ಗಣಾಃ ನ ಸುರೇಶ್ವರಃ ಸಮಾಶ್ರಿತಾಃ ಸಮರೇ ಸ್ಥಾತುಂ ಶೇಕುಃ ||

||Sloka meanings||

ತವ ಅಸ್ತ್ರಬಲಂ ಆಸಾದ್ಯ -
because of the strength of Astras you acquired,
ನ ಅಸುರಾ ನ ಮರುದ್ಗಣಾಃ -
Asuras or Maruts
ನ ಸುರೇಶ್ವರಃ ಸಮಾಶ್ರಿತಾಃ -
including Indra too
ಸಮರೇ ಸ್ಥಾತುಂ ಶೇಕುಃ -
cannot stand in front of you in a battle

||Sloka summary||

"Because of the strength of Astras you acquired, Asuras or Maruts including Indra cannot stand in front of you in a battle."||48.03||

||Sloka 48.04||

ನಕಶ್ಚಿತ್ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಸಂಯುಗೇ ನ ಗತಶ್ರಮಃ|
ಭುಜವೀರ್ಯಗುಪ್ತಶ್ಚ ತಪಸಾ ಚಾಭಿರಕ್ಷಿತಃ|
ದೇಶಕಾಲವಿಭಾಗಜ್ಞಃ ತ್ವಮೇವ ಮತಿಸತ್ತಮಃ||4||

ಸ||ಸಂಯುಗೇನ ಗತಶ್ರಮಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ನ | ತ್ವಮೇವ ಮತಿಸತ್ತಮಃ ಭುಜವೀರ್ಯಾಭಿಗುಪ್ತಶ್ಚ ತಪಸಾ ಅಭಿರಕ್ಷಿತಃ ದೇವಕಾಲವಿಭಾಗಜ್ಞಃ||

Rama Tika says- ಭುಜವೀರ್ಯಾಭಿಗುಪ್ತಶ್ಚ ಸ್ವಭುಜಬಲೇನ ರಕ್ಷಿತಃ |ತಪಸಾ ಸ್ವತಪೋಬಲೇನ ರಕ್ಷಿತಃ|

Govindaraja Tika says- ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ತವ ಸಂಯುಗೇ ನ ಗತ ಶ್ರಮಃ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಶ್ರಮಃ ಕಶ್ಚಿನ್ನ| ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಪ್ತಶ್ರಮಾಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ||

||Sloka meanings||

ಸಂಯುಗೇನ ಗತಶ್ರಮಃ -
one who has not experienced fatigue
ಕಶ್ಚಿತ್ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ನ -
none in the war in the three worlds
ತ್ವಮೇವ ಮತಿಸತ್ತಮಃ -
you are the most intelligent.
ಭುಜವೀರ್ಯಾಭಿಗುಪ್ತಶ್ಚ ತಪಸಾ ಅಭಿರಕ್ಷಿತಃ -
protected by the strength of your own shoulders, protected with the power of penance
ದೇವಕಾಲಭಾಗಜ್ಞಃ -
aware of proper place and time for action

||Sloka summary||

"There is none who has not experienced fatigue in the war in the three worlds. You are the most intelligent, protected by the strength of your own shoulders, protected with the power of penance. You are aware of proper place and time of action". ||48.04||

||Sloka 48.05||

ನತೇಽಸ್ತ್ವಶಕ್ಯಂ ಸಮರೇಷು ಕರ್ಮಣಾ
ನ ತೇಽಸ್ತ್ಯಕಾರ್ಯಂ ಮತಿಪೂರ್ವ ಮಂತ್ರಣೇ|
ನಸೋಽಸ್ತಿ ಕಶ್ಚಿತ್ ತ್ರಿಷು ಸಂಗ್ರಹೇಷು ವೈ
ನ ವೇದ ಯಸ್ತೇಽಸ್ತ್ರಬಲಂ ಬಲಂ ಚ ತೇ||48.05||

ಸ|| ಸಮರೇಷು ಕರ್ಮಣಾ ತೇ ಅಶಕ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ| ಮತಿಪೂರ್ವಮಂತ್ರೇಣ ತೇ ಅಕಾರ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ| ತ್ರಿಷು ಸಂಗ್ರಹೇಷು ಯಃ ತೇ ಅಸ್ತ್ರಬಲಂ ತೇ ಬಲಂ ಚ ನ ವೇದ ಸಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ನಾಸ್ತಿ||

||Sloka meanings||

ಸಮರೇಷು ಕರ್ಮಣಾ ತೇ ಅಶಕ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ -
nothing is impossible for you in war
ಮತಿಪೂರ್ವಮಂತ್ರೇಣ ತೇ ಅಕಾರ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ -
with wise counsel there is no impossible act.
ತ್ರಿಷು ಸಂಗ್ರಹೇಷು - in the three worlds
ಯಃ ತೇ ಅಸ್ತ್ರಬಲಂ ತೇ ಬಲಂ ಚ ನ ವೇದ ಸಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ನಾಸ್ತಿ -
one who does not know the strength of your weapons and your power to recall a weapon you have discharged is not there.

||Sloka summary||

"There is nothing not possible for you in war. With wise counsel there is no impossible act. In the three worlds there is none who does not know the strength of your weapons and your power to recall a weapon you have discharged."||48.05||

||Sloka 48.06||

ಮಮಾನುರೂಪಂ ತಪಸೋ ಬಲಂ ಚ ತೇ
ಪರಾಕ್ರಮಶ್ಚಾಸ್ತ್ರಬಲಂ ಚ ಸಂಯುಗೇ|
ನ ತ್ವಾಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ರಣಾವಮರ್ದೇ
ಮನಃ ಶ್ರಮಂ ಗಚ್ಚತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಮ್||48.06||

ಸ|| ತೇ ತಪಸಃ ಬಲಂ ಮಮ ಅನುರೂಪಂ ಸಂಯುಗೇ ಪರಾಕ್ರಮಶ್ಚ ಬಲಂ ಚ | ರಣಾವಮರ್ಥೇ ತ್ವಾಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಮನಃ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಂ ಶ್ರಮಮ್ ನ ಗಚ್ಛತಿ||

Tilaka Tika says- ಮಮ ಅನುರೂಪಮ್ ಮಮ ಸದೃಶಮ್| ರಣಾವಮರ್ದೇ ಯುದ್ಧಸಂಘರ್ಷೇ|

Rama Tika says- ರಣಾವಮರ್ದೇ ರಣಸಂಕಟೇ| ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಮ್ ನಿಶ್ಚಿತಜಯರೂಪಾರ್ಥಮ್ ತ್ವಾಮ್ ಆಸಾದ್ಯವಿಚಿನ್ತ್ಯ ಮೇ ಮನಃ ಶ್ರಮಮ್ ನ ಗಛ್ಚತಿ ವಿಷಾದಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ತೇ ತಪಸಃ ಬಲಂ ಮಮ ಅನುರೂಪಂ -
your power of penance is equal to mine
ಸಂಯುಗೇ ಪರಾಕ್ರಮಶ್ಚ ಬಲಂ ಚ -
so are your valor and ability to discharge weapons in war
ರಣಾವಮರ್ಥೇ ತ್ವಾಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ -
with you engaged in battle
ಮನಃ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಂ ಶ್ರಮಮ್ ನ ಗಚ್ಛತಿ -
my mind does not worry about the result

||Sloka summary||

"Your power of penance is equal to mine. So are your valor and ability to discharge weapons in war. With you engaged in battle , my mind does not worry about the result".||48.06||

These are Ravana's words. Hearing that Aksha was killed ಇವಿ 'ಚಕಾರ ರಕ್ಷೋಧಿಪತೇರ್ಮಹತ್ ಭಯಮ್' ಅನಿ ವಿನ್ನಾಮು. To face that Hanuman who created fear in his mind, he is all set to send his son. Now he expresses his concerns.

||Sloka 48.07||

ನಿಹತಾಃ ಕಿಂಕರಾಃ ಸರ್ವೇ ಜಂಬುಮಾಲೀಚ ರಾಕ್ಷಸಃ||48.07||
ಅಮಾತ್ಯಪುತ್ತ್ರಾ ವೀರಾಶ್ಚ ಪಂಚಸೇನಾಗ್ರಯಾಯಿನಃ|
ಬಲಾನಿ ಸುಸಮೃದ್ಧಾನಿ ಸಾಶ್ವನಾಗರಥಾನಿಚ||48.08||

ಸ|| ಕಿಂಕರಾಃ ತಥೈವ ಜಂಬುಮಾಲೀ ಚ ಅಮಾತ್ಯಪುತ್ರಾಶ್ಚ ವೀರಾಃ ಚ ಪಂಚಸೇನಾಗ್ರಯಾಯಿನಃ ಬಲಾನಿ ಸುಸಮೃದ್ಧಾನಿ ಸ ಅಶ್ವನಾಗರಥಾನಿ ಚ ಸರ್ವೇ ನಿಹತಾಃ ||

Rama Tika says- ತತ್ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಬೋಧಿತುಂ ಆಹ ಕಿಂಕರಾದಯೋ ನಿಹತಾಃ ಇತ್ಯಾದಿ|

||Sloka meanings||

ಕಿಂಕರಾಃ ತಥೈವ ಜಂಬುಮಾಲೀ ಚ -
Kinkaras similarly Jambumali
ಅಮಾತ್ಯಪುತ್ರಾಶ್ಚ ವೀರಾಃ ಚ ಪಂಚಸೇನಾಗ್ರಯಾಯಿನಃ -
as well as the ministers' sons, and the five generals too
ಬಲಾನಿ ಸುಸಮೃದ್ಧಾನಿ ಸ ಅಶ್ವನಾಗರಥಾನಿ ಚ -
forces fully provided with horses, elephants, and chariots
ಸರ್ವೇ ನಿಹತಾಃ -
all have been killed

||Sloka summary||

"Kinkaras similarly Jambumali, as well as the ministers' sons, and the five generals too along with forces fully provided with horses, elephants, and chariots along with forces fully provided with horses, elephants, and chariots." ||48.07,08||

||Sloka 48.09||

ಸಹೋದರಃ ತೇ ದಯಿತಃ ಕುಮಾರೋಽಕ್ಷಶ್ಚ ಸೂದಿತಃ|
ನ ಹಿ ತೇಷ್ವೇವ ಮೇ ಸಾರೋ ಯಸ್ತ್ವಯ್ಯರಿನಿಷೂದನ||48.09||

ಸ||ತೇ ಸಹೋದರಃ ದಯಿತಃ ಕುಮಾರಃ ಅಕ್ಷಃ ಚ ಸೂದಿತಃ | ಅರಿನಿಷೂದನ ಮೇ ತ್ವಯಿ ಸಾರಃ ತೇಷ್ವೇವ ನ ಹಿ||

||Sloka meanings||

ತೇ ಸಹೋದರಃ ದಯಿತಃ -
your dear brother
ಕುಮಾರಃ ಅಕ್ಷಃ ಚ ಸೂದಿತಃ -
prince Aksha too is killed
ಅರಿನಿಷೂದನ - o scourge of enemies ,
ಮೇ ತ್ವಯಿ ಸಾರಃ ತೇಷ್ವೇವ ನ ಹಿ -
I have real faith in you not them

||Sloka summary||

"Your dear brother prince Aksha too is killed. Oh Scourge of enemies I have real faith in you not them".||48.09||

||Sloka 48.10||

ಇದಂ ಹಿ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮತಿಮನ್ಮಹದ್ಬಲಮ್
ಕಪೇಃ ಪ್ರಭಾವಂ ಚ ಪರಾಕ್ರಮಂ ಚ|
ತ್ವಮಾತ್ಮನಶ್ಚಾಪಿ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಾರಂ
ಕುರುಷ್ವ ವೇಗಂ ಸ್ವಬಲಾನುರೂಪಮ್||48.10||

ಸ|| ಮತಿಮನ್ ತ್ವಂ ಕಪೇಃ ಇದಂ ಮಹತ್ ಬಲಂ ಪ್ರಭಾವಂ ಚ ಪರಾಕ್ರಮಂ ಚ ಆತ್ಮನಃ ಸಾರಂ ಚಾಪಿ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸ್ವಬಲಾನುರೂಪಂ ವೇಗಂ ಕುರುಷ್ವ||

