శ్రీమద్వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ పారాయణ సర్గలు
IIశ్రీరామ పట్టాభిషేకః II
||శ్రీరామ పట్టాభిషేకః||
||ఏకత్రింశదుత్తరశతతమస్సర్గః||
శిరస్యంజలి మాధాయ కైకేయ్యానన్దవర్ధనః|
బభాషే భరతో జ్యేష్ఠం రామం సత్యపరాక్రమమ్||1||
పూజితా మామికా మాతా దత్తం రాజ్యం మిదం మమ|
తద్దదామి పునస్తుభ్యం యదా త్వం అదదామమ||2||
ధురమేకాకినా న్యస్తా మృషభేణ బలీయసా|
కిశోరీవ గురుం భారం నవోఢుం అహముత్సహే||3||
వారివేగేన మహతా భిన్నస్సేతురివ క్షరన్|
దుర్బన్ధన మిదం మన్యే రాజ్యచ్చిద్రమసంవృతమ్||4||
గతిం ఖర ఇవాశ్వస్య హంసస్యేవ చ వాయసః|
నాన్వేతు ముత్సహే రామ తవమార్గమరిందమ||5||
యథా చారోపితో వృక్షో జాతశ్చాన్తర్నివేశనే|
మహాంశ్చ సు దురాహారో మహాస్కన్ధప్రశాఖవాన్||6||
శీర్యేత పుష్పితో భూత్వా న ఫలాని ప్రదర్శయన్|
తస్య నానుభవే దర్థం యస్య హేతోః స రోప్యతే||7||
ఏషోపమా మహాబాహో త్వమర్థం వేత్తుమర్హసి|
యద్యస్మాన్మనుజేంద్ర త్వం భక్తాన్భృత్యాన్నశాధి హి ||8||
జగదద్యాభిషిక్తం త్వామనుపశ్యతు సర్వతః|
ప్రతపన్త మివాదిత్యం మధ్యాహ్నే దీప్త తేజసమ్||9||
తూర్య సంఘాత నిర్ఘోషైః కాంచీనూపురనిస్వ్యనైః|
మధురైర్గీతశబ్దైశ్చ ప్రతిబుధ్యస్వ రాఘవ||10||
యావదావర్తతే చక్రం యావతీచ వసుంధరా|
తావత్వమిహ సర్వస్య స్వామిత్యమనువర్తయ||11||
భరతస్య వచః శ్రుత్వా రామః పరపురంజయః|
తథేతి ప్రతిజగ్రాహ నిషసాదాసనే శుభే||12||
తతః శత్రుఘ్నవచనాన్ నిపుణాః శ్మశ్రువర్ధకాః|
సుఖహస్తాః సుశీఘ్రాశ్చ రాఘవం పర్యుపాసత||13||
పూర్వం తు భరతే స్నాతే లక్ష్మణే చ మహాబలే|
సుగ్రీవే వానరేన్ద్రే చ రాక్షసేన్ద్రే విభీషణే||14||
విశోధితజటః స్నాతః చిత్రమాల్యానులేపనః|
మహార్హవసనో రామః తస్థౌ తత్ర శ్రియా జ్వలన్||15||
ప్రతికర్మచ రామస్య కారయామాస వీర్యవాన్|
లక్ష్మణస్య చ లక్ష్మీవాన్ ఇక్ష్వాకు కులవర్ధనః||16||
ప్రతికర్మ చ సీతాయాః సర్వా దశరథస్త్రియః|
ఆత్మనైవ తదా చక్రుర్మనస్విన్యో మనోహరమ్||17||
తతో వానరపత్నీనాం సర్వసామేవ శోభనమ్|
చకార యత్నాత్ కౌసల్యా ప్త్రహృష్టా పుత్రలాలసా||18||
తతః శత్రుఘ్నవచనాత్ సుమన్త్రో నామసారథిః|
యోజయిత్వాsభిచక్రామ రథం సర్వాంగశోభనమ్||19||
అర్కమణ్డల సంకాశం దివ్యం దృష్ట్వా రథోత్తమమ్|
ఆరురోహ మహాబాహూ రామః సత్యపరాక్రమః||20||
సుగ్రీవో హనుమాంశ్చైవ మహేన్ద్ర సదృశద్యుతీ|
