Sanskrit Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| om tat sat||

Sundarakanda

Sarga 60

"తథా భవాన్ పశ్యతు కార్యసిద్ధిం"  ; "you see how the task can be successfully completed" The task is to be completed , the way it is in the mind of Rama. These are words of Jambavan.

Hanuma, forgetting Sita's words, said that many of the Vanaras can accomplish the task of killing Ravana. Hence he said that it is better they carry Sita with them to Rama. At the end though, Hanuma left the decision to the others.

Angada takes that thought further, and insists that they go to Rama only along with Sita. Angada is the prince. His word cannot be set aside easily 

Jambavan is an old wise man. He knows how to move the things. So, he tells Angada, that he is right. But reminds everybody about the original plan. All of this is happening because of Rama. Now also they need to know what is in Rama's mind. Only after that next course of action can be finalized.

This is what we hear from Valmiki in this Sarga.

Now we will go through the Slokas of Sarga number sixty..

||Sloka 60.01||

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా వాలిసూనురభాషత|

అయుక్తం తు వినా దేవీం  దృష్టవద్భిశ్చ వానరాః||60.01||

సమీపం గన్తుమస్మాభీ రాఘవస్య మహాత్మనః|

స|| తస్య హనుమతస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా వాలి సూనుః అభాషత|| వానరాః దృష్టవద్భిః అస్మాభిః దేవీ వినా మహాత్మనః రాఘవస్య సమీపం గంతుం అయుక్తం తు||

||Sloka meanings||

తస్య హనుమతస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా - 

hearing those words of Hanuman 

వాలి సూనుః అభాషత - Vali’s son spoke

వానరాః దృష్టవద్భిః అస్మాభిః - 

Vanaras, by us who have seen Sita 

మహాత్మనః రాఘవస్య సమీపం -

 near great soul Rama 

దేవీ వినా గంతుం అయుక్తం తు - 

going without Sita is not proper

||Sloka summary||

"Hearing those words of Hanuman , Vali’s son spoke. ‘Vanaras, though Sita was seen, going to Rama without Sita is not proper". ||60.01|| 

||Sloka 60.02||

దృష్టాదేవీ న చాఽఽనీతా ఇతి తత్ర నివేదనమ్||60.02||

అయుక్తమివ పశ్యామి భవద్భిః ఖ్యాతవిక్రమైః|

స|| ఖ్యాతవిక్రమైః భవద్భిః దేవీ దృష్టా న ఆనీతా చ ఇతి తత్ర నివేదితుం అయుక్తం ఇవ పశ్యామి||

||Sloka meanings||

ఖ్యాతవిక్రమైః భవద్భిః -

 by you who are known as powerful 

దేవీ దృష్టా న ఆనీతా చ -

 Sita was seen but not brought 

ఇతి తత్ర నివేదితుం - 

conveying that  there  

అయుక్తం ఇవ పశ్యామి - 

I see it as inappropriate.

||Sloka summary||

"By you, who are known as powerful, conveying there that  Sita was seen but not brought, I see it as inappropriate." ||60.02||

||Sloka 60.03||

న హి నః ప్లవనే కశ్చిన్నాపి కశ్చిత్పరాక్రమే||

తుల్యః సామరదైత్యేషు లోకేషు హరిసత్తమాః||60.03||

స॥ హరిసత్తమాః అమర దైత్యేషు లోకేషు  నః  ప్లవనే కశ్చిన్  తుల్యః న | పరాక్రమే అపి కశ్చిన్ న|

’

||Sloka meanings||

హరిసత్తమాః - o best of Vanaras

అమర దైత్యేషు లోకేషు -

 among Devas or Daityas all over

నః  ప్లవనే కశ్చిన్  తుల్యః న - 

none who can equal us in flying 

పరాక్రమే అపి కశ్చిన్ న- 

 in strength too none 

||Sloka summary||

"O best of Vanaras, there is none among Devas or Daityas who can equal us in our strength or in our ability flying in the sky". ||60.03||

||Sloka 60.04||

జిత్వా లంకాం సరక్షౌఘాం హత్వా తం రావణం రణే

సీతామాదాయ గఛ్ఛామః సిద్ధార్థా హృష్టమానసా ||60.04||

స॥ రణే తం రావణం హత్వా సరక్షౌఘాం లంకాం జిత్వా సీతామాదాయ సిద్ధార్థా హృష్టమానసా గఛ్ఛామః॥

||Sloka meanings||

రణే తం రావణం హత్వా - 

killing Ravana in the battle 

సరక్షౌఘాం లంకాం జిత్వా -

 conquering Lanka with all Rakshasas

సీతామాదాయ - rescue Sita

సిద్ధార్థా హృష్టమానసా గఛ్ఛామః -

 achieve our goal and go happily

||Sloka summary||

 