Govindaraja Tika says - ಬಲಂ ಶರೀರಂ| ಪ್ರಭಾವಂ ಅನ್ತಃ ಶಾಕ್ತಮ್| ಪರಾಕ್ರಮಂ ಪೌರುಷಂ||

||Sloka meanings||

ಮತಿಮನ್ ತ್ವಂ - o intelligent one
ಕಪೇಃ ಇದಂ ಮಹತ್ ಬಲಂ -
the great strength of the Vanara
ಪ್ರಭಾವಂ ಚ ಪರಾಕ್ರಮಂ ಚ -
power and valor too
ಆತ್ಮನಃ ಸಾರಂ ಚಾಪಿ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
your own strength too should be seen
ಸ್ವಬಲಾನುರೂಪಂ ವೇಗಂ ಕುರುಷ್ವ -
act according to your own strength only

||Sloka summary||

"Oh Intelligent one, the great strength, power and valor of the Vanara is to be observed along with your own strength carefully. Act according to your own strength only." ||48.10||

||Sloka 48.11||

ಬಲಾವಮರ್ದಸ್ತ್ವಯಿ ಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟೇ
ಯಥಾಗತೇ ಶಾಮ್ಯತಿ ಶಾಂತಶತ್ರೌ|
ತಥಾ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯಾತ್ಮಬಲಂ ಪರಂ ಚ
ಸಮಾರಭಸ್ವ ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠ ||48.11||

ಸ|| ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠ ತ್ವಯಿ ಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟೇ ಶಾಂತಶತ್ರೌ ಗತೇ ಬಲಾವಮರ್ಥಃ ಯಥಾ ಶಾಮ್ಯತಿ ತಥಾ ಆತ್ಮಬಲಂ ಪರಂ ಚ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಮಾರಭಸ್ವ||

Govindaraja Tika says- ತ್ವಯಿ ಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟೇ ಕಪೇರಾಸನ್ನೇ ಸತಿ, ಯಥಾ ಬಲಾವಮರ್ದಃ ಸೇನಾಕ್ಷಯಃ ಶಾಮ್ಯತಿ ತಥಾ ಆತ್ಮಬಲಂ ಪರಂ ಪರಬಲಂ ಚ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಮಾರಭಸ್ವ | ಬಲನಾಶಾತ್ ಪೂರ್ವಮೇವ ಶತೃ ಸಾಂತಿಂ ಕುರುಷ್ವ ಇತ್ಯರ್ಥಃ||

||Sloka meanings||

ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠ -
ಅಸ್ತ್ರವಿದ್ಯಲಲೋ ವರಿಷ್ಠುಡಾ
ತ್ವಯಿ ಶಾಂತಶತ್ರೌ ಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟೇ ಗತೇ ಬಲಾವಮರ್ಥಃ -
ನುವ್ವು ಶತ್ರುವು ದಗ್ಗರಕು ವೆಳ್ಳಿ ಶತ್ರುಬಲಮು ತೆಲಿಸಿಕೊನಿ
ಆತ್ಮಬಲಂ ಪರಂ ಚ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
ಆತ್ಮಬಲಮು ಶತ್ರುವುಲ ಬಲಮ ಸಮೀಕ್ಷಿಂಚಿ
ಯಥಾ ಶಾಮ್ಯತಿ ತಥಾ ಸಮಾರಭಸ್ವ -
ಏ ವಿಧಮುಗಾ ನಷ್ಟಮು ಕಾದೋ ಅಟ್ಲು ಚೇಯುಮು

ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠ -
best among the experts in archery
ತ್ವಯಿ ಶಾಂತಶತ್ರೌ ಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟೇ ಗತೇ ಬಲಾವಮರ್ಥಃ -
approaching the enemy and judging the strength,
ಆತ್ಮಬಲಂ ಪರಂ ಚ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
assessing your own and the enemy's strength
ಯಥಾ ಶಾಮ್ಯತಿ ತಥಾ ಸಮಾರಭಸ್ವ -
start the battle in a manner that does not cause loss

||Sloka summary||

"Oh best among the experts in archery, going there and judging the strength, then approach the enemy and start the battle in a manner that does not cause further loss".||48.11||

||Sloka 48.12||

ನ ವೀರ ಸೇನಾ ಗಣಶೋಚ್ಯವಂತಿ
ನ ವಜ್ರ ಮಾದಾಯ ವಿಶಾಲಸಾರಮ್|
ನ ಮಾರುತಸ್ಯಾಸ್ಯ ಗತೇಃ ಪ್ರಮಾಣಮ್
ನ ಚಾಗ್ನಿಕಲ್ಪಃ ಕರಣೇನ ಹಂತುಮ್ ||48.12||

ಸ|| ವೀರ ಗಣಶಃ ಸೇನಾಃ ಚ್ಯವಂತಿ ನ | ವಿಶಾಲಸಾರಂ ವ್ರಜಂ ಆದಾಯ ನ | ಅಸ್ಯ ಗತೇಃ ಮಾರುತಸ್ಯ| ನ ಪ್ರಮಾಣಂ ಅಗ್ನಿಕಲ್ಪಃ ಕರಣೇನ ಹನ್ತುಂ ನ||

Govindaraja Tika says- ಹನುಮತಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ಸೇನಾಃ ನಾವನ್ತಿ ನ ರಕ್ಷನ್ತಿ |ಅತಃ ಸೇನಾಭಿಃ ಮಾಗಚ್ಛೇತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| .. ಅಸ್ಯ ಗತಿ ಪ್ರಮಾಣಂ ಮಾರುತಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ| ಮಾರುತಾದಪಿ ಅತಿಶಯಿತಗತಿಪ್ರಮಾಣಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|.. ಅಗ್ನಿಕಲ್ಪೋ ಹನುಮಾನ್ ಕರಣೇನ ಮುಷ್ಟ್ಯಾದಿನಾ ಹನ್ತುಂ ನ ಶಕ್ಯಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ವೀರ ಗಣಶಃ ಸೇನಾಃ ಚ್ಯವಂತಿ ನ -
o hero, large armies need not go
ವಿಶಾಲಸಾರಂ ವ್ರಜಂ ಆದಾಯ ನ -
extraordinary thunderbolt also will not do
ಅಸ್ಯ ಗತೇಃ ಮಾರುತಸ್ಯ ನ ಪ್ರಮಾಣಂ-
even wind will not match his speed
ಅಗ್ನಿಕಲ್ಪಃ ಕರಣೇನ ಹನ್ತುಂ ನ -
like a sacrificial fire cannot be destroyed with any weapon

||Sloka summary||

"Oh hero, large armies need not go. With him having extraordinary vigor the bringing thunderbolt is no use. His speed cannot be matched by Maruti. He is like sacrificial fire which cannot be destroyed with any weapon." ||48.12||

Earlier , in the context of sending eth five Generals of the army, Ravana instructed them to carry the armed forces with them. Here, Ravana seems to say the opposite , realizing the futility of sending an army to attack Hanuman

||Sloka 48.13||

ತಮೇವ ಮರ್ಥಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸಮ್ಯಕ್
ಸ್ವಕರ್ಮಸಾಮ್ಯಾದ್ಧಿ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ|
ಸ್ಮರಂ ಶ್ಚ ದಿವ್ಯಂ ಧನುಷೋಽಸ್ತ್ರವೀರ್ಯಮ್
ಪ್ರಜಾಕ್ಷತಂ ಕರ್ಮ ಸಮಾರಭಸ್ವ||48.13||

ಸ|| ತಂ ಏವಂ ಅರ್ಥಂ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಸ್ವಕರ್ಮ ಸಾಮ್ಯಾತ್ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ ಧನುಷಃ ದಿವ್ಯಂ ಅಸ್ತ್ರವೀರ್ಯಂ ಸ್ಮರಂ ಚ ವ್ರಜ ಕರ್ಮ ಅಕ್ಷತಾಂ ಸಮರಭಸ್ವ||

Rama Tika says- ಸ್ವಕರ್ಮ ಸಾಮ್ಯಾತ್ - ಸ್ವಕ್ರಿಯಾ ಸದೃಶಂ ಸಂಸ್ಮೃತ್ಯ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ ಏಕಾಗ್ರಚಿತ್ತಃ ಸ್ವವಿಜಯರೂಪಂ ಅರ್ಥಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಅಸ್ಯ ಸ್ವಕೀಯಸ್ಯ ಧನುಷೋ ವೀರ್ಯಂ ಸ್ಮರನ್ ಸನ್ ವ್ರಜ ಅಕ್ಷತಂ ಪರೈರವಿನಾಶ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಸಮಾರಭಸ್ವ|

||Sloka meanings||

ತಂ ಏವಂ ಅರ್ಥಂ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ-
in that way assess the situation properly
ಸ್ವಕರ್ಮ ಸಾಮ್ಯಾತ್ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ -
knowing your own capability and with single minded attention
ಧನುಷಃ ದಿವ್ಯಂ ಅಸ್ತ್ರ ವೀರ್ಯಂ ಸ್ಮರಂ ಚ ವ್ರಜ -
recollecting the divine weapons with the bow move forward
ಕರ್ಮ ಅಕ್ಷತಾಂ ಸಮಾರಭಸ್ವ-
start the action without being destroyed in the middle

||Sloka summary||

"In that way assess the situation properly. Being a person of good judgement with single minded attention, recollecting the divine weapons with the bow move forward. Start the action without being destroyed in the middle". ||48.13||

||Sloka 48.14||

ನ ಖಲ್ವಿಯಂ ಮತಿಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ
ಯತ್ತ್ವಾಂ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮ್ಯಹಮ್|
ಇಯಂ ಚ ರಾಜಧರ್ಮಾಣಾಂ
ಕ್ಷತ್ರಸ್ಯ ಚ ಮತಿರ್ಮತಾ||14||'

ಸ|| ಅಹಂ ತ್ವಾಂ ಸಮ್ಪ್ರೇಷಯಾಮಿ ಇತಿ ಯತ್ ಇಯಂ ಮತಿಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನ ಖಲು | ಇಯಂ ರಾಜಧರ್ಮಣಾಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಮತಿಃ ಮತಾ||

Rama Tika says- ಅಹಂ ತ್ವಾಂ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮಿತಿ ಯತ್ ಇಯಂ ಮತಿಃ ಯ್ದ್ಯಪಿ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನ , ತಥಾಪಿ ರಾಜಧರ್ಮಾಣಾಂ ಕ್ಷತ್ರಸ್ಯ ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಇಯಂ ಮತಿಃ ಮತಾ ಶ್ರೇಷ್ಟಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ತ್ವಾಂ ಸಮ್ಪ್ರೇಷಯಾಮಿ ಇತಿ -
that I am sending you to battle
ಯತ್ ಇಯಂ ಮತಿಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನ ಖಲು -
does not appear good to my mind
ಇಯಂ ರಾಜಧರ್ಮಣಾಂ -
this is in accordance with the statecraft
ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಮತಿಃ ಮತಾ -
duty of Kshatriyas too and hence this is approved

||Sloka summary||

"That I am sending you to battle, does not appear good to my mind. (However) This is in accordance with the statecraft and the duty of Kshatriyas. Hence this is approved." ||48.14||

||Sloka 48.15||

ನಾನಾಶಸ್ತ್ರೈಶ್ಚ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ವೈಶಾರದ್ಯಮರಿಂದಮ|
ಅವಶ್ಯ ಮೇವ ಯೋದ್ಧವ್ಯಂ ಕಾಮ್ಯಶ್ಚ ವಿಜಯೋ ರಣೇ||15|

ಸ|| ಅರಿಂದಮ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ನಾನಾಶಸ್ತ್ರೇಷು ವೈಶಾರದ್ಯಂ ಅವಶ್ಯಮೇವ ಬೋದ್ಧವ್ಯಂ | ರಣೇ ವಿಜಯಶ್ಚ ಕಾಮ್ಯಃ ||