స్నాతౌ దివ్యనిభైర్వస్రైర్జగ్మతుః శుభకుణ్డలౌ||21||
వరాభరణ సంపన్నా యుయుః తాః శుభకుణ్డలౌ|
సుగ్రీవపత్న్యః సీతా చ ద్రష్ఠుం నగరముత్సుకాః||22||
అయోధ్యాయాం తు సచివా రాజ్ఞో దశరథస్య యే|
పురోహితం పురస్కృత్య మన్త్రయామాసురర్థవత్||23||
అశోకో విజయశ్చైవ సుమన్త్రశ్చైవ సంగతాః|
మన్త్రయన్ రామవృధ్యర్థం వృధ్యర్థం నగరస్య చ||24||
సర్వమేవాభిషేకార్థం జయార్హస్య మహాత్మనః|
కర్తు మర్హథ రామస్య యద్యన్మంగళపూర్వకమ్||25||
ఇతి మన్త్రిణః సర్వే సన్దిశ్యతు పురోహితమ్|
నగరాన్ నిర్యయుస్తూర్ణం రామదర్శన బుద్ధయః||26||
హరియుక్తం సహస్రాక్షో రథమిన్ద్ర ఇవానఘః|
ప్రయయౌ రథమాస్థాయ రామోనగరముత్తమమ్||27||
జగ్రాహ భరతోరశ్మీన్ శత్రుఘ్నశ్ఛత్రమాదదే|
లక్ష్మణోవ్యజనం తస్య మూర్థ్నిసమర్యవీజయత్||28||
శ్వేతం చ వ్యాలవ్యజనం జగ్రాహ పురతః స్థితః |
అపరం చంద్రసంకాశం రాక్షసేన్ద్రో విభీషణః||29||
ఋషిసంఘైః తదాకాశే దేవైశ్చ సమరుద్గణైః|
స్తూయమానస్య రామస్య శుశ్రువే మధురధ్వనిః||30||
తతః శత్రుం జయం నామ కుంజరం పర్వతోపమం|
అరురోహమహాతేజాః సుగ్రీవః ప్లవగర్షభః||31||
నవనాగసహస్రాణి యుయురాస్థాయ వానరాః|
మానుషం విగ్రహం కృత్వా సర్వాభరణభూషితాః||32||
శబ్ద శబ్దప్రణాదైశ్చ దున్దుభీనాం చ నిస్స్వనైః|
ప్రయయౌ పురుషవ్యాఘ్రః తాం పురీం హర్మ్యమాలినీమ్||33||
దదృశుస్తే సమాయాన్తం రాఘవం స పురస్సరమ్|
విరాజమానం వపుషా రథేనాతిరథం తదా||34||
తే వర్థయిత్వా కాకుత్స్థం రామేణ ప్రతివన్దితాః|
అనుజగ్ముర్మహాత్మానం భ్రాతృభిఃపరివారితమ్||35||
అమాత్యైర్బ్రాహ్మణైశ్చైవ తథా ప్రకృతిభిర్వృతః|
శ్రియా విరురుచే రామో నక్షత్రైరివ చన్ద్రమాః||36||
సపురోగామిభిః తూర్యైః తాళస్వస్తిక పాణిభిః |
ప్రవ్యాహరద్భిర్ముదితైః మంగళాని యయౌ వృతః||37||
అక్షతం జాతరూపం చ గానః కన్యాస్తథా ద్విజాః|
నరామోదకహస్తాశ్చ రామస్య పురతో యయుః||38||
సఖ్యం చ రామః సుగ్రీవే ప్రభావం చానిలాత్మజే|
వానరాణామ్ చ తత్కర్మ రాక్షసానాం చ తద్బలమ్||39||
విభీషణస్య సంయోగమాచచక్షే చ మన్త్రిణామ్|
శ్రుత్వా తు విస్మయం జగ్ముః అయోధ్యాపురవాసినః||40||
ద్యుతిమానేతదాఖ్యాయ రామో వానరసంవృతః|
హృష్టపుష్టజనాకీర్ణాం అయోధ్యాం ప్రవివేశ హ||41||
తతో హ్యభ్యుచ్ఛ్రయన్ పౌరాః పతాకాస్తే గృహే గృహే|
ఇక్ష్వాకాధ్యుషితం రమ్యం ఆససాదపితుర్గృహమ్||42||