"Killing Ravana in the battle along with all Rakshasas and conquering Lanka, we rescue Sita, achieve our goal and go happily ( and meet Rama) ".||60.04||

||Sloka 60.05||

తేష్వేవం  హత వీరేషు రాక్షసేషు హనూమతా|

కిమన్యదత్రకర్తవ్యం గృహీత్వా యామ జానకీం||60.05||

స॥ హనూమతా హత వీరేషు రాక్షసేషు జానకీం గృహీత్వా రామ సమీపం యాక్షాన్యత్ అత్ర కిం కర్తవ్యం॥

Rama Tilaka says - తేష్వేతి॥ హనూమతా హతశేషేషు రాక్షశేషు సత్సు జానకీం గృహీత్వా యామ రామ సమీపం యామ అన్యత్ హతో బిన్నమ్ అత్ర  అస్మిన్ సమయే కింకర్తవ్యం  ఇదమేవ కర్తవ్యం ఇత్యర్థః॥

||Sloka meanings||

హనూమతా హత వీరేషు రాక్షసేషు -

 Hanuman killed many of those Rakshasas

జానకీం గృహీత్వా - taking Janaki 

రామ సమీపం యామ -

 going back Rama 

అన్యత్ అత్ర కిం కర్తవ్యం- 

what is the task left ?

 

||Sloka summary||

"Hanuman has killed many of those Rakshasas. What is the task left other than bringing Sita and going back to Rama ?" ||60.05||

||Sloka 60.06||

రామలక్ష్మణయోర్మధ్యే న్యస్యామ జనకాత్మజామ్|

కింవ్యలీకైస్తు తాన్ సర్వాన్ వానరాన్ వానరర్షభాన్||60.06||

స॥ జనకాత్మజామ్ రామలక్ష్మణయోర్మధ్యే న్యస్యామ ।తాన్ సర్వాన్ వానరాన్ వానరర్షభాన్ కింవ్యలీకైస్తు ॥

Rama Tika says-  జనకాత్మజామ్ రామలక్ష్మణయోర్మధ్యే న్యస్యామ సంస్థాపయామ । వానరర్షభాన్ సర్వాన్ ప్రతి వ్యలీకైః అప్రియైః రామాదికర్త్రుక ఔదాసీన్యవచనైః కిం, లన కిమపి ఇత్యర్థః॥

||Sloka meanings||

జనకాత్మజామ్ - Sita 

రామలక్ష్మణయోర్మధ్యే న్యస్యామ - 

keep her in the middle of Rama and Lakshmana 

తాన్ సర్వాన్ వానరాన్ వానరర్షభాన్ - 

all those Vanaras and the best among them  

కింవ్యలీకైస్తు - why should they be troubled ?

||Sloka summary||

"Let us bring back Sita to be in the middle of Rama and Lakshmana. All those Vanaras and the best among them, why should they be troubled ?" ||60.06||

||Sloka 60.07||

వయమేవ హి గత్వా తాన్ హత్వా రాక్షసపుంగవాన్|

రాఘవం ద్రష్టుమర్హామః సుగ్రీవం సహ లక్ష్మణమ్||60.07||

స॥ వయమేవ తాన్ హత్వా రాక్షసపుంగవాన్ హి గత్వా సుగ్రీవం లక్ష్మణమ్ సహ రాఘవం ద్రష్టుమర్హామః ॥

||Sloka meanings||

వయమేవ - we on our own 

గత్వా తాన్ హత్వా రాక్షసపుంగవాన్ - 

having gone and having killed all those Rakshasas

సుగ్రీవం లక్ష్మణమ్ సహ రాఘవం - 

Raghava along with Lakshmana and Sugriva 

ద్రష్టుమర్హామః- capable of seeing 

||Sloka summary||

"On our own having gone and having killed all those Rakshasas, we are capable of seeing Rama along with Lakshmana and Sugriva ."

