Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda
Sarga 51

Hanuman who was brought to the court of Ravana, saying 'ಸತ್ಯಂ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜೇಂದ್ರ', delivers his message to Ravana. Starting off as a message from the Vanara King Sugriva, then he veers on to his own message to Ravana, couching it as a talk from well-wisher. In that delivery, the person he spoke about was Rama. Hanuma says, "ಶಕ್ತೋ ರಾಮೋ"- Rama has that power. What is that Power? "ಪುನರೇವಾ ತಥಾ ಸ್ರಷ್ಟುಂ - To create again like that."; What is being recreated? "ಸಭೂತಾನ್ ಸ ಚರಾಚರಾನ್ ಸರ್ವಲೋಕಾನ್ -The whole world with all the moving and nonmoving elements"; These are words of Hanuma about Rama.

Through Shrutis we know that only the Supreme being has that power . He is the creator, maintainer and destroyer. He is the one with that great fame. In Shrutis it is said that - "ನ ತಸ್ಯೇ ಶೇ ಕಶ್ಚನ ತಸ್ಯ ನಾಮ ಮಹದ್ಯಶಃ".- The Supreme being has the other name of "ಮಹದ್ಯಶಃ". Hanuman also refers to Rama as "ಮಹಾ ಯಶಾಃ", thus, highlighting the divine aspect of Rama., and emphasizing that Rama is the Supreme being.

When one hears Hanuma's message to Ravana, one is reminded of the first impression of Rama about Hanuma. Those words of Rama, on the Rishyamuka mountain, about Hanuma were addressed to Lakshmana. Those words ring too true.

Rama said at that time
"ನಾನೃಗ್ವೇದ ವಿನೀತಸ್ಯ ನಾಯುಜುರ್ವೇದಧಾರಿಣಃ|
ನಾ ಸಾಮವೇದ ವಿದುಷಃ ಶಕ್ಯಮೇವಂ ಸುಭಾಷಿತುಮ್||
ನೂನಂ ವ್ಯಾಕರಣಂ ಕೃತಮ್ ಅನೇನ .. "|

Meaning that only one who mastered the four Vedas could speak as flawlessly as Hanuma. Rama says, "He mastered the grammar fully. Having spoken so long there was not a single misspoken word. He won my heart with his words"

This is the praise garnered by Hanuma after the very first moment of the meeting. Sundarakanda is replete with memorable instances of Hanuma. Hanuma's valor, intelligence, and knowledge. Here , in the assembly of Ravana we see another aspect of Hanuman. Acting as the messenger of Rama, we see the skilled wordsmith that is Hanuma deliver his message..

Now we go through the fifty first Sarga Slokas with meanings.

||Sloka 51.01||

ತಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಮಹಾಸತ್ತ್ವಂ ಸತ್ತ್ವವಾನ್ ಹರಿಸತ್ತಮಃ|
ವಾಕ್ಯ ಮರ್ಥವದವ್ಯಗ್ರಃ ತಂ ಉವಾಚ ದಶಾನನಮ್||51.01||

ಸ|| ಸತ್ತ್ವವಾನ್ ಹರಿಸತ್ತಮಃ ಮಹಾಸತ್ತ್ವಂ ತಂ ದಶಾನನಮ್ ಅವ್ಯಗ್ರಃ ಅರ್ಥವತ್ ವಾಕ್ಯಂ ತಂ ಉವಾಚ||

||Sloka meanings||

ಸತ್ತ್ವವಾನ್ ಹರಿಸತ್ತಮಃ -
courageous Hanuman
ಮಹಾಸತ್ತ್ವಂ ತಂ ದಶಾನನಮ್ -
the very powerful ten-headed one
ಅವ್ಯಗ್ರಃ ಅರ್ಥವತ್ ವಾಕ್ಯಂ -
slowly with meaningful words
ತಂ ಉವಾಚ -
spoke to him as follows.

||Sloka summary||

"Courageous Hanuman looking at the very powerful ten-headed one spoke to him slowly and with meaningful words".||51.01||

||Sloka 51.02||

ಅಹಂ ಸುಗ್ರೀವಸನ್ದೇಶಾತ್ ಇಹ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ತವಾಲಯಮ್|
ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ ಹರೀಶಸ್ತ್ವಾಂ ಭ್ರಾತಾ ಕುಶಲಮಬ್ರವೀತ್||51.02||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ ಅಹಂ ಸುಗ್ರೀವ ಸಂದೇಶಾತ್ ಇಹ ತವ ಆಲಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ| ಹರೀಶಃ ಭ್ರಾತಾ ತ್ವಾಂ ಕುಶಲಂ ಅಬ್ರವೀತ್||

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ ಅಹಂ ಸುಗ್ರೀವ ಸಂದೇಶಾತ್ -
o king of Rakshasas, with message from Sugriva
ಇಹ ತವ ಆಲಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ-
reached your palace here
ಹರೀಶಃ ಭ್ರಾತಾ -
leader of Vanaras , (like) your brother
ತ್ವಾಂ ಕುಶಲಂ ಅಬ್ರವೀತ್-
asks about your welfare.

||Sloka summary||

"I have come here to your palace with a message from Sugriva. The King of Vanaras who is like a brother asks about your welfare." ||51.02||

||Sloka 51.03||

ಭ್ರಾತುಃ ಶೃಣು ಸಮಾದೇಶಂ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ|
ಧರ್ಮಾರ್ಥೋಪಹಿತಂ ವಾಕ್ಯ ಮಿಹಚಾಮುತ್ರ ಚ ಕ್ಷಮಮ್||51.03||

ಸ|| ಭ್ರಾತುಃ ಮಹಾತ್ಮನಃ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಸಮಾದೇಶಂ ಇಹ ಚ ಅಮುತ್ರ ಚ ದರ್ಮಾರ್ಥ ಉಪಹಿತ ವಾಕ್ಯಂ ಕ್ಷಮಮ್ ಶೃಣು |

||Sloka meanings||

ಭ್ರಾತುಃ ಮಹಾತ್ಮನಃ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ -
of the great self, Sugriva your brotherಕ
ಸಮಾದೇಶಂ -message
ಇಹ ಚ ಅಮುತ್ರ ಚ ಕ್ಷಮಮ್-
pertinent to this world and the other world too
ದರ್ಮಾರ್ಥ ಉಪಹಿತ ವಾಕ್ಯಂ -
words consistent with righteousness and propriety
ಶೃಣು - listen

||Sloka summary||

"Hear the message of the great self, your brother which is pertinent to this world and the other world too , and is consistent with righteousness and propriety, and is beneficial too." ||51.03||

||Sloka 51.04||

ರಾಜಾ ದಶರಥೋ ನಾಮ ರಥಕುಜ್ಞರವಾಜಿಮಾಮ್|
ಪಿತೇವ ಬಂಧುರ್ಲೋಕಸ್ಯ ಸುರೇಶ್ವರ ಸಮದ್ಯುತಿಃ||51.04||

ಸ|| ರಥಕುಂಜಿರವಾಜಿಮಾನ್ ಬಂಧುಃ ಲೋಕಸ್ಯ ಪಿತೇವ ಸುರೇಶ್ವರದ್ಯುತಿಃ ದಶರಥಃ ನಾಮ ರಾಜಾ||

||Sloka meanings||

ರಥಕುಂಜಿರವಾಜಿಮಾನ್ -
richly endowed with chariots, horses and elephants
ಬಂಧುಃ ಲೋಕಸ್ಯ ಪಿತೇವ -
a friend of this world , like a father
ಸುರೇಶ್ವರದ್ಯುತಿಃ -
equal to Indra in splendor
ದಶರಥಃ ನಾಮ ರಾಜಾ -
king named Dasaratha

||Sloka summary||

"The king named Dasaratha who is richly endowed with chariots, horses and elephants, is a friend of this world, equal to Indra in splendor."||51.04||

||Sloka 51.05,06||

ಜ್ಯೇಷ್ಠಃ ತಸ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪುತ್ರಃ ಪ್ರಿಯಕರಃ ಪ್ರಭುಃ|
ಪಿತುರ್ನಿರ್ದೇಶಾನ್ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಃ ಪ್ರವಿಷ್ಠೋ ದಂಡಕಾವನಮ್||51.05||

ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹಭ್ರಾತ್ರಾ ಸೀತಾಯಾ ಚಾಪಿ ಭಾರ್ಯಯಾ|
ರಾಮೋ ನಾಮ ಮಹಾತೇಜಾ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಪನ್ಥಾನಮಾಶ್ರಿತಃ||51.06||

ಸ|| ತಸ್ಯ ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಪುತ್ರಃ ಪ್ರಿಯಕರಃ ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಃ ನಾಮ ಮಹಾತೇಜಾ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಪಮ್ಥಾನಮಾಶ್ರಿತಃ ಪಿತುಃ ನಿರ್ದೇಶಾತ್ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಃ | ಲಕ್ಷ್ಮನೇನ ಸಹಭ್ರಾತಾ ಭಾರ್ಯಯಾ ಸೀತಾ ಚ ಅಪಿ ಪ್ರವಿಷ್ಠಃ ದಂಡಕಾವನಮ್ ||

||Sloka meanings||

ತಸ್ಯ ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಪುತ್ರಃ - his eldest son
ಪ್ರಿಯಕರಃ ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಃ ನಾಮ -
dear one and the lord by name Rama
ಮಹಾತೇಜಾ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಪನ್ಥಾನಮಾಶ್ರಿತಃ -
highly effulgent one, ever following the path of righteousness
ಪಿತುಃ ನಿರ್ದೇಶಾತ್ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಃ -
on the orders of his father and went in exile.
ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಸಹಭ್ರಾತಾ -
along with his brother Lakshmana
ಭಾರ್ಯಯಾ ಸೀತಾ ಚ ಅಪಿ -
wife Sita too
ಪ್ರವಿಷ್ಠಃ ದಂಡಕಾವನಮ್ -
entered Dandaka forest

||Sloka summary||

"His very dear eldest son, the lord by the name Rama is highly effulgent one. He is righteous, followed a path on the orders of his father and went in exile. He entered Dandaka forest with his brother Lakshmana and his wife Sita too.||51.05,06||

||Sloka 51.07||

ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ವನೇ ನಷ್ಟಾ ಸೀತಾ ಪತಿಮನುವ್ರತಾ|
ವೈದೇಹಸ್ಯ ಸುತಾ ರಾಜ್ಞೋ ಜನಕಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ||51.07||