అథాబ్రవీత్ రాజసుతో భరతం ధర్మిణాం వరం|
అర్థోపహితయా వాచా మధురం రఘునన్దనః||43||
పితుర్భవనమాసాద్య ప్రవిశ్య చ మహాత్మనః|
కౌసల్యాం చ సుమిత్రాంచ కైకేయీం అభివాద్యచ||44||
యచ్చమద్భవనం శ్రేష్ఠం సాశోకవనికం మహత్|
ముక్తావైడూర్యసంకీర్ణం సుగ్రీవాయ నివేదయ||45||
తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా భరతః సత్యవిక్రమః|
పాణౌ గృహీత్వా సుగ్రీవం ప్రవివేశ తమాలయమ్||46||
తతః తైలప్రదీపాంశ్చ పర్యంకాస్తరణాని చ|
గృహీత్వా వివిశుః క్షిప్రం శత్రుఘ్నేన ప్రచోదితాః||47||
ఉవాచ చ మహాతేజాః సుగ్రీవం రాఘవానుజః|
అభిషేకాయ రామస్య దూతా నాజ్ఞాపయ ప్రభో||48||
సౌవర్ణాన్ వానరేన్ద్రాణాం చతుర్ణాం చతురో ఘటాన్|
దదు క్షిప్రం స సుగ్రీవః సర్వరత్నవిభూషితాన్||49||
యథా ప్రత్యూషసమయే చతుర్ణాం సాగరామ్భసామ్|
పూర్ణైర్ఘటైః ప్రతీక్షధ్వం తథా కురుత వానరాః||50||
ఏవముక్తా మహాత్మానో వానరా వారణోపమాః|
ఉత్పేతుర్గగనం శీఘ్రం గరుడా ఇవ శీఘ్రగాః||51||
జాంబవాంశ్చ హనుమాంశ్చ వేగదర్శీ చ వానరః|
ఋషభశ్చైవ కలశాం జలపూర్ణాన్ అథానయన్||52||
నదీశతానాం పంచానాం జలం కుమ్భేషు చాహరన్|
పూర్వాత్ సముద్రాత్ కలశం జలపూర్ణమథాsనయత్||53||
సుషేణః సత్వసంపన్నః సర్వరత్న విభూషితమ్|
ఋషభో దక్షిణాత్తూర్ణం సముద్రాత్ జలమాహరత్||54||
రక్తచన్దనశాఖాభిః సంవృతం కాంచనం ఘటమ్|
గనయః పశ్చిమాత్ తోయం ఆజహారమహార్ణవాత్||55||
రత్నకుమ్భేన మహతా శీతం మారుతవిక్రమః|
ఉత్తరాచ్చ జలం శీఘ్రం గరుడానిలవిక్రమః||56||
అజహార సధర్మాతా నళః సర్వగుణాన్వితః|
తతస్తైః వానరశ్రేష్ఠైః ఆనీతం ప్రేక్ష్య తజ్జలమ్||57||
అభిషేకాయ రామస్య శత్రుఘ్నః సచివైః సహ|
పురోహితాయ శ్రేష్ఠాయ సుహృద్భ్యశ్చ న్యవేదయత్||58||
|| శ్రీరామపట్టాభిషేకఘట్టః ||
తతస్స ప్రయతో వృద్ధో వశిష్ఠో బ్రాహ్మణైస్సహ |
రామం రత్నమయే పీఠే సహసీతం న్యవేశయత్ ||59||
వసిష్ఠో వామదేవశ్చ జాబాలిరథ కాశ్యపః |
కాత్యాయనస్సుయజ్ఞశ్చ గౌతమో విజయస్తథా ||60||
అభ్యషించన్ నరవ్యాఘ్రం ప్రసన్నేన సుగంధినా |
సలిలేన సహస్రాక్షం వసవో వాసవం యథా ||61||
ఋత్విగ్బిః బ్రాహ్మణైః పూర్వం కన్యాభిః మంత్రిభిస్తదా |
యోధై శ్చైవాభ్యషించంస్తే సంప్రహృష్టాః సనైగమైః ||62||
సర్వౌష ధిరస్తెర్దివ్యైః దైవతేర్నభసి స్థితైః |
చతుర్భిర్లోకపాలైశ్చ సర్వేర్దేవైశ్చ సంగతైః ||63||