 ||60.07||

||Sloka 60.08||

తమేవం కృతసంకల్పం జామ్బవాన్ హరిసత్తమః|

ఉవాచ పరమప్రీతో వాక్యమర్థవదర్థవిత్||60.08||

స॥ ఏవం కృతసంకల్పం తం జామ్బవాన్ హరిసత్తమః పరమప్రీతః అర్థవిత్ వాక్యం ఉవాచ॥

||Sloka meanings||

ఏవం కృతసంకల్పం తం -

 them who have made up their minds 

జామ్బవాన్ హరిసత్తమః - 

Jambavan, best among Vanaras

పరమప్రీతః అర్థవిత్ వాక్యం -  

with affection and with meaningful words 

ఉవాచ - spoke 

||Sloka summary||

"Jambavan then spoke affectionately with meaningful words to that best of Vanaras, who made up his mind on the course of action." ||60.08||

||Sloka 60.09||

నైషా బుద్ధిర్మహాబుద్ధే మహాకపేమహాకపే|

విచేతుం వయమాజ్ఞప్తా దక్షిణాం దిశముత్తమామ్||60.09||

స॥ మహాబుద్ధే మహాకపే న ఏషా బుద్ధిః। వయం దక్షిణాం దిశముత్తమామ్ విచేతుం ఇతి ఆజ్ఞప్తా॥

Rama Tika says- యతః దక్షిణాం దిశం విచ్చేతుం ఏవ వయం ఆజ్ఞప్తాః నానేతుం సీతాం ఇతి శేషః  అతః యత్బ్రవీషి  తద్విషయణీ ఏషా బుద్ధిః నిశ్చయః న కర్తవ్యేతి శేషః ।

||Sloka meanings||

మహాబుద్ధే మహాకపే - 

Oh, great Vanara

న ఏషా బుద్ధిః -

 that thought is not appropriate

దక్షిణాం దిశముత్తమామ్ విచేతుం -

 in the Southern direction to search 

ఇతి వయం ఆజ్ఞప్తా- 

thus we were ordered 

||Sloka summary||

"Oh, great Vanara, that thought is not appropriate. We were ordered to go in the Southern direction in search of Sita". ||60.09||

Jambavan is referring to the thought of bringing Sita too and then going to Rama. That he says is inappropriate. he gives reasons.

||Sloka 60.10||

నానేతుం కపిరాజేన నైవ రామేణ ధీమతా|

కథంచిన్నిర్జితాం సీతాం అస్మాభిర్నాభిరోచయేత్||60.10||

స॥ సీతాం నానేతుం కపిరాజేన ధీమతా రామేణ న ఏవం ( కథితా) । కథంచిత్  అస్మాభిః నిర్జితామ్ ( తథాపి) న అభిరోచయేత్।

||Sloka meanings||

సీతాం అనేతుం - bring back Sita  

కపిరాజేన ధీమతా రామేణ న ఏవం ( కథితా) - 

not said by king of Vanaras and sagacious Rama 

కథంచిత్  అస్మాభిః నిర్జితామ్- even if we are victorious 

( తథాపి) న అభిరోచయేత్ - may not be very happy 

||Sloka summary||

‘Bringing her back was not mentioned by the king of Vanaras or sagacious Rama. Gaining victory in some way and carrying her back may not be liked ||60.11||

||Sloka 60.11||

రాఘవో నృపశార్దూలః కులం వ్యపదిశన్ స్వకమ్|

ప్రతిజ్ఞాయ స్వయం రాజా సీతా విజయమగ్రతః||60.11||

సర్వేషాం కపిముఖ్యానాం కథం మిథ్యా కరిష్యతి|

స॥ నృపశార్దూలః రాఘవో స్వకమ్ కులం వ్యపదిశన్ । స్వయం రాజా సీతా విజయం సర్వేషాం కపిముఖ్యానాం అగ్రతః ప్రతిజ్ఞాయ కథం మిథ్యా కరిష్యతి ॥

Tilaka Tika says  - అగ్రతః కపిముఖ్యానాం అగ్రతః।

Rama Tika says - ప్రతిజ్ఞాయేతి॥ కపిముఖ్యానాం అగ్రతః స్వకం స్వసంపాద్యం సీతావిజయం సీతాహేతుక స్వకర్త్రుక రావణ పరాభవ పూర్వక ప్రతిజ్ఞాయ స్వోత్కర్షప్రాప్తిం మిథ్యా కథం కరిష్యతి , న కరిష్యతి ఇత్యర్థః। అస్య తస్య రామస్య తుష్టిః న భవేత్। అతః కృతం అపి కర్మ విఫలం భవేత్।

||Sloka meanings||

నృపశార్దూలః - lion among princes 

రాఘవో స్వకమ్ కులం వ్యపదిశన్ - 

Raghava referring to his illustrious lineage 

స్వయం రాజా సీతా విజయం - 

to bring back Sita victoriously by himself 

సర్వేషాం కపిముఖ్యానాం అగ్రతః ప్రతిజ్ఞాయ- 

having taken a vow in front of all Vanara leaders

కథం మిథ్యా కరిష్యతి -

 how can he not let it happen?