ಸ|| ಸೀತಾ ಮಹಾತ್ಮನಃ ರಾಜ್ಞೋ ವೈದೇಹಸ್ಯ ಜನಕಸ್ಯ ಸುತಾ ಸೀತಾ ಪತಿವ್ರತಾ ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ವನೇ ನಷ್ಟಾ ||

||Sloka meanings||

ಮಹಾತ್ಮನಃ ರಾಜ್ಞೋ ವೈದೇಹಸ್ಯ -
of the great self, King of Videha
ಜನಕಸ್ಯ ಸುತಾ ಸೀತಾ -
daughter of Janaka
ಪತಿವ್ರತಾ ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ಸೀತಾ -
his wife Sita, a pious one
ವನೇ ನಷ್ಟಾ - lost in the forest

||Sloka summary||

"His wife Sita, a pious one, the daughter of the great self, King of Videha , Janaka, is lost in the forest.||51.07||

||Sloka 51.08||

ಸಮಾರ್ಗಮಾಣಸ್ತಾಂ ದೇವೀಂ ರಾಜಪುತ್ತ್ರಃ ಸಹಾನುಜಃ|
ಋಷ್ಯಮೂಕಮನುಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಸಮಾಗತಃ||51.08||

ಸ|| ತಾಂ ದೇವೀಂ ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ ಸಃ ರಾಜಪುತ್ರಃ ಅನುಜಃ ಸಹ ಋಷ್ಯಮೂಕಂ ಅನುಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಸಮಾಗತಃ||

||Sloka meanings||

ತಾಂ ದೇವೀಂ ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ -
While searching for that lady
ಸಃ ರಾಜಪುತ್ರಃ ಅನುಜಃ ಸಹ -
the prince along with his brother
ಋಷ್ಯಮೂಕಂ ಅನುಪ್ರಾಪ್ತಃ -
reached Rishyamuka mountains
ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಸಮಾಗತಃ -
met with Sugriva

||Sloka summary||

"While searching for her, the prince along with his brother reached Rishyamuka mountains and met with Sugriva" ||51.08||

||Sloka 51.09||

ತಸ್ಯ ತೇನ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ಸೀತಾಯಾಂ ಪರಿಮಾರ್ಗಣಮ್|
ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯಾಪಿ ರಾಮೇಣ ಹರಿರಾಜ್ಯಂ ನಿವೇದಿತಮ್||51.09||

ಸ|| ತೇನ ತಸ್ಯ ಸೀತಾಯಾಂ ಪರಿಮಾರ್ಗಣಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ| ರಾಮೇಣ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯಾ ಅಪಿ ಹರಿರಾಜ್ಯಂ ನಿವೇದಿತುಂ ( ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ)||

Rama Tika says - ತಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ ಸಮೀಪೇ ಸೀತಾಯಾಃ ಪರಿಮಾರ್ಗಣೇ ತೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ , ರಾಮೇಣಾಪಿ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ ಹರಿರಾಜ್ಯಂ ನಿವೇದಿತುಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಮ್|

||Sloka meanings||

ಸೀತಾಯಾಂ ಪರಿಮಾರ್ಗಣಂ -
Searching for Sita
ತೇನ ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ -
has been promised by him
ರಾಮೇಣ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯಾ -
by Rama for Sugriva
ಹರಿರಾಜ್ಯಂ ನಿವೇದಿತುಂ ಅಪಿ ( ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ) -
securing the kingdom of Vanaras (was promised)

||Sloka summary||

"Searching for Sita has been promised by him (Sugriva). Securing the kingdom of Vanaras was promised by Rama."||51.09||

||Sloka 51.10||

ತತಃ ತೇನ ಮೃಥೇ ಹತ್ವಾ ರಾಜಪುತ್ತ್ರೇಣ ವಾಲಿನಮ್|
ಸುಗ್ರೀವಃ ಸ್ಥಾಪಿತೋ ರಾಜ್ಯೇ ಹರ್ಯೃಕ್ಷಾಣಾಂ ಗಣೇಶ್ವರಃ||51.10||

ಸ|| ತತಃ ತೇನ ರಾಜಪುತ್ರೇಣ ವಾಲಿನಂ ಮೃಥೇ ಹತ್ವಾ ಸುಗ್ರೀವಃ ಹರ್ಯೃ ಕ್ಷಾಣಾಂ ರಾಜ್ಯೇ ಗಣೇಶ್ವರಃ ಸ್ಥಾಪಿತಃ||

Rama Tika says - ತತಃ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಕರಣಾನನ್ತರಂ ತೇನ ರಾಮೇಣ ವಾಲಿನಂ ಹತ್ವಾ ಹರ್ಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಗಣೇಶ್ವರಃ ತದ್ಯೋಗ್ಯಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ರಾಜ್ಯೇ ಸ್ಥಾಪಿತಃ||

||Sloka meanings||

ತತಃ ತೇನ ರಾಜಪುತ್ರೇಣ -
then by the prince
ವಾಲಿನಂ ಮೃಥೇ ಹತ್ವಾ -
killing Vali in a battle
ಸುಗ್ರೀವಃ ಹರ್ಯೃ ಕ್ಷಾಣಾಂ ರಾಜ್ಯೇ -
Sugriva in the kingdom of Vanaras
ಗಣೇಶ್ವರಃ ಸ್ಥಾಪಿತಃ-
was made as the king

||Sloka summary||

"Then the prince killing Vali in a battle , made Sugriva as the leader of the kingdom of Vanaras." ||51.10||

||Sloka 51.11||

ತ್ವಯಾ ವಿಜ್ಞಾತಪೂರ್ವಶ್ಚವಾಲೀ ವಾನರಪುಂಗವಃ |
ರಾಮೇಣ ನಿಹತ ಸಜ್ಞ್ಖ್ಯೇಶರೇಣೈಕೇನ ವಾನರಃ||51.11||

ಸ|| ವಾಲೀ ವಾನರಪುಂಗವಃ ತ್ವಯಾ ವಿಜ್ಞಾತಪೂರ್ವಃ ಚ | ವಾನರಃ ರಾಮೇಣ ಸಂಖ್ಯೇ ಏಕೇನ ಶರೇನ ನಿಹತಃ||

||Sloka meanings||

ವಾಲೀ ವಾನರಪುಂಗವಃ -
Vali, the best of Vanaras
ತ್ವಯಾ ವಿಜ್ಞಾತಪೂರ್ವಃ ಚ -
known to you earlier.
ವಾನರಃ ರಾಮೇಣ ಸಂಖ್ಯೇ -
by Rama in the battle that Vanara
ಏಕೇನ ಶರೇನ ನಿಹತಃ-
was killed with one arrow

||Sloka summary||

"Vali, the best of Vanaras is known to you earlier. He was killed with one arrow by Rama in the war."||51.11||

||Sloka 51.12||

ಸ ಸೀತಾ ಮಾರ್ಗಮಾಣೇ ವ್ಯಗ್ರಃ ಸುಗ್ರೀವಸತ್ಯಸಂಗರಃ|
ಹರೀನ್ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾ ಹರೀಶ್ವರಃ||51.12||

ಸ|| ಸುಗ್ರೀವಃ ಸತ್ಯ ಸಂಗರಃ ಹರೀಶ್ವರಃ ಸ ಸೀತಾ ಮಾರ್ಗಮಾಣೇ ವ್ಯಗ್ರಃ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾನ್ ಹರೀನ್ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ||

||Sloka meanings||

ಸುಗ್ರೀವಃ ಸತ್ಯ ಸಂಗರಃ -
Sugriva, who battles for truth
ಸ ಸೀತಾ ಮಾರ್ಗಮಾಣೇ ಹರೀಶ್ವರಃ ವ್ಯಗ್ರಃ -
the king of Vanaras anxious for searching for Sita
ಸರ್ವಾನ್ ದಿಶಃ ಹರೀನ್ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ -
started sending Vanaras in all directions

||Sloka summary||

"Sugriva, the king of Vanaras who battles for truth, anxious for searching for Sita sent Vanaras in all directions."||51.12||

||Sloka 51.13||

ತಾಂ ಹರೀಣಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶತಾನಿ ನಿಯುತಾನಿ ಚ|
ದಿಕ್ಷು ಸರ್ವಾಸು ಮಾರ್ಗನ್ತೇ ಹ್ಯಥಶ್ಚೋಪರಿಚಾಮ್ಬರೇ||51.13||