బ్రహ్మణానిర్మితం పూర్వం కిరీటం రత్నశోభితమ్|
అభిషిక్తః పురా యేన మనుస్తం దీప్త తేజసమ్||64||
తస్యాన్వవాయే రాజానః క్రమాత్ యేనాభిషేచితాః|
సభాయాం హేమక్లప్తాయాం శోభితాయాం మహాధనైః||65||
రత్నైర్నానావిధైశ్చైవ చిత్రితాయాం సుశోభనైః|
నానారత్నమయే పీఠే కల్పయిత్వా యథావిథి||66||
కిరీటేన తతః పశ్చాత్ వసిష్టేన మహాత్మనా|
ఋత్విగ్భిర్భూషణైశ్చైవ సమయోక్ష్యత రాఘవః||67||
ఛత్రం తు తస్య జగ్రాహ శత్రుఘ్నః పాండురం శుభమ్|
శ్వేతం చ వాలవ్యజనం సుగ్రీవో వానరేశ్వరః ||68||
అపరం చంద్ర సంకాశం రాక్షసేంద్రో విభీషణః |
మాలాం జ్వలంతీం వపుషా కాంచనీం శతపుష్కరామ్ ||69||
రాఘవాయ దదౌ వాయుః వాసవేన ప్రచోదితః |
సర్వరత్న సమాయుక్తం మణిరత్న విభీషితమ్ ||70||
ముక్తాహారం నరేంద్రాయ దదౌ శక్ర ప్రచోదితః |
ప్రజగుర్దేవగంధర్వాః ననృతుశ్చాప్సరోగణాః ||71||
అభిషేకే తదర్హస్య తదా రామస్య ధీమతః|
భూమిః సస్యవతీశ్చైవ ఫలవంతశ్చ పాదపాః || 72 ||
గంధవంతి చ పుష్పాణి బభూవూ రాఘవోత్సవే |
సహస్రశతమశ్వానాం ధేనూనాం చ గవాం తథా ||73||
దదౌ శతమ్ వృషాన్ పూర్వం ద్విజేభ్యో మనుజర్షభః
త్రింశత్కోటీర్హిరణ్యస్య బ్రాహ్మణేభ్యో దదౌ పునః ||74||
నానాభరణ వస్త్రాణి మహార్హాణి చ రాఘవః |
అర్కరస్మి ప్రతీకాశం కాంచనీం మణివిగ్రహమ్ || 75||
సుగ్రీవాయ స్రజం దివ్యాం ప్రాయచ్చన్మనుజర్షభః |
వైడూర్యమణి చిత్రే చ వజ్రరత్న విభూషితే ||76||
వాలిపుత్రాయ ధ్రుతిమాన్ అంగదాయాంగదే దదౌ |
మణి ప్రవరజుష్టంచ ముక్తాహారమనుత్తమమ్ ||77||
సీతాయై ప్రదదౌ రామః చంద్రరశ్మిసమప్రభమ్ |
అరజే వాససీ దివ్యే శుభాన్యాభరణాని చ ||78||
అవేక్షమాణా వైదేహీ ప్రదదౌ వాయుసూనవే |
అవముచ్యాత్మనః కంఠాత్ హారం జనకనందినీ ||79||
అవైక్షత హరీన్ సర్వాన్ భర్తారం చ ముహుర్ముహుః|
తామింగితజ్ఞస్సంప్రేక్ష్య బభాషే జనకాత్మజామ్ ||80||
ప్రదేహి సుభగే హారం యస్య తుష్టాసి భామిని |
పౌరుషం విక్రమో బుద్ధిః యస్మిన్నేతాని సర్వశః ||81||
దదౌ సా వాయుపుత్రాయ తం హారమసితేక్షణా |
హనుమాంస్తేన హారేణ శుశుభే వానరర్షభః || 82 ||
చంద్రాంశుచయగౌరేణ శ్వేతాభ్రేణ యథాచలః |
తతో ద్వివిదమైందాభ్యాం నీలాయ చ పరంతపః ||83||
సర్వాన్ కామగుణాన్ వీక్ష్య ప్రదదౌ వసుదాధిప |
సర్వవానరవృద్ధాశ్చ యే చాన్యే వానరేశ్వరాః || 84||
వాసోభిర్భూషణైశ్చైవ యథార్హం ప్రతిపూజితాః |
విభీషణోథ సుగ్రీవో హనుమాన్ జాంబవాంస్తథా ||85||