Govindaraja Tika says- ನಾನಾಶಸ್ತ್ರೈಃ ವೈಶಾರದ್ಯಂ ಪ್ರಹರಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಅವಶ್ಯಂ ಬೋದ್ಧವ್ಯಂ ಸ್ಮರ್ತವ್ಯಂ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|ರಣೇ ವಿಜಯಶ್ಚ ಕಾಮ್ಯಃ ಪ್ರಾರ್ಥನೀಯಃ|ಜಯಾರ್ಥಂ ಸರ್ವಾಣಿ ಅಸ್ತ್ರಾಣಿ ಸ್ಮರ್ತವ್ಯಾಣಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ||

||Sloka meanings||

ಅರಿಂದಮ ಸಂಗ್ರಾಮೇ -
Oh crusher of the enemies, in the war
ನಾನಾಶಸ್ತ್ರೇಷು ವೈಶಾರದ್ಯಂ -
effective use of many weapons
ಅವಶ್ಯಮೇವ ಬೋದ್ಧವ್ಯಂ -
is surely to be known
ರಣೇ ವಿಜಯಶ್ಚ ಕಾಮ್ಯಃ -
victory in the war is wished for

||Sloka summary||

"Oh crusher of the enemies, in the war ultimately effective use of many weapons is to be known. Victory in the war is wished for." ||48.15||

||Sloka 48.16||

ತತಃ ಪಿತುಸ್ತದ್ವಚನಂ ನಿಶಮ್ಯ
ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ದಕ್ಷಸುತ ಪ್ರಭಾವಃ|
ಚಕಾರ ಭರ್ತಾರ ಮದೀನಸತ್ತ್ವೋ
ರಣಾಯ ವೀರಃ ಪ್ರತಿಪನ್ನಬುದ್ಧಿಃ||48.16||

ಸ|| ತತಃ ದಕ್ಷಸುತಪ್ರಭಾವಃ ವೀರಃ ಪಿತುಃ ತತ್ ವಚನಂ ನಿಶಮ್ಯ ಅದೀನಸತ್ತ್ವಃ ರಣಾಯ ಪ್ರತಿಪನ್ನಬುದ್ಧಿಃ ಭರ್ತಾರಂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಚಕಾರ ||

Rama Tika says- ದಕ್ಷಸುತಪ್ರಭಾವಃ ದಕ್ಷಸುತಾನಾಂ ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಭಾವ ಇವ ಪ್ರಭಾವೋ ಯಸ್ಯ ಸಃ ಮೇಘನಾದಃ|

||Sloka meanings||

ತತಃ ದಕ್ಷಸುತಪ್ರಭಾವಃ ವೀರಃ -
then the hero, powerful like the son of Daksha,
ಪಿತುಃ ತತ್ ವಚನಂ ನಿಶಮ್ಯ - hearing those words of his father
ಅದೀನಸತ್ತ್ವಃ ರಣಾಯ ಪ್ರತಿಪನ್ನಬುದ್ಧಿಃ -
without fear prepared in mind for war
ಭರ್ತಾರಂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಚಕಾರ -
went around his father with due respect

||Sloka summary||

"Then the hero, powerful like the son of Daksha, who is never distressed in war, hearing those words of his father prepared in his mind went around his father with due respect."||48.16||

||Sloka 48.17||

ತತ ಸ್ತೈಃ ಸ್ವಗಣೈರಿಷ್ಟೈರಿಂದ್ರಜಿತ್ ಪ್ರತಿಪೂಜಿತಃ|
ಯುದ್ದೋದ್ದತಃ ಕೃತೋತ್ಸಾಹಃ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯತ ||48.17||

ಸ|| ತತಃ ಯುದ್ಧೋದ್ಧತಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ ಇಷ್ಟೈಃ ತೈಃ ಸ್ವಗಣೈಃ ಪ್ರತಿಪೂಜಿತಃ ಕೃತೋತ್ಸಾಹಃ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತ ||

Govindaraja Tika says- ಯುದ್ಧೋದ್ಧತಃ ಕೃತೋತ್ಸಾಹಃ

||Sloka meanings||

ತತಃ ಯುದ್ಧೋದ್ಧತಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ -
then Indrajit rushed forth for the war
ಇಷ್ಟೈಃ ತೈಃ ಸ್ವಗಣೈಃ ಪ್ರತಿಪೂಜಿತಃ -
being honored by people who loved him and his people
ಕೃತೋತ್ಸಾಹಃ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತ -
with renewed vigor went ahead for the war

||Sloka summary||

"Then he rushed forth for the war with renewed vigor after being honored by people who loved him and by his own people." ||48.17||

||Sloka 48.18||

ಶ್ರೀಮಾನ್ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷೋ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇಃ ಸುತಃ|
ನಿರ್ಜಗಾಮ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸಮುದ್ರ ಇವ ಪರ್ವಸು||48.18||

ಸ|| ಶ್ರೀಮಾನ್ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷಃ ಮಹಾತೇಜಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇಃ ಸುತಃ ಪರ್ವಸು ಸಮುದ್ರಃ ಇವ ನಿರ್ಜಗಾಮ||

||Sloka meanings||

ಶ್ರೀಮಾನ್ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷಃ -
illustrious son of the Rakshasa, with eyes like the lotus petals
ಮಹಾತೇಜಾಃ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತೇಃ ಸುತಃ -
highly resplendent son of the Rakshasa king
ಪರ್ವಸು ಸಮುದ್ರಃ ಇವ -
like the ocean on a full moon day.
ನಿರ್ಜಗಾಮ - moved ahead

||Sloka summary||

"The illustrious son of the Rakshasa, highly resplendent, with eyes like the lotus petals, moved ahead like the ocean on a full moon day."||48.18||

||Sloka 48.19||

ಸ ಪಕ್ಷಿರಾಜೋಪಮತುಲ್ಯವೇಗೈಃ
ವ್ಯಾಳೈಶ್ಚತುರ್ಭಿಃ ಸಿತತೀಕ್ಷ್ಣದಂಷ್ಟ್ರೈಃ|
ರಥಂ ಸಮಾಯುಕ್ತ ಮಸಂಗವೇಗಂ
ಸಮಾರುರೋಹೇಂದ್ರಿಜಿದಿಂದ್ರ ಕಲ್ಪಃ||19||

ಸ||ಇಂದ್ರಕಲ್ಪಃ ಸಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ ಪಕ್ಷಿರಾಜ ಉಪಮ ತುಲ್ಯವೇಗೈಃ ಸಿತತೀಕ್ಷ್ಣದಂಷ್ಟ್ರೈಃ ಚತುರ್ಭಿಃ ವ್ಯಾಘೈಃ ಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಅಸಹಯವೇಗಂ ರಥಂ ಸಮಾರುರೋಹ||

||Sloka meanings||

ಇಂದ್ರಕಲ್ಪಃ ಸಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ -
Like Indra, Indrajit
ಪಕ್ಷಿರಾಜ ಉಪಮ ತುಲ್ಯವೇಗೈಃ -
capable of moving with the speed of the king of birds
ಸಿತತೀಕ್ಷ್ಣದಂಷ್ಟ್ರೈಃ -
having sharp teeth,
ಚತುರ್ಭಿಃ ವ್ಯಾಘೈಃ ಸಮಾಯುಕ್ತಂ -
drawn by four tigers
ಅಸಹಯವೇಗಂ ರಥಂ ಸಮಾರುರೋಹ -
ascended the high-speed chariot

||Sloka summary||

"Like Indra, Indrajit ascended the chariot drawn by four tigers with sharp teeth, capable of moving with the speed of the king of birds." ||48.19||

||Sloka 48.20||

ಸ ರಥೀ ಧನ್ವಿನಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಶಸ್ತ್ರಜ್ಞೋಽಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ|
ರಥೇನಾಭಿಯಯೌ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಹನುಮಾನ್ಯತ್ರ ಸೋಽಭವತ್||20||

ಸ||ರಥೀ ಧನ್ವಿನಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಶಸ್ತ್ರಜ್ಞಃ ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ ರಥೇನ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ರಥೇನ ಯತ್ರ ಹನುಮಾನ್ ಅಭವತ್ ಶೀಘ್ರಂ ಅಭಿಯಯೌ ||

||Sloka meanings||

ರಥೀ - the charioteer,
ಧನ್ವಿನಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ -
best among the wielders of bows,
ಶಸ್ತ್ರಜ್ಞಃ ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ -
best among the knowers of weapons,
ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಯತ್ರ ಹನುಮಾನ್ ಅಭವತ್ -
quickly to the place where Hanuman was
ಶೀಘ್ರಂ ರಥೇನ ಅಭಿಯಯೌ - went fast on his chariot

||Sloka summary||

"The charioteer, best among the wielders of bows, best among the knowers of weapons, quickly went on his chariot to the place where Hanuman is waiting." ||48.20||

||Sloka 48.21||

ಸ ತಸ್ಯ ರಥ ನಿರ್ಘೋಷಂ ಜ್ಯಾಸ್ವನಂ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ ಚ|
ನಿಶಮ್ಯ ಹರಿವೀರೋಽಸೌ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟತರೋಽಭವತ್ ||48.21||

ಸ|| ಸಃ ಅಸೌ ಹರಿವೀರಃ ತಸ್ಯ ರಥ ನಿರ್ಘೋಷಂ ಜ್ಯಾಸ್ವನಂ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ ಚ ನಿಶಮ್ಯ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಠತರಃ ಅಭವತ್ ||

||Sloka meanings||

ಸಃ ಅಸೌ ಹರಿವೀರಃ ನಿಶಮ್ಯ-
that leader of Vanaras hearing
ತಸ್ಯ ರಥ ನಿರ್ಘೋಷಂ -
the sounds of the chariot
ಜ್ಯಾಸ್ವನಂ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ ಚ ನಿಶಮ್ಯ -
sounds of the bow being pulled
ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಠತರಃ ಅಭವತ್ -
became very happy

||Sloka summary||

"Hearing the sounds of the chariot, sounds of the bow being pulled, the leader of Vanaras also became happy." ||48.21||

Hearing the bow being drawn, hearing the beating of the Mridangams Bheris and Patahas, hearing the rumbling of the chariot, Hanuman was delighted and again rose in the sky.

||Sloka 48.22||

ಸುಮಹಚ್ಚಾಪಮಾದಾಯ ಶಿತಶಲ್ಯಾಂಶ್ಚ ಸಾಯಕಾನ್|
ಹನುಂಮಂತ ಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಜಗಾಮ ರಣಪಂಡಿತಃ||48.22||

ಸ|| ರಣಪಂಡಿತಃ ಸುಮಹತ್ ಚಾಪಂ ಶಿತಶಲ್ಯಾನ್ ಸಾಯಕಾನ್ ಆದಾಯ ಹನುಮಂತಮ್ ಅಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಜಗಾಮ||

||Sloka meanings||

ರಣಪಂಡಿತಃ -
expert in war
ಸುಮಹತ್ ಚಾಪಂ -
highly powerful bow
ಶಿತಶಲ್ಯಾನ್ ಸಾಯಕಾನ್ ಆದಾಯ -
with sharp edged arrows
ಹನುಮಂತಮ್ ಅಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಜಗಾಮ -
went ahead aiming at Hanuman

||Sloka summary||

"Adept in war, (he) went ahead with the highly powerful bow and sharp-edged arrows aiming at Hanuman." ||48.22||

||Sloka 48.23||

ತಸ್ಮಿಂಸ್ತತಃ ಸಂಯತಿ ಜಾತಹರ್ಷೇ
ರಣಾಯ ನಿರ್ಗಚ್ಛತಿ ಬಾಣಪಾಣೌ|
ದಿಶಶ್ಚ ಸರ್ವಾಃ ಕಲುಷಾಬಭೂವುಃ
ಮೃಗಾಶ್ಚ ರೌದ್ರಾ ಬಹುದಾ ವಿನೇತುಃ||48.23||

ಸ|| ತತಃ ಸಂಯತಿ ಜಾತಹರ್ಷೇಃ ತಸ್ಮಿನ್ ಚಾಪಾಣೌ ರಣಾಯ ನಿರ್ಗಚ್ಛತಿ ಸರ್ವಾಃ ದಿಶಃ ಕಲುಷಾಃ ಬಭೂವುಃ | ರೌದ್ರಾಃ ಮೃಗಾಶ್ಚ ಬಹುಧಾ ವಿನೇದುಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸಂಯತಿ ಜಾತಹರ್ಷೇಃ -
then feeling happy about war
ತಸ್ಮಿನ್ ಚಾಪಾಣೌ ರಣಾಯ ನಿರ್ಗಚ್ಛತಿ -
went forth for war with bow in hand
ಸರ್ವಾಃ ದಿಶಃ ಕಲುಷಾಃ ಬಭೂವುಃ -
all the quarters became dark
ರೌದ್ರಾಃ ಮೃಗಾಶ್ಚ ಬಹುಧಾ ವಿನೇದುಃ-
fierce animals began to howl in many ways

||Sloka summary||

"Then as he went forth for war with bow in hand, feeling happy, all the quarters became dark. Fierce animals began to howl in many ways." ||48.23||

||Sloka 48.24||

ಸಮಾಗತಾಃ ತತ್ರ ತು ನಾಗಯಕ್ಷಾ
ಮಹರ್ಷಯಶ್ಚಕ್ರಚರಾಶ್ಚ ಸಿದ್ಧಾಃ|
ನಭಃ ಸಮಾವೃತ್ಯ ಚ ಪಕ್ಷಿ ಸಂಘಾ
ವಿನೇದುರುಚ್ಚೈಃ ಪರಮ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾಃ||48.24||