ಸ|| ಹರೀಣಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶತಾನಿ ನಿಯುತಾನಿ ಚ ತಾಮ್ ಸರ್ವಾಸು ದಿಕ್ಷು ಅಥಶ್ಚ ಉಪರಿ ಅಂಬರೇ ಚ ಮಾರ್ಗಂತೇ||

||Sloka meanings||

ಹರೀಣಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶತಾನಿ ನಿಯುತಾನಿ ಚ -
thousands and hundreds of Vanaras are deployed
ತಾಮ್ ಸರ್ವಾಸು ದಿಕ್ಷು ಮಾರ್ಗಂತೇ -
searching for her in all directions
ಅಥಶ್ಚ ಉಪರಿ ಅಂಬರೇ ಚ -
in the skies and in the underworld too

||Sloka summary||

"Thousands of Vanaras are deployed for searching for her in all directions, in the skies and in the underworld too." ||51.13||

||Sloka 51.14||

ವೈನತೇಯಸಮಾಃ ಕೇಚಿತ್ಕೇಚಿತ್ ತತ್ರಾನಿಲೋಪಮಾಃ|
ಅಸಂಗತಯಃ ಶೀಘ್ರಾ ಹರಿವೀರಾ ಮಹಾಬಲಾಃ||51.14||

ಸ|| ಹರಿವೀರಾಃ ಮಹಾಬಲಾಃ ಅಸಂಗತಯಃ ಶೀಘ್ರಾಃ ಕೇಚಿತ್ ವೈನತೇಯಸಮಾಃ ಕೇಚಿತ್ ಅನಿಲೋಪಮಾಃ|

||Sloka meanings||

ಹರಿವೀರಾಃ ಮಹಾಬಲಾಃ -
Vanaras powerful
ಅಸಂಗತಯಃ ಶೀಘ್ರಾಃ -
swift and can go without touching the ground
ಕೇಚಿತ್ ವೈನತೇಯಸಮಾಃ -
some like Garuda
ಕೇಚಿತ್ ಅನಿಲೋಪಮಾಃ -
some like wind god

||Sloka summary||

"Vanaras, swift footed powerful , some like Garuda, some like wind god, went without touching the ground." ||51.14|

||Sloka 51.15||

ಅಹಂ ತು ಹನುಮಾನ್ನಾಮ ಮಾರುತಸ್ಯ ಔರಸಸ್ಸುತಃ|
ಸೀತಾಯಾಸ್ತು ಕೃತೇ ತೂರ್ಣಂ ಶತಯೋಜನಮಾಯತಮ್||51.15||
ಸಮುದ್ರಂ ಲಂಘಯಿತ್ವೈವ ತಾಂ ದಿದ್ರುಕ್ಷುರಿಹಾಗತಃ|

ಸ|| ಅಹಂ ಹನುಮಾನ್ ನಾಮ ಮಾರುತಸ್ಯ ಔರಸ ಸುತಃ | ಸೀತಾಯಾಸ್ತು ಕೃತೇ ತೂರ್ಣಮ್ ಶತಯೋಜನಂ ಆಯತಂ ಸಮುದ್ರಂ ಲಂಘಯಿತ್ವೈವ ದಿದೃಕ್ಷು ರಿಹಾಗತಃ |

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ಹನುಮಾನ್ ನಾಮ -
I am called Hanuman
ಮಾರುತಸ್ಯ ಔರಸ ಸುತಃ -
Maruti's own son
ಸೀತಾಯಾಸ್ತು ಕೃತೇ ತೂರ್ಣಮ್ ದಿದೃಕ್ಷು -
Looking for Sita I quickly
ಶತಯೋಜನಂ ಆಯತಂ ಸಮುದ್ರಂ -
the hundred Yojana wide ocean.
ಲಂಘಯಿತ್ವೈವ ಇಹಾಗತಃ -
having crossed came here

||Sloka summary||

"I am called Hanuman , Maruti's own son. Looking for Sita I quickly jumped across the hundred Yojana wide ocean." ||51.15||

||Sloka 51.16,17||

ಭ್ರಮತಾ ಚ ಮಯಾ ದೃಷ್ಟಾ ಗೃಹೇ ತೇ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ||51.16||
ತದ್ಭವಾನ್ ದೃಷ್ಟಧರ್ಮಾರ್ಥಃ ತಪಃ ಕೃತ ಪರಿಗ್ರಹಃ|
ಪರದಾರಾನ್ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ನೋಪರೋದ್ಧುಂ ತ್ವಮರ್ಹಸಿ||51.17||

ಸ|| ಭ್ರಮತಾ ಮಯಾ ತೇ ಗೃಹೇ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ದೃಷ್ಟಾ| ಭವಾನ್ ದೃಷ್ಟಧರ್ಮಾರ್ಥಃ |ತಪಃ ಕೃತಪರಿಗ್ರಹಃ | ತತ್ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ತ್ವಂ ಪರದಾರಾನ್ ಉಪರೋದ್ಧಂ ನ ಅರ್ಹಸಿ||

Govindaraja Tika says- ದೃಷ್ಠಧರ್ಮಾರ್ಥಃ ಶಾಸ್ತ್ರೇಣ ವಿದಿತಧರ್ಮಾರ್ಥ ಸ್ವರೂಪ ಇತ್ಯರ್ಥಃ| ತಪಃ ಕೃತಪರಿಗ್ರಹಃ ತಪಸಿ ವಿಷಯೇ ಕೃತ ಸ್ವೀಕಾರಃ ಯದ್ವಾ ತಪಸಾ ಸ್ವಯಂ ಪರಿಗ್ರಹಃ|

||Sloka meanings||

ಭ್ರಮತಾ ತೇ ಗೃಹೇ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ -
while moving around in your palace
ಮಯಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ದೃಷ್ಟಾ -
the daughter of Janaka was seen by me
ಭವಾನ್ ದೃಷ್ಟಧರ್ಮಾರ್ಥಃ -
you are knower of the truth of righteousness,
ತಪಃ ಕೃತಪರಿಗ್ರಹಃ -
performed great austeritiesತಪಸ್ಸು
ತತ್ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ - such a very wise person
ತ್ವಂ ಪರದಾರಾನ್ ಉಪರೋದ್ಧಂ ನ ಅರ್ಹಸಿ -
abducting another's wife is not appropriate for you

||Sloka summary|

"While moving around I have seen the daughter of Janaka in your palace. You are knower of the truth of righteousness, carried great austerities. Such a very wise person , abducting another's wife is not appropriate for you." ||51.16,17||

||Sloka 51.18||

ನ ಹಿ ಧರ್ಮ ವಿರುದ್ಧೇಷು ಬಹ್ವಾಪಾಯೇಷು ಕರ್ಮಸು|
ಮೂಲಘಾತಿಷು ಸಜ್ಜನ್ತೇ ಬುದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಭವದ್ವಿಥಾಃ||51.18||

ಸ|| ಭವದ್ಭಿಃ ಬುದ್ಧಿಮಾನಃ ಧರ್ಮವಿರುದ್ಧೇಷು ಬಹ್ವಾಪಯೇಷು ಮೂಲಘಾತಿಷು ಕರ್ಮಸು ನ ಸಜ್ಜಂತೇ ಹಿ ||

||Sloka meanings||

ಭವದ್ಭಿಃ ಬುದ್ಧಿಮಾನಃ -
by you who is wise
ಧರ್ಮವಿರುದ್ಧೇಷು ಬಹ್ವಾಪಯೇಷು -
unrighteous involving danger
ಮೂಲಘಾತಿಷು ಕರ್ಮಸು -
actions that strike at the root of existence
ನ ಸಜ್ಜಂತೇ ಹಿ-
are surely not taken up

||Sloka summary||

" Actions which are unrighteous, which strike at the very root of existence are not taken up by wise people like you." ||51.18||

||Sloka 51.19||

ಕಶ್ಚ ಲಕ್ಷ್ಮಣಮುಕ್ತಾನಾಂ ರಾಮಕೋಪಾನುವರ್ತಿನಾಮ್|
ಶರಣಾಮಗ್ರತಃ ಸ್ಥಾತುಂ ಶಕ್ತೋ ದೇವಾಸುರೇಷ್ವಪಿ||51.19||

ಸ|| ಲಕ್ಷ್ಮಣಮುಕ್ತಾನಾಂ ರಾಮಕೋಪಾನುವರ್ತಿನಾಮ್ ಶರಾಣಾಂ ಅಗ್ರತಃ ಸ್ಥಾತುಂ ದೇವಾಸುರೇಷ್ವಪಿ ಕಃ ಶಕ್ತಃ||

||Sloka meanings||

ಲಕ್ಷ್ಮಣಮುಕ್ತಾನಾಂ -
let loose by Lakshmana
ರಾಮಕೋಪಾನುವರ್ತಿನಾಮ್ ಶರಾಣಾಂ -
arrows of an angered Rama
ಅಗ್ರತಃ ಸ್ಥಾತುಂ - to stand in front of them
ದೇವಾಸುರೇಷ್ವಪಿ ಕಃ ಶಕ್ತಃ -
who among Devas and Asuras has the power?

||ಶ್ಲೋಕತಾತ್ಪರ್ಯಮು||

"Who among Devas and Asuras has the power to stand in front of the arrows let loose by Lakshmana or an angered Rama." ||51.19||

||Sloka 51.20||

ನ ಚಾಪಿ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ರಾಜನ್ ವಿದ್ಯೇತ ಕಶ್ಚನ|
ರಾಘವಸ್ಯ ವ್ಯಳೀಕಂ ಯಃ ಕೃತ್ವಾ ಸುಖಮವಾಪ್ನುಯಾತ್||51.20||

ಸ|| ರಾಜನ್ ರಾಘವಸ್ಯ ವ್ಯಲೀಕಂ ಕೃತ್ವಾ ಸುಖಂ ಅವಾಪ್ನುಯಾತ್ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಕಶ್ಚನ ನ ವಿದ್ಯೇತ್ ||

||Sloka meanings||

ರಾಜನ್ ರಾಘವಸ್ಯ ವ್ಯಲೀಕಂ ಕೃತ್ವಾ -
o king, after displeasing Rama
ಸುಖಂ ಅವಾಪ್ನುಯಾತ್ -
one who can experience happiness
ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಕಶ್ಚನ ನ ವಿದ್ಯೇತ್ -
none in the three worlds

||Sloka summary||

"Oh King ! After displeasing Rama there is none in the three worlds who can experience happiness."||51.20||

||Sloka 51.21||

ತತ್ತ್ರಿಕಾಲಹಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಧರ್ಮ್ಯಮರ್ಥಾನುಬನ್ದಿ ಚ|
ಮನ್ಯಸ್ವ ನರದೇವಾಯ ಜಾನಕೀ ಪ್ರತಿದೀಯತಾಮ್||51.21||

ಸ|| ತತ್ ತ್ರಿಕಾಲಹಿತಂ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಅರ್ಥಾನುಬಂಧಿ ಚ ವಾಕ್ಯಂ ಮನ್ಯಸ್ವ| ನರದೇವಾಯ ಜಾನಕೀ ಪ್ರತಿದೀಯತಾಮ್||

Tilaka Tika says- ತತ್ತಸ್ಮಾತ್ ತ್ರಿಕಾಲಹಿತಮ್ ಸೀತಾದಾನೇನ ಪೂರ್ವ ಅಪರಾಧನಾಶತ್ವಾತ್ ವರ್ತಮಾನೈಶ್ವರ್ಯಾಅವಿರೋಧಾತ್ ಭಾವಿಶುಭಹೇತುತ್ವಾತ್ ತ್ರಿಕಾಲಹಿತಮ್|ತದೇವ ವಾಕ್ಯಮಾಹ ಸೀತಾ ಪ್ರದೀಯತಾಮ್||

||Sloka meanings||

ತತ್ ತ್ರಿಕಾಲಹಿತಂ -
that which is good for all three times
ಧರ್ಮ್ಯಂ ಅರ್ಥಾನುಬಂಧಿ ಚ ವಾಕ್ಯಂ -
words which are righteous and protect wealth
ಮನ್ಯಸ್ವ - please hear
ನರದೇವಾಯ ಜಾನಕೀ ಪ್ರತಿದೀಯತಾಮ್ -
return Sita to the king of men

||Sloka summary||

"Think of these words good for all three times, which are righteous, which provide you with material wealth. Oh King ! Janaki may be returned to the king of men." ||51.21||

Elaborating on "good for all three times", Tilaka Tika says "Giving away Sita is good for all times, for the past the sin of carrying away Sita, the present allows him to have riches of all types and the future predictable good happenings".