సర్వవానర ముఖ్యాశ్చ రామేణా క్లిష్టకర్మణా |
యథార్హం పూజితాః సర్వైః కామై రత్నైశ్చ పుష్కలైః ||86||
ప్రహృష్టమనస్సర్వే జగ్మురేవ యథాగతమ్ |
దృష్టా సర్వే మహాత్మానం తతస్తే ప్లవగర్షభాః ||87||
విసృష్టాః పార్థివేంద్రేణ కిష్కింధామభ్యుపాగమన్ |
సుగ్రీవో వానరశ్రేష్ఠో దృష్ట్వా రామాభిషేచనమ్ ||88||
లబ్ధ్వా కులధనం రాజా లంకాం ప్రాయాద్విభీషణః |
సరాజ్య మఖిలం శాసన్ నిహతారిర్మహాయశాః ||89||
రాఘవః పరమోదారః శశాస పరయాముదా |
ఉవాచ లక్ష్మణం రామో ధర్మజ్ఞం ధర్మ వత్సలః ||90||
అతిష్ఠ ధర్మజ్ఞ మయా సహేమాం
గాం పూర్వరాజాధ్యుషితాం బలేన |
తుల్యం మయా త్వం పితృభిః ధృత యా
తాం యౌవరాజ్యే ధురముధ్వహస్వ ||91||
సర్వాత్మనా పర్యనునీయమానో
యథా న సౌమిత్రిరుపైతి యోగమ్ |
నియుజ్యమానోపి చ యౌవరాజ్యే
తతోభ్యషించద్భరతం మహాత్మా || 92 ||
పౌండరీకాశ్వమేధాభ్యాం వాజపేయేన చాసకృత్ |
అన్యైశ్చ వివిధైర్యజ్ఞైః అయజత్ పార్థివర్షభః ||93||
రాజ్యం దశ సహస్రాణి ప్రాప్య వర్షాణి రాఘవః |
శతాశ్వమేధానాజహ్రే సదశ్వాన్ భూరిదక్షిణాన్ ||94||
ఆజానులంబ బాహుః సమహాస్కంధః ప్రతాపవాన్ |
లక్ష్మణానుచరో రామః పృథ్వీమన్వపాలయత్ || 95||
రాఘవశ్చాపి ధర్మాత్మా ప్రాప్య రాజ్యమనుత్తమమ్ |
ఈజై బహువిధైర్యజ్ఞైః ససుహృత్ జ్ఞాతిబాంధవః ||96||
న పర్యదేవన్ విధవా న చ వ్యాళకృతం భయమ్ |
న వ్యాధిజం భయం వాపి రామే రాజ్యం ప్రశాసతి ||97||
నిర్దస్యురభవల్లోకో నానర్థః కంచిదస్పృశత్ |
న చ స్మ వృద్ధా బాలానాం ప్రేతకార్యాణి కుర్వతే ||98||
సర్వం ముదిత మేవాసీత్ సర్వో ధర్మపరో భవత్ |
రామమేవానుపశ్యంతో నాభ్యహింసన్ పరస్పరమ్ ||99||
ఆసన్ వర్ష సహస్రాణి తథా పుత్త్రసహస్రిణః |
నిరామయా విశోకాశ్చ రామే రాజ్యం ప్రశాసతి ||100||
రామో రామో రామ ఇతి ప్రజానాం అభవన్ కథాః |
రామభూతం జగదభూత్ రామే రాజ్యం ప్రశాసతి ||101||
నిత్య పుష్పా నిత్య ఫలాః తరవః స్కంధవిస్తృతాః |
కాలే వర్షీచ పర్జన్యః సుఖస్పర్శశ్చ మారుతః || 102||
బ్రాహ్మణాః క్షత్రియాః వైశ్యాః శుద్రా లోభవివర్జితాః |
స్వకర్మసు ప్రవర్తంతే తుష్టాః స్వైరేవ కర్మభిః ||103||
ఆసన్ ప్రజా ధర్మరతా రామే శాసతి నానృతాః |
సర్వే లక్షణ సంపన్నాః సర్వే ధర్మ పరాయణాః ||104||
దశవర్ష సహస్రాణి దశవర్ష శతానిచ |
భాతృభిస్సహితః శ్రీమాన్ రామో రాజ్యమకారయత్ ||105||
