సుందరకాండ
అఱువది రెండవ సర్గము

తానువాచ హరిశ్రేష్ఠో హనుమాన్ వానరర్షభః|
అన్యగ్రమనసో యూయం మధుసేవత వానరాః |
అహమావారయిష్యామి యుష్మాకం పరిపంథనః ||

తా|| ఆ వానరులతో హనుమంతుడు ఇట్లనెను. " ఓ కపివరులారా మీరు ప్రశాంత చిత్తులై మధువులను సేవించుడు. మీకు అడ్డువచ్చువారిని నేను నివారించెదను.

శ్రుత్వా హనుమతో వాక్యం హరీణాం ప్రవరోంగదః |
ప్రత్యువాచ ప్రసన్నాత్మా పిబంతు హరయో మధు ||
అవస్యం కృతకార్యస్య వాక్యం హనుమతో మయా|
అకార్యమపి కర్తవ్యం కిమంగ పునరీదృశమ్ ||

తా|| హనుమంతుని ఇట్టి వచనములను విని , వానరులలో ప్రముఖుడైన అంగదుడు ఇట్లనెను. " ఓ వానరులారా ! ప్రసన్నమైన మనస్సుతో తాగుడు. అ కార్యమైననూ కృతకృత్యుడై వచ్చిన హనుమంతుని మాటను నేను విధిగా పాటించ వలెను. అప్పుడు ఇటువంటి కార్యము తరువాత చెప్పవలసినదేమి ?"

పూజయిత్వాంగదాం సర్వే వానరా వానరర్షభమ్ |
జగ్ముర్మధువనం యత్ర నదీవేగా ఇవ దృతమ్ ||

తా|| వానరులందరూ కపివరుడైన అంగదుని అభినందించి నదీ ప్రవాహము వలే ఆ మధువనమును ప్రవేశించిరి.

మధూని ద్రోణమాత్రాణి బాహుభిః పరిగృహ్యతే |
పిబంతి సహితాస్సర్వే నిఘ్నంతిస్మ తథాపరే ||

తా|| మధువును తమబాహువులతో ద్రోణములకొలదీ =-౦౯ఊఊఊ సేవించి తమకు అడ్డువచ్చినవారిపై బలప్రయోగము చేశిరి.

యేప్యత్ర మధుపాలాస్స్యుః ప్రేష్యా దధిముఖస్యతు |
తేపి తైర్వానరైర్భీమైః ప్రతిషిద్ధా దిశో గతాః ||

తా|| దధిముఖుని అనుచరులు ఆ వానరుల బలప్రయోజనమునకి గురి అయి , వారిచే భయపెట్ట బడి, అచటినుండి నాలుగు దిశలలోనూ పలాయనము చేసిరి.

తతో దధిముఖః కృద్ధో వనపస్తత్ర వానరః |
హతం మధువనం శ్రుత్వా సాంత్వయామాస తాన్ హరీన్ ||
ఇహాగచ్ఛత గఛ్చామో వానరాన్ బలదర్పితాన్ |
బలేన వారయిష్యామో మధు భక్షయతో వయమ్ ||
శ్రుత్వా దధిముఖస్యేదం వచనం వానరర్షభాః |
పునర్వీరా మధువనం తేనైవ సహసా యుయుః ||

తా|| అంతట వానరుడైన దధిముఖుడు ఆ మధువనము ధ్వంస మైనది అన్న వార్తను విని , మిక్కిలి కోపము గలవాడై గాయపరచబడిన తన అనుచరులతో ఇట్లనెను." ఇట్లు రండు. బలగర్వముతో వున్న ఆ వానరుల కడకు వెళ్ళుదము.మధువులను భక్షించుచున్న వానరులను మన బలముతో నివారించెదము". అంతట వీరులైన ఆ వానరపుంగవులు దధిముఖుని మాటలువిని అతనితో కలిసి వేగముగా మధువనము చేరిరి.

అథ దృష్ఠ్వా దధిముఖం క్రుద్ధం వానరపుంగవాః |
అభ్యధావంత వేగేన హనుమత్ప్రముఖాస్తదా ||

తా|| అప్పుడు క్రోధముతో నున్న దధిముఖుని చూచి హనుమంతుడు తదితర వానరపుంగవులు అతనిని ఎదుర్కొనిరి్.