This is indeed a sincere sober advice from Hanuma. Return Sita to Rama, the king of men. That action alone will save him from all past, present and future troubles.

||Sloka 51.22||

ದೃಷ್ಠಾ ಹೀಯಂ ಮಯಾ ದೇವೀ ಲಬ್ದಂ ಯ ದಿಹ ದುರ್ಲಭಮ್|
ಉತ್ತರಂ ಕರ್ಮ ಯತ್ ಶೇಷಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ತತ್ರ ರಾಘವಃ||51.22||

ಸ|| ಮಯಾ ಇಯಮ್ ದೇವೀ ದೃಷ್ಟಾಹಿ ಯತ್ ದುರ್ಲಭಂ ಇಹ ಲಬ್ಧಂ | ಉತ್ತರಂ ಯತ್ ಕರ್ಮ ಶೇಷಂ ತತ್ರ ರಾಘವಃ ನಿಮಿತ್ತಂ||

ಯದ್ವಾನರಕೋಟಿಭಿರಪಿ ದುರ್ಲಭಂ ಸೀತಾ ದರ್ಶನಂ ತತ್ ಮಯಾ ಲಬ್ಧಂ

||Sloka meanings||

ಮಯಾ ಇಯಮ್ ದೇವೀ ದೃಷ್ಟಾ ಹಿ -
I have seen this lady
ಯತ್ ದುರ್ಲಭಂ ಇಹ ಲಬ್ಧಂ -
that which is very difficult is done
ಉತ್ತರಂ ಯತ್ ಕರ್ಮ ಶೇಷಂ -
course of further action
ತತ್ರ ರಾಘವಃ ನಿಮಿತ್ತಂ-
will be planned by Rama

||Sloka summary||

" I have seen this lady. That which is very difficult is done . The course of further action will be planned by Rama".||51.22||

Hanuma also cuts off other avenues of denial, which the culprits normally tend to use. Hanuma says very clearly.

'ದೃಷ್ಟಾ ಹೀಯಂ ಮಯಾ ದೇವೀ"

He confirms that he has seen Sita, which was exceedingly difficult. So, denial is an impossibility for Ravana. Further course of action is to be taken by Rama. But Hanuma holds an olive branch.

||Sloka 51.23||

ಲಕ್ಷಿತೇಯಂ ಮಯಾ ಸೀತಾ ತಥಾ ಶೋಕಪರಾಯಣಾ|
ಗೃಹ್ಯಾಯಾಂ ನಾಭಿಜಾನಾಸಿ ಪಜ್ಞ್ಚಾಸ್ಯಾಮಿವ ಪನ್ನಗೀಂ||51.23||

ಸ|| ತಥಾ ಶೋಕಪರಾಯಣಾ ಇಯಂ ಸೀತಾ ಮಯಾ ಲಕ್ಷಿತಾ ಪಂಚಾಸ್ಯಂ ಪನ್ನಗೀಂ ಇವ ಯಾಂ ಗೃಹ್ಯ ನಾಭಿಜಾನಾಸಿ||

||Sloka meanings||

ತಥಾ ಶೋಕಪರಾಯಣಾ ಇಯಂ ಸೀತಾ -
this Sita immersed in sorrow
ಮಯಾ ಲಕ್ಷಿತಾ - seen by me
ಯಾಂ ಗೃಹ್ಯ -
whom you have abducted
ಪಂಚಾಸ್ಯಂ ಪನ್ನಗೀಂ ಇವ -
is like a five headed serpent
ನಾಭಿಜಾನಾಸಿ -
you are not knowing

||Sloka summary||

"You are not knowing, that this Sita immersed in sorrow , whom I have seen and you have abducted, is like a five headed serpent ". ||51.23||

||Sloka 51.24||

ನೇಯಂ ಜರಯಿತುಂ ಶಕ್ಯಾ ಸಾಸುರೈರಮರೈರಪಿ|
ವಿಷಸಂಸೃಷ್ಟ ಮತ್ಯರ್ಥಂ ಭುಕ್ತಮನ್ನಮಿವೌಜಸಾ||51.24||

ಸ|| ಅತ್ಯರ್ಥಂ ವಿಷಸಂಸೃಷ್ಟಂ ಭುಕ್ತಂ ಅನ್ನಂ ಇವ ಇಯಂ ಸಾಸುರೈಃ ಅಮರೈಃ ಅಪಿ ಓಜಸಾ ಜರಯಿತುಂ ನ ಶಕ್ಯಾ ||

Rama Tika says - ಅತ್ಯರ್ಥಮತ್ಯನ್ತಂ ವಿಷಸಂಸ್ಪೃಷ್ಟಂ ಓಜಸಾ ಭುಕ್ತಂ ಅನ್ನಮಿವ ಇಯಂ ಸೀತಾ ಜರಯಿತುಂ ಗೋಪಯಿತುಂ ಅತ್ಯರ್ಥಃ ನ ಶಕ್ಯಾ|

||Sloka meanings||

ಅತ್ಯರ್ಥಂ ವಿಷಸಂಸೃಷ್ಟಂ -
mixed with excessive venom
ಭುಕ್ತಂ ಅನ್ನಂ ಇವ -
food that was eaten
ಇಯಂ ಸಾಸುರೈಃ ಅಮರೈಃ ಅಪಿ -
even for Suras and Asuras , this lady
ಓಜಸಾ ಜರಯಿತುಂ ನ ಶಕ್ಯಾ -
to absorb and digest

||Sloka summary||

"Like the food mixed with venom, which is eaten cannot be absorbed, this one too cannot be hidden by Devas or Asuras." ||51.24||

||Sloka 51.25||

ತಪಃ ಸನ್ತಾಪಲಬ್ದಸ್ತೇ ಯೋಽಯಂ ಧರ್ಮಪರಿಗ್ರಹಃ|
ನ ಸ ನಾಶಯಿತುಂ ನ್ಯಾಯ ಆತ್ಮ ಪ್ರಾಣಪರಿಗ್ರಹಃ||51.25||

ಸ|| ತಪಃ ಸಂತಾಪಲಬ್ಧಃ ತೇ ಯಃ ಅಯಂ ಧರ್ಮಪರಿಗ್ರಹಃ ಆತ್ಮಪ್ರಾಣಪರಿಗ್ರಹಃ ಸಃ ನಾಶಯಿತುಂ ನ ನ್ಯಾಯ್ಯಃ||

Rama Tika says - ತಪಃ ಸಂತಾಪೇನ ತಪಸಃ ಕರಣೇನ ಲಬ್ಧಃ ಯಃ ಕರ್ಮ ಪರಿಗ್ರಹಃ ಧರ್ಮ ಸಾಧಕಃ ಮಹೈಶ್ವರ್ಯಂ ಇತ್ಯರ್ಥಃ , ಸಃ ಯಶ್ಚ ಆತ್ಮ ಪ್ರಾಣ ಪರಿಗ್ರಹಃ ವ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಪರಿಗ್ರಹಃ ಚಿರಜೀವತ್ವಂ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ಸ ಚ ನಾಶಯಿತುಂ ವಿಧ್ವಂಸಯಿತುಮ್ ನ ನ್ಯಾಯಃ|

||Sloka meanings||

ತಪಃ ಸಂತಾಪಲಬ್ಧಃ ತೇ -
accumulated by virtue of austerities
ಯಃ ಅಯಂ ಧರ್ಮಪರಿಗ್ರಹಃ -
accumulated by virtue of righteous actions
ಆತ್ಮಪ್ರಾಣಪರಿಗ್ರಹಃ ಸಃ -
accumulated boons protecting your life
ನಾಶಯಿತುಂ ನ ನ್ಯಾಯ್ಯಃ-
destroying them is not proper

||Sloka summary||

"It is not proper that the accumulated righteousness by the virtue of austerities acquired by you, accumulated boons protecting your life, are destroyed." ||51.25||

||Sloka 51.26||

ಅವಧ್ಯತಾಂ ತಪೋಭಿರ್ಯಾಂ ಭವಾನ್ ಸಮನುಪಶ್ಯತಿ|
ಆತ್ಮನಃ ಸಾಸುರೈರ್ದೇವೈರ್ಹೇತುಃ ತತ್ರಾಪ್ಯಯಂ ಮಹಾನ್||51.26||

ಸ|| ಭವಾನ್ ತಪೋಭಿಃ ಆತ್ಮನಃ ಸಾಸುರೈಃ ದೇವೈಃ ಯಾಮ್ ಅವಧ್ಯತಾಂ ಸಮನುಪಶ್ಯಸಿ ತತ್ರಾಪಿ ಅಯಂ ಮಹಾನ್ ಹೇತುಃ ||