ధర్మ్యం యశస్యమాయుష్యం రాజ్ఞాం చ విజయావహమ్ |
ఆదికావ్యమిదం త్వార్షం పురా వాల్మీకినా కృతమ్ ||106||
యః పఠేచ్ఛృణుయాల్లోకే నరః పాపాద్విముచ్యతే |
పుత్రకామాస్తు పుత్రాన్ వై ధనకామో ధనాని చ ||107||
లభతే మనుజే లోకే శ్రుత్వా రామాభిషేచనమ్ |
మహీమ్ విజయతే రాజా రిపూంశ్చాప్యధితిష్ఠతి ||108||
రాఘవేణ యథా మాతా సుమిత్రా లక్ష్మణేన చ |
భరతేనైవ కైకేయీ జీవపుత్రస్తథా స్త్రియః ||109||
శ్రుత్వా రామాయణమిదం దీర్ఘమాయుశ్చ విందతి |
రామస్య విజయంచైవ సర్వమక్లిష్టకర్మణః ||110||
శృణోతి య ఇదం కావ్యం అర్షం వాల్మీకినా కృతమ్
శ్రద్ధదానో జితక్రోధో దుర్గాణ్యతితరత్యసౌ ||111||
సమాగమ్య ప్రవాసాంతే లభతే చాపి బాంధవైః
ప్రార్థితాంశ్చ వరాన్ సర్వాన్ ప్రాప్నుయాదిహ రాఘవాత్ || 112 ||
శ్రవణేన సురాస్సర్వే ప్రీయంతే సంప్రశృణ్వతాం |
వినాయకాశ్చ శామ్యంతి గృహే తిష్ఠంతి యస్యవై ||113||
విజయేత మహీమ్ రాజా ప్రవాసీ స్వస్తిమాన్ వ్రజేత్ |
స్త్రియో రజస్వలాః శ్రుత్వా పుత్రాన్ సూయురనుత్తమామ్ ||114||
పూజయంశ్చ పఠంశ్చేమమ్ ఇతిహాసం పురాతనమ్ |
సర్వపాపాత్ ప్రముచ్యేత దీర్ఘమాయురవాప్నుయాత్ ||115||
ప్రణమ్య శిరసా నిత్యం శ్రోతవ్యం క్షత్రియైర్ ద్విజాత్ |
ఇశ్వర్యం పుత్రలాభశ్చ భవిష్యతి న సంశయః ||116||
రామాయణమిదం కృత్స్నం శుణ్వతః పఠతస్సదా |
ప్రీయతే సతతం రామః సహి విష్ణుః సనాతనః ||117||
ఆదిదేవో మహాబాహుః హరిర్నారాయణః ప్రభుః |
సాక్షాద్రామో రఘుశ్రేష్ఠః శేషో లక్ష్మణ ఉచ్యతే ||118||
కుటుంబ వృద్ధిం ధనధాన్యవృద్ధిం
స్త్రియశ్చ ముఖ్యాః సుఖముత్తమం చ|
శ్రుత్వా శుభం కావ్యమిదం మహార్థం
ప్రాప్నోతి సర్వాం భువిచార్థ సిద్ధిం ||119||
ఆయుష్య మారోగ్యకరం యశస్యం
సౌభ్రాతృకం బుద్ధికరం సుఖంచ |
శ్రోతవ్య మేతన్నియమేన సద్భిః
ఆఖ్యానమోజస్కరమృద్ధికామైః ||120||
ఏవమేతత్ పురావృత్తం ఆఖ్యానం భద్రమస్తు వః |
ప్రవ్యాహరత విస్రబ్ధం బలం విష్ణోః ప్రవర్థతామ్ ||121||
దేవాశ్చ సర్వే తుష్యంతి శ్రవణాద్గ్రహణాత్ తథా |
రామాయణస్య శ్రవణాత్ తుష్యంతి పితరస్తథా || 122||
భక్త్యా రామస్య యే చేమాం సంహితాం ఋషిణా కృతామ్ |
లేఖయంతీహ చ వరాః తేషాం వాసః త్రివిష్టపే || 123 ||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకియే ఆదికావ్యే
యుద్ధకాండే శ్రీరామపట్టాభిషేకోనామ అంతిమసర్గః ||
సమాప్తం
-----
ఓమ్ తత్ సత్