తం సవృక్షం మహబాహుమ్ అపతంతం మహాబలమ్|
ఆర్యకం ప్రాహరత్ తత్ర బాహుభ్యాం కుపితోంగదః ||
మదాంధశ్చ న వైదేనం ఆర్యకోయం మమేతి సః |
అథైనం నిష్పిపేషాశు వేగవద్వసుధాతలే ||
స సమాశ్వాస్య సహసా సంక్రుద్ధో రాజమాతులః|
వానరాన్ వారయామాస దండేన మధు మోహితాన్ ||
స కథంచిద్విముక్తస్తైః వానరైర్వానరర్షభః|
ఉవాచైకాంత మాశ్రిత్య భృత్యాన్ స్వాన్ సముపాగతాన్ |

తా|| పిమ్మట మహాబలశాలియూ మిక్కిలి పరాక్రమము గలవాడు అగు దధిముఖుడు ఒక వృక్షమును దీసికొని వచ్చుచుండగా క్రుద్ధుడైన అంగదుడు అతనిని తన బాహువులతో కొట్టెను .మదాంధుడైన ఆ వానరుడు " ఇతడు నాకు పూజ్యుడు" అన్న విషయమును గుర్తించక అతనిని నేలపై బడద్రోసి గుమ్మెను. సుగ్రీవునకు మేన మామ అయిన ఆ దధిముఖుడు వెంటనే ఊరటచెంది పిమ్మట కోపముతో మరల దండమును చేతబట్టి మధుపానమత్తులైన వానరులను నివారించెను. వానరోత్తముడైన ఆ దధిముఖుడు ఆ అంగదాదులనుండి విముక్తుడై ఏకాంతముగా తన అనుచరులతో ఇట్లు పలికెను.

ఏతే తిష్ఠంతు గఛ్చామో భర్తానో యత్ర వానరః |
సుగ్రీవో విపులగ్రీవః సహ రామేణ తిష్ఠతః ||

తా|| " వీరినిట్లే ఉండనిండు . మనకు ప్రభువు సమయస్పూర్తి గలవాడు , కఠినముగా శాసించువాడు అగు సుగ్రీవుడు శ్రీరాముని చెంత గలడు. మనము అచటికి వెళ్ళుదము" .

నిమిషాంతర మాత్రేణ సహి ప్రాప్తో వనాలయః |
సహస్రాంశు సుతో ధీమాన్ సుగ్రీవో యత్ర వానరః ||
రామంచ లక్ష్మణం చైవ దృష్ఠ్వా సుగ్రీవమేవ చ |
సమప్రతిష్ఠాం జగతీం ఆకాశాన్నిపపాత హ ||

తా|| అనుచరులతో సహా దధిముఖుడు మరుక్షణములోనే సూర్యపుత్రుడును ధీశాలి అయిన సుగ్రీవుడు ఉన్న వన ప్రదేశమునకు చేరెను. అతడు ఆకాశమునుండియే శ్రీరామ లక్ష్మణుడు సుగ్రీవులను చూచి , అచట ఒక సమతల ప్రదేశములో అనుచరులతో సహా దిగెను.

సన్నిపత్య మహావీర్య స్సర్వైసైః పరివారితః |
హరిర్దధిముఖః పాలైః పాలానాం పరమేశ్వరః ||
స దీనవదనో భూత్వా కృత్వా శిరసి చాంజలిమ్ |
సుగ్రీవస్య శుభౌ మూర్ధ్నా చరణౌ ప్రత్యపీడయత్ ||

తా|| మహావీరుడు వనపాలకుల నాయకుడునూ అగు ఆ దధిముఖుడు తన అనుచరులతో సహా భూమి మీదకు దిగినపిమ్మట దీనవదనములతో వినమ్రుడై చేతులు జోడించి పవిత్రములైన సుగ్రీవుని పాదముల మీద నమస్కరించెను.

సుందరకాండ
అఱువది రెండవ సర్గము
సమాప్తము