ಸ|| ತತ್ರ ಸಮಾಗತಾಃ ನಾಗಯಕ್ಷಾಃ ಚಕ್ರಚರಾಃ ಮಹರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಚ ನಭಃ ಸಮಾವೃತ್ಯ ಪರಮ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾಃ |ಪಕ್ಷಿ ಸಂಘಾಶ್ಚ ಉಚ್ಚೈಃ ವಿನೇದುಃ||

||Sloka meanings||

ನಾಗಯಕ್ಷಾಃ ಚಕ್ರಚರಾಃ ಮಹರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಚ -
ನಾಗುಲು ಯಕ್ಷುಲು ಮಹರ್ಷುಲು ಸಿದ್ಧುಲು ಕೂಡಾ
ಪರಮ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾಃ ತತ್ರ ಸಮಾಗತಾಃ -
ಅಕ್ಕಡ ಅತಿ ಸಂತೋಷಮುತೋ ಗುಮಿಗೂಡಿರಿ
ಪಕ್ಷಿ ಸಂಘಾಶ್ಚನಭಃ ಸಮಾವೃತ್ಯ-
ಪಕ್ಷಿ ಸಂಘಮುಲು ಕೂಡಾ ಆಕಾಶಮುಲೋ ಗುಮಿಗೂಡಿ
ಉಚ್ಚೈಃ ವಿನೇದುಃ -
ಗಟ್ಟಿಗಾ ಅರವಸಾಗಿನವಿ

||Sloka summary||

"Nagas Yakshas , those who are travelers of that path, the sages, Siddhas assembled there very happily. Flocks of birds too got together in the sky and screeched loudly." ||48.24||

||Sloka 48.25||

ಆಯಾಂತಂ ಸ ರಥಂ ತೂರ್ಣಮಿಂದ್ರಜಿತಂ ಕಪಿಃ|
ನಿನನಾದಮಹಾನಾದಂ ವ್ಯವರ್ಥತ ಚ ವೇಗವಾನ್||48.25||

ಸ|| ಕಪಿಃ ತೂರ್ಣಮ್ ಆಯಾಂತಂ ಸರಥಂ ಇಂದ್ರಜಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮಹಾನಾದಂ ವಿನನಾದ| ವೇಗವಾನ್ ವ್ಯವರ್ಧತ ಚ||

||Sloka meanings||

ತೂರ್ಣಮ್ ಆಯಾಂತಂ ಸರಥಂ -
swiftly approaching with the chariot
ಇಂದ್ರಜಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ- seeing Indrajit
ಕಪಿಃ ಮಹಾನಾದಂ ವಿನನಾದ -
Vanara made a big sound
ವೇಗವಾನ್ ವ್ಯವರ್ಧತ ಚ -
quickly enlarged his body

||Sloka summary||

"Seeing Indrajit approaching swiftly on the chariot, Vanara made a big sound and quickly enlarged his body."||48.25||

||Sloka 48.26||

ಇಂದ್ರಜಿತ್ತು ರಥಂ ದಿವ್ಯಮಾಸ್ಥಿತಃ ಚಿತ್ರಕಾರ್ಮುಕಃ|
ಧನುರ್ವಿಷ್ಫಾರಯಾಮಾಸ ತಟಿದೂರ್ಜಿತನಿಸ್ಸ್ವನಮ್||48.26||

ಸ||ಇಂದ್ರಜಿತ್ ತು ದಿವ್ಯಂ ರಥಂ ಆಸ್ಥಿತಃ ಚಿತ್ರಕಾರ್ಮುಕಃ ತಟಿದೂರ್ಜಿತನಿಃಸ್ವನಮ್ ಧನುಃ ವಿಷ್ಫಾರಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ಇಂದ್ರಜಿತ್ ತು ದಿವ್ಯಂ ರಥಂ ಆಸ್ಥಿತಃ -
Indrajit also sitting in his divine chariot
ಚಿತ್ರಕಾರ್ಮುಕಃ -
holding the wonderful bow
ತಟಿದೂರ್ಜಿತ ನಿಃಸ್ವನಮ್ -
made lightning sound
ಧನುಃ ವಿಷ್ಫಾರಯಾಮಾಸ -
twanging the bow

||Sloka summary||

"Indrajit also sitting in his divine chariot holding the wonderful bow, pulled the string making lightning sound ." ||48.26||

||Sloka 48.27||

ತತಃ ಸಮೇತಾವತಿ ತೀಕ್ಷ್ಣವೇಗೌ
ಮಹಾಬಲೌ ತೌ ರಣನಿರ್ವಿಶಂಕೌ|
ಕಪಿಶ್ಚ ರಕ್ಷೋಧಿ ಪತೇಶ್ಚ ಪುತ್ತ್ರಃ
ಸುರಾಸುರೇಂದ್ರಾವಿವ ಬದ್ಧವೈರೌ||48.27||

ಸ|| ತತಃ ಅತಿತೀಕ್ಷ್ಣವೇಗೌ ಮಹಾಬಲೌ ರಣನಿರ್ವಿಶಂಕೌ ತೌ ಕಪಿಃ ಚ ರಕ್ಷೋಧಿಪತೇಃ ತನುಶ್ಚ ಬದ್ಧವೈರೌ ಸುರಾಸುರೇಂದ್ರಾವಿವ ಸಮೇತೌ||

||Sloka meanings||

ಅತಿತೀಕ್ಷ್ಣವೇಗೌ -
both very fast in speed
ಮಹಾಬಲೌ ರಣನಿರ್ವಿಶಂಕೌ -
mighty , both fearless in war
ತೌ ಕಪಿಃ ಚ ರಕ್ಷೋಧಿಪತೇಃ ತನುಶ್ಚ -
Vanara and the son of the king of Rakshasas
ಬದ್ಧವೈರೌ ಸುರಾಸುರೇಂದ್ರಾವಿವ-
inimical to each other like Suras and Asuras
ತತಃ ಸಮೇತೌ -
then faced each other

||Sloka summary||

"The Vanara and the son of the king of Rakshasas , both very fast in speed, mighty , both fearless in war and inimical to each other like Suras and Asuras, then faced each other."||48.27||

||Sloka 48.28||

ಸ ತಸ್ಯ ವೀರಸ್ಯ ಮಹಾರಥಸ್ಯ
ಧನುಷ್ಮತಃ ಸಂಯತಿ ಸಮ್ಮತಸ್ಯ|
ಶರ ಪ್ರವೇಗಂ ವ್ಯಹನತ್ಪ್ರವೃದ್ಧಃ
ಚಚಾರ ಮಾರ್ಗೇ ಪಿತುರಪ್ರಮೇಯೇ||48.28||

ಸ|| ಅಪ್ರಮೇಯಃ ಸಃ ಪ್ರವೃದ್ಧಃ ಮಹಾರಥಸ್ಯ ಧನುಷ್ಮತಃ ಸಂಯತಿ ಸಮ್ಮತಸ್ಯ ತಸ್ಯ ವೀರಸ್ಯ ಶರಪ್ರವೇಗಂ ವ್ಯಹನತ್ | ಪಿತುಃ ಮಾರ್ಗೇ ಚಚಾರ||

Govindaraja Tika says- ಶರಪ್ರವೇಗಂ ವ್ಯಹನತ್ ಚಚಾರ ಚೇತ್ ಇತಿ ಅನ್ವಯಃ|

||Sloka meanings||

ಅಪ್ರಮೇಯಃ ಸಃ ಪ್ರವೃದ್ಧಃ -
Hanuman of immeasurable strength, having grown in form
ತಸ್ಯ ವೀರಸ್ಯ ಮಹಾರಥಸ್ಯ ಧನುಷ್ಮತಃ -
of the great charioteer, holding the bow
ಸಂಯತಿ ಸಮ್ಮತಸ್ಯ ಶರಪ್ರವೇಗಂ - effective shower of arrows in the battle ಯುದ್ಧಮುಲೋ ಪ್ರಯೋಗಿಂಚಬಡುತುನ್ನ
ವ್ಯಹನತ್ - made them futile
ಪಿತುಃ ಮಾರ್ಗೇ ಚಚಾರ -
moving about in the path of his father ( in the sky)

||Sloka summary||

"Hanuman of immeasurable strength, having grown in form, made the speedy shower of arrows in the war from the bow of the great charioteer futile as he moved about in the sky, the path of his father."||48.28||

||Sloka 48.29||

ತತಃ ಶರಾನಾಯತತೀಕ್ಷ್ಣಶಲ್ಯಾನ್
ಸುಪತ್ರಿಣಃ ಕಾಂಚನ ಚಿತ್ರ ಪುಂಖಾನ್|
ಮುಮೋಚ ವೀರಃ ಪರವೀರಹಂತಾ
ಸುಸನ್ನತಾನ್ ವಜ್ರನಿಪಾತವೇಗಾನ್ ||48.29||

ಸ|| ತತಃ ಪರವೀರಹಂತಾ ವೀರಃ ಆಯತತೀಕ್ಷ್ಣಶಲ್ಯಾನ್ ಸುಪತ್ರಿಣಃ ಕಾಂಚನ ಚಿತ್ರಪುಂಖಾನ್ ಸುಸನ್ನತಾನ್ ವಜ್ರನಿಪಾತವೇಗಾನ್ ಶರಾನ್ ಮುಮೋಚ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಪರವೀರಹಂತಾ ವೀರಃ -
then the slayer of enemy warriors
ಆಯತತೀಕ್ಷ್ಣಶಲ್ಯಾನ್ -
long and sharp pointed arrows
ಸುಪತ್ರಿಣಃ ಕಾಂಚನ ಚಿತ್ರಪುಂಖಾನ್ -
with fine feathers and with gold tips,
ಸುಸನ್ನತಾನ್ ವಜ್ರನಿಪಾತವೇಗಾನ್ -
which are slightly bent at the tips, which were touching the bow string, which had the speed of lightning.
ಶರಾನ್ ಮುಮೋಚ -
released the arrows ( on Hanuman)

||Sloka summary||

"Then the slayer of enemy warriors, discharged long and sharp pointed arrows with fine feathers and with gold tips which are slightly bent at the tips, which were touching the bow string, which had the speed of lightning. " ||48.29||

||Sloka 48.30||

ತತಸ್ತು ತತ್ ಸ್ವ್ಯಂದನನಿಸ್ಸ್ವನಂ ಚ ಮೃದಂಗಭೇರೀಪಟಹಾಸ್ವನಂಚ|
ನಿಕೃಷ್ಯಮಾಣಸ್ಯ ಚ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ
ನಿಶಮ್ಯ ಘೋಷಂ ಪುನರುತ್ಪ್ರಪಾತ||48.30||

ಸ|| ತತಃ ಸಃ ತಸ್ಯ ತತ್ ಸ್ಯಂದನನಿಃಸ್ವನಂ ಚ ಮೃದಂಗಭೇರೀಪಟಹಸ್ವನಂ ಚ ವಿಕೃಷ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ ಘೋಷಂ ನಿಶಮ್ಯ ಪುನಃ ಉತ್ಪಪಾತ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತಸ್ಯ - then his
ತತ್ ಸ್ಯಂದನನಿಃಸ್ವನಂ ಚ -
sound of the rumbling of the chariot
ಮೃದಂಗಭೇರೀಪಟಹಸ್ವನಂ ಚ -
beating of the Mridangams Bheris and Patahas
ವಿಕೃಷ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಕಾರ್ಮುಕಸ್ಯ ಘೋಷಂ ನಿಶಮ್ಯ-
sound of the bow being drawn
ಸಃ ಪುನಃ ಉತ್ಪಪಾತ -
he again rose up.

||Sloka summary||

"Then he ( Hanuman) hearing the sound of the bow being drawn, the rumbling of the chariot, beating of the Mridangams Bheris and Patahas, and again rose up."||48.30||

||Sloka 48.31||

ಶರಣಾಮಂತರೇಷ್ವಾಶು ವ್ಯವರ್ತತ ಮಹಾಕಪಿಃ|
ಹರಿಃ ತಸ್ಯಾಭಿಲಕ್ಷ್ಯಸ್ಯ ಮೋಘಯನ್ ಲಕ್ಷ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಮ್||48.31||