Rama Tika says- ನನು ಮಮ ವರಹೇತುಕ ಅವಧ್ಯತ್ವಾತ್ ಕಥಂ ವಿಧಾತ ಇತ್ಯತ್ ಆಹ ಅವಧ್ಯತಾಮ್ ಇತಿ| ತಪೋಭಿಃ ತಪಹೇತುಕ ವರಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಾ ಸುರಾದಿಭಿಃ ಆತ್ಮನೋ ಅವಧ್ಯತಾಂ ಯಾಂ ಭವಾನ್ ಅನುಪಶ್ಯತಿ ತತ್ರ ಅಯಂ ಮಹಾನ್ ಹೇತುಃ ಕಾರಣಂ|

||Sloka meanings||

ಭವಾನ್ ತಪೋಭಿಃ -
by virtue of penance
ಸಾಸುರೈಃ ದೇವೈಃ ಯಾಮ್ -
by Asura and Devas by whom
ಆತ್ಮನಃ ಅವಧ್ಯತಾಂ ಸಮನುಪಶ್ಯಸಿ -
you think yourself to be free from being killed
ತತ್ರಾಪಿ ಅಯಂ ಮಹಾನ್ ಹೇತುಃ -
even there, there is a reason for concern

||Sloka summary||

"By virtue of penance you think yourself to be free from being killed by Asura and Devas. Even there, there is a reason for concern". ||51.26||

||Sloka 51.27||

ಸುಗ್ರೀವೋ ನಹಿ ದೇವೋಽಯಂ ನಾಸುರೋ ನ ಚ ರಾಕ್ಷಸಃ|
ನ ದಾನವೋ ನ ಗಂಧರ್ವೋ ನ ಯಕ್ಷೋ ನ ಚ ಪನ್ನಗಃ||51.27||
ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಾಣಪರಿತ್ರಾಣಂ ಕಥಂ ರಾಜನ್ ಕರಿಷ್ಯಸಿ|

ಸ|| ಸುಗ್ರೀವಃ ಅಯಂ ದೇವಃ ನ| ನ ಅಸುರಃ | ನ ರಾಕ್ಷಸಃ | ನ ದಾನವಃ| ನ ಗಂಧರ್ವಃ| ನ ಯಕ್ಷಃ | ನ ಚ ಪನ್ನಗಃ|ರಾಜನ್ ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಾಣ ಪರಿತ್ರಾಣಂ ಕಥಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ||

Rama Tika says- ಹೇತುಂ ಆಹ| ಸುಗ್ರೀವ ಇತಿ| ಅಯಂ ಸುಗ್ರೀವಃ ರಾಘವಶ್ಚ ದೇವಾದಿಃ ನ | ಕಿಂತು ಸುಗ್ರೀವೋ ಹರೀಶ್ವರಃ ರಾಘವಶ್ಚ ಮಾನುಷಃ ನಿತ್ಯಮನುಪ್ಯಃ ಏತೇನ ಆಭ್ಯಾಂ ತ್ವ ಅಭಯದಾನಂ ನಾಸ್ತೀತಿ ಸೂಚಿತಂ ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಾಣ ಪರಿತ್ರಾಣಾಂ ಕಥಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ||

||Sloka meanings||

ಸುಗ್ರೀವಃ ಅಯಂ ದೇವಃ ನ -
this Sugriva is not a God
ನ ಅಸುರಃ ನ ರಾಕ್ಷಸಃ -
not an Asura. not a Rakshasa
ನ ದಾನವಃ ನ ಗಂಧರ್ವಃ -
not a Danava or Gandharva
ನ ಯಕ್ಷಃ ನ ಚ ಪನ್ನಗಃ -
not Yaksha, not a Punnaga
ರಾಜನ್ ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಾಣ ಪರಿತ್ರಾಣಂ ಕಥಂ ಕರಿಷ್ಯಸಿ -
O King how will you protect your life

||Sloka summary||

"Sugriva is not a God. Not an Asura. Not a Rakshasa. Not a Danava or Gandharva or Yaksha. Oh King how will you protect your life".||51.27||

Here, Hanuma is directly questioning Ravana about his boon. Sugriva is a Vanara and Raghava is a human. Ravana is not protected against both by his boon.

||Sloka 51.28||

ನ ತು ಧರ್ಮೋಪಸಂಹಾರಂ ಅಧರ್ಮಫಲಸಂಹಿತಮ್||51.28||
ತದೇವ ಫಲಮನ್ವೇತಿ ಧರ್ಮಶ್ಚಾಧರ್ಮನಾಶನಃ|

ಸ|| ಧರ್ಮೋಪಸಂಹಾರಂ ಅಧರ್ಮಫಲಸಂಹಿತಂ ನ ತು ತತ್ ಫಲಮೇವ ಅನ್ವೇತಿ |ಧರ್ಮಶ್ಚ ಅಧರ್ಮ ನಾಶನಃ ನ||

Rama Tika says- ನನು ತಪೋ ಬಲಾತ್ ಮಮ ವಿಧ್ವಂಸಃ ನ ಏವ ಭವಿಷ್ಯತಿ ಇತ್ಯತ ಆಹ - ನತ್ವಿತಿ| ಯಃ ಅಧರ್ಮ ಫಲಸಂಹಿತಃ ಅಧರ್ಮಸಿದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಅಧರ್ಮಕಾರೀ ಇತ್ಯರ್ಥಃ , ತಂ ಧರ್ಮೋಪಸಂಹಾರಂ ಧರ್ಮವನ್ತಂ ಅಪಿ ನಾನ್ವೇತಿ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಧರ್ಮಫಲಂ ಶೇಷಃ , ಕಿಂತು ತದಧರ್ಮ ಫಲಮೇವ ಅನ್ವೇತಿ| ನನು ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕಿಂಚಿತ್ ಅಧರ್ಮವತ್ವಸತ್ವಾತ್ ಧರ್ಮಫಲಪ್ರಾಪ್ತಿಃ ಕೇಷಾಮ್ ಚಿದಪಿ ನ ಸ್ಯಾತ್ ಇತ್ಯತ ಆಹ - ಧರ್ಮೋ ವಿಪುಲ ಸತ್ಕರ್ಮ ಅನುಷ್ಠಾನಮ್ ಅಧರ್ಮ ನಾಶನಃ ಅಲ್ಪ ಅಧರ್ಮ ವಿಧ್ವಂಸಕಃ ಏತೇನ ತವ ಅಧರ್ಮಸ್ಯ ಆಧಿಕ್ಯಾತ್ ಧರ್ಮ ಫಲಂ ನೈವ ಭವಿಷ್ಯತೀ ಇತ್ಯರ್ಥಃ||

||Sloka meanings||.

ಧರ್ಮೋಪಸಂಹಾರಂ -
though performing righteous action
ಅಧರ್ಮಫಲಸಂಹಿತಂ ತು -
one doing unrighteous acts
ತತ್ ಫಲಮೇವ ಅನ್ವೇತಿ -
attains the fruits of those actions
ಧರ್ಮಶ್ಚ ಅಧರ್ಮ ನಾಶನಃ ನ -
But dharma does not annul Adharma.

||Sloka summary||

"Though performing righteous action, one doing unrighteous acts attains the fruits of those actions. But dharma does not annul Adharma". ||51.28||

Fruits of righteousness cannot be used in conjunction with unrighteousness. Both yield fruits that are due. Fruits of righteousness do not annul unrighteousness.

Here we hear about righteous and unrighteous actions. Merits acquired through actions of atonement alone destroy the demerits or sins of unrighteous acts. In the absence of atonement, one must face the fruits of unrighteous acts

Hanuma tells the same again.

||Sloka 51.29||

ಪ್ರಾಪ್ತ ಧರ್ಮಫಲಂ ತಾವತ್ ಭವತಾ ನಾತ್ರ ನ ಸಂಶಯಃ||51.29||
ಫಲಮಸ್ಯಾಪ್ಯಧರ್ಮ್ಯಸ್ಯ ಕ್ಷಿಪ್ರಮೇವ ಪ್ರಪತ್ಸ್ಯಸೇ|

ಸ|| ಭವತಾ ಧರ್ಮಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ತಾವತ್ ಅತ್ರ ಸಂಶಯಃ ನ | ಅಸ್ಯ ಅಧರ್ಮಸ್ಯ ಫಲಂ ಅಪಿ ಕ್ಷಿಪ್ರಮೇವ ಪ್ರಪತ್ಸ್ಯಸೇ||

Tilaka Tika says- ನನು ಮತ್ತಪಸೋ ಮೇ ಧರ್ಮಂ ವ್ಯರ್ಥಮೇವ ನ ಇತ್ಯಾಹ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಇತಿ| ತಾವತ್ ಇತಃ ಪೂರ್ವಂ ಏವ ಧರ್ಮ ಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಅತಃ ಅಸ್ಯ ಅಪಹರಣ ರೂಪಸ್ಯ ಅಧರ್ಮಸ್ಯ ಫಲಂ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಪ್ರಪತ್ಸ್ಯಸೇ |

||Sloka meanings||

ಭವತಾ ಧರ್ಮಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ -
you have obtained righteous fruits
ತಾವತ್ ಅತ್ರ ಸಂಶಯಃ ನ -
there is no doubt
ಅಸ್ಯ ಅಧರ್ಮಸ್ಯ ಫಲಂ ಅಪಿ -
fruits of this unrighteous conduct too
ಕ್ಷಿಪ್ರಮೇವ ಪ್ರಪತ್ಸ್ಯಸೇ -
will quickly be attained

||Sloka summary||

"There is no doubt about the righteous fruits you have obtained. These fruits of this unrighteous conduct will quickly be attained".||51.29||

||Sloka 51.30||

ಜನಸ್ಥಾನವಥಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ಬುದ್ಧ್ವಾ ವಾಲಿವಥಂ ಪ್ರತಿ||51.30||
ರಾಮಸುಗ್ರೀವ ಸಖ್ಯಂ ಚ ಬುದ್ಧ್ಯಸ್ವ ಹಿತ ಮಾತ್ಮನಃ|