||Sloka summary||

"Raghava, lion among princes, referring to his illustrious lineage, himself took a vow to gain victory and bring back Sita. How can he not let it happen? ". ||60.11||

||Sloka 60.12||

విఫలం కర్మ చ కృతం భవేత్ తుష్టిర్న తస్య చ||

వృథా చ దర్శితం వీర్యం భవేద్వానరపుంగవాః||60.12||

స॥  కృతం కర్మ చ విఫలం భవేత్। తస్య తుష్టిః న చ| వానరపుంగవాః దర్శితం వీర్యం వృథా చ భవేత్।

||Sloka meanings||

కృతం కర్మ చ విఫలం భవేత్ - 

action done in opposition will be a failure

తస్య తుష్టిః న చ - 

not lead to happiness

వానరపుంగవాః దర్శితం వీర్యం - 

courage shown in doing so by Vanara warriors 

వృథా చ భవేత్- 

would also be a wasted effort

||Sloka summary||

" Any action in opposition will be a failure and will not lead to happiness. The courage shown in doing so would also be a wasted effort".||60.12||

||Sloka 60.13||

తస్మాద్గచ్ఛామ వై సర్వే యత్ర రామః స లక్ష్మణః|

సుగ్రీవశ్చ మహాతేజాః కార్యస్య నివేదనే||60.13||

స॥ తస్మాత్ వై సర్వే కార్యస్య నివేదనే యత్ర రామః స లక్ష్మణః సుగ్రీవశ్చ మహాతేజాః (తత్ర) గఛ్ఛామః॥

||Sloka meanings||

తస్మాత్ వై సర్వే - 

hence all of us 

కార్యస్య నివేదనే -

 to convey what has been accomplished 

యత్ర రామః స లక్ష్మణః సుగ్రీవశ్చ మహాతేజాః - 

where Rama is along with Lakshmana and Sugriva  

(తత్ర) గఛ్ఛామః - 

we shall go 

||Sloka summary||

"Hence all of us, go to where Rama is along with Lakshmana and Sugriva to convey what has been accomplished ."||60.13||

||Sloka 60.14||

న తావదేషా మతిరక్షమానో 

యథా భవాన్పశ్యతి రాజపుత్త్ర|

యథా తు రామస్య మతిర్నివిష్టా

తథా భవాన్పశ్యతు కార్యసిద్ధిమ్||60.14||

స॥  రాజపుత్ర యథా భవాన్పశ్యతి ఏషా మతిః నః న అక్షమా। యథా తు రామస్య మతిః నివిష్టా తథా కార్యసిద్ధిం భవాన్ పశ్యతు॥

Tilaka Tika says-  అథ జామ్బవాన్ అంగద క్రోథపరిహారాయ తన్మతం బహుమాన్య సుహృత్ భావేన నివర్తయతి  - నతావత్ ఇతి। హేరాజపుత్ర యథా భవాన్ పశ్యతి విచారయతి ఏషా మతిః నః  అస్మాకం  అక్షమా న, కిన్తు యుక్తైవ। యథా రామస్య మతిః నిర్విష్టా అవస్థితా తథా కార్యసిద్ధిం భవాన్ పశ్యతు ఇత్యర్థః॥ 

Govindaraja Tika says - అథ జాంబవాన్ అంగదవాక్యం బహు మన్యమానః సుహృత్ భావేన ప్రతిషేదతి - న తావత్ ఇతి। అక్షమా అయుక్తా నకింతు యుక్తేవైతి ఇత్యర్థః।  యద్యపి సమ్యగుక్తం సమర్థైశ్చాపి రామాజ్ఞానుసారేణ కర్తవ్యం  న స్వాతన్త్ర్యేణ ఇత్యర్థః॥

||Sloka meanings||

రాజపుత్ర యథా భవాన్పశ్యతి - 

O prince , whatever you have projected 

ఏషా మతిః నః న అక్షమా - 

that thought is not inappropriate 

యథా తు రామస్య మతిః నివిష్టా - 

but knowing the mind of Rama 

తథా కార్యసిద్ధిం భవాన్ పశ్యతు - 

you should act in that way to accomplish the task 

||Sloka summary||

"Oh Prince, though your suggestion is not inappropriate , but knowing the mind of Rama and then act in that way to ensure victory".||60.14||

With that very balanced suggestion of Jambavan Sarga numbered sixty comes to an end .

 ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే 

చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్

శ్రీమత్సుందరకాండే షష్టితమస్సర్గః ||

||om tat sat||