ಸ|| ಮಹಾಕಪಿಃ ಹರಿಃ ಆಶು ಅಭಿಲಕ್ಷಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಯಸಂಗ್ರಹಂ ಮೋಘಯನ್ ಶರಾಣಾಂ ಅಂತರೇಷು ವ್ಯವರ್ತತ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾಕಪಿಃ ಹರಿಃ ಆಶು - the great Vanara
ಅಭಿಲಕ್ಷಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಯಸಂಗ್ರಹಂ ಮೋಘಯನ್ -
making the aim of the one who is aiming at target futile
ಶರಾಣಾಂ ಅಂತರೇಷು ವ್ಯವರ್ತತ -
was moving between the arrows.

||Sloka summary||

"The great Vanara made the arrows being aimed at the target futile, by moving in the space between the arrows" ||48.31||

||Sloka 48.32||

ಶರಣಾಮಗ್ರತಸ್ತಸ್ಯ ಪುನಸ್ಸಮಭಿವರ್ತತ
ಪ್ರಸಾರ್ಯ ಹಸ್ತೌ ಹನುಮಾನ್ ಉತ್ಪಪಾತಾನಿಲಾತ್ಮಜಃ ||48.32||

ಸ|| ಅನಿಲಾತ್ಮಜಃ ಹನುಮಾನ್ ತಸ್ಯ ಶರಾಣಾಂ ಅಗ್ರತಃ ಸಮಭಿವರ್ತತ ಹಸ್ತೌ ಪ್ರಸಾರ್ಯ ಉತ್ಪಪಾತ||

||Sloka meanings||

ಅನಿಲಾತ್ಮಜಃ ಹನುಮಾನ್ -
Hanuman, the son of wind god
ತಸ್ಯ ಶರಾಣಾಂ ಅಗ್ರತಃ ಸಮಭಿವರ್ತತ -
moving ahead of his arrows
ಹಸ್ತೌ ಪ್ರಸಾರ್ಯ ಉತ್ಪಪಾತ -
stretching his hands flew up

||Sloka summary||

"Hanuman, the son of wind god moving ahead of his arrows flew up stretching his hands." ||48.32||

||Sloka 48.33||

ತಾ ವುಭೌ ವೇಗಸಂಪನ್ನೌ ರಣಕರ್ಮ ವಿಶಾರದೌ|
ಸರ್ವಭೂತಮನೋಗ್ರಾಹಿ ಚಕ್ರತುರ್ಯುದ್ಧ ಮುತ್ತಮಮ್ ||48.33||

ಸ|| ತಾ ವುಭೌ ರಣಕರ್ಮ ವಿಶಾರದೌ ವೇಗಸಂಪನ್ನೌ ಸರ್ವಭೂತಮನೋಗ್ರಾಹಿ ಉತ್ತಮಂ ಯುದ್ಧಂ ಚಕ್ರತುಃ||

||Sloka meanings||

ತಾ ವುಭೌ ರಣಕರ್ಮ ವಿಶಾರದೌ -
both experts in warfare
ವೇಗಸಂಪನ್ನೌ -
both endowed with speed
ಸರ್ವಭೂತಮನೋಗ್ರಾಹಿ -
captivating the minds of all creatures
ಉತ್ತಮಂ ಯುದ್ಧಂ ಚಕ್ರತುಃ -
were fighting a great war

||Sloka summary||

"Both endowed with speed and both experts in warfare, fighting a great war, captivated the minds of all creatures." ||48.33||

||Sloka 48.34||

ಹನೂಮತೋ ನ ವೇದ ರಾಕ್ಷಸೋಽನ್ತರಮ್
ನಮಾರುತಿಃ ತಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನೋಽನ್ತರಮ್ |
ಪರಸ್ಪರಂ ನಿರ್ವಿಷಹೌ ಬಭೂವತುಃ
ಸಮೇತ್ಯ ತೌ ದೇವಸಮಾನವಿಕ್ರಮೌ||48.34||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸಃ ಹನೂಮತಃ ಅನ್ತರಂ ನ ವೇದ | ಮಾರುತಿಃ ಮಹಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ನ | ದೇವಸಮಾನವಿಕ್ರಮೌ ತೌ ಸಮೇತ್ಯ ಪರಸ್ಪರಂ ನಿರ್ವಿಷಹೌ ಬಭೂವತುಃ ||

||Sloka meanings|| .

ರಾಕ್ಷಸಃ ಹನೂಮತಃ ಅನ್ತರಂ ನ ವೇದ -
Rakshasa did not find a way to hit Hanuman
ಮಾರುತಿಃ ಮಹಾತ್ಮನಃ ತಸ್ಯ ನ -
Maruti did not find one too
ದೇವಸಮಾನವಿಕ್ರಮೌ ತೌ ಸಮೇತ್ಯ -
both being equal to Devas in war
ಪರಸ್ಪರಂ ನಿರ್ವಿಷಹೌ ಬಭೂವತುಃ -
they were unable to bear each other

||Sloka summary||

"The Rakshasa did not find a way to hit Hanuman. Maruti did not find one too. Both being equal to Devas in war were unable to bear each other." ||48.34||

||Sloka 48.35||

ತತಸ್ತು ಲಕ್ಷ್ಯೇ ಸ ವಿಹನ್ಯಮಾನೇ
ಶರೇಷ್ವಮೋಘೇಷು ಚ ಸಂಪತತ್ಸು|
ಜಗಾಮ ಚಿಂತಾಂ ಮಹತೀಂ ಮಹಾತ್ಮಾ
ಸಮಾಧಿ ಸಂಯೋಗ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ||48.35||

ಸ|| ತತಃ ಲಕ್ಷ್ಯೇ ವಿಹನ್ಯಮಾನೇ ಅಮೋಘೇಷು ಶರೇಷು ಸಂಪತತ್ಸು ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಮಾಧಿಸಂಯೋಗಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ ಸಃ ಮಹತೀಂ ಚಿಂತಂ ಜಗಾಮ||

Govindaraja Tika says- ಸಮಾಧಿ ಸಂಯೋಗ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮ ಸಮ್ಯಗಾಧೀಯತ ಇತಿ ಸಮಾಧಿಃ ಲಕ್ಷ್ಯಂ ತಸ್ಮಿನ್ ಸಂಯೋಗೇ ಶರಸಂಧಾನೇ ಸಮಾಹಿತಾತ್ಮ ಅಪ್ರಮತ್ತ ಚಿತ್ತಃ, ಸ ಮಹಾತ್ಮಾ ಇನ್ದ್ರಜಿತ್ ಮಹತೀಂ ಚಿನ್ತಾಂ ಜಗಾಮ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಲಕ್ಷ್ಯೇ ವಿಹನ್ಯಮಾನೇ -
then missing the target
ಅಮೋಘೇಷು ಶರೇಷು ಸಂಪತತ್ಸು -
the one who released the infallible arrows
ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಮಾಧಿಸಂಯೋಗಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ -
the great one, ever alert in his mind
ಸಃ ಮಹತೀಂ ಚಿಂತಂ ಜಗಾಮ -
started thinking seriously

||Sloka summary||

"With infallible arrows missing the target, the great warrior became concerned and started thinking seriously within himself." ||48.35||

||Sloka 48.36||

ತತೋ ಮತಿಂ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಸೂನು
ಶ್ಚಕಾರ ತಸ್ಮಿನ್ ಹರಿವೀರಮುಖ್ಯೇ|
ಅವಧ್ಯತಾಂ ತಸ್ಯ ಕಪೇಃ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ
ಕಥಂ ನಿಗಚ್ಛೇದಿತಿ ನಿಗ್ರಹಾರ್ಥಮ್||48.36||

ಸ|| ತತಃ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಸೂನಃ ತಸ್ಯ ಕಪೇಃ ಅವಧ್ಯತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ನಿಗ್ರಹಾರ್ಥಂ ಕಥಂ ನಿಗಚ್ಛೇತ್ ಇತಿ ತಸ್ಮಿನ್ ಹರಿಪ್ರವೀರಮುಖ್ಯೇ ಮತಿಂ ಚಕಾರ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಸೂನಃ -
then the son of the king of Rakshasa
ತಸ್ಯ ಕಪೇಃ ಅವಧ್ಯತಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
thinking that the Vanara cannot be killed,
ನಿಗ್ರಹಾರ್ಥಂ ಕಥಂ ನಿಗಚ್ಛೇತ್ ಇತಿ -
how the he may be captured.
ತಸ್ಮಿನ್ ಹರಿಪ್ರವೀರಮುಖ್ಯೇ ಮತಿಂ ಚಕಾರ -
he started thinking about the best of Vanara chiefs

||Sloka summary||

"Then the son of the king of Rakshasa, thinking that the Vanara cannot be killed, thought in his mind about how the Vanara may be captured." ||48.36||

||Sloka 48.37||

ತತಃ ಪೈತಾಮಹಂ ವೀರ ಸ್ಸಽಸ್ತ್ರಮಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ|
ಸಂದಧೇ ಸುಮಹಾತೇಜಾಃ ತಂ ಹರಿಪ್ರವರಂ ಪ್ರತಿ||48.37||

ಸ|| ತತಃ ವೀರಃ ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ ಸುಮಹಾತೇಜಾಃ ಸಃ ಹರಿಪ್ರವೀರಂ ಪ್ರತಿ ಪೈತಾಮಾಹಂ ಅಸ್ತ್ರಂ ಸಂದಧೇ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ವೀರಃ ಅಸ್ತ್ರವಿದಾಂ ವರಃ -
then the hero, best among those knowledgeable of weapons
ಸುಮಹಾತೇಜಾಃ ಸಃ -
that illustrious warrior
ಹರಿಪ್ರವೀರಂ ಪ್ರತಿ -
at the foremost of Vanaras.
ಪೈತಾಮಾಹಂ ಅಸ್ತ್ರಂ ಸಂದಧೇ -
invoked the grandfather Brahma's weapon

||Sloka summary||

"Then the hero, best among those knowledgeable of weapons, invoked the grandfather Brahma's weapon at the foremost of Vanaras."

||Sloka 48.38||

ಅವಧ್ಯೋಽಯಮಿತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಮಸ್ತ್ರೇಣಾಸ್ತ್ರತತ್ತ್ವವಿತ್|
ನಿಜಗ್ರಾಹ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಮಿಂದ್ರಜಿತ್||48.38||

ಸ|| ಅಸ್ತ್ರತತ್ವವಿತ್ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ ಅವಧ್ಯಃ ಇತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಂ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ನಿಜಗ್ರಾಹ||

||Sloka meanings|| .

ಅಸ್ತ್ರತತ್ವವಿತ್ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ -
that expert in weapons Indrajit
ಅವಧ್ಯಃ ಇತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ -
knowing that he cannot be killed
ತಂ ಮಾರುತಾತ್ಮಜಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ನಿಜಗ್ರಾಹ -
bound the son of wind god with that weapon.

||Sloka summary||

"That expert in weapons, the long armed Indrajit knowing that he cannot be killed bound the son of wind god with that weapon." ||48.38||

||Sloka 48.39||

ತೇನ ಬದ್ಧಸ್ತತೋಽಸ್ತ್ರೇಣ ರಾಕ್ಷಸೇನ ಸ ವಾನರಃ|
ಅಭವನ್ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಶ್ಚ ಪಪಾತ ಚ ಮಹೀತಲೇ||48.39||

ಸ|| ತತಃ ತೇನ ರಾಕ್ಷಸೇನ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಬದ್ಧಃ ಸಃ ವಾನರಃ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಃ ಅಭವತ್ | ಸಃ ಮಹೀತಲೇ ಪಪಾತ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತೇನ ರಾಕ್ಷಸೇನ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಬದ್ಧಃ -
thus bound by the Rakshasa with that weapon
ಸಃ ವಾನರಃ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಃ ಅಭವತ್ -
Vanara was unable to move
ಸಃ ಮಹೀತಲೇ ಪಪಾತ -
he fell down on the ground

||Sloka summary||

"Thus bound by that weapon, the Vanara was unable to move. He fell down on the ground." ||48.39||

||Sloka 48.40||

ತತೋಽಥ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಸ ತದಾಸ್ತ್ರಬಂಧಂ
ಪ್ರಭೋಃ ಪ್ರಭಾವಾತ್ ವಿಗತಾತ್ಮವೇಗಃ|
ಪಿತಾಮಹಾನುಗ್ರಹಮಾತ್ಮನಶ್ಚ
ವಿಚಿಂತಯಾಮಾಸ ಹರಿಪ್ರವೀರಃ ||48.40||