ಸ|| ಜನಸ್ಥಾನವಧಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ ತಥಾ ವಾಲಿವಥಂ ಬದ್ಧ್ವಾ ರಾಮಸುಗ್ರೀವ ಸಖ್ಯಂ ಚ ಆತ್ಮನಃ ಜಿತಂ ಬುದ್ಧ್ಯಸ್ವ||

||Sloka meanings||

ಜನಸ್ಥಾನವಧಂ ಬುದ್ಧ್ವಾ -
having known the killings in Janasthana
ತಥಾ ವಾಲಿವಥಂ ಬದ್ಧ್ವಾ -
knowing the killing of Vali
ರಾಮಸುಗ್ರೀವ ಸಖ್ಯಂ ಚ -
friendship of Rama and Sugriva
ಆತ್ಮನಃ ಜಿತಂ ಬುದ್ಧ್ಯಸ್ವ -
know that you have been conquered

||Sloka summary||

"Having known the killings in Janasthana , the killing of Vali ,and the friendship of Rama and Sugriva, know that you have been conquered too." ||51.30||

||Sloka 51.31||

ಕಾಮಂ ಖ ಲ್ವಹ ಮಪ್ಯೇಕಃ ಸವಾಜಿರಥಕುಜ್ಞರಾಮ್||51.31||
ಲಂಕಾಂ ನಾಶಯಿತುಂ ಶಕ್ತಸ್ತಸ್ಯೈಷ ತು ನ ನಿಶ್ಚಯಃ|

ಸ|| ಅಹಂ ಏಕಃ ಅಪಿ ಸವಾಜಿರಥಕುಂಜರಾಮ್ ಲಂಕಾಂ ನಾಶಯಿತುಂ ಕಾಮಂ ಶಕ್ತಾಃ ಖಲು | ಏಷಃ ತು ನಿಶ್ಚಯಃ ನ||

Tilaka Tika says- ಸ್ವಾಮ್ಯಾಜ್ಞಾಂ ವಿನಾ ತದನುಷ್ಠಾನಂ ಅಶಕ್ಯಮಿತಿ ಭಾವಃ||

||Sloka meanings||

ಅಹಂ ಏಕಃ ಅಪಿ -
I alone single-handedly
ಸವಾಜಿರಥಕುಂಜರಾಮ್ ಲಂಕಾಂ -
Lanka along will all the horses, chariots, and elephants
ನಾಶಯಿತುಂ ಕಾಮಂ ಶಕ್ತಾಃ ಖಲು -
capability to destroy surely
ಏಷಃ ತು ನಿಶ್ಚಯಃ ನ -
this is not my resolution

||Sloka summary||

"I alone single-handedly have the capability to destroy the Lanka along will all the horses, chariots, and elephants. This is not my resolution".||51.31||

ಅಂಟೇ ಸ್ವಾಮಿ ಆಜ್ಞ ಲೇಕುಂಡಾ ನಾಶನಮು ಚೇಯನು ಅನಿ ಹನುಮ ಭಾವಮು.

||Sloka 51.32||

ರಾಮೇಣ ಹಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ಹರ್ಯೃಕ್ಷಗಣಸನ್ನಿಧೌ||51.32||
ಉತ್ಸಾದನಮಮಿತ್ರಾಣಾಂ ಸೀತಾಯೈಸ್ತು ಪ್ರಧರ್ಷಿತಾ|

ಸ|| ರಾಮೇಣ ಹರ್ಯಕ್ಷುಗಣ ಸನ್ನಿಧೌ ಯೈಃ ಸೀತಾ ಪ್ರಧರ್ಷಿತಾ ಅಮಿತ್ರಾಣಾಂ ಉತ್ಸಾದನಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ಹಿ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮೇಣ ಹರ್ಯಕ್ಷುಗಣ ಸನ್ನಿಧೌ -
Rama in the presence of all the Vanara groups
ಯೈಃ ಸೀತಾ ಪ್ರಧರ್ಷಿತಾ -
by whom Sita was troubled
ಅಮಿತ್ರಾಣಾಂ ಉತ್ಸಾದನಂ -
to exterminate those enemies
ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ಹಿ - made a vow

||Sloka summary||

"Rama in the presence of all the Vanara groups took a vow to destroy enemies who trouble Sita". ||51.32||

||Sloka 51.33||

ಅಪಕುರ್ವನ್ ಹಿ ರಾಮಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಾದಪಿ ಪುರಂದರಃ||51.33||
ನ ಸುಖಂ ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾದನ್ಯಃ ಕಿಂ ಪುನಸ್ತ್ವದ್ವಿಧೋ ಜನಃ|

ಸ|| ರಾಮಸ್ಯ ಅಪಕುರ್ವನ್ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪುರಂದರಃ ಅಪಿ ಸುಖಂ ನ ಆಪ್ನುಯಾತ್ | ತ್ವತ್ ವಿಧಃ ಕಿಂ ಪುನಃ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಸ್ಯ ಅಪಕುರ್ವನ್ -
Offending Rama
ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪುರಂದರಃ ಅಪಿ -
even Purandara himself
ಸುಖಂ ನ ಆಪ್ನುಯಾತ್ -
cannot live in happiness
ತ್ವತ್ ವಿಧಃ ಕಿಂ ಪುನಃ -
what to say of you?

||Sloka summary||

"Offending Rama even Purandara himself cannot live in happiness. What to say of you?".||51.33||

||Sloka 51.34||

ಯಾಂ ಸೀತೇ ತ್ಯಭಿಜಾನಾಸಿ ಯೇಯಂ ತಿಷ್ಟತಿ ತೇ ವಶೇ||51.34||
ಕಾಳರಾತ್ರೀತಿ ತಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಲಂಕಾವಿನಾಶಿನೀಂ|

ಸ|| ಯಾಂ ಸೀತಾ ಇತಿ ಅಭಿಜಾನಾಸಿ ಯಾ ಇಯಮ್ ತೇ ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ತಾಂ ಸರ್ವಲಂಕಾವಿನಾಶಿನೀಂ ಕಾಳರಾತ್ರಿ ಇತಿ ವಿದ್ಧಿ||

||Sloka meanings||

ಯಾಂ ಸೀತಾ ಇತಿ ಅಭಿಜಾನಾಸಿ -
one whom you know as Sita
ಯಾ ಇಯಮ್ ತೇ ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ -
one who is under your control living here
ತಾಂ ಸರ್ವಲಂಕಾವಿನಾಶಿನೀಂ -
know her as the destroyer of whole of Lanka
ಕಾಳರಾತ್ರಿ ಇತಿ ವಿದ್ಧಿ -
the harbinger of dark night

||Sloka summary||

"This one whom you know as Sita who is under your control living here, know her as the destroyer of whole of Lanka , the harbinger of dark night." ||51.34||

||Sloka 51.35||

ತದಲಂ ಕಾಲಪಾಶೇನ ಸೀತಾವಿಗ್ರಹರೂಪಿಣಾ||51.35||
ಸ್ವಯಂ ಸ್ಕನ್ಥಾವಸಕ್ತೇನ ಕ್ಷಮಮಾತ್ಮನಿ ಚಿನ್ತ್ಯತಾಂ|

ಸ|| ತತ್ ಸೀತಾ ವಿಗ್ರಹರೂಪಿಣಾ ಸ್ಕನ್ಧಾವಸಕ್ತೇನ ಕಾಲಪಾಶೇನ ಸ್ವಯಂ ( ನ ಘ್ರಿಯತಾಂ ) | ಅಲಂ ಆತ್ಮನಿ ಕ್ಷೇಮಮ್ ಚಿನ್ತ್ಯತಾಮ್ ||

Rama Tika says - ಸ್ವಯಂ ಸ್ಕನ್ಧಾವಸಕ್ತೇನ ಸ್ಕನ್ಧಯೋರ್ಧೃತೇನ ಸೀತಾ ವಿಗ್ರಹ ರೂಪಿಣಾ ಕಾಲಪಾಶೇನ ನ ಘ್ರಿಯತಾಂ ಇತ್ಯರ್ಥಃ | ತತ್ರ ಹೇತುಃ ಆತ್ಮನಿ ಅತ್ಮಾರ್ಥಂ ಕ್ಷೇಮಂ ಚಿನ್ತ್ಯತಾಮ್||

||Sloka meanings||

ತತ್ ಸೀತಾ ವಿಗ್ರಹರೂಪಿಣಾ -
that Sita in that form
ಸ್ಕನ್ಧಾವಸಕ್ತೇನ ಕಾಲಪಾಶೇನ -
noose of death around your shoulders
ಅಲಂ ಸ್ವಯಂ ಆತ್ಮನಿ ಕ್ಷೇಮಮ್ ಚಿನ್ತ್ಯತಾಮ್ -
Enough, think of your own wellbeing

||Sloka summary||

"You are holding the noose of death in the form of Sita on your shoulders. Enough, think of your own wellbeing".||51.35||

||Sloka 51.36||

ಸೀತಾಯಾ ಸ್ತೇಜಸಾ ದಗ್ಧಾಂ ರಾಮ ಕೋಪಪ್ರಪೀಡಿತಾಮ್||51.36||
ದಹ್ಯಮಾನಾ ಮಿಮಾಂ ಪಶ್ಯ ಪುರೀಂ ಸಾಟ್ಟಪ್ರತೋಳಿಕಾಂ|

ಸ|| ಸೀತಾಯಾ ತೇಜಸಾ ದಗ್ಧಾಮ್ ರಾಮಕೋಪಪ್ರಪೀಡಿತಾಮ್ ದಹ್ಯಮಾನಾಂ ಸಾಟ್ಟಪ್ರತೋಲಿಕಾಂ ಇಮಾಂ ಪುರೀಂ ಪಶ್ಯ ||