ಸ|| ತತಃ ಅಥ ಸಃ ಹರಿಪ್ರವೀರಃ ತತ್ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಪ್ರಭೋಃ ವಿಗತಾತ್ಮ ವೇಗಃ ಆತ್ಮನಃ ಪಿತಮಹಾನುಗ್ರಹಂ ವಿಚಿಂತಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಅಥ ಸಃ ಹರಿಪ್ರವೀರಃ -
then the best of Vanaras
ತತ್ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಪ್ರಭೋಃ -
realizing the power of that weapon of Brahma
ವಿಗತಾತ್ಮ ವೇಗಃ -
having lost his movement
ಆತ್ಮನಃ ಪಿತಮಹಾನುಗ್ರಹಂ ವಿಚಿಂತಯಾಮಾಸ -
started thinking about the boon of the Lord Brahma.

||Sloka summary||

"Then the best of Vanaras realizing the power of that weapon which arrested his movement as due to the grace of the lord, started thinking about the boon of the Lord Brahma." ||48.40||

||Sloka 48.41||

ತತಃ ಸ್ವಾಯಂಭುವೈರ್ಮಂತ್ರೈಃ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಮಭಿಮಂತ್ರಿತಮ್|
ಹನುಮಾಂಶ್ಚಿಂತಯಾಮಾಸ
ವರದಾನಂ ಪಿತಾಮಹತ್||41||

ಸ|| ತತಃ ಹನುಮಾನ್ ಸ್ವಾಯಂಭುವೈಃ ಮಂತ್ರೈಃ ಅಭಿಮಂತ್ರಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಂ ಪಿತಾಮಹಾತ್ ವರದಾನಂ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ||

Rama Tika says - ಸ್ವಾಯಂಭುವೈಃ ಸ್ವಯಂಭೂದೈವತಾಕೈಃ ಮನ್ತ್ರೈಃ ಅಭಿಮಂತ್ರಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಂ ಪಿತಾಮಹತ್ ವರದಾನಂ ಚ ಚಿನ್ತಯಾಮಾಸ|

||Sloka meanings||

ತತಃ - then
ಸ್ವಾಯಂಭುವೈಃ ಮಂತ್ರೈಃ ಅಭಿಮಂತ್ರಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಂ -
Brahmaastra invoked by special verses of Brahma
ಪಿತಾಮಹಾತ್ ವರದಾನಂ (ಚ) ಚಿಂತಯಾಮಾಸ -
the boon given by Brahma too
ಹನುಮಾನ್ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ -
Hanuman started thinking

||Sloka summary||

"Then Hanuman started thinking about the Brahmastra, the weapon that invokes the creator Brahma, and the boon given by him." ||48.41||

||Sloka 48.42||

ನಮೇಽಸ್ತ್ರಬಂಧಸ್ಯ ಚ ಶಕ್ತಿರಸ್ತಿ
ವಿಮೋಕ್ಷಣೇ ಲೋಕಗುರೋಃ ಪ್ರಭಾವಾತ್|
ಇತ್ಯೇವ ಮತ್ವಾ ವಿಹಿತೋಽಸ್ತ್ರಬಂಧೋ ಮಯಾಽಽತ್ಮಯೋನೇರಸುವರ್ತಿತವ್ಯಃ||42||

ಸ|| ಲೋಕಗುರೋಃ ಪ್ರಭಾವಾತ್ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧನಸ್ಯ ವಿಮೋಕ್ಷಣೇ ಮೇ ಶಕ್ತಿಃ ನಾಸ್ತಿ ಇತಿ ಏವಂ ಮತ್ವಾ ( ಇದಂ ಅಸ್ರಮ್) ವಿಹಿತಃ | ಆತ್ಮಯೋನೇಃ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ ಮಯಾ ಅನುವರ್ತಿತವ್ಯಃ||

||Sloka meanings||

ಲೋಕಗುರೋಃ ಪ್ರಭಾವಾತ್ -
because of the power of Brahma
ಅಸ್ತ್ರಬಂಧನಸ್ಯ ವಿಮೋಕ್ಷಣೇ -
to be free of the weapon
ಮೇ ಶಕ್ತಿಃ ನಾಸ್ತಿ ಇತಿ -
I do not have the power
ಏವಂ ಮತ್ವಾ ( ಇದಂ ಅಸ್ರಮ್) ವಿಹಿತಃ-
thinking thus this has been released
ಆತ್ಮಯೋನೇಃ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ ಮಯಾ ಅನುವರ್ತಿತವ್ಯಃ -
Brahma's weapon must be obeyed me

||Sloka summary||

"The weapon has been released, thinking that the power to get released from the weapon is not with me. Brahma's weapon must be obeyed me." ||48.42||

||Sloka 48.43||

ಸ ವೀರ್ಯಮಸ್ತ್ರಸ್ಯ ಕಪಿರ್ವಿಚಾರ್ಯ
ಪಿತಾಮಹಾನುಗ್ರಹಮಾತ್ಮನಶ್ಚ|
ವಿಮೋಕ್ಷ ಶಕ್ತಿಂ ಪರಿಚಿಂತಯಿತ್ವಾ
ಪಿತಾಮಹಾಜ್ಞಾಮನುವರ್ತತೇ ಸ್ಮ ||48.43||

ಸ|| ಸ ಕಪಿಃ ಅಸ್ತ್ರಸ್ಯ ವೀರ್ಯಂ ವಿಚಾರ್ಯ ಆತ್ಮನಃ ಪಿತಮಹಾನುಗ್ರಹಂ ಚ ವಿಮೋಕ್ಷಣಶಕ್ತಿಂ ಪರಿಚಿಂತಯಿತ್ವಾ ಪಿತಾಮಹ ಆಜ್ಞಾಂ ಅನುವರ್ತತೇ ಸ್ಮ||

||Sloka meanings||

ಸ ಕಪಿಃ ಅಸ್ತ್ರಸ್ಯ ವೀರ್ಯಂ ವಿಚಾರ್ಯ -
Vanara reflecting on the power of that weapon
ಪಿತಮಹಾನುಗ್ರಹಂ ಚ - the favor of Brahma
ಆತ್ಮನಃ ವಿಮೋಕ್ಷಣಶಕ್ತಿಂ ಪರಿಚಿಂತಯಿತ್ವಾ -
remembering his ability to be free
ಪಿತಾಮಹ ಆಜ್ಞಾಂ ಅನುವರ್ತತೇ ಸ್ಮ-
resolved to obey the order of Brahma

||Sloka summary||

"The Vanara reflecting on the power of that weapon, recalling the power of liberation from the bondage by the favor of Brahma, resolved to obey the order of Brahma.||48.43||

||Sloka 48.44||

ಅಸ್ತ್ರೇಣಾಪಿ ಹಿ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಭಯಂ ಮಮ ನ ಜಾಯತೇ|
ಪಿತಾಮಹೇಂದ್ರಾಭ್ಯಾಂ ರಕ್ಷಿತಸ್ಯಾನಿಲೇನಚ ||48.44|||

ಸ|| ಅಸ್ತ್ರೇಣಾಪಿ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಹಿ ಮಮ ಭಯಂ ನ ಜಾಯತೇ| ಪಿತಾಮಹೇಂದ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಅನಿಲೇನ ಚ ರಕ್ಷಿತಃ ಸ್ಯಾತ್||

||Sloka meanings||

ಅಸ್ತ್ರೇಣಾಪಿ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಹಿ -
though bound by that weapon
ಮಮ ಭಯಂ ನ ಜಾಯತೇ -
I have no fear
ಪಿತಾಮಹೇಂದ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಅನಿಲೇನ ಚ -
by Brahma, Indra and the wind god
ರಕ್ಷಿತಃ ಸ್ಯಾತ್ -
(I am) surely being protected.

||Sloka summary||

"Though bound by that weapon, I have no fear. I am surely being protected by Brahma, Indra and the wind god." ||48.44||

||Sloka 48.45||

ಗ್ರಹಣೇಚಾಪಿ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಮಹಾನ್ ಮೇ ಗುಣದರ್ಶನಃ|
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ಸಂವಾದಃ ತಸ್ಮಾತ್ ಗೃಹ್ಣಂತು ಮಾಂ ಪರೇ||45||

ಸ|| ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಗ್ರಹಣೇ ಚಾಪಿ ಮೇ ಮಹತ್ ಗುಣದರ್ಶನಂ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ಸಂವಾದಃ ( ಭವೇತ್) | ತಸ್ಮಾತ್ ಮಾಮ್ ಪರೇ ಗೃಹ್ಣಂತು||

||Sloka meanings||

ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಗ್ರಹಣೇ ಚಾಪಿ -
though being held by the Rakshasas
ಮೇ ಮಹತ್ ಗುಣದರ್ಶನಂ -
I have a great opportunity
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೇಣ ಸಂವಾದಃ ( ಭವೇತ್) -
discussion with the king of Rakshasas
ತಸ್ಮಾತ್ ಮಾಮ್ ಪರೇ ಗೃಹ್ಣಂತು -
therefore let them hold me

||Sloka summary||

"Though am being held by the Rakshasas I have a great opportunity to see the king of Rakshasas and discuss. Therefore let them catch me".||48.45||

||Sloka 48.46||

ಸ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ ಪರವೀರಹಂತಾ
ಸಮೀಕ್ಷ್ಯಕಾರೀ ವಿನಿವೃತ್ತಚೇಷ್ಟಃ|
ಪರೈಃ ಪ್ರಸಹ್ಯಾಭಿಗತೈರ್ನಿಗೃಹ್ಯ
ನನಾದ ತೈಃ ತೈಃ ಪರಿಭರ್ತ್ಯೃಮಾನಃ||48.46||

ಸ|| ಪರವೀರಹಂತಾ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯಕಾರೀ ಸಃ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ ವಿನಿವೃತ್ತಚೇಷ್ಟಃ ( ಅಭವತ್) | ಅಭಿಗತೈಃ ತೈಃ ತೈಃ ಪರೈಃ ಪ್ರಸಹ್ಯ ನಿಗೃಹ್ಯ ಪರಿಭರ್ತ್ಸಮಾನಃ ನನಾದ||

||Sloka meanings||

ಪರವೀರಹಂತಾ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯಕಾರೀ -
that killer of the enemy warriors, and one who assesses before he acts
ಸಃ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ ವಿನಿವೃತ್ತಚೇಷ್ಟಃ ( ಅಭವತ್)-
having firmly resolved, remained without actions.
ಅಭಿಗತೈಃ ತೈಃ ತೈಃ ಪರೈಃ ಪ್ರಸಹ್ಯ -
seized by the enemies forcibly,
ನಿಗೃಹ್ಯ ಪರಿಭರ್ತ್ಸಮಾನಃ ನನಾದ -
with his power of movement arrested, being abused he roared

||Sloka summary||

"That killer of the enemy warriors, and one who assesses before he acts, thus having firmly resolved firmly, remained without actions. Seized by the enemies forcibly, and with his power of movement arrested, being (he) abused, he roared." ||48.46||

||Sloka 48.47||

ತತಃ ತಂ ರಾಕ್ಷಾಸಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಮರಿಂದಮಮ್|
ಬಬಂಧುಃ ಶಣವಲ್ಕೈಶ್ಚ ದ್ರುಮಚೀರೈಶ್ಚ ಸಂಹತೈಃ||47||

ಸ|| ತತಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಅರಿಂದಮಮ್ ತಂ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಮ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಶಣವಲ್ಕೈಶ್ಚ ಸಂಹತೈಃ ದ್ರುಮಚೀರೈಶ್ಚ ಬಬಂಧು||

||Sloka meanings||

ತತಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ -
then the Rakshasas
ಅರಿಂದಮಮ್ ತಂ ನಿರ್ವಿಚೇಷ್ಟಮ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ -
seeing that scorcher of enemies refraining from movement
ಶಣವಲ್ಕೈಶ್ಚ ಸಂಹತೈಃ ದ್ರುಮಚೀರೈಶ್ಚ ಬಬಂಧು -
bound him with rope and bark clothes.

||Sloka summary||

"Then the Rakshasas seeing that scorcher of enemies refraining from movement, bound him with rope and bark clothes." ||48.47||

||Sloka 48.48||

ಸ ರೋಚಯಾಮಾಸ ಪರೈಶ್ಚಬಂಧನಮ್
ಪ್ರಸಹ್ಯವೀರೈರಭಿನಿಗ್ರಹಂ ಚ|
ಕೌತುಹಲಾನ್ಮಾಂ ಯದಿ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರೋ
ದ್ರಷ್ಟುಂವ್ಯವಸ್ಯೇದಿತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ||48.48||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಃ ಮಾಮ್ ಕೌತುಹಲಾತ್ ದ್ರಷ್ಟುಂ ವ್ಯವಸ್ಯೇದ್ಯಪಿ ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ ಸಃ ಪರೈಃ ಬಂಧನಂ ವೀರೈಃ ಪ್ರಸಹ್ಯ ಅಭಿನಿಗ್ರಹಂ ಚ ರೋಚಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಃ ಕೌತುಹಲಾತ್ -
king of Rakshasas out of curiosity
ಮಾಮ್ ದ್ರಷ್ಟುಂ ವ್ಯವಸ್ಯೇದ್ಯಪಿ -
may come to see me
ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥಃ - thinking thus
ಸಃ ಪರೈಃ ವೀರೈಃ ಬಂಧನಂ -
bondage by the warriors
ಪ್ರಸಹ್ಯ ಅಭಿನಿಗ್ರಹಂ ಚ -
even capture by force
ರೋಚಯಾಮಾಸ - decided to enjoy

||Sloka summary||

"The king of Rakshasas out of curiosity may come to see me if he decides', thinking this way (he) decided to enjoy the bondage by the warriors, even capture by force."||48.48||

||Sloka 48.49||

ಸ ಬದ್ಧಸ್ತೇನ ವಲ್ಕೇನ ವಿಮುಕ್ತೋಽಸ್ತ್ರೇಣ ವೀರ್ಯವಾನ್|
ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ ಸ ಚಾನ್ಯಾಂ ಹಿ ನ ಬಂಧಮನುವರ್ತತೇ ||48.49||

ಸ|| ತೇನ ವಲ್ಕೇನ ಬದ್ಧಃ ವೀರ್ಯವಾನ್ ಸಃ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ವಿಮುಕ್ತಃ | ಸಃ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ ಅನ್ಯಂ ಬಂಧಂ ನ ಅನುವರ್ತತೇ ಹಿ ||

||Sloka meanings||

ತೇನ ವಲ್ಕೇನ ಬದ್ಧಃ -
bound by the bark
ವೀರ್ಯವಾನ್ ಸಃ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ವಿಮುಕ್ತಃ -
the hero is freed by that weapon
ಸಃ ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ - that weapon
ಅನ್ಯಂ ಬಂಧಂ ನ ಅನುವರ್ತತೇ ಹಿ -
does not tolerate another bondage

||Sloka summary||

"The hero bound by the bark is freed by that weapon. That weapon does not tolerate another bondage." ||48.49||

||Sloka 48.50||

ಅಥೇಂದ್ರಜಿತ್ತು ದ್ರುಮಚೀರಬದ್ಧಂ
ವಿಚರ್ಯವೀರಃ ಕಪಿಸತ್ತಮಂ ತಮ್|
ವಿಮುಕ್ತ ಮಸ್ತ್ರೇಣ ಜಗಾಮ ಚಿಂತಾಮ್
ನಾನ್ಯೇನ ಬದ್ಧೋ ಹ್ಯನುವರ್ತತೇಽಸ್ತ್ರಮ್||48.50||

ಸ|| ಅಥ ವೀರಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ ದ್ರುಮಚೀರಬದ್ಧಂ ತಂ ಕಪಿಸತ್ತಮಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ವಿಮುಕ್ತಂ ವಿಚಾರ್ಯ ಚಿಂತಾಂ ಜಗಾಮ | ಬದ್ಧಃ ಅಸ್ತ್ರಂ ನ ಅನುವರ್ತತೇ ಹಿ||

||Sloka meanings||

ಅಥ ವೀರಃ ಇಂದ್ರಜಿತ್ -
then the hero Indrajit
ದ್ರುಮಚೀರಬದ್ಧಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ವಿಮುಕ್ತಂ-
bound by bark rope and thus freed from that weapon
ತಂ ಕಪಿಸತ್ತಮಂ ವಿಚಾರ್ಯ ಚಿಂತಾಂ ಜಗಾಮ -
realizing that the best of Vanaras is free, started thinking
ಬದ್ಧಃ ಅಸ್ತ್ರಂ ನ ಅನುವರ್ತತೇ ಹಿ -
bound by others the weapon does not follow

||Sloka summary||

"Then the hero Indrajit knowing that the best of Vanaras bound by bark rope is thus freed from that weapon started thinking. ' Bound by others the weapon does not follow. ||48.50||

||Sloka 48.51||

ಅಹೋ ಮಹತ್ಕಾರ್ಯ ಕೃತಂ ನಿರರ್ಥಕಂ ನ ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಮಂತ್ರಗತಿರ್ವಿಮೃಷ್ಠಾ|
ಪುನಶ್ಚ ನಾಸ್ತ್ರೇ ವಿಹತೇಽಸ್ತ್ರಮನ್ಯತ್
ಪ್ರವರ್ತತೇ ಸಂಶಯಿತಾಃ ಸ್ಮ ಸರ್ವೇ||48.51||

ಸ||ಅಹೋ ಮಹತ್ ಕರ್ಮ ನಿರರ್ಥಕಂ ಕೃತಂ | ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಮಂತ್ರಗತಿಃ ನ ವಿಮೃಷ್ಟಾಃ | ಮಂತ್ರೇ ವಿಹತೇ ಅನ್ಯತ್ ಅಸ್ತ್ರಂ ನ ಪ್ರವರ್ತತೇ | ಸರ್ವೇ ಸಂಶಯಿತಾಃ ಸ್ಮ||

Govindaraja Tika says- ಅನ್ಯೇನ ಶಣವಲ್ಕಾದಿನಾ ಬದ್ಧಃ ( ಬ್ರಹ್ಮ) ಅಸ್ತ್ರಂ ನ ಅನುವರ್ತತೇ| ನಾಸ್ತ್ರೇಣ ಬದ್ಧ ಇವ ವರ್ತತೇ| ಅಹೋ ಇತಿ| ಮನ್ತ್ರ ಗತಿಃ ನಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರ ಮನ್ತ್ರ ಪದ್ಧತಿಃ ನ ವಿಮೃಷ್ಟಾ ನ ಪರ್ಯಾಲೋಚಿತೇ (ನ ವಿಚಾರಿತಾ) ಇತ್ಯರ್ಥಃ| ಅಸ್ತ್ರೇ ವಿಹಿತೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರೇ ಪ್ರತಿಹತೇ ಅನ್ಯದಸ್ತ್ರಂ ನ ಪ್ರವರ್ತತೇ ನ ಪ್ರಭವತೀ ಇತ್ಯರ್ಥಃ|

Tilaka Tika says - ಅಸ್ತ್ರೇ ಬ್ರಹ್ಮೋ ವಿಹತೇ ಪುನಃ ಅನ್ಯದಸ್ತ್ರಂ ತದಸ್ತ್ರಪ್ರಯೋಗಾನಂತರಂ ನ ಪ್ರವರ್ತತೇ| ಅತಃ ಸರ್ವೇ ವಯಂ ಸಂಶಯಿತಾಃ ಸಂಶಯಿತ ಜಯಾ ಏವ| ಮುಕ್ತೋಽಯಂ ಸರ್ವಾನಪಿ ಹನ್ಯಾದಿತಿ ಭಾವಃ|

||Sloka meanings||

ಅಹೋ ಮಹತ್ ಕರ್ಮ ನಿರರ್ಥಕಂ ಕೃತಂ -
alas great effort has been wasted.
ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಮಂತ್ರಗತಿಃ ನ ವಿಮೃಷ್ಟಾಃ -
process of mantra is not considered by the Rakshasas
ಮಂತ್ರೇ ವಿಹತೇ ಅನ್ಯತ್ ಅಸ್ತ್ರಂ ನ ಪ್ರವರ್ತತೇ -
released by the mantra no other weapon will work
ಸರ್ವೇ ಸಂಶಯಿತಾಃ ಸ್ಮ- everything is doubtful now

||Sloka summary||

" Alas great effort has been wasted. Process of mantra is not considered by the Rakshasas. Released by the mantra no other weapon will work. Everything is doubtful now". ||48.51||

Implication is that Indrajit is aware of the fact that bound by other elements ropes etc, Hanuma is released by the Brahmastra. Further impediment is that once released by Brahmastra, no other weapon will be effective. So they are all in danger because Hanuma, captured with great effort is free. Hanuma too knows he is free, but wants to continue the charade to know more about Lanka.

||Sloka 48.52||

ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಹನುಮಾನ್ ಮುಕ್ತೋನಾತ್ಮಾನಮವಬುಧ್ಯತ|
ಕೃಷ್ಯಮಾಣಸ್ತು ರಕ್ಷೋಭಿಃ ತೈಶ್ಚ ಬಂಧೈರ್ನಿಪೀಡಿತಃ||48.52||

ಸ|| ಹನುಮಾನ್ ಆತ್ಮಾನಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಮುಕ್ತಃ ನ ಅವಬುಧ್ಯತ | ತೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಕೃಷ್ಯಮಾಣಃ ಬಂಧೈಃ ನಿಪೀಡಿತಃ ನ ಅವಬುಧ್ಯತ||

||Sloka meanings||

ತೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಕೃಷ್ಯಮಾಣಃ -
dragged by the Rakshasas
ಬಂಧೈಃ ನಿಪೀಡಿತಃ ಹನುಮಾನ್-
bound and troubled Hanuman
ಆತ್ಮಾನಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಮುಕ್ತಃ -
that he has been released by that weapon
ನ ಅವಬುಧ್ಯತ - did not know

||Sloka summary||

"Dragged by Rakshasas bound and troubled, Hanuman did not know that he has been released by that weapon." ||48.52||

||Sloka 48.53||

ಹನ್ಯಮಾನಃ ತತಃ ಕ್ರೂರೈ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಕಾಷ್ಟಮುಷ್ಟಿಭಿಃ|
ಸಮೀಪಂ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಸ್ಯ ಪ್ರಾಕೃಷ್ಯತ ಸ ವಾನರಃ||48.53||

ಸ|| ತತಃ ಸಃ ವಾನರಃ ಕೄರೈಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಕಾಷ್ಠಮುಷ್ಟಿಭಿಃ ಹನ್ಯಮಾನಃ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ಪ್ರಾಕೃಷ್ಯತ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ಸಃ ವಾನರಃ -
then that Vanara
ಕೄರೈಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಕಾಷ್ಠಮುಷ್ಟಿಭಿಃ ಹನ್ಯಮಾನಃ -
beaten with sticks and fists by the cruel Rakshasas
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ಪ್ರಾಕೃಷ್ಯತ -
dragged to the presence of the king of Rakshasas

||Sloka summary||

"Then that Vanara beaten with sticks and fists was dragged to the presence of the king of Rakshasas." ||48.53||

||Sloka 48.54||

ಅಥೇಂದ್ರಜಿತ್ತಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯಮುಕ್ತಂ
ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಬದ್ಧಂ ದ್ರುಮಚೀರಸೂತ್ರೈಃ|
ವ್ಯದರ್ಶಯತ್ತತ್ರ ಮಹಾಬಲಮ್ ತಂ
ಹರಿಪ್ರವೀರಂ ಸಗಣಾಯ ರಾಜ್ಞೇ||54||

ಸ|| ಅಥ ದ್ರುಮಚೀರಸೂತ್ರೈಃ ಬದ್ಧಂ ತಂ ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಮುಕ್ತಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಇಂದ್ರಜಿತ್ ಮಹಾಬಲಂ ತಂ ಹರಿಪ್ರವೀರಂ ತತ್ರ ಸಗಣಾಯ ರಾಜ್ಞೇ ನ್ಯದರ್ಶಯತ್||

||Sloka meanings||

ಅಥ ದ್ರುಮಚೀರಸೂತ್ರೈಃ ಬದ್ಧಂ -
one bound by the bark ropes
ಅಸ್ತ್ರೇಣ ಮುಕ್ತಂ ತಂ ಪ್ರಸಮೀಕ್ಷ್ಯ -
seeing him, released by that Brahma Astra
ತತ್ರ ಸಗಣಾಯ ರಾಜ್ಞೇ -
to the king along with his courtiers in the assembly
ತಂ ಹರಿಪ್ರವೀರಂ - that best of Vanaras
ಇಂದ್ರಜಿತ್ ಮಹಾಬಲಂ ನ್ಯದರ್ಶಯತ್ - mighty Indrajit showed

||Sloka summary||

Then seeing that one bound by the bark ropes and released by that Brahma Astra, mighty Indrajit showed the best of Vanaras to the king along with his courtiers in the assembly." ||48.54||

||Sloka 48.55||

ತಂ ಮತ್ತಮಿವ ಮಾತಂಗ ಬದ್ಧಂ ಕಪಿವರೋತ್ತಮಮ್|
ರಾಕ್ಷಸಾ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಾಯ ರಾವಣಾಯ ನ್ಯವೇದಯನ್||58.55||