ದಗ್ಧಾಂ - ದಹ್ಯಮಾನಾಂ

||Sloka meanings||

ಸೀತಾಯಾ ತೇಜಸಾ -
Sita's luster
ರಾಮಕೋಪಪ್ರಪೀಡಿತಾಮ್ ದಹ್ಯಮಾನಾಂ -
being burned by Rama's wrath
ಸಾಟ್ಟಪ್ರತೋಲಿಕಾಂ ಇಮಾಂ ಪುರೀಂ ಪಶ್ಯ-
see the city of Lanka along with its market places and streets

||Sloka summary||

"See the city of Lanka along with its market places and streets being burned by Rama's wrath and Sita's glowing fire." ||51.36||

||Sloka 51.37||

ಸ್ವಾನಿ ಮಿತ್ತ್ರಾಣಿ ಮನ್ತ್ರೀಂಶ್ಚ ಜ್ಞಾತೀನ್ ಭಾತೄನ್ ಸುತಾನ್ ಹಿತಾನ್||51.37||
ಭೋಗಾನ್ದಾರಾಂ ಶ್ಚ ಲಂಕಾಂ ಚ ಮಾ ವಿನಾಶಮುಪಾನಯ|

ಸ|| ಸ್ವಾನಿ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಮಂತ್ರೀಂಶ್ಚ ಜ್ಞಾತೀನ್ ಭಾತೄನ್ ಸುತಾನ್ ಹಿತಾನ್ ಭೋಗಾನ್ ದಾರಾಂಶ್ಚ ಲಂಕಾಂ ಚ ವಿನಾಶಂ ಮಾ ಉಪಾನಯ||

||Sloka meanings||

ಸ್ವಾನಿ ಮಿತ್ರಾಣಿ ಮಂತ್ರೀಂಶ್ಚ -
of your clan, brothers, ministers,
ಜ್ಞಾತೀನ್ ಭಾತೄನ್ ಸುತಾನ್ ಹಿತಾನ್ -
brothers, friends, sons,
ಭೋಗಾನ್ ದಾರಾಂಶ್ಚ ಲಂಕಾಂ ಚ -
wives' pleasures and Lanka
ವಿನಾಶಂ ಮಾ ಉಪಾನಯ -
not lead them to destruction

||Sloka summary||

"Do not bring about the destruction of your clan, brothers, friends, ministers, sons, wives and all pleasures". ||51.37||

||Sloka 51.38||

ಸತ್ಯಂ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜೇಂದ್ರ ಶೃಣುಷ್ವ ವಚನಂ ಮಮ||51.38||
ರಾಮದಾಸಸ್ಯ ದೂತಸ್ಯ ವಾನರಸ್ಯ ಚ ವಿಶೇಷತಃ|

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜೇಂದ್ರ ಮಮ ದೂತಸ್ಯ ವಾನರಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ ರಾಮದಾಸಸ್ಯ ಸತ್ಯಂ ವಚನಂ ಶೃಣುಸ್ವ ||

Govindaraja comment on this Sloka in his Tika says - "ರಾಮದಾಸಸ್ಯೇತಿ ಅನೇನ ರಾಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಉಕ್ತಂ|ದೂತಸ್ಯೇತಿ ಅನೇನ ಹಿತೋಪದೇಶಾಧಿಕಾರಃ| ವಾನರಸ್ಯೇತಿ ಮಾದ್ಯಸ್ಥ್ಯಮ್|| ಲೋಕಾನ್ ಭೂಃ ಆದೀನ್ | ಸಭೂತಾನ್ ಪೃಥಿವ್ಯಾಪ್ತೇಜೋವಾಕಾಶರೂಪ ಪಙ್ಛಮಹಾಭೂತಯುಕ್ತಾನ್| ಸಚರಾಚರಾನ್ ಚತುರ್ಮುಖದ್ವಾರಾ ಸ್ರುಷ್ಟಜಙ್ಗಮಯುಕ್ತಾನ್| ಸಂಹೃತ್ಯ ಫಲಯಾವಸಾನೇ ರುದ್ರದ್ವಾರಾ ಸ್ವಯಂ ಚ ಸಂಹೃತ್ಯ| ಪುನಃ ಕಲ್ಪಾದೌ ತಥೈವ, 'ಧಾತಾ ಯಥಾ ಪೂರ್ವಮಕಲ್ಪಯತ್' ಇತಿ ಶೃತ್ಯುಕ್ತರೀತ್ಯಾಸ್ರಷ್ಟುಮ್ ಸಮರ್ಥಃ| ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಃ ಮಹಾಯಶಾ ಇತಿ| 'ನ ತಸ್ಯೇಶೇ ಕಶ್ಚನ ತಸ್ಯ ನಾಮ ಮಹಾದ್ಯಶಃ' ಇತಿ ಹಿ ಶ್ರುತಿಃ || ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿಷು ತಥಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ"

||Sloka meanings||

ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜೇಂದ್ರ -
O king of Rakshasas
ದೂತಸ್ಯ ವಾನರಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ ರಾಮದಾಸಸ್ಯ -
of this messenger a Vanara , specifically the servant of Rama
ಮಮ ಸತ್ಯಂ ವಚನಂ ಶೃಣುಸ್ವ-
hear my truthful words

||Sloka summary||

"Oh King of Rakshasas ! Hear the truthful words of this messenger a Vanara , specifically the servant of Rama." ||51.38||

||Sloka 51.39||

ಸರ್ವಾನ್ ಲೋಕಾನ್ ಸುಸಂಹೃತ್ಯ ಸಭೂತಾನ್ ಸ ಚರಾಚರಾನ್||51.39||
ಪುನರೇವ ತಥಾ ಸ್ರಷ್ಠುಂ ಶಕ್ತೋ ರಾಮೋ ಮಹಾಯಶಾಃ|

ಸ|| ರಾಮಃ ಮಹಾಯಶಃ ಸರ್ವಾನ್ ಲೋಕಾನ್ ಸಭೂತಾನ್ ಸ ಚರಾಚರಾನ್ ಸುಸಂಹೃತ್ಯ ಪುನರೇವ ತಥಾ ಸ್ರಷ್ಟುಂ ಶಕ್ತಃ ||

||Sloka meanings||

ರಾಮಃ ಮಹಾಯಶಃ - Illustrious Rama
ಸರ್ವಾನ್ ಲೋಕಾನ್ ಸಭೂತಾನ್ ಸ ಚರಾಚರಾನ್ -
all the worlds along with all beings
ಸುಸಂಹೃತ್ಯ - after destroying
ಪುನರೇವ ತಥಾ ಸ್ರಷ್ಟುಂ ಶಕ್ತಃ -
can again recreate as before

||Sloka summary||

"Illustrious Rama , after destroying all the worlds along with all beings can again recreate as before". ||51.39||

These are words addressed to Ravana.

Here referring to Rama as "ಮಹಾಯಶಾಃ" Hanuma hints of divinity of Rama. Ravana is a well-read man. He would know. The only one who can destroy and recreate is the Supreme being. He is also referred to as "ಮಹಾಯಶಾಃ" in Shrutis
Hanuma is hoping that Ravana, who is knowledgeable about Shrutis and Smritis, gets the hint of Rama's divinity,

Hanuma is telling Ravana not to fight with such great Rama.

||Sloka 51.40-43||

ದೇವಾಸುರ ನರೇನ್ದ್ರೇಷು ಯಕ್ಷರಕ್ಷೋಗಣೇಷು ಚ||51.40||
ವಿಧ್ಯಾಧರೇಷು ಸರ್ವೇಷು ಗನ್ಧರ್ವೇಷೂರಗೇಷು ಚ|

ಸಿದ್ಧೇಷು ಕಿನ್ನರೇನ್ದ್ರೇಷು ಪತತ್ರಿಷು ಚ ಸರ್ವತಃ||51.41||
ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಸರ್ವತ್ರ ಸರ್ವಕಾಲೇಷು ನಾಸ್ತಿ ಸಃ|
ಯೋ ರಾಮಂ ಪ್ರತಿಯುಧ್ಯೇತ ವಿಷ್ಣುತುಲ್ಯ ಪರಾಕ್ರಮಮ್||51.42||

ಸ|| ವಿಷ್ಣುತುಲ್ಯಪರಾಕ್ರಮಂ ರಾಮಂ ಪ್ರತಿಯುಧ್ಯೇತ ದೇವಾಸುರನರೇಂದ್ರೇಷು ಯಕ್ಷರಕ್ಷೋಗಣೇಷು ಚ ಸರ್ವೇಷು ವಿದ್ಯಾಧರೇಷು ಗನ್ಧರ್ವೇಷು ಉರಗೇಷು ಚ ಸಿದ್ಧೇಷು ಚ ಕಿನ್ನರೇನ್ದ್ರೇಷು ಸರ್ವತಃ ಪತತ್ರಿಷು ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಸರ್ವತ್ರ ಸರ್ವಕಾಲೇಷು ನಾಸ್ತಿ||

||Sloka meanings||

ವಿಷ್ಣುತುಲ್ಯಪರಾಕ್ರಮಂ -
equal to Vishnu in valor
ರಾಮಂ ಪ್ರತಿಯುಧ್ಯೇತ -
one who can combat Rama
ದೇವಾಸುರನರೇಂದ್ರೇಷು ಯಕ್ಷರಕ್ಷೋಗಣೇಷು ಚ -
among all of Devas, Asuras, Yakshas and Rakshasas
ಸರ್ವೇಷು ವಿದ್ಯಾಧರೇಷು ಗನ್ಧರ್ವೇಷು ಉರಗೇಷು ಚ -
among all Vidyadharas , Gandharvas, Uragas
ಸಿದ್ಧೇಷು ಚ ಕಿನ್ನರೇನ್ದ್ರೇಷು -
Siddhas or Kinnaras
ಸರ್ವತಃ ಪತತ್ರಿಷು ಸರ್ವಭೂತೇಷು -
all over the world, among birds as well as all beings
ಸರ್ವತ್ರ ಸರ್ವಕಾಲೇಷು ನಾಸ್ತಿ -
in all places at all times there is none

||Sloka summary||

"Equal to Vishnu in valor , there is none who can combat Rama among all the kings of Devas and Asuras, among the Yakshas and Rakshasas, among all Vidyadharas , Gandharvas, Uragas and Siddhas or Kinnaras. All over the worlds among birds all beings, in all places at all times there is none." ||51.40,42||