ಸ|| ಮತ್ತಂ ಮಾತಂಗಂ ಇವ ಬದ್ಧಂ ಕಪಿವರೋತ್ತಮಂ ತಂ ರಾಕ್ಷಸಃ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಾಯ ರಾವಣಾಯ ನ್ಯವೇದಯತ್||

||Sloka meanings||

ಮತ್ತಂ ಮಾತಂಗಂ ಇವ-
like an elephant in the rut
ಬದ್ಧಂ ಕಪಿವರೋತ್ತಮಂ ತಂ -
him the best of Vanaras , who was bound
ರಾಕ್ಷಸಃ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಾಯ ರಾವಣಾಯ-
to the king of Rakshasas by the Rakshasa
ನ್ಯವೇದಯತ್ - presented

||Sloka summary||

"The best of Vanaras , bound like an elephant in the rut, was presented to Ravana by the Rakshasa." ||48.55||

||Sloka 48.56||

ಕೋಽಯಂ ಕಸ್ಯ ಕುತೋವಾಽತ್ರ ಕಿಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕೋ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ|
ಇತಿ ರಾಕ್ಷಸವೀರಾಣಾಂ ತತ್ರ ಸಂಜಜ್ಞಿರೇ ಕಥಾಃ||48.56||

ಸ|| ಕಃ ಅಯಂ| ಕಸ್ಯ ಕುತಃ ವಾ ಅತ್ರ| ಕಿಂ ಕಾರ್ಯಂ | ಕಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ| ಇತಿ ರಾಕ್ಷವೀರಾಣಾಂ ಕಥಾಃ ಸಂಜಿಜ್ಞಿರೇ||

||Sloka meanings||

ಕಃ ಅಯಂ - Who is this?
ಕಸ್ಯ ಕುತಃ ವಾ ಅತ್ರ - Whom does he belong to? And where did he come from?
ಕಿಂ ಕಾರ್ಯಂ - What business does he have?
ಕಃ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ - who is behind him ?
ಇತಿ ರಾಕ್ಷವೀರಾಣಾಂ ಕಥಾಃ ಸಂಜಿಜ್ಞಿರೇ - thus the Rakshasa heroes talked among themselves.

||Sloka summary||

'Who is this? Whom does he belong to? And where did he come from? What business does he have? Thus the Rakshasa heroes talked among themselves. ||48.56||

||Sloka 48.57||

ಹನ್ಯತಾಂ ದಹ್ಯತಾಂ ವಾಽಪಿ ಭಕ್ಷ್ಯತಾಮಿತಿ ಚಾಪರೇ|
ರಾಕ್ಷಸಾಃ ತತ್ರ ಸಂಕ್ರುದ್ಧಾಃ ಪರಸ್ಪರ ಮಥಾಽಬ್ರುವನ್ ||48.57||

ಸ|| ಅಥ ಅಪರೇ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಸಂಕೃದ್ಧಾಃ ಹನ್ಯತಾಮ್ ದಹ್ಯತಾಂ ಚಾಪಿ ಭಕ್ಷ್ಯತಾಂ ಇತಿ ಪರಸ್ಪರಂ ಅಬ್ರುವನ್ ||

||Sloka meanings||

ಅಥ ಅಪರೇ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಸಂಕೃದ್ಧಾಃ -
then some other Rakshasas, who were angry
ಪರಸ್ಪರಂ ಅಬ್ರುವನ್ -
said to each other
ಹನ್ಯತಾಮ್ ದಹ್ಯತಾಂ ಚಾಪಿ -
kill him, burn him
ಭಕ್ಷ್ಯತಾಂ ಇತಿ - eat him up too

||Sloka summary||

"Then some other Rakshasas said to each other 'Kill him. Burn him . Otherwise eat him up". ||48.57||

||Sloka 48.58||

ಅತೀತ್ಯ ಮಾರ್ಗಂ ಸಹಸಾ ಮಹಾತ್ಮಾ
ಸ ತತ್ರ ರಕ್ಷೋಽಧಿಪಪಾದಮೂಲೇ|
ದದರ್ಶ ರಾಜ್ಞಃ ಪರಿಚಾರವೃದ್ದಾನ್
ಗೃಹಂ ಮಹಾರತ್ನ ವಿಭೂಷಿತಂ ಚ ||48.58||

ಸ|| ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಃ ಸಹಸಾ ಮಾರ್ಗಂ ಅತೀತ್ಯ ತತ್ರ ರಾಜ್ಞಃ ಮಹಾರತ್ನವಿಭೂಷಿತಂ ಗೃಹಂ ರಕ್ಷೋಧಿಪಪಾದಮೂಲೇ ಪರಿಚಾರವೃದ್ಧಾನ್ ದದರ್ಶ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಃ ಸಹಸಾ ಮಾರ್ಗಂ ಅತೀತ್ಯ-
the great one quickly crossing the path
ತತ್ರ ರಾಜ್ಞಃ ಮಹಾರತ್ನವಿಭೂಷಿತಂ ಗೃಹಂ -
the king's palace adorned with precious gems
ರಕ್ಷೋಧಿಪಪಾದಮೂಲೇ ಪರಿಚಾರವೃದ್ಧಾನ್ ದದರ್ಶ-
aged and experienced ones near his feet

||Sloka summary||

The great one quickly crossing the path saw the king's palace adorned with precious gems and aged and experienced ones near his feet. ||48.58||

||Sloka 48.59||

ಸ ದದರ್ಶ ಮಹಾತೇಜಾ ರಾವಣಃ ಕಪಿಸತ್ತಮಮ್|
ರಕ್ಷೋಭಿರ್ವಿಕೃತಾಕಾರೈಃ ಕೃಷ್ಯಮಾಣ ಮಿತಸ್ತತಃ ||48.59||

ಸ|| ಮಹತೇಜಾಃ ಸಃ ರಾವಣಃ ವಿಕೃತಾಕಾರೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಇತಃ ತತಃ ಕೃಷ್ಯಮಾನಂ ಕಪಿಸತ್ತಮಂ ದದರ್ಶ||

||Sloka meanings||

ಮಹತೇಜಾಃ ಸಃ ರಾವಣಃ -
Ravana, the resplendent one
ಕಪಿಸತ್ತಮಂ ದದರ್ಶ -
saw the best of Vanaras
ವಿಕೃತಾಕಾರೈಃ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಇತಃ ತತಃ ಕೃಷ್ಯಮಾನಂ -
(who was) dragged here and there by the ugly looking Rakshasas

||Sloka summary||

The resplendent one, that Ravana saw the foremost of Vanaras dragged here and there by the Rakshasas." ||48.59||

||Sloka 48.60||

ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತಿಂ ಚಾಪಿ ದದರ್ಶ ಕಪಿಸತ್ತಮಃ|
ತೇಜೋಬಲಸಮಾಯುಕ್ತಂ ತಪಂತಮಿವ ಭಾಸ್ಕರಮ್||48.60||

ಸ|| ಕಪಿಸತ್ತಮಃ ಚ ತೇಜೋಬಲಸಮಾಯುಕ್ತಂ ತಪಂತಂ ಭಾಸ್ಕರಂ ಇವ ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತಿಂ ದದರ್ಶ||

||Sloka meanings||

ಕಪಿಸತ್ತಮಃ ಚ -
best of Vanaras also
ತೇಜೋಬಲಸಮಾಯುಕ್ತಂ -
one who had splendor and strength
ತಪಂತಂ ಭಾಸ್ಕರಂ ಇವ -
radiating brilliance like the Sun
ರಾಕ್ಷಸಾಧಿಪತಿಂ ದದರ್ಶ -
saw the king of Rakshasas

||Sloka summary||

"The best of Vanaras also saw the Rakshasa king who had splendor and strength, radiating brilliance like the Sun."||48.60||

||Sloka 48.61||

ಸರೋಷಸಂವರ್ತಿತ ತಾಮ್ರದೃಷ್ಟಿಃ
ದಶಾನನಃ ತಂ ಕಪಿಮನ್ವವೇಕ್ಷ್ಯ|
ಅಥೋಪವಿಷ್ಯಾನ್ ಕುಲಶೀಲವೃದ್ಧಾನ್
ಸಮಾದಿಶತ್ತಂ ಪ್ರತಿಮಂತ್ರಿಮುಖ್ಯಾನ್||48.61||

|| ಸಃ ದಶಾನನಃ ರೋಷಸಂವರ್ತಿತತಾಮ್ರದೃಷ್ಟಿಃ ತಂ ಕಪಿಂ ಅನ್ವೇಕ್ಷ್ಯ ಅಥ ಉಪವಿಷ್ಟಾನ್ ಕುಲಶೀಲಬದ್ಧಾನ್ ಮಂತ್ರಿಮುಖ್ಯಾನ್ ತಂಪ್ರತಿ ಸಮಾದಿಶತ್ ||

||Sloka meanings||

ಸಃ ದಶಾನನಃ ರೋಷಸಂವರ್ತಿತತಾಮ್ರದೃಷ್ಟಿಃ -
the ten-headed one with his red eyes rolling in rage
ತಂ ಕಪಿಂ ಅನ್ವೇಕ್ಷ್ಯ -
observing the Vanara closely
ಅಥ ಉಪವಿಷ್ಟಾನ್ ಕುಲಶೀಲಬದ್ಧಾನ್ -
the seated noble and aged ones
ಮಂತ್ರಿಮುಖ್ಯಾನ್ ತಂಪ್ರತಿ ಸಮಾದಿಶತ್ -
important ministers too ordered about him

||Sloka summary||

"The ten-headed one with his red eyes rolling in rage observing the Vanara closely, ordered the noble and aged ministers and important ministers about him ." ||48.61||

||Sloka 48.62||

ಯಥಾಕ್ರಮಂ ತೈಃ ಸ ಕಪಿರ್ವಿಪೃಷ್ಟಃ
ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಮರ್ಥಸ್ಯ ಚ ಮೂಲಮಾದೌ|
ನಿವೇದಯಾಮಾಸ ಹರೀಶ್ವರಸ್ಯ
ದೂತಃ ಸಕಾಶಾತ್ ಅಹಮಾಗತೋಽಸ್ಮಿ ||48.62||

ಸ|| ತೈಃ ಯಥಾಕ್ರಮಂ ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ ಅರ್ಧಸ್ಯ ಮೂಲಂ ವಿಪೃಷ್ಟಃ ಸಃ ಕಪಿಃ ಹರೀಶ್ವರಸ್ಯ ಸಕಾಶಾತ್ ಆಗತಃ ಅಸ್ಮಿ ಇತಿ ನಿವೇದಯಾಮಾಸ||

||Sloka meanings||

ತೈಃ ಯಥಾಕ್ರಮಂ -
by them in proper order
ಕಾರ್ಯಾರ್ಥಂ ಅರ್ಧಸ್ಯ ಮೂಲಂ ವಿಪೃಷ್ಟಃ -
the purpose, origin of the purpose was asked
ಸಃ ಕಪಿಃ - that Vanara
ಹರೀಶ್ವರಸ್ಯ ಸಕಾಶಾತ್ ಆಗತಃ ಅಸ್ಮಿ -
from the King of Vanara's place I have come'
ನಿವೇದಯಾಮಾಸ - reported.

||Sloka summary||

"In proper order the purpose, origin of the purpose was asked by them. The Vanara reported that he is a messenger of the king of Vanaras. 'By order of the king, I came from his place".||48.62||

The Vanara conveyed that he is a messenger of the King of Vanaras. 'By order of the King, I came from his place'. "ದೂತಃಸಕಾಶಾತ್ ಅಹಮಾಗತೋಽಸ್ಮಿ|". Hanuman announces himself.

Thus, ends Sarga forty-eight of Sundarakanda in Ramayana

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಅಷ್ಟಚತ್ತ್ವಾರಿಂಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

Thus ends Sarga forty-eight of Sundarakanda in Ramayana , the first poem ever composed by the first poet sage Valmiki.

|| om tat sat||