"ವಿಷ್ಣುವುತೋ ಸಮಾನಮೈನ ಪರಾಕ್ರಮಮು ಗಲ ರಾಮುನಿ ತೋ, ಯುದ್ಧಮು ಚೇಯುಗಲ ದೇವತಲ ಅಸುರುಲ ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸ ಗಣಮುಲಲೋ ಗಾನಿ ವಿದ್ಯಾಧರುಲು ಗಂಧರ್ವುಲು ಸಿದ್ಧುಲಲೋನೂ ಕಿನ್ನರುಲಲೋ ಗಾನಿ ಅನ್ನಿ ಭೂತಮುಲಲೋ ಅನ್ನಿಲೋಕಮುಲಲೋ ಅನ್ನಿ ಕಾಲಮುಲಲೋ ಎವರೂ ಎಕ್ಕಡಾ ಲೇರು". ಸರ್ವಲೋಕಮುಲಕು ಈಶ್ವರುಡೈನ ರಾಜಸಿಂಹುಡು ರಾಮುನಿತೋ ಈ ವಿಧಮುಗಾ ಅಪ್ರಿಯಮೈನ ಪನಿ (ಸೀತಾಪಹರಣಮು) ಚೇಸಿನ ನೀ ಜೀವಿತಮು ದುರ್ಲಭಮು'.ani

||Sloka 51.43||

ಸರ್ವಲೋಕೇಶ್ವರ ಸ್ಯೈವಂ ಕೃತ್ವಾ ವಿಪ್ರಿಯ ಮುತ್ತಮಂ|
ರಾಮಸ್ಯ ರಾಜಸಿಂಹಸ್ಯ ದುರ್ಲಭಂ ತವ ಜೀವಿತಮ್||43||

ಸ|| ಸರ್ವಲೋಕೇಶ್ವರಸ್ಯ ರಾಜಸಿಂಹಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ ಏವಂ ಉತ್ತಮಮ್ ವಿಪ್ರಿಯಂ ಕೃತ್ವಾ ತವ ಜೀವಿತಮ್ ದುರ್ಲಭಂ ||

||Sloka meanings||

ಸರ್ವಲೋಕೇಶ್ವರಸ್ಯ -
the Lord of all worlds,
ರಾಜಸಿಂಹಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ -
Rama, lion among princes
ಏವಂ ಉತ್ತಮಮ್ ವಿಪ್ರಿಯಂ ಕೃತ್ವಾ -
having done this great offence
ತವ ಜೀವಿತಮ್ ದುರ್ಲಭಂ -
your life is difficult to sustain

||Sloka summary||

"Having done this great offence to Rama , the Lord of all worlds, lion among princes , your life is difficult to sustain." ||51.43||

||Sloka 51.44||

ದೇವಾಶ್ಚ ದೈತ್ಯಾಶ್ಚ ನಿಶಾಚರೇನ್ದ್ರ
ಗಂಧರ್ವವಿಧ್ಯಾಧರನಾಗಯಕ್ಷಾಃ|
ರಾಮಸ್ಯ ಲೋಕತ್ರಯನಾಯಕಸ್ಯ
ಸ್ಥಾತುಂ ನಶಕ್ತಾಃ ಸಮರೇಷು ಸರ್ವೇ||51.44||

ಸ|| ನಿಶಾಚರೇಂದ್ರ ದೇವಾಶ್ಚ ದೈತ್ಯಾಶ್ಚ ಗನ್ಧರ್ವವಿಧ್ಯಾಧರನಾಗಯಕ್ಷಾಃ ಸರ್ವೇ ಲೋಕತ್ರಯನಾಯಕಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ ಸಮರೇಷು ಸ್ಥಾತುಂ ನ ಶಕ್ತಾಃ ||

||Sloka meanings||

ನಿಶಾಚರೇಂದ್ರ -
O the king of night beings
ದೇವಾಶ್ಚ ದೈತ್ಯಾಶ್ಚ -
among Devas Daityas
ಗನ್ಧರ್ವವಿಧ್ಯಾಧರನಾಗಯಕ್ಷಾಃ ಸರ್ವೇ-
Gandharvas Vidyadharas, Nagas, Yakshas
ಲೋಕತ್ರಯನಾಯಕಸ್ಯ ರಾಮಸ್ಯ -
of Rama the leader of the three worlds.
ಸಮರೇಷು ಸ್ಥಾತುಂ ನ ಶಕ್ತಾಃ -
stand in the battle against

||Sloka summary||

"Oh the king of night beings ! There is none among Devas Daityas, Gandharvas, Vidyadharas, Nagas, Yakshas who can stand in the battle against Rama the leader of the three worlds." ||51.44||

||Sloka 51.45||

ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಭೂಶ್ಚತುರಾನನೋವಾ
ರುದ್ರಸ್ತ್ರಿಣೇತ್ರಃ ತ್ರಿಪುರಾನ್ತಕೋ ವಾ|
ಇನ್ದ್ರೋ ಮಹೇನ್ದ್ರೋಃ ಸುರನಾಯಕೋ
ವಾ ತ್ರಾತುಮ್ ನ ಶಕ್ತಾ ಯುಧಿ ರಾಮವಧ್ಯಂ ||51.45||

ಸ|| ಯುಧಿ ರಾಮವಧ್ಯಂ ಸ್ವಯಮ್ಭೂಃ ಚತುರಾನನಃ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ ತ್ರಿನೇತ್ರಃ ತ್ರಿಪುರಾಂತಕಃ ರುದ್ರೋ ವಾ ಇಂದ್ರಃ ಸುರನಾಯಕಃ ಮಹೇಣ್ದ್ರಃ ವಾ ತ್ರಾತುಂ ನ ಶಕ್ತಾಃ||

||Sloka meanings||

ಯುಧಿ ರಾಮವಧ್ಯಂ -
one whom Rama has decided to kill
ಸ್ವಯಮ್ಭೂಃ ಚತುರಾನನಃ ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಾ -
the self-born four headed Brahma
ತ್ರಿನೇತ್ರಃ ತ್ರಿಪುರಾಂತಕಃ ರುದ್ರೋ ವಾ -
the three eyed destroyer of Tripura, Rudra
ಇಂದ್ರಃ ಸುರನಾಯಕಃ ಮಹೇಣ್ದ್ರಃ ವಾ -
Indra the leader of Suras or Mahendra
ತ್ರಾತುಂ ನ ಶಕ್ತಾಃ- cannot protect

||Sloka summary||

"The self-born four headed Brahma or the three eyed destroyer of Tripura, Rudra or Indra or Mahendra cannot protect in war one whom Rama has decided to kill". ||51.45||

Hanuman emphasizing inevitability of Rama's power. He says neither Brahma the Four-Faced, Self-Created, nor Rudra the Triple-eyed who destroyed the three cities, nor Indra the great Lord of the Suras, can protect one whom Rama has decided to kill'

Then Hanuman stopped.

That is a ringing statement. Govindaraja in his commentary had the following thought. ಗೋ ಟೀ|| ತ್ರಾತುತ್ವೇನ ಪ್ರಸಕ್ತಪ್ರಧಾನದೇವತಾನಿರಾಕರಣ ಪ್ರಕರಣೇ
ವಿಷ್ಣೋರನುಪಾದನತ್ವಾತ್ ಪಾರಶಿಷ್ಯೇತ್ ರಾಮ ಏವ ವಿಷ್ಣುರಿತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಮ್||

Govindaraja says the following. Hanuma talking about protection (ತ್ರಾತು),
mentioned the three main gods who cannot protect, the one Rama decides to kill. For emphasis he mentioned each of those three gods,
three times with three different names. By not mentioning Vishnu, he effectively made it clear, that Rama is none other than Vishnu.
Asking Rama for protection is the only way.

That is Hanuma's advice.
He clearly says Rama is the Supreme one.

||Sloka 51.46||

ಸ ಸೌಷ್ಟವೋ ಪೇತ ಮದೀನವಾದಿನಃ
ಕಪೇರ್ನಿಶಮ್ಯಾಪ್ರತಿಮೋಽಪ್ರಿಯಂ ಚ|
ದಶಾನನಃ ಕೋಪವಿವೃತ್ತಲೋಚನಃ
ಸಮಾದಿಶತ್ ತಸ್ಯ ವಥಂ ಮಹಾಕಪೇಃ||51.46||

ಸ|| ಅಪ್ರತಿಮಃ ಸಃ ದಶಾನನಃ ಅದೀನವಾದಿನಃ ಕಪೇಃ ಸೌಷ್ಟವೋಪೇತಂ ಅಪ್ರಿಯಂ ವಚಃ ನಿಶಮ್ಯ ಕೋಪವಿವೃತಲೋಚನಃ ತಸ್ಯ ಮಹಾಕಪೇಃ ವಧಂ ಸಮಾದಿಶತ್ ||

||Sloka meanings||

ಅಪ್ರತಿಮಃ ಸಃ ದಶಾನನಃ -
ten headed one who has no equals
ಅದೀನವಾದಿನಃ ಕಪೇಃ -
Vanaras skillful
ಸೌಷ್ಟವೋಪೇತಂ ಅಪ್ರಿಯಂ ವಚಃ -
unpleasant but well-reasoned words
ವಚಃ ನಿಶಮ್ಯ - having heard
ಕೋಪವಿವೃತಲೋಚನಃ -
with eyes rolling in anger
ತಸ್ಯ ಮಹಾಕಪೇಃ ವಧಂ ಸಮಾದಿಶತ್ -
ordered the killing of the great Vanara

||Sloka summary||

"The ten headed one who has no equals, hearing the extremely skillful unpleasant words of the Vanara with eyes rolling in anger ordered the killing of the great Vanara". ||51.46||

Hanuma's advice is clear. He clearly says Rama is the Supreme one.

For one whose mind is not in a condition to receive an advice, such an advice is seemingly an unacceptable message. Ravana is not one to accept such advice.

Valmiki says 'The ten headed one who has no equals, hearing the extremely skillful unpleasant words of the Vanara with eyes rolling in anger ordered the killing of the great Vanara'.

Thus, ends the Sarga fifty-one of Sundarakanda in Ramayana

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಏಕಪಂಚಾಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

Thus ends the Sarga fifty-one of Sundarakanda in Ramayana the first poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

|| om tat sat||